|
Aləmning yaritilixi 1 Hudaning aləmni yaritixi
1 Huda ⱨəmmidin burun pütün aləmni yaratti. 2 U qaƣda yər xari xəkilsiz wə ⱪupⱪuruⱪ ⱨaləttə bolup, sularni ⱪarangƣuluⱪ ⱪapliƣanidi. Hudaning Roⱨi su üstidə lərzan pərwaz ⱪilip yürətti.
3 Huda: “Yoruⱪluⱪ bolsun!” degənidi, yoruⱪluⱪ pəyda boldi. 4-5 Huda yoruⱪluⱪning yahxi ikənlikini kɵrdi. Xuning bilən, u yoruⱪluⱪni ⱪarangƣuluⱪtin ayridi wə yoruⱪluⱪni “kündüz”, ⱪarangƣuluⱪni bolsa “keqə” dəp atidi. Keqə-kündüz ɵtüp, bu tunji kün boldi.
6 Andin, Huda: “Sularning yuⱪiri-tɵwən ikkigə ayrilip turuxi üqün ularning arisida bir pasil bolsun!” dəp əmr ⱪildi. 7 Xuning bilən, bir pasil pəyda bolup, uning astidiki sularni üstidiki sulardin ayridi. Hudaning əmri bilən xundaⱪ boldi. 8 Huda bu pasilni “asman” dəp atidi. Keqə-kündüz ɵtüp, bu ikkinqi kün boldi.
9 Andin, Huda: “Asmanning astidiki sular bir yərgə yiƣilsun wə ⱪuruⱪ tupraⱪ kɵrünsun!” dedi. Hudaning əmri bilən xundaⱪ boldi. 10 Huda ⱪuruⱪ tupraⱪni “yər”, yiƣilƣan sularni bolsa “dengiz” dəp atidi. Huda bularning yahxi ikənlikini kɵrdi.
11 Andin, Huda yənə: “Yərdə ⱨər hil ɵsümlüklər; uruⱪluⱪ wə mewilik bolup, ɵz türliri boyiqə ünüp qiⱪsun!” dedi. Hudaning əmri bilən xundaⱪ boldi. 12 Xuning bilən, yər yüzidə ⱨər hil uruⱪluⱪ wə mewilik ɵsümlüklər ɵz türliri boyiqə ünüp qiⱪti. Huda bularning yahxi ikənlikini kɵrdi. 13 Keqə-kündüz ɵtüp, bu üqinqi kün boldi.
14 Huda yənə: “Asmanda yoruⱪluⱪ beridiƣan jisimlar bolsun. Ular keqə bilən kündüzni pərⱪləndürüp, kün, pəsil wə yillarni ayrip turuxta bəlgə bolsun. 15 Bu jisimlar nur qeqip, yər yüzini yorutup tursun!” dəp əmr ⱪildi. Hudaning əmri bilən xundaⱪ boldi. 16 Huda yoruⱪluⱪ beridiƣan ikki qong jisimni yaratti, ⱪuyaxni kündüzni baxⱪuridiƣan, ayni keqini baxⱪuridiƣan ⱪildi. Ⱨəmdə Huda yənə yultuzlarnimu yaratti. 17-18 Yər yüzini yorutux, kündüz bilən keqini baxⱪuridiƣan ⱪilix wə yoruⱪluⱪni ⱪarangƣuluⱪtin ayrix üqün, Huda yoruⱪluⱪ beridiƣan jisimlarni asmanƣa orunlaxturdi wə ularning yahxi ikənlikini kɵrdi. 19 Keqə-kündüz ɵtüp, bu tɵtinqi kün boldi.
20 Huda yənə: “Su ⱨər hil janliⱪlar bilən tolsun, asmanda ⱨər hil uqarⱪanatlar uqsun!” dəp əmr ⱪildi. 21 Buning bilən, Huda suda yaxaydiƣan ajayip-ƣarayip janliⱪlarni, ⱨər hil qong-kiqik beliⱪlarni wə asmandiki ⱨər hil uqarⱪanatlarni ɵz türliri boyiqə yaratti. Huda bu janliⱪlarning yahxi ikənlikini kɵrdi. 22 Huda bu janliⱪlarƣa bəht ata ⱪilip: “Suda yaxiƣuqi janliⱪlar kɵpiyip, dengiz-okyanlarni toldursun, uqarⱪanatlar yər yüzidə ulƣaysun!” dedi. 23 Keqə-kündüz ɵtüp, bu bəxinqi kün boldi.
24 Huda yənə: “Yər yüzidə ⱨər hil janiwarlar – ɵy ⱨaywanliri wə qong-kiqik yawayi ⱨaywanatlar pəyda bolsun!” dedi. Hudaning əmri bilən xundaⱪ boldi. 25 Xuning bilən, Huda yər yüzidə ⱨər hil janiwarlarni ɵz türliri boyiqə yaratti wə ularning yahxi ikənlikini kɵrdi.
26 Andin, Huda: “Bizning obrazimizdək, yəni roⱨiy jəⱨəttin bizgə ohxaydiƣan insanlarni yaritayli. Ular ⱨər hil janiwarlarni – dengiz-okyandiki beliⱪlar, asmandiki uqarⱪanatlar, barliⱪ ɵy ⱨaywanliri wə qong-kiqik yawayi ⱨaywanatlarni baxⱪuridiƣan bolsun!” dəp əmr ⱪildi.
27 Buning bilən, Huda insanni ɵz obrazidək yaratti,
uni ɵzigə ohxaydiƣan ⱪilip yaratti,
xundaⱪla ularni ər wə ayal ⱪilip yaratti.
28 Huda ularƣa bəht ata ⱪilip mundaⱪ dedi:
– Pərzənt kɵrüp kɵpiyinglar, yər yüzini ⱪaplap, dunyani boysundurunglar. Xundaⱪla, dengiz-okyandiki beliⱪlar, asmandiki uqarⱪanatlar, xuningdək pütün janiwarlarni baxⱪurunglar. 29 Mən silərgə pütün yər yüzidiki ⱨər hil zira’ət wə mewilərni ozuⱪluⱪ ⱪilip bərdim. 30 Barliⱪ qong-kiqik ⱨaywanatlar wə uqarⱪanatlar ⱪatarliⱪ ⱨər hil məhluⱪlarƣa bolsa ot-qɵp wə kɵktatlarni ozuⱪluⱪ ⱪilip bərdim.
Hudaning əmri bilən xundaⱪ boldi. 31 Huda yaratⱪanlirining ⱨəmmisigə ⱪarap, ularning yahxi ikənlikini kɵrdi. Keqə-kündüz ɵtüp, bu altinqi kün boldi.
2
1 Xundaⱪ ⱪilip, aləm pütkül məwjudatliri bilən yaritilip boldi.
2 Yəttinqi küni kəlgəndə, Huda yaritix ixini tamamlap bolƣan bolup, u küni aram aldi. 3 U yəttinqi künni bəhtlik kün ⱪilip, uni “muⱪəddəs kün” dəp jakarlidi, qünki bu kün Huda yaritixni tamamlap aram alƣan kün idi.
Erəm baƣ
4-5 Pərwərdigar Hudaning aləmni yaritixi jəryanida mundaⱪ ixlar boldi: Pərwərdigar Huda aləmni yaratⱪanda, yər yüzidə ot-qɵp wə zira’ətlər yoⱪ idi, qünki Huda tehi yamƣur yaƣdurmiƣanidi, xundaⱪla yər teriydiƣan adəmmu yoⱪ idi. 6 Əmma, yərdin su qiⱪip, pütün zeminni suƣardi. 7 Andin, Pərwərdigar Huda yərning topisidin Adəm’atini yasidi* Ibraniy tilida “topa” wə “adəm” degən sɵzning tələppuzi yeⱪin. wə uning burnidin ⱨayatliⱪ nəpisini püwlidi. Buning bilən, Adəm’atiƣa ⱨayatliⱪ berildi.
8 Pərwərdigar Huda xərⱪtiki Erəm degən jayda bir baƣ bərpa ⱪilip, ɵzi yaratⱪan adəmni u yərgə orunlaxturdi. 9 Pərwərdigar Huda u yərdə yənə mewiliri xerin wə qirayliⱪ ⱨər hil dərəhlərni ɵstürdi. Baƣning otturisida alaⱨidə ikki tüp dərəh bar idi. Biri “Ⱨayatliⱪ beridiƣan dərəh” bolup, yənə biri “Yahxi bilən yamanni bildüridiƣan dərəh” idi.
10 Erəm degən yərdin bir dərya eⱪip kelip, baƣni suƣiratti. Baƣdin qiⱪⱪan su tɵtkə bɵlünətti. 11 Birinqisi Pixon dəryasi bolup, altun qiⱪidiƣan Hawila degən yərni aylinip ɵtidu. 12 U yərning altuni sap. U yərdin yənə kəm uqraydiƣan hux puraⱪliⱪ dewirⱪay wə yolluⱪ ⱨeⱪiⱪ qiⱪidu. 13 Ikkinqisi Giⱨon dəryasi bolup, Kux degən yərni aylinip ɵtidu. 14 Üqinqisi Dəjlə dəryasi bolup, Assurning xərⱪidin eⱪip ɵtidu. Tɵtinqisi Firat dəryasidur.
15 Pərwərdigar Huda Adəm’atini Erəm baƣⱪa ixləp uni pərwix ⱪilsun, dəp u yərgə ⱪoyƣanidi. 16 Pərwərdigar Huda Adəm’atiƣa əmr ⱪilip:
– Baƣdiki mewilərni haliƣiningqə yə. 17 Əmma, “Yahxi bilən yamanni bildüridiƣan dərəh”ning mewisini ⱨərgiz yemə. Qünki, uni yesəng, qoⱪum ɵlisən!† Ɵlüx – bu yərdə tilƣa elinƣan ɵlüx Hudadin ayrilix, yəni roⱨiy jəⱨəttiki ɵlüx wə uning nətijisi bolƣan jismaniy jəⱨəttiki ɵlüxni kɵzdə tutidu. – dedi.
Ⱨawa’anining yaritilixi
18 Keyin, Pərwərdigar Huda: “Adəmning yalƣuz yaxixi yahxi əməs, uningƣa layiⱪ bolƣudək bir yardəmqi ⱨəmraⱨ yaritay” dedi. 19 Buning bilən, Pərwərdigar Huda yərdiki topidin yaratⱪan ⱨər hil ⱨaywanat wə uqarⱪanatlarni Adəm’atining aldiƣa ularƣa isim ⱪoysun, dəp kəltürdi. Adəm’ata ularƣa ⱪandaⱪ isim ⱪoysa, xundaⱪ atilip kəldi. 20 Adəm’ata barliⱪ uqarⱪanat wə ⱨaywanlarƣa isim ⱪoydi. Wəⱨalənki, ularning arisida ɵzigə layiⱪ bolƣudək birər yardəmqi ⱨəmraⱨ yoⱪ idi.
21 Xunga, Pərwərdigar Huda Adəm’atini ⱪattiⱪ uhlitiwətti. U uhlawatⱪanda, Huda uning bir tal ⱪowurƣisini elip, u yərni uning gɵxi bilən etip ⱪoydi. 22 Pərwərdigar Huda alƣan ⱪowurƣa sɵngikidin bir ayal yasap, uni Adəm’atining aldiƣa elip kəldi.
23 Adəm’ata huxal ⱨalda mundaⱪ dedi:
– Mana əmdi sɵngiki mening sɵngikimdin, gɵxi mening gɵxümdin elinƣan, manga ohxax hildiki biri boldi! U “ayal”‡ Ibraniy tilida “ayal” degən sɵz aⱨang jəⱨəttə “ər” degən sɵzgə naⱨayiti yeⱪin bolup, uxbu sɵz xuningdin kəlgən. dəp atalsun, qünki u ərdin elinƣan.
24 Bir adəmning ata-anisidin ayrilip, ayali bilən birlixip bir tən boluxi ənə xu səwəbtindur.
25 U qaƣda, Adəm’ata bilən uning ayalining ⱨər ikkilisi yalingaq bolup, nomus ⱪilixmaytti.
*7 †17 ‡23 3 Adəm’atining Hudaning əmrigə hilapliⱪ ⱪilixi
1 Yilan Pərwərdigar Huda yaratⱪan ⱨaywanlarning iqidə əng ⱨiyligiri idi. U ayaldin:
– Huda baƣdiki ⱨərⱪandaⱪ dərəhning mewisini yeyixinglarni rasttinla mən’i ⱪildimu? – dəp soridi.
2 Ayal:
– Baƣdiki dərəhlərning mewilirini yesək bolidu. 3 Pəⱪət baƣning otturisidiki dərəhning mewisini yesək bolmaydu. Huda bizning bu dərəhning mewisini yeyiximizni, ⱨətta uningƣa ⱪol təgküzüximiznimu mən’i ⱪildi. Əgər bu ixni ⱪilsaⱪ, ɵlimiz, – dəp jawab bərdi.
4 Yilan ayalƣa jawabən mundaⱪ dedi:
– Yalƣan! Ⱨərgiz ɵlməysilər! 5 Huda silərning uni yesənglar, kɵzünglarning eqilip, ɵzigə ohxax yahxi bilən yamanni bilidiƣan bolup ⱪalidiƣanliⱪinglarni bilidu.
6 Ayal bu dərəhning mewisining qirayliⱪ wə xerin ikənlikini kɵrüp, uni yesə ⱪanqilik əⱪilliⱪ bolup ketidiƣanliⱪini oylap, mewidin üzüp yedi wə uni yenida turƣan erigimu bərdi. Umu yedi. 7 Ular mewini yeyixi bilənla kɵzliri eqilip, ɵzlirining yalingaqliⱪini bilip nomus ⱪilixti. Xunga, ular ənjür yopurmaⱪlirini bir-birigə qetip, bədənlirini yepiwelixti.
8 Xu künning salⱪin qüxkən waⱪtida, ular Pərwərdigar Hudaning baƣda mengip yürgən xəpisini anglap, dərəhzarliⱪning arisiƣa yoxurunuwelixti. 9 Lekin, Pərwərdigar Huda Adəm’atiƣa:
– Sən ⱪəyərdə? – dəp warⱪiridi.
10 Adəm’ata:
– Mən sening baƣda mengip yürgənlikingni anglap, yalingaqliⱪimdin nomus ⱪilip, səndin ⱪorⱪup yoxurunuwaldim, – dəp jawab bərdi.
11 Huda uningdin:
– Yalingaqliⱪingni sanga kim eytti? Yaki mən yemə, degən mewini yedingmu? – dəp soridi.
12 Adəm’ata:
– Sən manga ⱨəmraⱨ bolsun, dəp bərgən ayal u mewidin manga bərgənidi. Xuning üqün yedim, – dəp jawab bərdi.
13 Pərwərdigar Huda ayaldin:
– Nemə üqün mundaⱪ ⱪilding? – dəp soridi.
– Meni yilan azdurdi, xunga yedim, – dəp jawab bərdi ayal.
Hudaning Adəm’ata bilən Ⱨawa’anini jazalixi
14 Xuning bilən, Pərwərdigar Huda yilanƣa:
– Bu ⱪilmixing üqün jazaƣa tartilisən! Barliⱪ ⱨaywanatlar iqidə pəⱪət sənla munu lənətlərgə ⱪalisən:
“Ⱨazirdin baxlap, yər beƣirlap mengip,
ɵmürwayət topa yəysən.
15 Seni ayal bilən düxmən ⱪilimən.
Uning əwladi bilən sening əwladingmu
düxmənlixip ɵtidu.
Uning əwladi sening bexingni yanjiydu,
sən uning tapinini qaⱪisən” dedi.
16 Keyin, Pərwərdigar Huda ayalƣa:
– Ⱨamilidarliⱪingning azabini ⱨəssiləp axurimən. Tuƣutungning tolƣiⱪinimu ziyadə ⱪilimən. Xundaⱪtimu, eringgə küqlük ixtiyaⱪ baƣlaysən, u seni baxⱪuridu, – dedi.
17 Pərwərdigar Huda Adəm’atiƣa:
– Ayalingning sɵzigə kirip, mən yeyixni mən’i ⱪilƣan mewini yegənliking tüpəylidin, yərmu lənitimgə uqridi. Sən əmdi ɵmürwayət japaliⱪ ixləx bilənla ozuⱪlinisən. 18 Yərdin tikən wə ⱪamƣaⱪ ünidu, sən bolsang yərdiki zira’ətlərni yəysən. 19 Bax-kɵzüng tərgə qɵmgəndila toyƣudək birnərsə yeyələysən, taki ɵlüp topiƣa aylinip kətküqə ixtin bax kɵtürəlməysən. Topidin yaritilding, xunga yənə topiƣa ⱪaytisən! – dedi.
20 Adəm’ata ayaliƣa Ⱨawa’ana [ibraniy tilidiki “ⱨayatliⱪ” degən sɵz bilən aⱨangdax] degən isimni ⱪoydi, qünki u insanlarning anisi idi. 21 Pərwərdigar Huda Adəm’ata bilən uning ayaliƣa ⱨaywanning terisidin kiyim ⱪilip, kiydürüp ⱪoydi.
Adəm’ata bilən Ⱨawa’anining Erəm baƣdin ⱪoƣlinixi
22 Andin, Pərwərdigar Huda mundaⱪ dedi:
– Adəm’ata bizgə ohxax yahxi bilən yamanni bilidiƣan bolup ⱪaldi. Əmdi uning “Ⱨayatliⱪ beridiƣan dərəh”ning mewisini yəp ⱪoyuxidin saⱪliniximiz kerək. Bolmisa, u mənggü yaxaydu!
23 Xuning bilən Pərwərdigar Huda ularni Erəm baƣdin ⱪoƣlap qiⱪirip, yərgə, yəni ɵzliri əsli yaritilƣan tupraⱪⱪa ixləydiƣan ⱪilip ⱪoydi. 24 Andin, Huda Adəm’atini ⱨayatliⱪ beridiƣan dərəhkə yeⱪinlaxmisun dəp, Erəm baƣning xərⱪ təripigə “kerub” dəp atilidiƣan məhluⱪlarni wə bisi ot qeqip, u yan bu yan ⱪozƣilip yaltirap turidiƣan bir ⱪiliqni orunlaxturdi.
4 Ⱪabil bilən Ⱨabil
1 Adəm’ata ayali Ⱨawa’ana bilən billə boldi. Ⱨawa’ana ⱨamilidar bolup, bir oƣul tuƣdi. U: “Pərwərdigarning yardimi bilən bir oƣulƣa igə boldum” dedi wə ismini Ⱪabil [ibraniy tilidiki “igə boldum” degən sɵz bilən aⱨangdax] ⱪoydi. 2 Keyin, u yənə bir oƣul tuƣup, ismini Ⱨabil ⱪoydi. Ikkiylən qong bolƣandin keyin, Ⱨabil padiqi boldi, Ⱪabil bolsa deⱨⱪan boldi.
3 Ⱨosul məzgili kəlgəndə, Ⱪabil yərning məⱨsulatidin elip Pərwərdigarƣa təⱪdim ⱪildi. 4 Ⱨabilmu ⱪoy padisi iqidin tunji tuƣulƣan ⱪozilardin soyup, taza semiz yeridin Pərwərdigarƣa təⱪdim ⱪildi. Pərwərdigar Ⱨabilni wə uning sowƣitini ⱪobul ⱪildi. 5 Biraⱪ, Ⱪabilni wə uning sowƣitini ⱪobul ⱪilmidi. Buningdin intayin hapa bolƣan Ⱪabilning qirayi tutulup kətti.
6 Xu qaƣda, Pərwərdigar Ⱪabilƣa:
– Nemixⱪa hapa bolisən? Qiraying nemixⱪa tutulup kətti? 7 Əgər durus ix ⱪilƣan bolsang, senimu ⱪobul ⱪilƣan bolattim! Biraⱪ, yamanliⱪ ⱪilsang, gunaⱨ huddi ixik aldida etilmaⱪqi bolup turƣan yawa itⱪa ohxax, sening wujudungni qirmiwalidu. U seni ɵz ilkigə almaⱪqi bolsimu, lekin sən uni yengixing lazim! – dedi.
8 Keyin, Ⱪabil inisi Ⱨabilƣa:
– Yür, dalada səylə ⱪilip keləyli! – dedi. Ular daladiki waⱪtida, Ⱪabil inisiƣa ⱪol selip, uni ɵltürüwətti.
9 Pərwərdigar Ⱪabildin:
– Ining Ⱨabil ⱪeni? – dəp soridi.
– Bilməymən, mən inimning baⱪⱪuqisimidim? – dəp jawab bərdi u.
10 Pərwərdigar kəynidinla uni:
– Bu nemə ⱪilƣining? Iningning intiⱪam elix üqün dad-pəryad ⱪiliwatⱪan ⱪeni manga kɵrünüp turidu. 11 Sən əmdi lənətkə uqraysən. Buningdin keyin, bu yərdə turalmaysən! Qünki, sən iningni ɵltürdüng, yərgə ⱪan tɵktüng. 12 Sən yərgə ixligən təⱪdirdimu, yər sanga ⱨosul bərməydu. Sən əmdi sərsan bolup, yər yüzidə sərgərdanliⱪta yürisən, – dəp əyiblidi.
13 Buni angliƣan Ⱪabil Pərwərdigarƣa mundaⱪ dedi:
– Mən bundaⱪ eƣir jazani kɵtürəlməymən. 14 Sən meni bu yərdin ⱪoƣlap, ⱨuzurungdin ⱨəydəwatisən! Mən əmdi ɵy-makansiz, sərsan bolup, yər yüzidə sərgərdanliⱪta yürimən. Meni kɵrgənla kixi ɵltürüwetidu!
15 Lekin, Pərwərdigar:
– Yaⱪ, seni ɵltürgən kixi yəttə ⱨəssə ⱪattiⱪ jazalinidu, – dedi.
Xuning bilən, Pərwərdigar Ⱪabilni ɵltürməkqi bolƣanlarni agaⱨlandurux üqün, uning pexanisigə alaⱨidə bəlgə ⱪoyup ⱪoydi. 16 Buning bilən, Ⱪabil Pərwərdigarning ⱨuzuridin qiⱪip, Erəm baƣning xərⱪ təripidiki Nod degən jayda olturaⱪlixip ⱪaldi.
Ⱪabilning əwladliri
17 Ⱪabil ayali bilən billə boldi. Ayali ⱨamilidar bolup, bir oƣul tuƣdi. Uning ismini Hanok ⱪoydi. Ⱪabil bir xəⱨər bina ⱪilip, xəⱨərni oƣlining ismida atidi. 18 Hanoktin Irad tɵrəldi, Iradtin Miⱨuya’el tɵrəldi, Miⱨuya’eldin Mituxa’el tɵrəldi, Mituxa’eldin Ləmək tɵrəldi.
19 Ləmək ikki hotun aldi. Birining ismi Adaⱨ, yənə birining ismi Zillaⱨ idi. 20 Adaⱨ Yabalni tuƣdi. Yabal kɵqmən malqilarning bowisi boldi. 21 Uning inisining ismi Yubal idi. Yubal qiltar wə nəy qalƣuqilarning piri boldi. 22 Zillaⱨ Tubal-ⱪen degən bir oƣulni tuƣdi. Tubal-ⱪen tuq, tɵmür jabduⱪlarni yasiƣuqilarning piri boldi. Tubal-ⱪenning Na’ama isimlik bir singlisi bar idi. 23 Ləmək ikki ayaliƣa po etip, mundaⱪ dedi:
“Əy Adaⱨ bilən Zillaⱨ, sɵzümgə ⱪulaⱪ selinglar!
Əy ayallirim, kɵngül ⱪoyup anglanglar!
Manga qeⱪilƣan bir adəmni ɵltürdüm.
Meni urƣan bir yaxni ɵltürdüm.
24 Ⱪabilni ɵltürgüqi yəttə ⱨəssə jazalansa,
meni ɵltürgüqi yətmix yəttə ⱨəssə jazalinidu.”
Set bilən Ənox
25 Adəm’ata yənə ɵz ayali bilən billə bolux nətijisidə, ayali bir oƣul tuƣdi. Ⱨawa’ana: “Huda manga Ⱪabil ɵltürüwətkən Ⱨabilning orniƣa bir oƣul bərdi” dedi. Xunga, u ismini Set [aⱨang jəⱨəttə “ Huda bərdi”] ⱪoydi. 26 Settin bir oƣul tuƣulup, ismi Ənox ⱪoyuldi. Mana xu qaƣdin baxlap, adəmlər Pərwərdigarƣa ibadət ⱪilixⱪa baxlidi.
5 Adəm’atining əwladliri
1 Tɵwəndikilər Adəm’atining əwladliridur:
Huda Adəmni ɵzigə ohxaydiƣan ⱪilip yaratti. 2 Ularni ər wə ayal ⱪilip ayrip, ularƣa bəht ata ⱪildi ⱨəmdə ularni “adəm” dəp atidi.
3 Adəm’ata 130 yexida ɵzigə ohxaydiƣan yənə bir oƣul pərzənt kɵrüp, uning ismini Set ⱪoydi. 4 Adəm’ata Setni tapⱪandin keyin, yənə 800 yil ⱨayat kəqürüp, yənə kɵp oƣul-ⱪiz pərzəntlərni kɵrdi. 5 U 930 yexida aləmdin ɵtti.
6 Set 105 yexida bir oƣul pərzənt kɵrüp, uning ismini Ənox ⱪoydi. 7 Keyin, u yənə 807 yil ⱨayat kəqürüp, yənə oƣul-ⱪiz pərzəntlərni kɵrdi. 8 U 912 yexida aləmdin ɵtti.
9 Ənox 90 yexida bir oƣul pərzənt kɵrüp, uning ismini Ⱪenan ⱪoydi. 10 Keyin, u yənə 815 yil ⱨayat kəqürüp, yənə oƣul-ⱪiz pərzəntlərni kɵrdi. 11 U 905 yexida aləmdin ɵtti.
12 Ⱪenan 70 yexida bir oƣul pərzənt kɵrüp, uning ismini Maⱨalal’el ⱪoydi. 13 Keyin, u yənə 840 yil ⱨayat kəqürüp, yənə oƣul-ⱪiz pərzəntlərni kɵrdi. 14 U 910 yexida aləmdin ɵtti.
15 Maⱨalal’el 65 yexida bir oƣul pərzənt kɵrüp, uning ismini Yərəd ⱪoydi. 16 Keyin, u yənə 830 yil ⱨayat kəqürüp, yənə oƣul-ⱪiz pərzəntlərni kɵrdi. 17 U 895 yexida aləmdin ɵtti.
18 Yərəd 162 yexida bir oƣul pərzənt kɵrüp, uning ismini Hanok ⱪoydi. 19 Keyin, u yənə 800 yil ⱨayat kəqürüp, yənə oƣul-ⱪiz pərzəntlərni kɵrdi. 20 U 962 yexida aləmdin ɵtti.
21 Hanok 65 yexida bir oƣul pərzənt kɵrüp, uning ismini Mituxəlah ⱪoydi. 22 Xuningdin keyin, Hanok 300 yil jəryanida Huda bilən yeⱪin yaxidi. U yənə oƣul-ⱪiz pərzəntlərni kɵrdi. 23 U yər yüzidə jəm’iy 365 yil yaxap, 24 pütün ⱨayatini Huda bilən yeⱪin ɵtküzüp, bir küni kɵzdin ƣayib boldi. Qünki, Huda uni ɵz yeniƣa elip kətkənidi.
25 Mituxəlah 187 yexida bir oƣul pərzənt kɵrdi. Uning ismini Ləmək ⱪoydi. 26 Keyin, u yənə 782 yil ⱨayat kəqürüp, yənə oƣul-ⱪiz pərzəntlərni kɵrdi. 27 U 969 yexida aləmdin ɵtti.
28-29 Ləmək 182 yexida bir oƣul pərzənt kɵrüp, uning ismini Nuⱨ [aⱨang jəⱨəttə “yənggillitix”] dəp ⱪoydi. U: “Pərwərdigarning yərgə lənət oⱪuxi bilən, biz japaliⱪ ixlarƣa ⱪalƣan. Əmdi bu bala bizning eƣirimizni yənggillitidu” dedi.
30 Nuⱨni tapⱪandin keyin, Ləmək yənə 595 yil ⱨayat kəqürüp, yənə oƣul-ⱪiz pərzəntlərni kɵrdi. 31 U 777 yexida aləmdin ɵtti.
32 Nuⱨ 500 yaxⱪa kirgəndin keyin, Sam, Ⱨam, Yəfət isimlik üq oƣul pərzənt kɵrdi.
6 Insanlarning rəzilliki
1 Insanlar dunyada kɵpiyixkə baxliƣanda, ⱪizlarmu kɵpləp tuƣulƣanidi. 2 “Hudaning oƣulliri”* “Hudaning oƣulliri” – bu ⱨəⱪtə üq hil qüxənqə bar: 1. Insan əməs, bəlki ərxtiki bir hil zat, pərixtə yaki roⱨtin ibarət. 2. Dərijidin taxⱪiri adəm bolup, padixaⱨ yaki ⱨɵkümdarƣa ohxax. 3. Hudasiz Ⱪabilning əwladliridək əməs, bəlki Huda yolida mangidiƣan Setning əwladliriƣa ohxax. xu ⱪizlarning qirayliⱪliⱪini kɵrüp, ɵzliri haliƣan ⱪizlarni hotunluⱪⱪa elixⱪa baxlidi.
3 Buni kɵrgən Pərwərdigar:
– Mən insanlarƣa bərgən ⱨayatliⱪ roⱨi ularda mənggü yaximaydu. Qünki, ular ɵlüxkə tegixlik. Kəlgüsidə ularning ɵmri bir yüz yigirmə yaxtin axmisun! – dedi.
4 “Hudaning oƣulliri” insanlarning ⱪizliri bilən billə bolup, əwlad tapⱪan qaƣda wə keyinki waⱪitlarda, yər yüzidə “Nefilim” dəp atilidiƣan, diwigə ohxaydiƣan adəmlərmu bar idi. Ular ⱪədimki zamanning baturliri wə dangliⱪ kixiliri idi.
5 Pərwərdigar insanlarning rəzillikini, niyitining ⱨərⱪaqan yamanliⱪini kɵrüp, 6 ɵzining adəmni yaratⱪanliⱪiƣa puxayman ⱪildi. U intayin eqinƣan ⱨalda:
7 – Mən yaratⱪan insanlarni yər yüzidin yoⱪitimən. Xundaⱪla, barliⱪ qong-kiqik ⱨaywanatlar wə uqarⱪanatlarnimu yoⱪ ⱪilimən. Ularni yaratⱪanliⱪim üqün əpsuslinimən! – dedi.
8 Lekin, Pərwərdigar Nuⱨtin hursən idi.
Nuⱨning kemə yasixi
9-10 Nuⱨning ix-izliri tɵwəndikiqə: Nuⱨning Sam, Ⱨam, Yəfət isimlik üq oƣli bar idi. Nuⱨ ɵz zamanida birdinbir durus, ⱪusursiz adəm bolup, Hudaƣa yeⱪin yaxiƣanidi. 11 Baxⱪa insanlar bolsa Hudaning nəziridə gunaⱨⱪa patⱪan bolup, yər yüzi ular səwəblik zorawanliⱪⱪa tolƣanidi. 12 Huda dunyaƣa nəzər selip, kixilərning ⱪilmixlirining rəzillikidin dunyaning intayin buzulƣanliⱪini kɵrdi. 13 Xuning bilən, Huda Nuⱨⱪa:
– Dunya insanlarning zorawanliⱪiƣa tolup kətti. Xunga, mən ularni yoⱪitimən! Dunya bilən ⱪoxup pütünləy yoⱪitimən! 14 Sən yahxi xəmxad yaƣiqidin ɵzünggə bir kemə yasa. Yasiƣan kemining iqidə ɵylər bolsun. Su kirməsliki üqün, iqi-sirtini momla. 15 Kemining uzunluⱪi bir yüz ottuz üq metir, kəngliki yigirmə ikki metir, egizliki on üq metir bolsun. 16 Kemining əng üstidə ləmpə bolsun, ləmpə bilən yaƣaq tam ariliⱪida əllik santimetir egizliktə boxluⱪ ⱪaldur. Kemini yuⱪiri, ottura wə tɵwən üq ⱪəwət ⱪilƣin. Kemining ixikini yeniƣa aqⱪin. 17 Mən yər yüzini topan bilən ƣərⱪ ⱪilip, asman astidiki pütkül janliⱪlarni yoⱪitimən. Yər yüzidiki tiniⱪi barliki məhluⱪlarning ⱨəmmisini yoⱪitimən, 18 lekin, sən bilən aldin bir əⱨdə tüzəy. Sən ayaling, oƣulliring wə kelinliringni elip kemigə qiⱪ. 19 Sən yənə kemigə yər yüzidiki ⱨər hil ⱨaywanlarning ⱨərbir türining ərkək-qixisidin bir jüptin elip, ularni saⱪlap ⱪal. 20 Ⱨər hil qong-kiqik ⱨaywanatlar wə uqarⱪanatlar saⱪlinip ⱪelix üqün, sening aldingƣa bir jüptin kelidu. Sən ularni kemigə kirgüzgin. 21 Ɵzünglar wə ⱨaywanatlar üqün ⱨər hil ozuⱪ-tülüklərni eliwal, – dedi.
22 Nuⱨ ⱨərbir ixta Huda buyruƣandək ⱪildi.
*2 7 Topan balasi
1 Pərwərdigar Nuⱨⱪa:
– Bu dunyadiki kixilər arisida sening birdinbir durus kixi ikənlikingni bayⱪidim. Xunga, sən pütün a’iləngdikilərni elip kemigə qiⱪⱪin. 2 Mən “ⱨalal” dəp bekitkən ⱨaywanatlarning ⱨər hilining ərkək-qixisidin yəttə jüptin, “ⱨaram”lirining ⱨər hilining ərkək-qixisidin bir jüptin eliwal. 3 Uqarⱪanatlarning ⱨər hilining ərkək-qixisidinmu yəttə jüptin eliwal. Xundaⱪ bolƣanda, topan ahirlaxⱪandin keyin, ⱨər hil ⱨaywanat, uqarⱪanatlar ⱨayat ⱪelip, yər yüzidə ularning uruⱪi ⱪayta kɵpiyələydu. 4 Ɵzüm yaratⱪan pütkül janliⱪlarni yər yüzidin pütünləy yoⱪitix üqün, yəttə kündin keyin, uda ⱪiriⱪ keqə-kündüz ⱪattiⱪ yamƣur yaƣdurimən, – dedi.
5 Nuⱨ Pərwərdigarning buyruⱪlirini bir-birləp ijra ⱪildi.
6 Topan yər yüzini basⱪanda, Nuⱨ altə yüz yaxta idi. 7 U topan balasidin ⱪutulup ⱪelix üqün, ayali, oƣulliri wə kelinlirini elip kemigə qiⱪti. 8-9 “Ⱨalal” wə “ⱨaram” dəp bekitilgən ⱨər hil qong-kiqik ⱨaywanatlar wə uqarⱪanatlarmu Hudaning Nuⱨⱪa eytⱪinidək Nuⱨning aldiƣa kelip, jüpliri bilən kemigə kirdi. 10 Yəttə kündin keyin, yər yüzini topan besixⱪa baxlidi.
11 Nuⱨ altə yüz yaxⱪa kirgən yili ikkinqi ayning on yəttinqi küni, yər astidiki ⱨəmmə bulaⱪlar yerilip, asmandin qeləkləp ⱪuyƣandək ⱪattiⱪ yamƣur yaƣdi. 12 Yamƣur ⱪiriⱪ keqə-kündüz tohtimay dawamlaxti. 13 Dəl yamƣur baxlanƣan küni, Nuⱨ, ayali, Sam, Ⱨam, Yəfəttin ibarət üq oƣli wə kelinliri kemigə qiⱪti. 14 Ⱨər hil yawayi ⱨaywanatlarning qong-kiqikliri, ɵy ⱨaywanliri wə uqarⱪanatlar, 15 jümlidin, tiniⱪi barliki pütkül məhluⱪlar ɵz jüpliri bilən Nuⱨning aldiƣa bir jüptin kelip, kemigə qiⱪti. 16 Ⱨayat kəqürüwatⱪan barliⱪ janliⱪlar Hudaning əmri boyiqə ɵz jüpliri bilən kemigə kirgəndin keyin, Pərwərdigar kemining ixikini taⱪap ⱪoydi.
17 Yamƣur ⱪiriⱪ kün dawamlaxti. Topan ulƣayƣanseri kemə yərdin kɵtürüldi. 18 Su tehimu egizləp, kemə su yüzidə ləyləp ⱪaldi. 19 Topan yər yüzini ⱪaplap, ⱨətta egiz taƣ qoⱪⱪilirimu kɵrünməy ⱪaldi. 20 Su ɵrləp taki əng egiz taƣ qoⱪⱪiliridin yəttə metir egizləp kətküqə dawamlaxti. 21 Nətijidə, yər yüzidiki ⱨayat kəqürüwatⱪan pütkül janliⱪlar, yəni ⱨərⱪandaⱪ uqarⱪanatlar, qong-kiqik ⱨaywanatlar wə insanlar pütünləy yoⱪitildi. 22 Demək, yər yüzidiki ⱨayatliⱪ nəpisi bar bolƣanlarning ⱨəmmisi ɵldi. 23 Huda yər yüzidiki ⱨəmmə janliⱪlarni, yəni insanlar, qong-kiqik ⱨaywanatlar wə uqarⱪanatlarni yoⱪatti. Pəⱪət Nuⱨ bilən uning kemisidiki janliⱪlarla ⱨayat ⱪaldi. 24 Topan yər yüzini bir yüz əllik kün basti.
8 Topan balasining ahirlixixi
1 Xundaⱪ bolsimu, Huda Nuⱨni wə kemidə uning bilən billə bolƣan barliⱪ ⱨaywanatlarni untup ⱪalmidi. U yər yüzidə xamal qiⱪarƣanidi, su pəsiyixkə baxlidi. 2 Yər astidiki bulaⱪlar yepilip, asmandin yeƣiwatⱪan ⱪattiⱪ yamƣurmu tohtiƣanidi. 3 Bir yüz əllik kün iqidə su asta-asta azaydi. 4 Yəttinqi ayning on yəttinqi küni, kemə Ararat taƣ tizmiliridiki bir taƣning üstidə olturup ⱪaldi. 5 Su dawamliⱪ pəsiyip, oninqi ayning birinqi küni taƣ qoⱪⱪiliri kɵrünüxkə baxlidi.
6 Ⱪiriⱪ kündin keyin, Nuⱨ derizini eqip, 7 bir ⱪaƣini ⱪoyup bərdi. Bu ⱪaƣa taki yərdiki su ⱪurup kətküqə, kemining ətrapida aylinip yürdi. 8 Xuning bilən bir waⱪitta, Nuⱨ suning yər yüzidin yanƣan yaki yanmiƣanliⱪini bilix üqün, bir kəptərni ⱪoyup bərgənidi. 9 Lekin, yər yüzini tehiqə su ⱪaplap turƣaqⱪa, kəptər ⱪonƣudək jay tapalmay ⱪaytip kəldi. Nuⱨ ⱪolini sunup, uni tutup kemigə əkiriwaldi. 10 Yənə yəttə kündin keyin, u kəptərni yənə ⱪoyup bərdi. 11 Kəqⱪurun, ⱨeliⱪi kəptər tumxuⱪida yengi zəytun yopurmiⱪini qixligən ⱨalda Nuⱨning yeniƣa ⱪaytip kəldi. Nuⱨ xuningdin suning yər yüzidin asasiy jəⱨəttin yanƣanliⱪini bildi. 12 Yənə yəttə kündin keyin, u kəptərni yənə ⱪoyup bərdi. Bu ⱪetim kəptər ⱪaytip kəlmidi.
13 Nuⱨ altə yüz bir yaxⱪa kirgən yili birinqi ayning birinqi küni, topan yər yüzidin pütünləy yenip boldi. Nuⱨ kemining ⱪapⱪiⱪini eqip, ɵpqɵrisigə ⱪarap, yər yüzining ⱪuruxⱪa baxliƣanliⱪini kɵrdi. 14 Ikkinqi ayning yigirmə yəttinqi küni, yər yüzi pütünləy ⱪurup boldi.
15-16 Huda Nuⱨⱪa:
– Ayaling, oƣulliring wə kelinliringni kemidin elip qiⱪ. 17 Yeningdiki barliⱪ məhluⱪlar, yəni uqarⱪanatlar wə qong-kiqik ⱨaywanatlarni elip qiⱪ. Ular yər yüzidə yənə kɵpiyip, zeminƣa taralsun, – dedi.
18 Xuning bilən, Nuⱨ ayali, oƣulliri wə kelinlirini elip kemidin qiⱪti. 19 Yər yüzidiki barliⱪ janliⱪlar, yəni qong-kiqik ⱨaywanatlar wə uqarⱪanatlar ɵz türliri bilən top-top boluxup kemidin qiⱪixti.
Nuⱨning Hudaƣa ⱪurbanliⱪ ⱪilixi
20 Nuⱨ Pərwərdigarƣa atap bir ⱪurbanliⱪ supisi yasap, “ⱨalal” dəp bekitilgən ⱨaywanat wə uqarⱪanatlarning ⱨər türidin tallap soyup, ⱪurbanliⱪ süpitidə kɵydürüwətti. 21 Pərwərdigar ⱪurbanliⱪtin məmnun bolup, kɵnglidə: “Insanlarning ⱪilmixliri üqün yərgə ⱪayta lənət oⱪumaymən. Insanlarning kiqikidin tartip niyitining pütünləy yamanliⱪini bilimən. Xundaⱪ bolsimu, yər yüzidiki barliⱪ janliⱪlarni ⱨərgiz bu ⱪetimⱪidək ⱪayta yoⱪitiwətməymən. 22 Yər yüzi bir kün məwjut bolsa, uningda terim-yiƣim, issiⱪ-soƣuⱪ, ⱪix-yaz, keqə-kündüzmu məwjut bolidu!” dedi.
9 Hudaning Nuⱨ bilən əⱨdə tüzüxi
1 Huda Nuⱨ wə uning oƣulliriƣa bəht ata ⱪilip mundaⱪ dedi:
– Silər nəslinglarni kɵpəytinglar, uruⱪ-əwladinglar pütün dunyaƣa tarⱪalsun. 2 Yər yüzidiki barliⱪ qong-kiqik ⱨaywanatlar, uqarⱪanatlar wə beliⱪlar silərdin ⱪorⱪup, silərning baxⱪuruxunglarda bolidu. 3 Burun silərgə ozuⱪluⱪ üqün kɵktatlarni bərginimdək, əmdi silərgə ⱨəmmə ⱨaywanatlarnimu berimən. 4 Lekin, silər ⱪeni bar gɵxni ⱨərgiz yemənglar, qünki jan ⱪandidur. 5 Buningdin baxⱪa, ⱪan tɵkülüx bolsa, qoⱪum ⱨesab alimən. Ⱨərⱪandaⱪ bir ⱨaywan adəm ɵltürsə, uningdinmu ⱨesab alimən. Kimdəkim adəm ɵltürsə, unimu ɵlümgə məⱨkum ⱪilimən.
6 Mən adəmni ɵzümgə ohxaydiƣan ⱪilip yarattim,
xuning üqün, kimki baxⱪa bir adəmning ⱪenini tɵksə,
uning ⱪenimu baxⱪilar təripidin tɵkülidu.
7 Silər nəslinglarni kɵpəytinglar. Silərning uruⱪ-əwladinglar pütün dunyani ⱪaplisun.
8-10 Andin, Huda Nuⱨ wə uning oƣulliriƣa mundaⱪ dedi:
– Mən əmdi silər wə silərning uruⱪ-əwladliringlar bilən ⱨəmdə yər yüzidiki barliⱪ ⱨaywanatlar, yəni silər bilən billə kemidin qiⱪⱪan ⱨərbir ɵy ⱨaywanliri, yawayi ⱨaywanatlar wə uqarⱪanatlar bilən əⱨdə tüzimən. 11 Silərgə wədə berimənki, pütkül janliⱪlar ⱨərgiz topan bilən ⱪayta yoⱪitilmaydu, yər yüzini harab ⱪilidiƣan topan ikkinqi kəlməydu. 12-13 Mən silər wə barliⱪ janliⱪlar bilən mənggülük bir əⱨdini tüzdüm. Bu əⱨdining bəlgisi – asmanda kɵrünidiƣan ⱨəsən-ⱨüsəndur. 14-15 Məyli ⱪaqan bolmisun, yamƣurdin keyin asmandiki bulutlar arisida ⱨəsən-ⱨüsənni kɵrginimdə, ɵzümning silər wə pütkül janliⱪlar bilən tüzgən əⱨdəmni esimgə alimən. Topan barliⱪ janliⱪlarni ⱪayta yoⱪatmaydu. 16 Ⱨəsən-ⱨüsənning bulutlar arisida pəyda boluxi ɵzümning silər wə yər yüzidiki pütkül janliⱪlar bilən tüzgən mənggülük əⱨdəmni esimgə kəltüridu. 17 Ⱨəsən-ⱨüsən mening barliⱪ janliⱪlar bilən tüzgən əⱨdəmning bəlgisi bolsun.
Nuⱨ wə uning oƣulliri
18 Kemidin qiⱪⱪan Nuⱨning oƣulliri: Sam, Ⱨam wə Yəfətlər idi. (Ⱨam Kən’anliⱪlarning bowisi.) 19 Dunyaƣa tarⱪalƣan ⱨəmmə həlⱪlər Nuⱨning bu üq oƣlining əwladliridur.
20 Nuⱨ deⱨⱪan bolup, üzümzarliⱪ yetixtürgən birinqi kixi idi. 21 Bir ⱪetim, u xarab iqip məst bolup ⱪelip, kiyim-keqəklirini seliwetip, qedirida yatatti. 22 Kən’anning atisi bolƣan Ⱨam, atisining ⱪipyalingaqliⱪini kɵrüp ⱪelip, bu ixni ikki ⱪerindixiƣa axkarilap ⱪoydi. 23 Sam bilən Yəfət uqisiƣa bir uzun qapan yepinqaⱪlap, qedirning iqigə kəyniqə mengip kirip, qapanni atisiƣa yepip ⱪoydi. Ular yüzini aldi tərəpkə ⱪilip, atisining yalingaq tenigə ⱪarimidi. 24 Nuⱨ oyƣinip, kənji oƣli ⱨamning ⱪilƣanlirini bilip, 25 uning oƣli Kən’anƣa lənət oⱪup mundaⱪ dedi:
“Kənanƣa lənət yaƣⱪay!
U ⱪerindaxlirining əng tɵwən ⱪuli bolƣay.
26 Pərwərdigar – Sam etiⱪad ⱪilƣan Huda mədⱨiyiləngəy!
Kən’anning əwladi samning əwladiƣa ⱪul bolƣay.
27 Huda Yəfətni gülləp yaxnatⱪay.
Uning əwladi Samning əwladi bilən billə inaⱪ yaxiƣay.
Kən’anning əwladi Yəfətning əwladiƣa ⱪul bolƣay.”
28 Topandin keyin, Nuⱨ yənə 350 yil ɵmür kɵrdi. 29 U 950 yexida aləmdin ɵtti.
10 Nuⱨning üq oƣlining əwladliri
1 Nuⱨning oƣulliri Sam, Ⱨam, Yəfətlərning əwladliri tɵwəndikiqə: topandin keyin, u üqəyləndin pərzəntlər* Nuⱨning əwladlirining isimliri keyin ⱨər millətning isimliriƣa aylinip, ular xu millətning bowisi boldi. Ular turƣan yərlərmu xularning nami bilən ataldi. tɵrəldi.
2 Yəfətning oƣulliri: Gomər, Magog, Maday, Yawan, Tubal, Məxək wə Tiraslar idi.
3 Gomərning əwladliri: Axkinazlar, Rifatlar wə Togarmaⱨlar idi.
4 Yawanning əwladliri: Əlixa, Tarxix, Kittim, Rodanim həlⱪliri idi. 5 Ular dengiz boylirida wə arallarda yaxaydiƣan millətlərning atisi boldi. Yəfətning əwladliri ɵz ⱪəbililiri wə dɵlətliri iqidə yaxap, ɵz tillirida sɵzlixidiƣan millətlərdin bolup ⱪaldi.
6 Ⱨamning oƣulliri: Kux, Misir, Liwiyə wə Kən’anlar idi.
7 Kuxning əwladliri bolsa: Sibalar, Hawilalar, Sabitalar, Ra’amilar wə Səbitikaⱨlar idi.
Ra’amining əwladliri bolsa: Xibalar wə Dedanlar idi.
8 Kuxning Nimrod isimlik bir oƣli bolup, u yər-yüzidiki əng küqlük baturƣa aylandi. 9 U Pərwərdigarning aldida batur owqi bolƣanidi. Xunga, kixilər arisida “Pərwərdigar seni Nimrodtək batur owqi ⱪilsun!” degən sɵz tarⱪalƣanidi. 10 Dəsləptə, uning padixaⱨliⱪi Babil, Ərək, Akkad, Kalneⱨ degən xəⱨərlərni ɵz iqigə alatti. Bu tɵt xəⱨər Babil zeminida idi. 11-12 U bu yərdin Assur rayoniƣa kengiyip, Ninəwi, Riⱨobotir, Kalah wə Rəsən degən xəⱨərlərni bina ⱪildi. Rəsən xəⱨiri Ninəwi bilən Kalah xəⱨirining otturisida bolup, u katta xəⱨər idi.
13 Misirning əwladliri: Ludlar, Anamilar, Leⱨabiylar, Naftuⱨiylar, 14 Patruslar, Kasluⱨiylar wə Kritlar idi. Filistiyəliklər bolsa, Kasluⱨiylarning keyinki əwladliri idi.
15 Kən’anning tunji oƣlining ismi Sidon idi, yənə bir oƣlining ismi Hit idi. Ularning isimliri keyin ⱨər millətlərning isimliriƣa aylinip, ular xu millətlərning bowiliri boldi. 16 Kən’an yənə Yibuslar, Amorlar, Girgaxlar, 17 Hiwlar, Arⱪilar, Sinlar, 18 Arwadiylar, Zimarlar wə Hamatlarning bowisi boldi.
Keyin, Kən’anliⱪlarning ⱪəbililiri naⱨayiti kəng tarⱪaldi. 19 Ularning zemin qegrisi Sidonning jənubidin Girarning yenidiki Gaza xəⱨirigiqə, xərⱪtə Sodom, Gomora, Admaⱨ wə Siboyimning yenidiki Ləxa xəⱨirigiqə baratti. 20 Ⱨamning bu əwladliri ⱨərⱪaysisi ɵz ⱪəbililiri wə dɵlətliri iqidə yaxap, ɵz tillirida sɵzlixidiƣan millətlərdin bolup ⱪaldi.
21 Sam Yəfətning akisi bolup, u Ebərlərning atisi boldi. 22 Samning oƣulliri Elam, Assur, Arpakxad, Lud wə Arram idi. Ularning isimliri keyin ⱨər millətlərning isimliriƣa aylinip, ular xu millətlərning bowiliri boldi.
23 Arramning əwladliri: Uzlar, Ⱨullar, Gətərlər wə Maxlar idi.
24 Arpakxad Xəlahning atisi, Xəlah bolsa Ebərning atisi idi.
25 Ebərdin ikki oƣul tɵrəldi. Birining ismi Pələg [aⱨang jəⱨəttə “bɵlünüx”] idi, qünki u yaxiƣan dəwrdə insanlar bɵlünüxkə baxlidi. Yənə birining ismi Yoⱪtan idi.
26 Yoⱪtanning əwladliri: Almodadlar, Xələflər, Hazarmawətlar, Yəraⱨlar, 27 Ⱨadoramlar, Uzallar, Diⱪlaⱨlar, 28 Obaliylar, Abima’ellar, Xibalar, 29 Ofirlar, Hawilalar wə Yobablar idi. Mana bularning ⱨəmmisi Yoⱪtanning əwladliri bolup, 30 ular Mexadin Sifarning xərⱪ təripidiki taƣⱪiqə bolƣan jaylarda yaxaytti.
31 Samning yuⱪirida tilƣa elinƣan əwladliri, ⱨərⱪaysisi ɵz ⱪəbililiri wə dɵlətliri iqidə yaxap, ɵz tillirida sɵzl ixidiƣan millətlərdin bolup ⱪaldi.
32 Yuⱪiridikilər Nuⱨning əwladliridur. Bular ɵz zeminidiki ⱨərbir ⱪəbililər boyiqə hatiriləngən. Topandin keyin, dunyadiki pütün millətlər Nuⱨning oƣulliridin tarⱪaldi.
*1 11 Hudaning tilni kɵp tillarƣa bɵlüwetixi
1 Dəsləptə, yər yüzidə birla til bar idi, insanlar pəⱪət bu tildila sɵzlixətti. 2 Ular xərⱪ tərəpkə kɵqüwatⱪinida, Babildiki bir tüzlənglikkə kelip orunlaxti. 3 Ular ɵz’ara:
– Hix ⱪuyup, otta pixurayli! – dəp məsliⱨətləxti.
Buning bilən, ular ⱪuruluxta taxning orniƣa hix, layning orniƣa ⱪara may ixlitidiƣan boldi.
4 Andin, ular:
– Bir xəⱨər bina ⱪilayli! Xəⱨərdə asmanƣa taⱪaxⱪudək bir munar yasap, ɵz namimizni qiⱪirip, tərəp-tərəpkə tarⱪilip ketiximizdin saⱪlinayli! – deyixti.
5 Pərwərdigar insanlarning bina ⱪiliwatⱪan xəⱨər wə munarini kɵrgili qüxti. 6 Pərwərdigar:
– Ular birlixip bir ⱪowm bolup, bir tilda sɵzlixidikən. Bu pəⱪətla ular ⱪilmaⱪqi bolƣan ixning baxlinixi! Buningdin keyin, ular nemə ⱪilixni halisa, xuni ⱪilalaydu. 7 Biz qüxüp, ularning tilini ⱪalaymiⱪanlaxturuwetip, ularni bir-birining məⱪsitini uⱪalmaydiƣan ⱪilip ⱪoyayli, – dedi.
8 Buning bilən, Pərwərdigar ularni pütün dunyaƣa tarⱪitiwətti. Ular xəⱨər bina ⱪilix ⱪuruluxini tohtatti. 9 Xunga, bu xəⱨərning nami Babil [aⱨang jəⱨəttə “ⱪalaymiⱪanqiliⱪ”] dəp ataldi. Qünki, Pərwərdigar u yərdə insanlarning tillirini ⱪalaymiⱪanlaxturuwetip, ularni dunyaning ⱨərⱪaysi jayliriƣa tarⱪitiwətkənidi.
Samning əwladliri
10 Samning əwladliri tɵwəndikiqə: topan ɵtüp ikkinqi yili, Sam 100 yexida Arpakxadni tapti. 11 Keyin, u yənə 500 yil ⱨayat kəqürüp yənə oƣul-ⱪiz pərzəntlərni kɵrdi.
12 Arpakxad 35 yexida Xəlahni tapti. 13 Keyin, u yənə 403 yil ⱨayat kəqürüp, yənə oƣul-ⱪiz pərzəntlərni kɵrdi.
14 Xəlah 30 yexida Ebərni tapti. 15 Keyin, u yənə 403 yil ⱨayat kəqürüp, yənə oƣul-ⱪiz pərzəntlərni kɵrdi.
16 Ebər 34 yexida Pələgni tapti. 17 Keyin, u yənə 430 yil ⱨayat kəqürüp, yənə oƣul-ⱪiz pərzəntlərni kɵrdi.
18 Pələg 30 yexida Ri’uni tapti. 19 Keyin, u yənə 209 yil ⱨayat kəqürüp, yənə oƣul-ⱪiz pərzəntlərni kɵrdi.
20 Ri’u 32 yexida Sirugni tapti. 21 Keyin, u yənə 207 yil ⱨayat kəqürüp, yənə oƣul-ⱪiz pərzəntlərni kɵrdi.
22 Sirug 30 yexida Nahorni tapti. 23 Keyin, u yənə 200 yil ⱨayat kəqürüp, yənə oƣul-ⱪiz pərzəntlərni kɵrdi.
24 Nahor 29 yexida Təraⱨni tapti. 25 Keyin, u yənə 119 yil ⱨayat kəqürüp, yənə oƣul-ⱪiz pərzəntlərni kɵrdi.
26 Təraⱨ 70 yil ɵmür kɵrüp, Ibram, Nahor wə Ⱨaranlarni tapti.
Təraⱨning əwladliri
27 Təraⱨning əwladliri tɵwəndikiqə: Təraⱨ Ibram, Nahor wə Ⱨaranlarni tapti. Ⱨaran bolsa Lutni tapti. 28 Ⱨaran Kaldanlarning zemini bolƣan ɵz yurti Ur xəⱨiridə atisi Təraⱨtin burun aləmdin ɵtti. 29 Ibram Saraⱨⱪa ɵyləndi, Nahor bolsa Ⱨaranning ⱪizi Milkaⱨⱪa ɵyləndi. Ⱨaranning yənə iskaⱨ degən balisimu bar idi. 30 Saraⱨ tuƣmas bolƣaqⱪa, pərzənt kɵrmigənidi.
31 Təraⱨ oƣli Ibramni, nəwrisi Lut (Ⱨaranning oƣli)ni wə kelini, yəni Ibramning ayali Saraⱨni elip, Kaldanlarning zemini bolƣan Ur xəⱨiridin ayrilip, Kən’an degən rayonƣa kətməkqidi. Biraⱪ, ular Ⱨaran degən xəⱨərgə kəlgəndə, xu yərdə olturaⱪlixip ⱪaldi. 32 Təraⱨ ikki yüz bəx yil ɵmür kɵrüp, Ⱨaranda aləmdin ɵtti.
12 Hudaning Ibraⱨimni tallixi
1 Pərwərdigar Ibramƣa* Ibram – Huda keyin “Ibraⱨim” dəp isim ⱪoyƣan pəyƣəmbər. mundaⱪ dedi:
– Sən yurtungdin qiⱪip, atang wə baxⱪa uruⱪ-jəmətingdin ayrilip, mən kɵrsətməkqi bolƣan yərgə barƣin.
2 “Mən sening uruⱪ-əwladingni kɵpəytip,
ularni bir qong həlⱪ ⱪilimən.
Mən sanga bəht ata ⱪilip, namingni uluƣ ⱪilimən.
Xundaⱪ ⱪilip, kixilər sən arⱪiliⱪ bəht tapidu.
3 Sanga bəht tiligənlərgə bəht ata ⱪilimən,
sanga lənət oⱪuƣanlarƣa lənət yaƣdurimən.
Sən arⱪiliⱪ ⱨəmmə millətlərgə bəht ata ⱪilimən!”
4 Ibram yətmix bəx yexida Pərwərdigarning yolyoruⱪi bilən Ⱨaran xəⱨiridin kətti, Lutmu uning bilən billə kətti. 5 Ibram ayali Saraⱨ bilən jiyəni Lutni wə ɵzlirining Ⱨaran xəⱨiridə tapⱪan bayliⱪi wə ⱪullirini elip, Kən’an rayoniƣa ⱪarap yol aldi. Ular Kən’an təwəsigə kirgəndin keyin, 6 səpirini dawamlaxturup, Xəkəm xəⱨirigə yeⱪin Morəⱨ degən jayidiki qong bir dub dərihining yeniƣa kəldi. U qaƣda, Kən’anliⱪlar xu zeminda yaxawatatti.
7 Pərwərdigar Ibramƣa kɵrünüp, uningƣa:
– Mana bu zeminni sening əwladingƣa təⱪdim ⱪilimən, – dedi.
Xunga, Ibram u yərdə ɵzigə kɵrüngən Pərwərdigarƣa atap bir ⱪurbanliⱪ supisi yasap, ibadət ⱪildi. 8 Keyin, u jənubⱪa yɵtkilip, Bəytəl xəⱨirining xərⱪidiki taƣliⱪ rayonƣa bardi. Ƣərb təripi Bəytəlgə, xərⱪ təripi Ay degən jayƣa tutixidiƣan bu jayƣa orunlixip, u yərdimu bir ⱪurbanliⱪ supisi yasap, Pərwərdigarƣa ibadət ⱪildi. 9 Keyin, u asta-asta Kən’anning jənubidiki Nəgeb rayoniƣa yɵtkəldi.
Ibramning Misirƣa berixi
10 Kən’anda aqarqiliⱪ yüz berip, əⱨwal intayin eƣir idi. Xuning bilən, Ibram Misirƣa berip, u yərdə waⱪtinqə turmaⱪqi boldi. 11 Ular Misirƣa kirixkə az ⱪalƣanda, Ibram ayali Saraⱨⱪa:
– Sən bir güzəl ayal. 12 Misirliⱪlar seni kɵrsə, jəzmən mening ayalim ikənlikingni bilip, seni ⱨayat ⱪaldurup, meni ɵltürüwetidu. 13 Sən ularƣa ɵzüngni mening singlim degin. Xundaⱪ desəng, ular seni dəp, mening jenimƣa zamin bolmay, manga yahxi mu’amilə ⱪilidu, – dedi.
14 Ibram Misirƣa kirgən waⱪtida, Misirliⱪlar dərwəⱪə uning ayalining güzəllikini bayⱪidi. 15 Ordidiki birnəqqə əməldar uni kɵrüp, padixaⱨ aldida uning güzəllikini təripligənidi. Xuning bilən, Saraⱨ ordiƣa elip kirildi.
16 Padixaⱨ Saraⱨning səwəbidin Ibramƣa yahxi mu’amilə ⱪildi. Uningƣa nurƣun kala, ⱪoy, exək, tɵgə wə ər-ayal ⱪullarni sowƣat ⱪildi. 17 Lekin, padixaⱨ Ibramning ayali Saraⱨni elip kətkənliki üqün, Pərwərdigar padixaⱨⱪa wə uning ordisidikilərgə apət yaƣdurdi. Ular ⱪorⱪunqluⱪ kesəlgə giriptar boldi. 18 Buni səzgən padixaⱨ Ibramni qaⱪirtip, uningƣa:
– Bu manga nemə ⱪilƣining? Nemixⱪa Saraⱨning ɵz ayaling ikənlikini eytmiding? 19 Nemixⱪa uni singlim deding? Xundaⱪ deginingni anglap, mən uni aldim. Ayaling mana! Uni elip kət! – dedi.
20 Buning bilən, padixaⱨ ɵz əməldarliriƣa Ibramni qegridin qiⱪiriwetixkə əmr ⱪildi. Ular uni ayali wə uningƣa mənsup bolƣan ⱨəmmə nərsiliri bilən ⱪoxup yolƣa saldi.
13 Ibram bilən Lutning ayrilip ketixi
1 Ibram ayali wə ɵzigə mənsup bolƣan ⱨəmmə nərsilirini elip Misirdin qiⱪip, Kən’anning jənubidiki Nəgeb rayoniƣa bardi. Lutmu uning bilən billə bardi. 2 Ibram bay bolup, uning nurƣun mal-waranliri wə altun-kümüxlirimu bar idi. 3 Keyin, u Nəgeb rayonidin ayrilip, asta-asta Ximalƣa yɵtkilip, Bəytəl xəⱨirigə ⱪayta bardi. U Bəytəl bilən Ay xəⱨirining ariliⱪiƣa, yəni u tunji ⱪetim orunlixip, 4 ⱪurbanliⱪ supisi yasiƣan yərgə ⱪaytip kelip, u yərdə Pərwərdigarƣa ibadət ⱪildi.
5 Ibram bilən mangƣan Lutningmu mal-waranliri wə ⱪulliri kɵp idi. 6 Bu ikki a’ilining padiliri bək kɵp bolƣaqⱪa, otlaⱪlar yetixməy ⱪalƣanidi. 7 Xunga, Ibramning padiqiliri bilən Lutning padiqiliri arisida talax-tartix qiⱪip ⱪaldi. (U qaƣda, Kən’anliⱪlar bilən Pərizzilər yənila Kən’an rayonida turatti.)
8 Xunga, Ibram Lutⱪa:
– Biz bolsaⱪ uruⱪ-tuƣⱪan, arimizda yaki padiqilirimizning arisida talax-tartix qiⱪmisun. 9 Ayrilip yaxayli. Mana, pütün zemin sening aldingda turuptu. Haliƣan yərni talla! Ong tərəpni tallisang, sol tərəp manga ⱪalsun, sol tərəpni tallisang, ong tərəp manga ⱪalsun, – dedi.
10 Lut tɵt tərəpkə nəzər selip, I’ordan dərya wadisidin Zo’arƣiqə sozulƣan kəng tüzlənglikni kɵrdi. Bu tüzlənglikning süyi mol bolup, huddi Erəm baƣⱪa wə Misirning yərlirigə ohxaytti. (U qaƣda, Pərwərdigar Sodom bilən Gomora xəⱨərlirini tehi harabilikkə aylandurmiƣanidi.)
11 Xunga, Lut u yərni tallap, xərⱪ tərəpkə yɵtkəldi. U ikkiylən mana xundaⱪ ayrildi. 12 Ibram Kən’anda olturaⱪlixip ⱪaldi. Lut I’ordan dərya wadisidiki xəⱨərlərgə yeⱪinlixip, Sodom xəⱨirining ətrapida qedir tikip orunlaxti. 13 Sodomluⱪlar rəzillikkə tolƣan bolup, Pərwərdigarning nəziridə ular eƣir gunaⱨkarlar idi.
Ibramning Ⱨibronƣa kɵqüxi
14 Lut Ibramdin ayrilƣandin keyin, Pərwərdigar Ibramƣa:
– Sən turƣan jayingdin xərⱪ, ƣərb, jənub wə Ximal tərəplərgə ⱪarap baⱪ. 15 Sən kɵrüwatⱪan bu zeminlarni sanga wə sening əwladliringƣa təⱪdim ⱪilimən. Bu zemin mənggü silərgə mənsup. 16 Mən sening əwladliringni ⱨəddi-ⱨesabsiz kɵpəytimən. Yər yüzidiki ⱪumni ⱨeqkim saniyalmiƣanƣa ohxax, ularning saninimu ⱨeqkim saniyalmaydu. 17 Ornungdin tur. Bu zeminni kezip qiⱪ. Mən uni sanga təⱪdim ⱪildim! – dedi.
18 Buning bilən, Ibram qedirlirini yiƣixturup, Ⱨibron xəⱨirigə yeⱪin Mamrədiki dub dərəhlikining yenida olturaⱪlixip, u yərdə Pərwərdigarƣa atap ⱪurbanliⱪ supisi yasidi.
14 Ibramning Lutni ⱪutⱪuzuxi
1 Xu künlərdə, Babil begi Amrafəl, Əllasar begi Aryok, Elam begi Kidorla’omər, Goyim begi Tid’al ⱪatarliⱪ tɵt bəg birlixip, 2 Sodom begi Bəra, Gomora begi Birxa, Admaⱨ begi Xinab, Siboyim begi Xəm’ebər wə Bəla (Zo’ar dəpmu atilidu) begi ⱪatarliⱪ bəx bəg bilən jəng ⱪilixⱪa qiⱪti. 3 Bu bəx bəg ⱪoxunlirini birləxtürüp, Siddim wadisiƣa yiƣdi. (Siddim wadisi ⱨazirⱪi “Ɵlük dengiz” wadisidur.) 4 Ular on ikki yil Kidorla’omər begining ⱨɵkümranliⱪida bolup, on üqinqi yilƣa kəlgəndə, uningƣa ⱪarxi isyan kɵtürgənidi.
5 Xunga, on tɵtinqi yili Kidorla’omər bəg ɵzining wə ittipaⱪdax bəglərning ⱪoxunlirini baxlap berip, Axtarot-ⱪarna’im degən yərdə Rafaⱨlarni yəngdi. Keyin, Ⱨam degən yərdə Zuzlarni wə Xaweⱨ-kiryata’im tüzlənglikidə Emlarning ⱨəmmisini tarmar ⱪildi. 6 Sə’ir taƣliⱪ rayonida yaxawatⱪan ⱨoritlarnimu qɵl boyidiki Əlparanƣiqə ⱪoƣlap berip tarmar ⱪildi. 7 Arⱪidinla, ular Enmixpat, yəni Kadexⱪa ⱪaytip, Amaləklərning pütün zeminini besiwelip, ⱨazazun-tamarda yaxawatⱪan Amorlarnimu tarmar ⱪildi.
8 Buning bilən, Sodom, Gomora, Admaⱨ, Siboyim wə Bəla, yəni Zo’ar ⱪatarliⱪ bəx bəglikning bəgliri birləxmə ⱪoxunini baxlap, Siddim wadisiƣa jəng ⱪilixⱪa qiⱪti. 9 Ular Elam xəⱨirining begi Kidorla’omər, Goyimning begi Tid’al, Babilning begi Amrafəl wə Əllasarning begi Aryoktin ibarət tɵt bəg bilən jəng ⱪildi. 10 Siddim wadisining ⱨəmmə yeridə ⱪara may bilən tolƣan kɵlqəklər bar idi. Sodom begi bilən Gomora begi ⱪaqⱪan waⱪtida, ⱪoxunlirining bir ⱪismi kɵlqəklərgə qüxüp ketip, ⱪalƣanliri taƣⱪa ⱪeqip kətti.
11 Tɵt bəg Sodom bilən Gomoraning pütün bayliⱪ wə axliⱪ-tülüklirini bulang-talang ⱪilip kətti. 12 U qaƣda Ibramning jiyəni Lut Sodomda turatti. Ular unimu mal-mülükliri bilən ⱪoxup bulap kətti.
13 Lekin, ⱪutulup ⱪalƣan bir kixi bu ixlarni ibraniy* Ibraniy – ⱪədimki Yəⱨudiylarni, yəni Isra’illarni kɵrsitidu. bolƣan Ibramƣa məlum ⱪildi. U qaƣda, Ibram amor ⱪəbilisidin Mamrə isimlik bir kixining dub dərəhlikining yenida turatti. Mamrə wə ikki inisi – Əxkol wə Aner Ibramning ittipaⱪdaxliri idi.
14 Ibram jiyəni Lutning əsirgə qüxüp ⱪalƣanliⱪini anglap, ɵz adəmliridin üq yüz on səkkiz nəpər jəngqini qaⱪirip, tɵt bəgni Dan degən jayƣiqə ⱪoƣlap bardi. 15-16 U yərdə jəngqilərni birⱪanqə ⱪisimƣa bɵlüp, keqisi ⱨujum ⱪilip, düxmənni məƣlup ⱪildi. Ularni Dəməxⱪning ximalidiki Hobaⱨ degən jayƣiqə ⱪoƣlap, bulap kətkən ⱨəmmə mal-mülükni tartiwelip, ɵz jiyəni Lutni wə uning pütün bayliⱪlirini, hotun-ⱪizlirini wə baxⱪa əsirgə qüxkən adəmlirini ⱪayturup aldi.
Malkisidiⱪning Ibramƣa bəht tilixi
17 Ibram Kidorla’omər wə uning bilən ittipaⱪdax ⱨərⱪaysi bəglərni məƣlup ⱪilip, ƣəlibə bilən ⱪaytip kəlgəndə, Sodom begi uni ⱪarxi elix üqün Xaweⱨ wadisi (Han wadisi dəpmu atilidu)ƣa qiⱪti.
18 Uluƣ Hudaning roⱨaniysi ⱨəm Salemning begi Malkisidiⱪmu nan wə xarab elip, Ibramning aldiƣa qiⱪip, 19 uningƣa bəht tiləp:
“Pütün aləmning Yaratⱪuqisi bolƣan uluƣ Huda Ibramni bəhtlik ⱪilƣay!
20 Seni düxmining üstidin ƣəlibə ⱪildurƣan uluƣ Huda mədⱨiyiləngəy!” dedi.
Ibram ƣəniymət alƣan nərsilərning ondin birini Malkisidiⱪⱪa təⱪdim ⱪildi. 21 Sodom begi Ibramƣa:
– Ƣəniymətlərning ⱨəmmisi sanga mənsup, lekin adəmlirimni ⱪayturup bər! – dedi.
22 Ibram uningƣa:
– Pütün aləmning Yaratⱪuqisi bolƣan Pərwərdigar uluƣ Huda aldida ⱪəsəm ⱪilimənki, 23 mən sening ⱨərⱪandaⱪ nərsəngni, ⱨətta bir tal yipingni yaki kəxingning boƣⱪuqinimu almaymən. Bolmisa, sən keyin: “Mən Ibramni bay ⱪilip ⱪoydum!” deyixtin yanmaysən.
24 Xuning üqün, adəmlirimning yegininila ⱨesablaymən. Uningdin baxⱪa ⱨeqnemini almaymən. Lekin, mening ittipaⱪdaxlirim Aner, Əxkol wə Mamrələrgə ƣəniymətlərdin tegixlikini ayrip bərsəng boldi, – dedi.
15 Hudaning Ibram bilən əⱨdə tüzüxi
1 Bu wəⱪələrdin keyin, Pərwərdigar Ibramƣa kɵrünüp, uningƣa:
– Ibram, ⱪorⱪma! Mən sanga ⱪalⱪan bolup, naⱨayiti zor in’am berimən, – dedi.
2 Lekin, Ibram:
– I Igəm Huda, mening pərzəntim bolmisa, sening bərməkqi bolƣan in’amingning paydisi nemə? Mening birdinbir mirashorum – Dəməxⱪtin kəlgən qakirim Əli’əzər bolidu. 3 Sən manga pərzənt bərmiding, xunga mening tə’əlluⱪatimƣa qakirim mirashor bolidu, – dəp jawab bərdi.
4 Arⱪidinla, u Pərwərdigarning ɵzigə yənə: “Qakiring Əli’əzər sening mirashorung bolmaydu, pəⱪət ɵzüngdin bolƣan oƣulla mirashorung bolidu” degənlikini anglidi.
5 Xundin keyin, Huda uni taxⱪiriƣa elip qiⱪip, uningƣa:
– Asmanƣa ⱪarap, yultuzlarni saniyalaydiƣan bolsang sanap baⱪ, sening əwlading ənə xu yultuzlardək san-sanaⱪsiz bolidu! – dedi.
6 Ibram Pərwərdigarning sɵzlirigə ixəndi. Pərwərdigar uning etiⱪadini kɵrüp, uni ⱨəⱪⱪaniy adəm, dəp ⱨesablidi.
7 Pərwərdigar uningƣa yənə:
– Seni bu zeminƣa igə ⱪilix üqün, seni Kaldanlarning zemini bolƣan Ur xəⱨiridin elip qiⱪⱪan Pərwərdigar mən bolimən, – dedi.
8 Lekin, Ibram:
– I Igəm Huda, mən bu zeminƣa jəzmən igə bolidiƣanliⱪimni nemidin bilimən? – dəp soridi.
9 Pərwərdigar uningƣa:
– Sən üq yaxliⱪ kala, ɵqkə, ⱪoqⱪardin ⱨəm pahtək wə yax kəptərdin birdin elip, mening aldimƣa kəlgin, – dəp jawab bərdi.
10 Ibram bu ⱨaywanlarni Hudaning aldiƣa apirip, ⱪuxlardin baxⱪisining ⱪarnini yerip ikki parqə ⱪildi. Gɵxlərni ikki tərəpkə ⱪatar ⱪilip tizdi. 11 Ⱪuzƣunlar uquxup kelip, gɵxlərgə ⱪonƣanda, Ibram ularni ⱪoƣliwətti. 12 Kün patⱪanda, Ibram uyⱪuƣa kətti. Qüxidə uni ⱪorⱪunqluⱪ ⱪarangƣuluⱪ basti. 13 Pərwərdigar uningƣa mundaⱪ dedi:
– Xuni bilip ⱪoyƣinki, sening əwladliring baxⱪa bir dɵləttə musapir bolidu. Xu dɵləttiki kixilərgə ⱪul bolup, tɵt yüz yil ular təripidin azab qekidu. 14 Lekin, mən ularni ⱪul ⱪilƣuqi həlⱪni qoⱪum jazalaymən. Ular u dɵləttin ⱪaytⱪinida, nurƣun bayliⱪlarni elip kelidu. 15 Sən bolsang uzun ɵmür kɵrüp, əjdadliringning ⱪexiƣa ketisən. 16 Sening əwladliring bu yərgə ⱪaytip kəlgüqə, u yərdə tɵt əwlad ɵtüp ketidu. Qünki, bu yərdə turuwatⱪan Amorlarning gunaⱨi qekigə yətmigüqə, ularni bir tərəp ⱪilmaymən.
17 Kün petip ⱪarangƣu qüxkəndin keyin, is qiⱪip turƣan oqaⱪ wə yenip turƣan məx’əl tuyuⱪsiz pəyda bolup, ⱨeliⱪi ikki ⱪatar gɵxning otturisidin ɵtüp kətti. 18-19 Mana xu qaƣda, Pərwərdigar Ibram bilən əⱨdə tüzüp mundaⱪ dedi:
– Mən Misir qegrisidin taki Firat dəryasiƣiqə sozulƣan bu zeminning ⱨəmmisini sening əwladliringƣa təⱪdim ⱪildim. Bu zemin Ⱪenlar, Ⱪenazlar, Ⱪadmonlar, 20 Hitlar, Pərizzilər, Rafaⱨlar, 21 Amorlar, Kən’anlar, Girgaxlar wə Yibuslar dəp tonulƣan həlⱪlərning zeminlirining ⱨəmmisini ɵz iqigə alidu.
16 Isma’ilning tuƣuluxi
1 Ibramning ayali Saraⱨ tuƣmas idi, biraⱪ uning Ⱨəjər isimlik Misirliⱪ bir dediki bar idi. 2 Saraⱨ Ibramƣa:
– Pərwərdigar meni tuƣmas yaritiptu, əmdi siz mening dedikim bilən bir yastuⱪⱪa bax ⱪoyung! Bəlkim u manga bir oƣul tuƣup berər, – dedi.
Ibram Saraⱨning bu sɵzigə ⱪoxuldi. 3 Xuning bilən, Saraⱨ Ⱨəjərni Ibramƣa kiqik hotunluⱪⱪa bərdi. (Bu wəⱪə Ibram Kən’anda on yil turƣanda yüz bərdi.) 4 Ibram Ⱨəjər bilən billə bolƣandin keyin, Ⱨəjər ⱨamilidar bolup ⱪaldi. U ɵzining ⱨamilidar bolƣanliⱪini sezip məƣrurlinip, Saraⱨni kɵzgə ilmaydiƣan bolup ⱪaldi.
5 Saraⱨ Ibramƣa ⱪeyidap:
– Ⱨəmmini ⱪilƣan sən! Mən Ⱨəjərni sanga ⱪoxup ⱪoyƣan. Əmdiliktə, u ɵzining ⱨamilidarliⱪini bilipla, meni kɵzgə ilmaydiƣan boluwaldi. Sening yaki mening toƣra ikənlikigə Pərwərdigar ɵzi ⱨɵküm ⱪilsun, – dedi.
6 Ibram:
– U sening dediking, u sening ilkingdə. Uningƣa ⱪandaⱪ mu’amilə ⱪilix sening ihtiyaring, – dəp jawab bərdi.
Buning bilən, Saraⱨ Ⱨəjərni bozək ⱪildi, xunga Ⱨəjər Ibramning ɵyidin ⱪeqip kətti.
7 Pərixtining süritidə kɵrüngən Pərwərdigar* Sɵzmusɵz tərjimisi: “Pərwərdigarning pərixtisi” bolup, Təwratta bu kɵp waⱪitlarda pərixtə ⱪiyapitidə kɵrülgən Hudaning ɵzini kɵrsitidu. Ⱨəjərni qɵldiki bir bulaⱪning yenida kɵrdi. Bulaⱪ Xur degən yərgə baridiƣan yolning boyida idi. 8 Pərixtə uningdin:
– Əy Saraⱨning dediki Ⱨəjər, sən ⱪəyərdin kəlding? Nəgə ketiwatisən? – dəp soridi.
– Mən ayal hojayinim Saraⱨning yenidin ⱪeqip qiⱪtim, – dəp jawab bərdi Ⱨəjər.
9 Pərixtə uningƣa:
– Sən ayal hojayiningning yeniƣa ⱪaytip berip, uningƣa boysunƣin, – dedi.
10 Pərixtə yənə mundaⱪ dedi:
– Mən sening əwladingni xundaⱪ kɵpəytimənki, ularni ⱨeqkim saniyalmaydiƣan ⱪilimən. 11 Sən ⱨamilidar bolup bir oƣul tuƣisən, ismini Isma’il [mənisi “angliƣuqi Huda”] ⱪoyƣin, qünki sening dad-pəryading Pərwərdigarƣa yətti. 12 Sening oƣlungning mijəzi bir yawa exəkkə ohxaydu. Ⱨəmmə yərgə berip, kixilər bilən jedəl qiⱪiridu. Kixilərmu uningƣa ⱪarxiliⱪ kɵrsitidu. U tuƣⱪanliriƣa ɵqmənlik ⱪilip yaxaydu.
13 Ⱨəjər ɵz-ɵzigə: “Mən rasttinla manga ƣəmhorluⱪ ⱪilƣan Hudani kɵrdüm!” dedi. Xuning bilən, u ɵzigə sɵz ⱪilƣan Pərwərdigarni “El-ro’a”, [mənisi “meni kɵrgüqi Huda”] dəp atidi. 14 Xunga, kixilər u bulaⱪⱪa Bə’ər-lahayro’i [mənisi “meni kɵrgüqi Hudaning buliⱪi”] dəp nam ⱪoydi. Bu bulaⱪ ⱨazirmu Kadex bilən Bərəd xəⱨirining otturisididur.
15 Ⱨəjər Ibramƣa bir oƣul tuƣup bərdi. Ibram uningƣa Isma’il dəp at ⱪoydi. 16 U qaƣda, Ibram səksən altə yaxta idi.
*7 17 Ⱪədimki əⱨdining bəlgisi – hətnə
1 Ibram toⱪsan toⱪⱪuz yexida Pərwərdigar uningƣa kɵrünüp:
– Mən ⱨəmmigə ⱪadir Hudadurmən. Sən dawamliⱪ mening yolumda mengip, ⱪusursiz adəm bol. 2 Mən sən bilən tüzgən əⱨdəmdə qing turup, seni kɵp əwladliⱪ ⱪilimən, – dedi.
3 Ibram yərgə bax ⱪoydi. Huda uningƣa mundaⱪ dedi:
4 – Mening sən bilən tüzgən əⱨdəm mundaⱪ: sən nurƣun millətlərning atisi bolisən. 5 Ⱨazirdin baxlap sening isming Ibram əməs, Ibraⱨim [mənisi “nurƣun əwladlarning atisi”] bolsun. Qünki, mən seni nurƣun millətlərning atisi ⱪilimən. 6 Mən sanga kɵp əwladlarni berimən. Ularning arisidin yengi həlⱪ wə padixaⱨlarmu qiⱪidu. 7 Mən sən wə kəlgüsidiki əwladliring bilən tüzgən mənggülük əⱨdəmdə turimən. Mən sening wə əwladliringning Hudasidurmən. 8 Sən ⱨazir Kən’anda musapir bolup yaxawatisən. Əmma, bu pütün zeminni sanga wə sening əwladliringƣa təⱪdim ⱪildim. U sening əwladliringƣa mənggü miras bolsun. Mən ularningmu Hudasidurmən!
9 Huda yənə mundaⱪ dedi:
– Əmdi sən wə sening əwladliringmu mening əⱨdəmdə qing turuxunglar kerək. 10 Silərning Aranglardiki ⱨərⱪandaⱪ ər kixi hətnə ⱪilinixi kerək. Mana bu mening sən wə sening əwladliring bilən tüzgən əⱨdəmdur. 11-12 Ⱨazirdin baxlap, silər barliⱪ oƣul bowaⱪliringlarni, məyli ɵyünglarda tuƣulƣan yaki qət əlliklərdin setiwalƣan ⱪulliringlar tuƣⱪan bolsun, ularni tuƣulup səkkizinqi küni hətnə ⱪilixinglar kerək. Hətnə ⱪilix – arimizda tüzgən əⱨdining bəlgisi bolup ⱪalsun. 13 Ⱨəmmə ərlərning hətnisini ⱪilixinglar kerək. Silərning teninglardiki bəlgə – arimizdiki tüzgən mənggülük əⱨdəmning bəlgisi bolup ⱪalsun. 14 Hətnə ⱪilinmiƣan ərni həlⱪim ⱪataridin qiⱪiriwetimən. Undaⱪ kixi mening əⱨdəmni buzƣan bolidu.
15 Buningdin baxⱪa, Huda Ibraⱨimƣa mundaⱪ dedi:
– Sening ayaling Saraⱨning ismi ⱨazirdin baxlap Sarə [mənisi “ayal xaⱨzadə”] bolsun. 16 Mən uningƣa bəht ata ⱪilip, uningdin sanga bir oƣul təⱪdim ⱪilimən. Sarə nurƣun millətlərning anisi bolidu. Uning əwladliridin padixaⱨlarmu qiⱪidu.
17 Ibraⱨim yərgə bax ⱪoyup, külüp, kɵnglidə “Yüz yaxliⱪ boway ⱪandaⱪmu pərzənt kɵrəlisun?! Sarə bolsa toⱪsan yaxⱪa kirgən tursa, ⱪandaⱪmu ⱨamilidar bolalisun?” dəp oylidi 18 wə Hudaƣa:
– Isma’ilni bəhtkə erixtürsəng boldiƣu! – dedi.
19 Lekin, Huda mundaⱪ dedi:
– Yaⱪ, Ⱨəjər əməs, ayaling Sarə sanga bir oƣul tuƣup beridu. Uning ismini Is’ⱨaⱪ [mənisi “külkə”] ⱪoy. Mən uning wə uning əwladliri bilənmu mənggülük əⱨdəmdə qing turimən. 20 Isma’ilƣa kəlsək, u toƣrisidiki təlipingnimu anglidim. Mən uningƣa bəht ata ⱪilip, uning nəslini naⱨayiti kɵpəytimən. U on ikki padixaⱨning atisi bolidu. Mən uning əwladlirini uluƣ bir millətkə aylandurimən. 21 Biraⱪ, mening əⱨdəm bolsa kelər yili muxu waⱪitta Sarə sanga tuƣup beridiƣan oƣul – Is’ⱨaⱪ bilən baƣlinixliⱪ.
22 Huda Ibraⱨimƣa bu sɵzlərni ⱪilip bolup, uning yenidin ayrildi.
23 Mana xu küni, Ibraⱨim Hudaning əmrigə əməl ⱪilip, oƣli Isma’il wə a’ilisidiki ⱨəmmə ərlərni, jümlidin a’ilisidə tuƣulƣan wə setiwalƣan ⱪullarni hətnə ⱪildurdi. 24 Ibraⱨim hətnə ⱪilinƣanda, toⱪsan toⱪⱪuz yaxta, 25 Isma’il hətnə ⱪilinƣanda, on üq yaxta idi. 26-27 Ikkisi, a’ilisidiki ⱨəmmə ərlər, jümlidin a’ilisidə tuƣulƣan wə qət əlliklərdin setiwelinƣan ⱪullar bilən billə xu kün iqidə hətnə ⱪilindi.
18 Ərxtin qüxkən üq meⱨman
1 Keyin, Pərwərdigar Mamrədiki dub dərəhlikidə Ibraⱨimƣa ⱪayta kɵründi. Kün tikləxkən waⱪitta, Ibraⱨim qedirining ixiki aldida olturatti. 2 U bexini kɵtürüp ⱪariwidi, udulida üq kixining ɵrə turƣanliⱪini kɵrdi-də, xu ⱨaman ularning aldiƣa yügürüp yərgə engixip, təzim ⱪilip, 3 ularƣa:
– Janablar, eƣir kɵrmisənglar ɵyimizgə kirip, meⱨman bolup ⱪaytⱪaysilər. 4 Ⱨərⱪaysinglar dərəh sayisidə dəm elip turƣaysilər, mən put-ⱪolliringlarni yuyuxⱪa su, 5 ƣizalinixinglarƣa bir’az yeməklik elip keləy. Aram elip, yolunglarni dawamlaxturƣaysilər. Kəlgənlikinglardin huxal boldum, – dedi.
– Rəⱨmət, eytⱪiningizqə bolsun, – dəp jawab ⱪayturuxti ular.
6 Ibraⱨim dərⱨal qedirƣa yügürüp kirip, Sarəgə:
– Dərⱨal bir halta əng yahxi undin nan pixurƣin! – dedi.
7 Arⱪidinla, u yənə kala padilirining iqigə kirip, semiz bir torpaⱪni tallap, qakiriƣa tapxurdi. U dərⱨal torpaⱪni soyup, təyyarlidi. 8-9 Andin, Ibraⱨim ⱪaymaⱪ, süt wə gɵxni üq meⱨmanning aldiƣa ⱪoydi. Ɵzi bolsa, ularning hizmitidə bolux üqün dərəh sayisidə kütüp turdi. Tamaⱪ yəwatⱪanda, ular Ibraⱨimdin:
– Ayaling Sarə ⱪəyərdə? – dəp soridi.
– Qedirda, – dəp jawab bərdi u.
10 Meⱨman siyaⱪidiki Pərwərdigar uningƣa:
– Kelər yili bu qaƣda, mən qoⱪum ⱪaytip kelimən. Xu qaƣda, ayaling Sarə bir oƣulƣa ana bolidu, – dedi.
Sarə ularning kəynidiki qedir aƣzida ularning sɵzlirini anglap turatti.
11 U qaƣda, Ibraⱨim bilən Sarə ikkilisi ⱪerip ⱪalƣanidi. Sarəning adət kɵrüximu tohtap kətkənidi. 12 Xunga, Sarə iqidə külüp, ɵz-ɵzigə: “Mən ⱪerip ⱪaldim, erimmu ⱪerip ⱪalƣan tursa, əmdi manga bundaⱪ huxalliⱪ ⱪəyərdin kəlsun?!” dedi.
13 Xunga, Pərwərdigar Ibraⱨimƣa:
– Sarə nemixⱪa külüp turup, ɵz-ɵzigə: “Mən xunqə ⱪerip kətkən tursam, yənə ⱪandaⱪmu ⱨamilidar bolalay?!” dəydu? 14 Pərwərdigar ⱪilalmaydiƣan ix yoⱪ əməsmu! Eytⱪinimdək, kelər yili dəl muxu qaƣda ⱪaytip kelimən. U qaƣda, Sarə qoⱪum bir oƣulƣa ana bolidu, – dedi.
15 Sarə ⱪorⱪup:
– Mən külmidim! – dəp tandi.
– Yaⱪ, sən rasttinla küldüng, – dedi Pərwərdigar.
Ibraⱨimning Hudadin Sodom xəⱨiri ⱨəⱪⱪidə yalwuruxi
16 Ərxtin qüxkən bu meⱨmanlar u yərdin ayrilip, Sodom xəⱨiri tərəpkə yüzləndi. Ibraⱨimmu ularni uzitix üqün billə mangdi.
17 Pərwərdigar ɵz-ɵzigə mundaⱪ dedi: “Mən ⱪilidiƣan iximni Ibraⱨimdin yoxursam bolmaydu. 18 Qünki, uning əwladliri qoⱪum uluƣ wə küq-ⱪudrətlik bir həlⱪ bolidu. Mən u arⱪiliⱪ dunyadiki ⱨəmmə həlⱪlərgə bəht ata ⱪilimən. 19 Mən uni ɵz baliliri wə əwladliriƣa mening yolumni tutuxni, durus wə ⱨəⱪⱪaniy boluxni buyrusun, dəp tallidim. Xundaⱪ ⱪilsa, mənmu uningƣa bərgən wədəm boyiqə ⱨəmmə ixni ⱪilip berimən.”
20 Xuning bilən, Pərwərdigar:
– Mən Sodom bilən Gomora xəⱨiridikilərning ⱨəddidin axⱪan gunaⱨliri üstidin ⱪilinƣan eƣir ərzlərni anglidim. 21 Mən qoⱪum qüxüp, angliƣanlirimning əməliyət yaki əməslikini ɵz kɵzüm bilən kɵrməkqimən, – dedi.
22 Andin keyin ikki kixi Sodomƣa ketip ⱪaldi. Biraⱪ, Pərwərdigar bolsa Ibraⱨimning ⱪexida ⱪaldi.
23 Ibraⱨim uningƣa yeⱪinlixip:
– Sən rasttin durus kixilərni gunaⱨkarlar bilən ⱪoxup ⱨalak ⱪilamsən? 24 Əgər xəⱨərdə əllik durus kixi bolsa, sən pütün xəⱨərni harab ⱪilamsən? Bu əllik adəmni ⱪutⱪuzuwelix üqün xəⱨərni saⱪlap ⱪalmamsən? 25 Sən qoⱪum durus kixilərni gunaⱨkarlar bilən ⱪoxup yoⱪatmaysən. Ⱨərgiz undaⱪ ⱪilmaysən! Undaⱪ ⱪilsang, durus kixilər gunaⱨkarlar bilən billə təng jazaƣa uqraydu. Bu mumkin əməs! Sən pütün aləmning Soraⱪqisisən! Jəzmən adil ⱨɵküm qiⱪirisən, – dedi.
26 Pərwərdigar uningƣa:
– Əgər Sodom xəⱨiridə əllik durus kixi tapalisam, ularni dəp pütün xəⱨərni saⱪlap ⱪalimən, – dəp jawab bərdi.
27 Ibraⱨim yənə mundaⱪ dedi:
– I Igəm! Baxliƣanikənmən, dawamlaxturay. Eƣir kɵrmisəng, məndək bir ajiz bəndəngning yürəklik ⱨalda səndin yənə sorixiƣa ruhsət ⱪilƣaysən! 28 Nawada xəⱨərdə pəⱪət ⱪiriⱪ bəx durus kixi bolsa, bəx kixi kəm bolƣanliⱪi üqün pütün xəⱨərni harab ⱪilamsən?
Pərwərdigar uningƣa:
– Əgər ⱪiriⱪ bəx durus kixi tapalaydiƣan bolsam, bu xəⱨərni harab ⱪilmaymən, – dəp jawab bərdi.
29 Ibraⱨim yənə:
– Əgər pəⱪət ⱪiriⱪ kixi bolsiqu? – dedi.
– Əgər ⱪiriⱪ kixi bolsimu harab ⱪilmaymən, – dəp jawab ⱪayturdi Pərwərdigar.
30 Ibraⱨim yənə:
– I Igəm! Hapa bolmisang, səndin yənə birnemə sorimaⱪqimən. Mubada ottuz kixi bolsiqu? – dəp soridi.
– Əgər ottuz kixi tepilsimu, harab ⱪilmaymən, – dəp jawab ⱪayturdi Pərwərdigar.
31 Ibraⱨim dedi:
– I Igəm! Səndin yürəklik ⱨalda yənə soriximƣa ruhsət ⱪilƣaysən. Mubada yigirmə kixi bolsiqu?
– Əgər yigirmə kixi tepilsa, mən yənila harab ⱪilmaymən, – dəp jawab ⱪayturdi Pərwərdigar.
32 Əng ahirida Ibraⱨim:
– I Igəm! Hapa bolmay, yənə bir ⱪetim soriximƣa ruhsət ⱪilƣaysən! Əgər pəⱪət on kixi tepilsiqu? – dəp soridi.
– Pəⱪət on durus kixi bolƣan təⱪdirdimu, mən bu xəⱨərni harab ⱪilmaymən, – dəp jawab ⱪayturdi Pərwərdigar.
33 Pərwərdigar Ibraⱨim bilən sɵzlixip bolƣandin keyin, ketip ⱪaldi. Ibraⱨim bolsa ɵyigə ⱪaytip kətti.
19 Sodom xəⱨiridikilərning yamanliⱪi
1 Xu küni ahximi, ⱨeliⱪi ikki pərixtə Sodomƣa kəldi. Bu waⱪitta, Lut xəⱨər dərwazisining aldida olturatti. Lut ularni kɵrüpla, ornidin turup ularning aldiƣa berip, təzim ⱪilip:
2 – Janablar, bizning ɵygə mərⱨəmət ⱪilip, dastihinimƣa dahil bolƣaysilər. Put-ⱪolliringlarni yuyup, birər keqə ⱨarduⱪ elip, ətə səⱨərdə yolunglarƣa rawan bolsanglarmu bolar, – dedi.
Lekin, ular:
– Yaⱪ, biz keqini koqida ɵtküzimiz, – dəp jawab berixti.
3 Lekin, Lut bək qing tutuwalƣaqⱪa, ular ahir Lutning ɵyigə bardi. Lut hizmətkarliriƣa petir nan pixurup, tamaⱪlarni meⱨmanlarning aldiƣa ⱪoyuxni buyrudi. Tamaⱪ təyyar bolƣandin keyin, ular ƣizalandi.
4 Meⱨmanlar tehi yatmiƣanidi, Sodomdiki pütün ⱪeri-yax ərlər kelip Lutning ɵyini ⱪorxiwaldi. 5 Ular Lutni qaⱪirip, uningƣa:
– Bügün kəqtə silərning ɵygə qüxkən kixilər ⱪeni? Ularni elip qiⱪ! Biz ular bilən jinsiy munasiwət ⱪilmaⱪqimiz, – dedi.
6 Lut sirtⱪa qiⱪip, ixikni taⱪiwetip, 7 ularƣa:
– Buradərlər, bundaⱪ rəzil ixni ⱪilmanglar! 8 Ⱪaranglar, mening tehi ərgə təgmigən ikki ⱪizim bar. Ularni silərgə qiⱪirip berəy, ularni nemə ⱪilsanglar ⱪilinglar, lekin bu ikki kixigə ⱨərgiz təgmənglar. Ular bizning ɵygə kəlgənikən, mening meⱨminim bolidu. Xunga, mən ularni ⱪoƣdixim kerək! – dedi.
9 Lekin, ular:
– Yoⱪal! Sən tehi yaⱪa yurttin kelip, bizgə uni ⱪil, buni ⱪil degüdək ⱪanqilik adəm sən? Kɵzdin yoⱪal! Bolmisa, kɵrgülüküngni ulardinmu eƣir kɵrisən, – deyixip, Lutni ittiriwetip, basturup kelip, ixikni buzup kirməkqi boldi. 10 Lekin, ⱨeliⱪi ikki pərixtə ⱪolini sozup, Lutni ɵyning iqigə əkiriwelip, ixikni taⱪiwaldi. 11 Andin, taxⱪiridiki ərlərning kɵzlirini kor ⱪilip, ixikni tapalmaydiƣan ⱪilip ⱪoydi.
Lutning Sodomdin ⱪeqixi
12 Andin, ⱨeliⱪi ikki pərixtə Lutⱪa:
– Sening bu xəⱨərdə baxⱪa tuƣⱪanliring barmu? Oƣul-ⱪizliring, küy’oƣulliring yaki baxⱪa tuƣⱪanliring bar bolsa, ular bu yərdin dərⱨal qiⱪip kətsun. 13 Qünki, biz bu xəⱨərni harabilikkə aylanduruwetimiz. Bu yər üstidin ⱪilinƣan eƣir ərzlər Pərwərdigarƣa yətti. Xunga, u bizni bu xəⱨərni harabilikkə aylanduruwetixkə əwətti, – dedi.
14 Xuning bilən, Lut taxⱪiriƣa qiⱪip, ⱪizlirining layiⱪlirining aldiƣa berip, ularƣa:
– Silər bu yərdin dərⱨal ketinglar. Qünki, Pərwərdigar bu xəⱨərni harabilikkə aylanduruwətməkqi, – dedi. Lekin, ular uni qaⱪqaⱪ ⱪiliwatidu, dəp oylaxti.
15 Tang atⱪanda, pərixtilər Lutni aldiritip:
– Dərⱨal ayaling bilən ikki ⱪizingni elip, bu yərdin qiⱪip kət! Bolmisa, silərmu bu xəⱨər bilən təng ⱨalak bolisilər, – dedi.
16 Lut yənila arisaldi bolup turatti. Lekin, Pərwərdigar uningƣa rəⱨim ⱪilƣaqⱪa, ⱨeliⱪi ikki pərixtə Lutning, ayalining wə ikki ⱪizining ⱪollirini tutup, ularni yetəkləp, xəⱨərdin qiⱪirip ⱪoydi.
17 Xəⱨərdin qiⱪix bilənla, pərixtilərdin biri:
– Silər jeninglarni elip ⱪeqinglar! Kəyninglarƣa ⱪarimanglar, taƣⱪa yətküqə tüzləngliktə tohtimanglar! Bolmisa, ɵlüp ketisilər, – dedi.
18 Lekin, Lut:
– Janabliri, undaⱪ bolmiƣay! 19 Silər manga iq aƣritip xapa’ət ⱪilip, jenimni ⱪutⱪuzƣanikənsilər, bizni unqə yiraⱪ yərgə əwətmənglar. U taƣ bək yiraⱪ ikən. Bəlkim mən u yərgə yetip barmay turupla, balayi’apətkə uqrap tirik ⱪalmasmənmikin. 20 Awu kiqik xəⱨərni kɵrdünglarmu? Bu yərdin anqə yiraⱪ əməs. U yərgə ⱪeqiximƣa ijazət beringlar. U kiqik bir yər ikən. Mən xu yərdə aman ⱪalay! – dedi.
21 Pərixtə mundaⱪ jawab bərdi:
– Maⱪul! Sanga ruhsət ⱪildim. U kiqik xəⱨərni harabilikkə aylandurmay ⱪoyay. 22 Qapsanraⱪ ⱪaq! Qünki, sən u yərgə yetip barmiƣuqə, Sodomni wəyran ⱪilalmaymən!
Bu xəⱨər kiqik bolƣaqⱪa, Lut uni Zo’ar [mənisi “kiqik”] dəp atidi.
Sodom bilən Gomora xəⱨərlirining wəyran ⱪilinixi
23 Lut Zo’arƣa yetip barƣuqə, kün qiⱪⱪanidi. 24 Tuyuⱪsiz Pərwərdigar Sodom bilən Gomora xəⱨərlirigə asmandin ot bilən günggürtni yaƣdurdi. 25 U bu ikki xəⱨərni, pütün tüzlənglikni wə pütün aⱨalini yərdiki giyaⱨlar bilən ⱪoxup harabilikkə aylanduruwətti. 26 U qaƣda, lutning ayali kəynigə burulup ⱪariwidi, xu iskətidə ⱪetip, taxtuzƣa aylinip ⱪaldi.
27 Ətisi tang səⱨərdə, Ibraⱨim Pərwərdigar bilən sɵzləxkən yərgə bardi. 28 U Sodom, Gomora wə pütün tüzlənglikkə nəzər selip, yər yüzidin humdandiki isⱪa ohxax is-tütəkning qiⱪiwatⱪanliⱪini kɵrdi. 29 Biraⱪ, Huda Lut yaxiƣan tüzləngliktiki xəⱨərlərni harabilikkə aylandurƣinida, Ibraⱨimning təlipini esigə elip, Lutni ⱪutⱪuzdi.
Lut wə uning ⱪizliri
30 Lut Zo’ar xəⱨiridə turuxtin ⱪorⱪti. Xunga, u ikki ⱪizini elip, taƣⱪa qiⱪip, ɵngkürdə yaxaydiƣan boldi. 31 Bir küni, qong ⱪizi singlisiƣa:
– Atimiz yaxinip ⱪaldi. Bu yərdə dunyadiki ⱪa’idə-yosun boyiqə bizni nikaⱨiƣa elip, pərzənt tapidiƣan ərmu ⱪalmidi. 32 Atimizni məst ⱪilip ⱪoyup, uning bilən bir orunda yetip, uningdin pərzənt yüzi kɵrəyli. Xundaⱪ ⱪilsaⱪ, əwlad ⱪalduralaymiz, – dedi.
33 U küni keqisi, ular atisini məst ⱪilip ⱪoyup, qong ⱪizi uning bilən bir orunda yatti. Lut ⱪattiⱪ məst bolup, yüz bərgən wəⱪədin pütünləy həwərsiz idi.
34 Ətisi, qong ⱪizi singlisiƣa:
– Tünügün mən atam bilən bir orunda yattim. Bügün ahxam, uni yənə məst ⱪilip ⱪoyup, sən uning bilən bir orunda yatⱪin. Xundaⱪ ⱪilip, ⱨər ikkimiz atimizdin pərzənt yüzi kɵrüp, a’ilimizni dawamlaxturayli, – dedi.
35 Xuning bilən, u küni kəqtə ular Lutni yənə məst ⱪilip ⱪoyup, kiqik ⱪizi uning bilən bir orunda yatti. U yənə ⱪattiⱪ məst bolƣaqⱪa, yüz bərgən ixtin pütünləy həwərsiz idi. 36 Xundaⱪ ⱪilip, Lutning bu ikki ⱪizi ɵz atisidin ⱨamilidar bolup ⱪaldi. 37 Qong ⱪizi bir oƣul tuƣup, uning ismini Mo’ab [aⱨang jəⱨəttə “atamdin”] dəp ⱪoydi. U ⱨazirⱪi Mo’abliⱪlarning atisi boldi. 38 Kiqik ⱪizimu bir oƣul tuƣup, uning ismini Bən’ammi [mənisi “həlⱪimning oƣli”] dəp ⱪoydi. U ⱨazirⱪi Ammonluⱪlarning atisi boldi.
20 Ibraⱨim bilən Abimələk
1 Ibraⱨim Mamrədin Kən’anning jənubidiki Nəgeb rayoniƣa yɵtkilip, məlum waⱪit Kadex bilən Xur ariliⱪidiki yərdə olturdi. Keyin Girarda turƣan waⱪtida, 2 kixilərgə ayali Sarəni ɵzining singlisi, dəp eytⱪanidi. Xunga, Girar padixaⱨi Abimələk Sarəni ordisiƣa əkəldürdi. 3 Bir küni keqisi, Huda Abimələkning qüxidə kɵrünüp:
– Pat arida jeningni alimən! Qünki, sən əkəlgən bu ayal baxⱪa kixining ayali, – dedi.
4 Sarəgə yeⱪinlaxmiƣan Abimələk Hudaƣa:
– Mən gunaⱨsiz tursam, sən meni wə mening həlⱪimni ⱨalak ⱪilamsən? 5 Ibraⱨim ɵzi bu ayal mening singlim, degənƣu! Bu ayalmu Ibraⱨimni mening akam, degən əməsmu? Mən bu ixni pak wijdanim wə insapim bilən ⱪildim! – dedi.
6 Andin, Huda uningƣa mundaⱪ jawab bərdi:
– Xundaⱪ, sening bu ixni pak wijdaning bilən ⱪilƣanliⱪingni bilimən. Xuning üqün, mening aldimda gunaⱨ ⱪilip ⱪoymisun, dəp seni Sarəgə qeⱪilip ⱪoyuxungdin tosidim. 7 Əmdi bu ayalni Ibraⱨimƣa ⱪayturup bər. Ibraⱨim bolsa – pəyƣəmbər. U sanga du’a ⱪilidu, sən ⱨayat ⱪalisən. Lekin seni agaⱨlandurup ⱪoya yki, əgər bu ayalni erigə ⱪayturup bərmisəng, pütün həlⱪing bilən ⱪoxulup ⱨalak bolisən!
8 Səⱨərdə, Abimələk ⱨəmmə əməldarlirini yiƣip, yüz bərgən wəⱪəni ularƣa eytti. Ular intayin ⱪorⱪuxup kətti. 9 Abimələk Ibraⱨimni qaⱪirtip, uningdin:
– Bu nemə ⱪilƣining? Sən meni wə məmlikitimni bundaⱪ gunaⱨ ⱪildurƣudək, sanga nemə yamanliⱪ ⱪildim? Sən manga ⱪilmaydiƣan ixni ⱪilding. 10 Nemə üqün bundaⱪ ⱪilding? – dəp sürüxtürdi.
11 Ibraⱨim mundaⱪ jawab ⱪayturdi:
– Mən bu yərning adəmlirini Hudadin ⱪorⱪmaydu, meni ɵltürüwetip ayalimni bulap ketidu, dəp oyliƣanidim. 12 Əməliyəttə, uning mening singlim ikənliki rast, u ata bir, ana baxⱪa singlim. Keyin, manga nikaⱨlandi. 13 Huda meni yurtumdin ayrip, baxⱪa yurtlarda musapir boluxⱪa qiⱪarƣanda, mən uningƣa: “Biz barƣanliki yərdə, ɵzüngning qin muⱨəbbitingni manga kɵrsitix üqün, meni ‘akam’ degin” degənidim.
14 Buning bilən, padixaⱨ Abimələk Sarəni Ibraⱨimƣa ⱪayturup bərdi, xundaⱪla uningƣa ⱪoy-kala, ər ⱪullar wə dedəklərnimu təⱪdim ⱪildi. 15 U Ibraⱨimƣa:
– Ⱪara, pütün zeminim aldingda turuptu. Sən ⱪəyərdə turuxni halisang, xu yərdə turup ⱪal, – dedi.
16 U Sarəgimu:
– Mən sening pakliⱪingni kɵpqilikkə ispatlax üqün, “akang” Ibraⱨimƣa ming kümüx tənggə təⱪdim ⱪilimən. Buning bilən, sening yaman ix ⱪilmiƣanliⱪing ⱨəmmə kixigə ayan bolidu, – dedi.
17-18 Ibraⱨimning ayali Sarə bilən munasiwətlik ixlar tüpəylidin, Pərwərdigar Abimələkning ordisidiki ayallarning ⱨəmmisini tuƣmas ⱪiliwətkənidi. Xunga, Ibraⱨim Hudaƣa du’a ⱪildi. Huda padixaⱨ Abimələkni, uning ayali wə kenizəklirini əsligə k əltürüp, ularni yənə pərzənt kɵrələydiƣan ⱪildi.
21 Is’ⱨaⱪning dunyaƣa kelixi
1 Pərwərdigar ɵzi wədə ⱪilƣandək, Sarəgə bəht ata ⱪildi. 2 Sarə ⱨamilidar bolup, Ibraⱨimning yaxinip ⱪalƣan waⱪtida bir oƣul tuƣup bərdi. Bala dərwəⱪə Huda bəlgiligən waⱪitta tuƣuldi. 3 Ibraⱨim uningƣa Is’ⱨaⱪ [mənisi “külkə”] dəp at ⱪoydi. 4 Huda buyruƣandək, Is’ⱨaⱪ tuƣulup səkkizinqi küni Ibraⱨim uning hətnisini ⱪildi.
5 Is’ⱨaⱪ tuƣulƣan qaƣda, Ibraⱨim yüz yaxta idi.
6 Sarə ɵzigə: “Huda meni hursən ⱪildi. Bu ixni angliƣanlarmu mən bilən billə hux külidu! 7 Kim Sarəni ɵz balisini emitixkə muyəssər bolidu, dəp oyliƣan? Xundaⱪ bolsimu, Ibraⱨimning ⱪeriƣan waⱪtida, mən uningƣa bir oƣul tuƣup bərdim!” dedi.
Ⱨəjər bilən Isma’ilning ⱪoƣlinixi
8 Bala asta-asta qong bolup əmqəktin ayrilƣan küni, Ibraⱨim meⱨman qaⱪirip, qong ziyapət ɵtküzüp bərdi. 9 Xu küni, Sarə Misirliⱪ Ⱨəjərning oƣli Isma’ilning Is’ⱨaⱪni bozək ⱪiliwatⱪanliⱪini kɵrdi. 10 Xuning bilən, Sarə Ibraⱨimƣa:
– Sən bu dedək ayalni oƣli bilən ⱪoxup ⱨəydiwət! Qünki dedəkning oƣli ⱨərgiz mening oƣlum Is’ⱨaⱪ bilən mirasⱪa ortaⱪ bolup ⱪalmasliⱪi kerək! – dedi.
11 Sarəning bu gepi Ibraⱨimni intayin ⱪayƣuƣa saldi, qünki Isma’ilmu uning oƣli idi. 12 Lekin, Huda Ibraⱨimƣa:
– Isma’il wə dediking Ⱨəjərning ixi toƣruluⱪ ⱪayƣurma. Sarəning deginidək ⱪil. Qünki, mən sanga wədə ⱪilƣan əwladliring Is’ⱨaⱪtin kelip qiⱪidu. 13 Ⱨəjərning oƣliƣa kəlsək, mən uningƣimu nurƣun pərzənt berimən. Ular bir millətkə aylinidu, qünki umu sening oƣlung, – dedi.
14 Ətisi səⱨərdə, Ibraⱨim Ⱨəjərning mürisigə nan bilən bir tulum suni esip, ana-bala ikkisini yolƣa selip ⱪoydi. Ⱨəjər balisi bilən u yərdin qiⱪip, Bə’ərxəba qɵligə kelip, u yərdə adixip ⱪaldi.
15-16 Süyi tügəp ⱪalƣanda, Ⱨəjər balisini qatⱪalning sayisigə ⱪoyup, ɵz-ɵzigə: “Oƣlum ɵləy dəp ⱪaldi. Mən ⱪarap turup balamning ɵlüp ketixigə qidimaymən!” dəp, bir oⱪya yetim yərgə berip olturup, dərd-pəryad ⱪilixⱪa baxlidi.
17 Balining yiƣa awazi Hudaƣa yətti. Hudaning pərixtisi asmandin Ⱨəjərgə:
– Əy Ⱨəjər, sən nemigə ⱪayƣurisən? Ⱪorⱪma, balangning yiƣisi Hudaƣa yətti. 18 Ornungdin turup, balini ⱪolungƣa elip təsəlli bər. Mən uning əwladini uluƣ bir həlⱪ ⱪilimən, – dedi.
19 Arⱪidinla, Huda Ⱨəjərning kɵzlirini nurlandurdi. Ⱨəjər bir ⱪuduⱪni kɵrdi. U ⱪuduⱪning yeniƣa berip, tulumƣa su toldurup, balining ussuzluⱪini ⱪandurdi.
20 Bala qong bolƣuqə, Huda uningƣa yar boldi. U qɵldə yaxap, usta mərgən bolup yetixti. 21 U Paran qɵlidə turatti. Xu waⱪitlarda, anisi uningƣa Misirdin bir ⱪizni hotunluⱪⱪa elip bərdi.
Ibraⱨimning padixaⱨ Abimələk bilən kelixim tüzüxi
22 U qaƣda, Abimələk ɵz ləxkər bexi Fikol bilən billə Ibraⱨimning yeniƣa kelip, uningƣa:
– Sening ⱪilƣan ⱨəmmə ixliringda Huda sanga yar. 23 Xunga, sən bu yərdə Hudaning aldida manga ⱪəsəm ⱪilip, wədə bər: meni, pərzəntlirimni wə əwladlirimni ⱨərgiz aldima. Mən əzəldin sanga sadiⱪ bolƣandək, sənmu manga, yəni ɵzüng musapir bolup turƣan bu məmlikətkə sadiⱪ bol, – dedi.
24 Ibraⱨim ularƣa:
– Ⱪəsəm ⱪilip, wədə berimən, – dəp jawab bərdi.
25 Andin, Ibraⱨim Abimələkning qakarliri tartiwalƣan bir ⱪuduⱪ toƣrisida Abimələkkə naraziliⱪ bildürdi. 26 Abimələk:
– Bu ixni kimning ⱪilƣinidin həwirim yoⱪ ikən. Sənmu bu ixni manga eytmapsən, buni birinqi ⱪetim anglixim, – dedi.
27 Xuningdin keyin, Ibraⱨim Abimələkkə ⱪoy-kala təⱪdim ⱪildi. Ikkiylən kelixim tüzdi. 28 Andin, Ibraⱨim yəttə tuyaⱪ qixi ⱪozini bir tərəpkə ayrip ⱪoydi. 29 Abimələk uningdin:
– Nemixⱪa bundaⱪ ⱪilisən? – dəp soridi.
30 Ibraⱨim uningƣa:
– Bu ⱪuduⱪni mening koliƣanliⱪimni etirap ⱪilƣanliⱪingizni bildürüx üqün, bu yəttə qixi ⱪozini ⱪobul ⱪilƣaysiz, – dəp jawab ⱪayturdi.
31 Xuning bilən, u yərning ismi Bə’ərxəba [mənisi “ⱪəsəm ⱪuduⱪi”] bolup ⱪaldi. Qünki, ular u yərdə ⱪəsəm ⱪilƣanidi.
32 Ular Bə’ərxəbada kelixim tüzgəndin keyin, Abimələk bilən Fikol ɵylirigə ⱪaytip kətti. 33 Ibraⱨim Bə’ərxəbada bir tüp sɵgət tikip, u yərdə Pərwərdigarƣa, yəni mənggü ⱨayat Hudaƣa ibadət ⱪildi. 34 Ibraⱨim Filistiyəliklərning zeminida heli uzun turdi.
22 Hudaning Ibraⱨimni sinixi
1 Bu wəⱪələrdin keyin, Huda Ibraⱨimning etiⱪadini sinap, uni:
– Ibraⱨim! – dəp qaⱪirdi.
Ibraⱨim:
– Ləbbəy! – dedi.
2 Huda uningƣa:
– Sən oƣlungni, yəni amraⱪ yalƣuz oƣlung Is’ⱨaⱪni elip, Moriya rayoniƣa berip, mən kɵrsitidiƣan taƣning üstidə uni kɵydürmə ⱪurbanliⱪ süpitidə manga atiƣin, – dedi.
3 Ətisi səⱨərdə, Ibraⱨim exəkni egərləp, Is’ⱨaⱪ bilən ikki qakirini elip, kɵydürmə ⱪurbanliⱪⱪa ixlitidiƣan otunlarni təyyarlap, Huda kɵrsətkən jayƣa ⱪarap mangdi. 4 Üqinqi küni, Ibraⱨim u yərni yiraⱪtin kɵrdi 5 wə qakarliriƣa:
– Silər exək bilən bu yərdə turup turunglar. Balam ikkimiz u yərgə berip, ibadət ⱪilip keləyli, – dedi.
6 Ibraⱨim Is’ⱨaⱪⱪa otunlarni kɵtürtüp, ɵzi ⱪoliƣa piqaⱪ bilən ot elip, Is’ⱨaⱪ bilən yürüp kətti. 7 Is’ⱨaⱪ:
– Ata, – dəp qaⱪirdi.
Ibraⱨim:
– Ⱨə, oƣlum? – dedi.
– Ot bilən otun bar, lekin kɵydürmə ⱪurbanliⱪⱪa ixlitilidiƣan ⱪoza ⱪeni? – dəp soridi Is’ⱨaⱪ.
8 Ibraⱨim uningƣa:
– Əy oƣlum! Ⱪurbanliⱪ ⱪilidiƣan ⱪozini Huda ɵzi yətküzüp beridu, – dəp jawab bərdi. Ikkiylən tohtimay mengiwərdi.
9 Ular Huda Ibraⱨimƣa kɵrsətkən jayƣa kəlgəndə, Ibraⱨim ⱪurbanliⱪ supisi yasap, otunlarni üstigə ⱪoyup, ɵz oƣlini baƣlap, otun dɵwiləngən supiƣa yatⱪuzdi. 10 Andin, oƣlini boƣuzlax üqün piqaⱪni kɵtürdi. 11 Biraⱪ, Pərwərdigarning pərixtisi* Pərwərdigarning pərixtisi – bu, Hudaning ɵzini kɵrsitidu. ərxtin:
– Ibraⱨim! Ibraⱨim! – dəp, waⱪiridi.
– Ləbbəy! – dedi u.
12 Pərixtə uningƣa:
– Ⱪolungni tart! Baliƣa qeⱪilma! Sening manga bolƣan ihlasmənlikingni əmdi kɵrdüm. Qünki, sən ɵz oƣlungni, yəni bir tal oƣlungnimu məndin ayimiding, – dedi.
13 Ibraⱨim ətrapiƣa ⱪariwidi, münggüzi qatⱪalƣa elixip ⱪalƣan bir ⱪoqⱪar uning kɵzigə qeliⱪti. U berip ⱪoqⱪarni yexip, uni ɵz oƣlining ornida ⱪurbanliⱪ ⱪilip kɵydürüwətti.
14 Xunga, Ibraⱨim u yərni Yaⱨwə-Yirəⱨ [mənisi “Pərwərdigar təminləydu”] dəp atidi. Ⱨazirƣa ⱪədər kixilər “Pərwərdigar ɵz teƣida təminləydu” deyixidu.
15 Pərwərdigarning pərixtisi ikkinqi ⱪetim asmandin Ibraⱨimƣa:
16 – Pərwərdigar dəyduki: “Sən sɵyümlük bir tal oƣlungni ayimiƣanikənsən, mən ɵz namim bilən ⱪəsəm ⱪilimənki, 17 sanga bəht ata ⱪilix bilən, nurƣun əwladlarni berimən. Ularning sani asmandiki yultuzlardək, dengiz saⱨilliridiki ⱪumdək kɵp bolidu. Sening əwladliring düxmən xəⱨərlirini ixƣal ⱪilidu. 18 Mening əmrimgə ita’ət ⱪilƣanliⱪing üqün, sening əwladliring arⱪiliⱪ yər yüzidiki ⱨəmmə həlⱪlər bəhtkə erixidu” – dedi.
19 Ibraⱨim qakarlirining yeniƣa ⱪaytip kelip, ular bilən billə ɵzi olturaⱪlaxⱪan yərgə, yəni Bə’ərxəbaƣa ⱪaytti.
Nahorning əwladliri
20 Bir məzgildin keyin, Ibraⱨim inisi Nahorning ayali Milkaⱨning erigə səkkiz oƣul tuƣup bərgənlikini anglidi. 21 Ular: tunji oƣul Uz, kəynidikiliri Buz, Arramliⱪlarning atisi bolƣan Kimu’el, 22 Kəsəd, Hazo, Pildax, Yidlaf wə Bəytu’el idi. 23 Bəytu’el bolsa Ribəⱪaning atisi boldi. Milkaⱨ Ibraⱨimning inisi Nahorƣa bu səkkiz oƣulni tuƣup bərdi. 24 Nahorning kiqik hotuni Ri’umamu tɵt oƣul tuƣup bərdi. Ular: Təbah, Gaham, Tahax wə Ma’aka idi.
23 Ibraⱨimning Sarəni dəpnə ⱪilixi
1 Sarə yüz yigirmə yəttə yax ɵmür kɵrdi. 2 U Kən’anning Ⱪiryat-arba, yəni Ⱨibron degən jayida aləmdin ɵtti. Ibraⱨim uningƣa ⱨəsrət bilən yiƣa-zar ⱪildi. 3 Ibraⱨim ayalining jəsitining yenidin qiⱪip, Hitlarning yeniƣa kelip:
4 – Mən silərning aranglarda bir musapir. Ayalimni dəpnə ⱪilix üqün manga bir parqə yər setip bərgəysilər, – dedi.
5-6 Ular Ibraⱨimƣa:
– Janabliri, ⱪulaⱪ salsila! Bizning nəzirimizdə sili bir küqlük ⱪəbilə baxliⱪi, ayallirini əng yahxi yərliklirimizdin birigə dəpnə ⱪilƣayla. Ⱨeqⱪaysimiz silidin ⱪəbrilik yər ayimaymiz, – dedi.
7 Ibraⱨim ularƣa təzim ⱪilip:
8 – Əgər silər ayalimni bu yərgə dəpnə ⱪiliximƣa razi bolsanglar, Zoharning oƣli Əfrondin 9 Makpelaⱨ yezisidiki ɵngkürni manga setip berixni tələp ⱪilƣaysilər. U ɵngkür uning etizining qetidə. U silərning aldinglarda ɵngkürning baⱨasini kesip bərsə, u yərni setiwelip a’iləmgə ⱪəbristanliⱪ ⱪilay dəymən, – dedi.
10 Baxⱪa Hitlar bilən billə xəⱨər dərwazisining aldida olturƣan Əfron kɵpqilikning aldida:
11 – Janabliri, ⱪulaⱪ salƣayla, mən etizni ɵngkür bilən ⱪoxup siligə bərdim. Kɵpqilik aldida uni siligə sowƣat ⱪildim. Ayallirini u yərgə dəpnə ⱪilƣayla, – dəp jawab bərdi.
12 Lekin, Ibraⱨim Hitlarning aldida təzim ⱪilip, 13 ⱨəmmə adəmgə anglitip, Əfronƣa:
– Sɵzümgə ⱪulaⱪ selip, pul tɵliximni ⱪobul ⱪilƣaysiz. Ayalimni u yərgə dəpnə ⱪilmaⱪqimən, – dedi.
14 Əfron jawab ⱪayturup:
15 – Janabliri, u yər aran tɵt yüz kümüx tənggigə ərziydu. Sili bilən mening otturamda bu nemə idi! Ayallirini u yərgə dəpnə ⱪiliwərgəyla, – dedi.
16 Ibraⱨim Əfronning kɵpqilik aldida eytⱪini boyiqə uningƣa tɵt yüz tənggə tɵləp bərdi.
17 Xundaⱪ ⱪilip, Əfron Mamrəning xərⱪiy təripidiki Makpelaⱨ yezisidiki u yərni Ibraⱨimning igidarqiliⱪiƣa ɵtküzüp bərdi. U yər etizliⱪ, etizliⱪtiki ɵngkür wə etizliⱪ ətrapidiki dəl-dərəhlərni ɵz iqigə alatti. 18 Xəⱨər dərwazisining aldiƣa toplanƣan Hitlarning ⱨəmmisi bu yərning əmdi Ibraⱨimƣa mənsup bolƣanliⱪini etirap ⱪildi.
19 Xundaⱪ ⱪilip, Ibraⱨim ayali Sarəni Kən’andiki xu ɵngkürgə dəpnə ⱪildi.
20 Hitlarƣa mənsup bolƣan bu etiz wə etizliⱪtiki ɵngkür əmdi Ibraⱨimning ⱪəbristanliⱪi bolup, uning hususiy mülkigə aylandi.
24 Is’ⱨaⱪning ɵylinixi
1 Ibraⱨim ⱪerip kətkənidi, Pərwərdigar ⱨərⱪandaⱪ ixta uningƣa bəht ata ⱪilip kəldi. 2 Məlum bir küni, u a’ilisidiki ƣojidarƣa:
– Ⱪolungni yotamning astiƣa ⱪoyup turup, 3 Pərwərdigar, yəni pütün aləmning Yaratⱪuqisi bolƣan Hudaning aldida ⱪəsəm ⱪilip, oƣlum Is’ⱨaⱪni bu yərdiki imansiz Kən’anliⱪlardin ɵyləndürməy, 4 qoⱪum yurtumƣa berip, tuƣⱪanlirim arisidin bir ⱪiz elip beridiƣanƣa wədə bərgin, – dedi.
5 Lekin, qakar uningdin:
– Əgər u ⱪiz ɵz yurtidin bu yərgə kəlgili unimisiqu? U qaƣda, oƣlingizni elip yurtingizƣa ⱪaytip ketəmdim? – dəp soridi.
6 Ibraⱨim mundaⱪ jawab bərdi:
– Oƣlumni ⱨərgiz u yərgə aparma! 7 Pərwərdigar, yəni ərxtiki Huda meni yurt wə uruⱪ-jəmətimdin ayrip, bu zeminni əwladlirimƣa təⱪdim ⱪilixⱪa ⱪəsəm ⱪilip wədə bərgən. Xunga, u ɵz pərixtisini sening aldingƣa əwətip, oƣlumƣa u yərdin bir ⱪiz tepixingƣa yardəm ⱪilidu. 8 Mubada u ⱪiz sən bilən kelixkə unimisa, bu ⱪəsəmdin haliy bolisən. Lekin, oƣlumni ⱨərgiz u yərgə aparmiƣin!
9 Buning bilən, ⱨeliⱪi qakar ⱪolini hojayini Ibraⱨimning ikki yotisining astiƣa ⱪoyup turup, Ibraⱨimning tapxuruⱪini bəja kəltürüxkə ⱪəsəm bərdi.
10 Qakar hojayinining tɵgiliridin onni tallap, ularƣa ⱨər hil ⱪimmət baⱨaliⱪ sowƣatlarni artip, yolƣa qiⱪti. Ular Arram-naⱨarayim rayoniƣa berip, Nahor turƣan xəⱨərgə yetip kəlgəndin keyin, 11 xəⱨərning sirtidiki bir ⱪuduⱪning yenida tɵgilərni qɵktürdi. Bu, kün petip ⱪalƣan qaƣ bolup, ⱪizlar ⱪuduⱪⱪa su alƣili qiⱪidiƣan waⱪit idi.
12 Qakar mundaⱪ dəp du’a ⱪildi:
– I Pərwərdigar! Sən hojayinim Ibraⱨim etiⱪad ⱪilip kəlgən Hudasən. Hojayinimƣa meⱨir-xəpⱪət kɵrsitip, iximni ong ⱪilƣaysən. 13 Mən ⱨazir ⱪuduⱪ yenida turimən. Xəⱨər ⱪizliri bu yərgə suƣa kelidu. 14 Mən ularning birigə: “Komzikingizdiki sudin iqiwalsam ⱪandaⱪ?” dəymən. Əgər u: “Iqing! Tɵgiliringizgimu su əkelip berəy” desə, bu ⱪiz hizmətkaring Is’ⱨaⱪⱪa tallap bərgining bolsun. Buningdin sening hojayinimƣa meⱨribanliⱪ ⱪilƣanliⱪingni bilələymən.
15 Uning du’asi ayaƣlaxmayla, Ribəⱪa komzikini mürisidə kɵtürüp, ⱪuduⱪning yeniƣa kəldi. U Bəytu’el ning ⱪizi idi. Bəytu’el bolsa Ibraⱨimning inisi Nahor bilən uning ayali Milkaⱨning oƣlidur. 16 Ribəⱪa tehi yüzi eqilmiƣan, intayin qirayliⱪ, pak ⱪiz idi. U ⱪuduⱪning yeniƣa berip, komzikigə su tartip qiⱪti. 17 Ibraⱨimning qakiri ⱪizning aldiƣa yügürüp berip, uningdin:
– Manga süyingizdin azraⱪ bərsingizqu, – dəp soridi.
18 Ⱪiz uningƣa:
– Mana, iqing, – dəpla, dərⱨal mürisidiki komzəkni ⱪoliƣa elip, ⱨeliⱪi qakarƣa bərdi. 19 Qakar suni iqip boluxiƣa, Ribəⱪa uningƣa:
– Tɵgiliringizgimu su əkelip berəy, ularmu iqip ⱪansun, – dedi.
20 Ribəⱪa dərⱨal komzəktiki suni oⱪurƣa ⱪuyƣandin keyin, yənə yügürüp berip ⱪuduⱪtin su tartip kelip, ⱨəmmə tɵgilərni ⱪanƣudək suƣirip bərdi.
21 Qakar Pərwərdigar yolini oquⱪ ⱪilƣan-ⱪilmiƣanliⱪini bilix üqün, jimjit kɵzitip turdi. 22 Tɵgilər suni iqip bolƣandin keyin, u bəx yerim gramliⱪ altun ⱨalⱪini ⱪizning burniƣa, wə yənə yigirmə üq gramliⱪ bir jüp altun biləzükni bilikigə selip ⱪoydi. 23 Andin:
– Siz kimning ⱪizi bolisiz? Silərning ɵyünglarda biz ⱪonƣudək yər barmu? – dəp soridi.
24 Ⱪiz uningƣa:
– Nahor bilən Milkaⱨning oƣli Bəytu’elning ⱪizi bolimən. 25 Bizning ɵydə silər ⱪonƣudək yər bar ⱨəmdə malliringlarƣa yəm-həxəkmu kəngri, – dəp jawab bərdi.
26 Buning bilən, ⱨeliⱪi qakar səjdə ⱪilip, Pərwərdigarƣa ibadət ⱪilip, 27 mundaⱪ dedi:
– Pərwərdigar – hojayinim Ibraⱨim etiⱪad ⱪilip kəlgən Hudaƣa mədⱨiyilər oⱪulsun! U hojayinimƣa meⱨribanliⱪ kɵrsitip wə ⱪilƣan wədisigə sadiⱪ bolup, meni udul hojayinimning ɵz tuƣⱪinining yeniƣa baxlidi.
28 Ⱨeliⱪi ⱪiz anisining yeniƣa yügürüp berip, yüz bərgən pütün ixni a’ilisidikilərgə sɵzləp bərdi. 29 Ribəⱪaning Laban isimlik bir akisi bar idi. U yügürüp qiⱪip, ⱪuduⱪning yenidiki Ibraⱨimning qakirining yeniƣa bardi. 30 U singlisining ⱨalⱪa wə biləzük seliwalƣinini kɵrgən wə singlisidin qakarning degən sɵzlirini angliƣanidi. U ⱪuduⱪning tüwidə tɵgilərning yenida turƣan Ibraⱨimning qakirining aldiƣa berip, 31 uningƣa:
– Pərwərdigar bəhtlik ⱪilƣan adəm, nemixⱪa taxⱪirida turisiz? Mən bilən yürüng, ɵygə barayli! Mən silərgə ɵy təyyarlap ⱪoydum, tɵgilərgimu jay təyyarlap ⱪoydum, – dedi.
32 U ɵygə kirdi. Laban bolsa tɵgilərdiki mallarni qüxürüp, ularƣa qɵp saldi. Andin, Ibraⱨimning bu qakiri wə ⱨəmraⱨliriƣa put-ⱪollirini yuƣili su elip kəldi. 33 Tamaⱪlar kəltürülgəndə, qakar:
– Mən sizgə dəydiƣinimni dəp bolmiƣuqə ƣizalanmaymən, – dedi.
– Ⱪeni, gepingizni eyting, – dedi Laban.
34 U mundaⱪ dedi:
– Mən Ibraⱨimning qakiri. 35 Pərwərdigar hojayinimƣa kɵptin-kɵp bərikət ata ⱪilip, uni intayin bay ⱪildi. Pərwərdigar uningƣa ⱪoy-kala padiliri, altun-kümüx, ər-ayal ⱪullar, tɵgə wə exəklərni bərdi. 36 Hojayinimning ayali Sarə yaxanƣan waⱪtida, uningƣa bir oƣul tuƣup bərgənidi. Hojayinim pütün bayliⱪini xu oƣliƣa atidi. 37 Hojayinim ɵz tapxuruⱪliriƣa əməl ⱪilixim üqün, meni ⱪəsəm ⱪildurdi. U: “Sən oƣlumni bu yərdiki Kən’anliⱪlar arisidin ɵyləndürməy, 38 mening yurtumƣa berip, uni ɵz tuƣⱪanlirim arisidin ɵyləp ⱪoy” degənidi.
39 Mən hojayinimdin: “Əgər ⱪiz bu yərgə kəlgili unimisa, ⱪandaⱪ ⱪilimən?” dəp sorisam, 40 u: “Mən hizmitidə bolup kəlgən Pərwərdigar pərixtisini sening aldingƣa əwətidu. U sening ixingni ong ⱪilidu. Sən oƣlumƣa ɵz yurtumdiki tuƣⱪanlirim arisidin hotun elip bər. 41 Sən tuƣⱪanlirimning ɵyigə barsangla, ular ⱪizini bərmigən təⱪdirdimu, ⱪəsəmdin yənila haliy bolƣan bolisən” degənidi.
42 Bügün mən ⱪuduⱪ yeniƣa kəlginimdə, Hudaƣa du’a ⱪilip: “I Pərwərdigar – hojayinim Ibraⱨim etiⱪad ⱪilip kəlgən Huda, iximni ong ⱪilƣaysən. 43 Mən ⱨazir ⱪuduⱪ yenida turimən. Birər ⱪiz bu yərgə suƣa kəlsə, mən uningdin: ‘Komzikingizdiki sudin azraⱪ iqiwalsam bolamdu?’ dəp soraymən. 44 Əgər u ⱪiz ⱪoxulsa wə tɵgilirimgimu su əkelip bərsə, u sən hojayinimning oƣliƣa tallap ⱪoyƣan ⱪiz bolsun” dedim.
45 Du’ayim ayaƣlaxmayla, Ribəⱪa komzikini mürisidə kɵtürüp, ⱪuduⱪning yeniƣa su alƣili kəldi. Mən uningƣa: “Süyingizdin azraⱪ iqiwalsam bolamdu?” degənidim.
46 U dərⱨal mürisidiki komzəkni ⱪoliƣa elip: “Mana, iqing! Tɵgiliringizgimu su əkelip berəy” dedi. Suni iqtim, u tɵgilərgimu su əkelip bərdi. 47 Andin, mən uningdin: “Siz kimning ⱪizi bolisiz?” dəp soriwidim, u: “Nahor bilən Milkaⱨning oƣli Bəytu’elning ⱪizi bolimən” dedi. Xunga, mən uning burniƣa ⱨalⱪa, ⱪolliriƣa biləzük selip ⱪoydum. 48 Xu waⱪitta, səjdə ⱪilip, hojayinim Ibraⱨim etiⱪad ⱪilip kəlgən Hudaƣa mədⱨiyə oⱪup, ibadət ⱪildim. Qünki, u meni udul hojayinimning ɵz tuƣⱪinining ɵyigə elip kelip, uning ⱪizini hojayinimƣa kelinlikkə tepiximƣa imkaniyət yaritip bərgənidi.
49 Əmdi silər ɵzünglarning hojayinimƣa sadiⱪliⱪ wə meⱨir-xəpⱪət kɵrsətməkqi bolƣanliⱪinglarni yaki undaⱪ ⱪilixni halimaydiƣanliⱪinglarni manga eytinglar. Buningdin mən ⱪandaⱪ ⱪiliximni bilələymən.
50 Laban bilən Bəytu’el qakarƣa:
– Bu ix Pərwərdigarning orunlaxturuxikən, biz nemə deyələymiz? 51 Mana Ribəⱪa, uni elip kətsingiz bolidu. U Pərwərdigarning orunlaxturƣinidək, hojayiningizning kelini bolsun, – dəp jawab bərdi.
52 Ibraⱨimning qakiri bu sɵzni anglap, səjdə ⱪilip, Pərwərdigarƣa ibadət ⱪildi. 53 Arⱪidin, u kiyim-keqək, altun wə kümüxtin yasalƣan zibuzinnət buyumlirini qiⱪirip, Ribəⱪaƣa sundi. Uning akisi bilən anisiƣimu ⱪimmət baⱨaliⱪ sowƣatlarni sowƣa ⱪildi.
54 Xundaⱪ ⱪilip, Ibraⱨimning qakiri ⱨəmraⱨliri bilən billə yəp-iqip, u yərdə bir keqə ⱪondi. Ətisi səⱨər turup, Ribəⱪaning ɵyidikilirigə:
– Hojayinimning yeniƣa ⱪaytiximƣa ruhsət ⱪilƣaysilər, – dedi.
55 Lekin, Ribəⱪaning akisi bilən anisi uningƣa:
– Ribəⱪa biz bilən on künqə turup, andin keyin barsun, – dedi.
56 Lekin, u:
– Bizni keqiktürmigəysilər. Pərwərdigar ⱨəmmə iximizni onguxluⱪ ⱪilƣanikən, hojayinimning yeniƣa ⱪaytiximƣa ruhsət ⱪilƣaysilər, – dedi.
57 – Biz ⱪizdin sorap kɵrəyli, u nemə dəydikən, – dəp jawab berixti ular.
58 Xuning bilən, ular Ribəⱪani qaⱪirip, uningdin:
– Sən bu kixi bilən ketixni halamsən? – dəp soridi.
– Halaymən, – dəp jawab bərdi u.
59 Xuning bilən, ular Ribəⱪani uning inikanisi, Ibraⱨimning qakiri wə uning ⱨəmraⱨliri bilən ⱪoxup yolƣa saldi.
60 Ular Ribəⱪaƣa bəht tiləp, mundaⱪ du’a ⱪildi:
“Əy singlimiz, mingliƣan, on mingliƣan insanlarning anisi bolƣaysən!
Əwladliring düxmənlirining xəⱨərlirini ixƣal ⱪiliwalƣay!” deyixti.
61 Ribəⱪa wə uningƣa ⱨəmraⱨ bolidiƣan dedəklər səpərgə təyyarlinip, tɵgilərgə mindi. Ibraⱨimning qakiri Ribəⱪani elip, yolƣa rawan boldi.
62 Xu waⱪitta, Is’ⱨaⱪ Bə’ər-lahayro’i degən yərdin ayrilip, ɵzi olturuwatⱪan Kən’anning jənubidiki Nəgeb rayoniƣa ⱪaytip kəldi. 63 Bir küni kün petix waⱪtida u dalada Hudani qongⱪur seƣinip, bexini kɵtürüp ⱪariwidi, tɵgə karwinining keliwatⱪanliⱪini kɵrdi.
64-65 Ribəⱪa Is’ⱨaⱪni kɵrüx bilənla, tɵgidin qüxüp, Ibraⱨimning qakiridin:
– Dalada biz tərəpkə ⱪarap keliwatⱪan awu kixi kim? – dəp soridi.
– U mening kiqik hojayinim, – dəp jawab bərdi qakar.
Buning bilən, Ribəⱪa yüzini yaƣliⱪi bilən yepiwaldi.
66 Qakar ɵzining ⱪilƣan ixlirini Is’ⱨaⱪⱪa bir-birləp sɵzləp bərdi. 67 Is’ⱨaⱪ Ribəⱪani anisi Sarə ⱨayat waⱪtida turƣan qedirƣa baxlap kirip, nikaⱨiƣa aldi. Anisi wapat bolƣan bolsimu, u Ribəⱪaning muⱨəbbitidin ɵzigə təsəlli tapti.
25 Ibraⱨimning baxⱪa əwladliri
1 Ibraⱨim Ⱪitura isimlik yənə bir ayalni kiqik hotunluⱪⱪa aldi. 2 U Ibraⱨimƣa Zimran, Yoⱪxan, Midan, Midyan, Yixbaⱪ wə Xu’ahtin ibarət altə oƣul tuƣup bərdi. 3 Yoⱪxan – Xiba bilən dədanning atisi boldi. Dədanning əwladliri axurim, lətuxim wə lə’ummim həlⱪliri boldi. 4 Midyanning oƣulliri Efaⱨ, Efər, Hanok, Abidaⱨ wə Əlda’a idi. Yuⱪiridikilərning ⱨəmmisi Ⱪituradin dunyaƣa kəlgən əwladlar idi.
5 Ibraⱨim pütün mal-mülüklirini Is’ⱨaⱪⱪa atiwətkənidi. 6 Lekin, u ɵzi ⱨayat waⱪtida ikki kiqik hotundin bolƣan oƣulliriƣimu sowƣatlarni berip, andin bu oƣullirini Is’ⱨaⱪtin yiraⱪ tursun dəp, xərⱪiy zeminƣa əwətti.
Ibraⱨimning ɵlümi wə dəpnə ⱪilinixi
7-8 Ibraⱨim uzun ɵmür kɵrüp, yüz yətmix bəx yexida əjdadlirining ⱪexiƣa kətti. 9 Uning oƣulliri Is’ⱨaⱪ bilən Isma’il uni Makpelaⱨ yezisidiki ɵngkürgə dəpnə ⱪildi. Bu ɵngkür Mamrə degən yərgə yeⱪin bolup, burun Hit ⱪəbilisidin bolƣan Zoharning oƣli Əfronning etizliⱪi idi. 10 Ibraⱨim Hitlardin setiwalƣan etizliⱪ dəl xu idi. Ibraⱨimning ayali Sarəmu muxu yərgə dəpnə ⱪilinƣanidi. 11 Ibraⱨim wapat bolƣandin keyin, Huda uning oƣli Is’ⱨaⱪⱪa bəht ata ⱪildi. Is’ⱨaⱪ xu waⱪitta Bə’ər-lahayro’i dəp atalƣan ⱪuduⱪning yenidiki jayda turuwatatti.
Isma’ilning əwladliri
12 Sarəning dediki Misirliⱪ Ⱨəjər Ibraⱨimƣa tuƣup bərgən Isma’ilning əwladliri tɵwəndikiqə: 13 aldi bilən tunji oƣli Nebayot, andin keyin ⱪalƣan oƣulliri Ⱪedar, Adbi’el, Mibsam, 14 Mixma, Duma, Massa, 15 Hadad, Təma, Yətur, Nafix wə Ⱪədəma tuƣuldi.
16 Ular on ikki ⱪəbilining baxliⱪliri bolup, ular yaxiƣan yeza wə ⱪixlaⱪlar ularning isimliri bilən ataldi. 17 Isma’il yüz ottuz yəttə yexida əjdadlirining ⱪexiƣa kətti. 18 Uning əwladliri olturaⱪlaxⱪan jay Hawila rayonidin Xur degən yərgə ⱪədər idi. Xur Misirning xərⱪiy təripidə bolup, Assurƣa baridiƣan yolda idi. Ular Ibraⱨimning baxⱪa əwladliri bilən qiⱪixalmidi.
Əsaw bilən Yaⱪupning dunyaƣa kelixi
19 Ibraⱨimning oƣli Is’ⱨaⱪning ix-izliri tɵwəndikiqə:
20 Is’ⱨaⱪ ⱪiriⱪ yexida Ribəⱪaƣa ɵyləndi. Ribəⱪa bolsa Paddan-arramning Arran degən yeridin bolƣan Bəytu’elning ⱪizi wə Labanning singlisi idi. 21 Ribəⱪa pərzənt kɵrmigənliki səwəbidin, Is’ⱨaⱪ uning üqün Pərwərdigarƣa du’a ⱪildi. Pərwərdigar uning du’asini ⱪobul ⱪilip, Ribəⱪa ⱨamilidar boldi. 22 Bala ⱪoxkezək bolup, ular tuƣuluxtin ilgiri, anisining ⱪorsiⱪida ⱪattiⱪ soⱪuxti. Ribəⱪa: “Manga nemə bolƣini?” dəp Pərwərdigardin soridi.
23 Pərwərdigar uningƣa mundaⱪ jawab bərdi:
“Sening ⱪorsiⱪingdin ikki həlⱪ qiⱪidu.
Tuƣulupla ayrim bolidu.
Biri yənə biridin küqlük bolup,
qongi kiqikigə hizmət ⱪilidu.”
24 Uning ay-küni toxup, ⱪoxkezək tuƣdi. 25 Awwal tuƣulƣini ⱪizƣuq bolup, pütün bədini ⱨaywanningkidək tüklük idi. Xunga, uning ismini Əsaw [mənisi “tüklük”] dəp ⱪoydi. 26 Keyin tuƣulƣinining ⱪoli Əsawning tapinini qing tutuwalƣanliⱪi üqün, ismini Yaⱪup [mənisi “tapiniƣa esiliwalƣuqi”] dəp ⱪoydi. Ular tuƣulƣanda, Is’ⱨaⱪ atmix yaxⱪa kirgənidi.
Əsawning tunji oƣulluⱪ miras ⱨoⱪuⱪini setiwetixi
27 Ikki bala qong boldi. Əsaw usta owqi bolup, dalada yürüxni yahxi kɵrətti. Lekin, inisi Yaⱪup jimjit yüridiƣan adəm bolup, ⱨəmixə ɵydə turatti. 28 Is’ⱨaⱪ Əsawni yahxi kɵrətti. Qünki, u Əsaw owlap kəlgən ow gɵxigə amraⱪ idi. Ribəⱪa bolsa Yaⱪupni yahxi kɵrətti.
29 Bir küni, Yaⱪup ⱪizil purqaⱪ xorpisi ⱪaynitiwatatti. Owdin eqirⱪap ⱪaytip kəlgən Əsaw 30 Yaⱪupⱪa:
– Ⱪorsiⱪim bək eqip kətti. ⱪizil purqaⱪ xorpisidin tezrək bərsəngqu! – dedi. Xu səwəbtin, u Idom [mənisi “ⱪizil”] dəpmu ataldi.
31 Yaⱪup uningƣa:
– Tunji oƣulluⱪ miras ⱨoⱪuⱪungni manga ɵtünsəng, sanga bu xorpidin berəy, – dəp jawab ⱪayturdi.
32 – Boldi! Boldi! Ⱪorsiⱪim eqip ɵləy dəp ⱪaldim. Tunji oƣulluⱪ miras ⱨoⱪuⱪining manga nemə keriki? – dedi Əsaw.
33 Yaⱪup uningƣa:
– Sən awwal mening aldimda tunji oƣulluⱪ miras ⱨoⱪuⱪungni manga ɵtüngənlikinggə ⱪəsəm ⱪilip bər, – dedi.
Əsaw ⱪəsəm ⱪilip, tunji oƣulluⱪ miras ⱨoⱪuⱪini Yaⱪupⱪa ɵtünüp bərdi. 34 Andin, Yaⱪup uningƣa nan bilən purqaⱪ xorpisini bərdi. Əsaw ƣizalanƣandin keyin, ornidin turup qiⱪip kətti. Bu uning tunji oƣulluⱪ miras ⱨoⱪuⱪiƣa etibarsiz ⱪariƣanliⱪidindur.
26 Is’ⱨaⱪning Girarda musapir bolup ⱪelixi
1 Ibraⱨimning zamanida, Kən’anda bir ⱪetim aqarqiliⱪ yüz bərgənidi. Keyin, yənə bir ⱪetim aqarqiliⱪ boldi. Is’ⱨaⱪ Girar xəⱨiridiki Filistiyəliklərning padixaⱨi Abimələkning aldiƣa bardi. 2 Pərwərdigar Is’ⱨaⱪⱪa kɵrünüp, uningƣa mundaⱪ dedi:
– Sən Misirƣa barmay, mən tur degən jayda turup ⱪal. 3 Sən bu yərdə tursang, mən sanga yar bolimən ⱨəmdə seni bəhtlik ⱪilimən. Mən bu zeminni sanga wə sening əwladliringƣa təⱪdim ⱪilimən. Atang Ibraⱨim bilən tüzgən əⱨdəmdə qing turimən. 4 Mən sanga asmandiki yultuzlardək nurƣun əwlad berimən ⱨəmdə bu pütkül zeminni ularƣa təⱪdim ⱪilimən. Sening əwladliring arⱪiliⱪ yər yüzidiki pütkül həlⱪlər bəht tapidu. 5 Qünki, Ibraⱨim manga ita’ət ⱪilip, pütün ⱪanun wə əmr-pərmanlirimƣa ri’ayə ⱪildi.
6 Xuning bilən, Is’ⱨaⱪ Girarda turup ⱪaldi. 7 Uning ayali Ribəⱪa intayin güzəl idi. Yərlik kixilər uningdin ayali Ribəⱪani kim dəp sorisa, u uni ɵz singlim, dedi. Qünki, u yərlik kixilərning ɵzini ɵltürüwetip, Ribəⱪani elip ketixidin ⱪorⱪatti.
8 Is’ⱨaⱪ u yərdə birməzgil turdi. Bir küni, Filistiyəliklərning padixaⱨi Abimələk derizisidin sirtⱪa ⱪarawatⱪanda, Is’ⱨaⱪning Ribəⱪa bilən ⱪuqaⱪlixiwatⱪanliⱪini kɵrüp ⱪaldi.
9 Padixaⱨ Abimələk Is’ⱨaⱪni qaⱪirtip, uningdin:
– U sening ayaling ikən, nemə üqün uni singlim degəniding? – dəp soridi.
Is’ⱨaⱪ jawab berip:
– Əgər mən uni ayalim degən bolsam, uni elix üqün silərning meni ɵltürüwetixinglardin ⱪorⱪⱪanidim, – dedi.
10 Abimələk uningƣa:
– Bu nemə ⱪilƣining? Əgər həlⱪim iqidə biri sening ayaling bilən bir orunda yatⱪan bolsa, sən pütün həlⱪimizni gunaⱨⱪa tiⱪⱪan bolatting! – dedi.
11 Andin, padixaⱨ Abimələk ɵz həlⱪigə buyruⱪ qüxürüp:
– Kimdəkim bu kixigə yaki ayaliƣa qeⱪilsa, jenidin juda ⱪilinidu, – dedi.
12 Is’ⱨaⱪ u yərdə deⱨⱪanqiliⱪ ⱪilatti. Pərwərdigar uningƣa bərikət bərgəqkə, u yili birgə yüz ⱨəssə ⱨosul aldi. 13 U barƣanseri ronaⱪ tepip, katta bay boldi. 14 Filistiyəliklər uning nurƣun ⱪoy-kala padiliri wə ⱪulliri barliⱪini kɵrüp, uningƣa ⱨəsət ⱪilixⱪa baxlidi. 15 Xunga, ular uning atisi Ibraⱨim ⱨayat waⱪtida qakarliriƣa ⱪazdurƣan ⱪuduⱪlarni topa bilən tinduruwətti.
16 Keyin, Abimələk Is’ⱨaⱪⱪa:
– Sən bizdin küqiyip kətting. Dɵlitimizdin qiⱪip kət! – dedi.
17 Buning bilən, Is’ⱨaⱪ u yərdin ayrilip, Girar jilƣisiƣa berip, u yərgə orunlixip, birməzgil turdi. 18 Ibraⱨim ⱨayat waⱪtida, birmunqə ⱪuduⱪlarni ⱪazdurƣanidi. Biraⱪ, u aləmdin ɵtkəndin keyin, Filistiyəliklər uning ⱨəmmə ⱪuduⱪlirini topa bilən tinduruwətkənidi. Is’ⱨaⱪ ularni ⱪayta ⱪazdurup, yənila dəsləp atisi ⱪoyƣan isimliri bilən atidi.
19 Is’ⱨaⱪning qakarliri Girar jilƣisida bir ⱪuduⱪ ⱪezip, su tapti. 20 Biraⱪ, Girarning padiqiliri Is’ⱨaⱪning padiqiliri bilən majiralixip, ⱨəmmisi: “Bu bizning süyimiz” deyixti. Xunga, Is’ⱨaⱪ u ⱪuduⱪni Əsək [mənisi “majira”] dəp atidi. 21 Is’ⱨaⱪning qakarliri yənə bir ⱪuduⱪ ⱪazƣanidi. Ular yənə bu ⱪuduⱪ üqün majiralaxti. Xunga, Is’ⱨaⱪ bu ⱪuduⱪni Sitnaⱨ [mənisi “ɵqmənlik”] dəp atidi. 22 Is’ⱨaⱪ u yərdin ayrilip, yənə bir ⱪuduⱪ ⱪazdurdi. Bu ⱪetim majira qiⱪmidi. Xunga, u bu ⱪuduⱪning ismini Riⱨobot [mənisi “azadə yər”] dəp atidi. U: “Pərwərdigar ahir bizni azadə yərdə yaxaxⱪa muyəssər ⱪildi. Biz bu yərdə qoⱪum ronaⱪ tapimiz” dedi.
23 Is’ⱨaⱪ u yərdin ayrilip, Bə’ərxəbaƣa kɵqüp bardi. 24 U küni kəqtə Pərwərdigar uningƣa kɵrünüp: “Mən atang Ibraⱨim etiⱪad ⱪilƣan Huda, ⱪorⱪmiƣin! Mən sanga yar. Mən hizmətkarim Ibraⱨimning səwəbidin, sanga bəht ata ⱪilimən wə əwladliringni kɵpəytimən” dedi.
25 Is’ⱨaⱪ u yərdə ⱪurbanliⱪ supisi yasap, Pərwərdigarƣa ibadət ⱪildi. Xundin keyin Is’ⱨaⱪ u yərgə orunlixip ⱪaldi ⱨəmdə uning qakarliri u yərdə yənə bir ⱪuduⱪ ⱪazdi.
Is’ⱨaⱪning padixaⱨ Abimələk bilən kelixim tüzüxi
26 Padixaⱨ Abimələk Ahuzzat degən məsliⱨətqisi bilən ləxkər baxliⱪi Fikolni elip, Girardin Is’ⱨaⱪni ziyarət ⱪilip kəldi.
27 Is’ⱨaⱪ ularƣa:
– Burun silər manga ɵqmənlik ⱪilip, meni dɵlitinglardin ⱪoƣlap qiⱪarƣanidinglar. Əmdi nemə üqün yənə mən bilən kɵrüxkili kəldinglar? – dedi.
28 Ular jawabən:
– Biz Pərwərdigarning sanga yar ikənlikini bilduⱪ. Xunga, biz bir-birimizgə ⱪəsəm berip, kelixim tüzsək bolƣudək. 29 Biz sanga ziyan-zəhmət yətküzmigəndək, seningmu bizgə ziyan-zəhmət yətküzməslikkə wədə berixingni tələp ⱪilimiz. Burun biz sanga ⱨəmixə yahxi mu’amilə ⱪilip, seni u yərdin aman-esən kətküzgəniduⱪ. Əmdi Pərwərdigarning sanga bəht ata ⱪilƣanliⱪi eniⱪ boldi, – dedi.
30 Is’ⱨaⱪ ziyapət təyyarlap, ularni meⱨman ⱪildi. 31 Ular səⱨər turup, ɵz’ara ⱪəsəm berixip, kelixim tüzüxti. Is’ⱨaⱪ ular bilən dostanə hoxlixip, ularni uzitip ⱪoydi.
32 U küni, Is’ⱨaⱪning qakarliri kelip, uningƣa ɵzliri ⱪazƣan ⱪuduⱪ toƣrisida həwər berip:
– Biz su taptuⱪ! – dedi.
33 U ⱪuduⱪni Xib’aⱨ [mənisi “ⱪəsəm”] dəp atidi. Xunga, u xəⱨər ⱨazirƣiqə Bə’ərxəba [mənisi “ⱪəsəmləxkən ⱪuduⱪ”] dəp atilip kəlməktə.
Əsawning yat ⱪəbilidin alƣan ayalliri
34 Əsaw ⱪiriⱪ yexida imansiz Hitlardin ikki ⱪizni hotunluⱪⱪa aldi. Bu ikki ⱪiz Bə’ərning ⱪizi Yiⱨudit bilən Elonning ⱪizi Basmat idi. 35 Ular Is’ⱨaⱪ bilən Ribəⱪaning aramini ⱪoymidi.
27 Yaⱪupning Is’ⱨaⱪni aldixi
1 Is’ⱨaⱪ ⱪerip kətti, kɵzimu kɵrməs bolup ⱪaldi. U tunji oƣli Əsawni qaⱪirip, uningƣa:
– Oƣlum, – dedi.
– Mana mən, – dəp jawab bərdi Əsaw.
2 Is’ⱨaⱪ mundaⱪ dedi:
– Ⱪara, mən ⱪerip kəttim, ɵlümüm yiraⱪ əməs. 3 Sən oⱪyayingni elip, dalaƣa qiⱪip ow owlap kelip, 4 mən yahxi kɵridiƣan ləzzətlik tamaⱪ pixurup manga yegüz. Xuning bilən, mən ɵlüxtin ilgiri sanga ahirⱪi həyrlik du’ayimni ⱪilay.
5 Ribəⱪa Is’ⱨaⱪning ⱪilƣan sɵzlirini anglap, Əsawning owƣa qiⱪip kətkən waⱪtidin paydilinip, 6 Yaⱪupⱪa mundaⱪ dedi:
– Mən baya dadangning akang Əsawƣa: 7 “Sən ow owlap kelip, ləzzətlik tamaⱪ pixurup manga yegüz. Xuning bilən, mən ɵlüxtin ilgiri Pərwərdigar aldida sanga həyrlik du’a ⱪilay” degənlikini anglidim. 8 Oƣlum, gepimgə ⱪulaⱪ selip, mening deginimni ⱪil. 9 Ⱪoy padisiƣa berip, semiz oƣlaⱪtin ikkini elip kəl. Mən uni dadang yahxi kɵridiƣan təmdə pixuray. 10 Sən əkirip yegüzsəng, u wapat boluxtin burun sanga həyrlik du’a ⱪilidu, – dedi.
11 Lekin, Yaⱪup anisiƣa:
– Sizgə məlum, Əsawning pütün bədini tüklük, mening tenim bolsa tüksiz. 12 Mubada dadam tenimni tutup ⱪalsa, mening uni aldiƣanliⱪimni bilip ⱪalidu. U qaƣda, uning həyrlik du’asini elix bu yaⱪta tursun, əksiqə ⱪarƣixiƣa uqraymən! – dedi.
13 Anisi uningƣa:
– Əy oƣlum, lənət bolsa manga bolsun! Mening deginimni ⱪil. Oƣlaⱪlarni elip kəl, – dedi.
14 Xuning bilən, Yaⱪup oƣlaⱪlarni əkelip, anisiƣa tapxurdi. Anisi tamaⱪni dadisi yahxi kɵridiƣan təm bilən pixurdi. 15 Andin, Əsawning ɵydə saⱪliƣan əng yahxi kiyimlirini aqiⱪip, Yaⱪupⱪa kiydürdi. 16 Uning ikki ⱪoli wə boynining tüksiz jaylirini ɵqkə yungi bilən yɵgəp, 17 ləzzətlik tamaⱪ bilən yaⱪⱪan nanni uningƣa tutⱪuzdi.
18 Yaⱪup atisining yeniƣa kirip:
– Ata, – dedi.
– Oƣlum, sən ⱪaysi oƣlum bolisən? – dedi atisi.
19 Yaⱪup uningƣa:
– Mən qong oƣlingiz Əsaw. Tapxuruⱪingizni orundap boldum. Ⱪopung, mən owlap kəlgən ow gɵxigə eƣiz tegip, andin manga həyrlik du’ayingizni ⱪilƣaysiz, – dəp jawab ⱪayturdi.
20 – Oƣlum, nemanqə tez owlap kəlding? – dəp soridi Is’ⱨaⱪ.
– Pərwərdigaringiz bolƣan Huda təliyimni ongdin kəltürüp, manga yardəm ⱪildi, – dəp jawab ⱪayturdi Yaⱪup.
21 Is’ⱨaⱪ Yaⱪupⱪa:
– Oƣlum, yenimƣa kəl, tutup kɵrəy, sən rasttin Əsawmu, əməsmu? – dedi.
22 Yaⱪup yeniƣa bardi. Is’ⱨaⱪ tutup kɵrüp:
– Awazing Yaⱪupning, ⱪolung bolsa, Əsawningkigə ohxaydikən, – dedi.
23 U uning Yaⱪup ikənlikini pərⱪ etəlmidi. Qünki, Yaⱪupning ⱪoli Əsawningkigə ohxax tüklük turatti. U Yaⱪupⱪa du’a ⱪilidiƣan qaƣda, 24 yənə bir ⱪetim:
– Sən rasttin Əsawmu? – dəp soridi.
– Xundaⱪ, – dəp jawab bərdi Yaⱪup.
25 Is’ⱨaⱪ uningƣa:
– Gɵxni əkəl, uni yegəndin keyin, sanga du’a ⱪilay, – dedi.
Yaⱪup gɵxni elip kirdi wə uningƣa xarab tutti.
26 Is’ⱨaⱪ yəp-iqip bolƣandin keyin:
– Oƣlum, aldimƣa kelip, meni sɵy, – dedi.
27 Yaⱪup aldiƣa berip sɵydi. Is’ⱨaⱪ Yaⱪupning kiygən kiyimlirining puriⱪini puriƣandin keyin, sɵzigə ixinip, uningƣa həyrlik du’asini ⱪildi:
“Oƣlumning tenidiki hux puraⱪ,
dəl Pərwərdigarim bərikət bərgən tupraⱪning puriⱪiƣa ohxaydikən.
28 Huda asmandin sanga hasiyətlik yamƣur yaƣdurup,
tupriⱪingni munbət ⱪilƣay.
U sanga mol axliⱪ-tülük,
esil xarablarni təⱪdim ⱪilƣay.
29 Baxⱪa əllərmu hizmitingdə bolƣay,
həlⱪlər sanga tizlinip ⱨɵrmət bildürgəy.
Ⱪerindaxliringƣa ⱨakim bolƣaysən.
Anangning əwladliri sanga egilgəy.
Sanga lənət oⱪuƣanlarƣa lənət yaƣⱪay,
sanga bəht tiligənlər bəht tapⱪay.”
Əsawning Is’ⱨaⱪtin du’a tələp ⱪilixi
30 Yaⱪup Is’ⱨaⱪning du’asini elip qiⱪip turuxiƣila, akisi Əsaw owdin ⱪaytip kəldi. 31 Əsawmu gɵxni ləzzətlik pixurup, atisining aldiƣa elip kirip:
– Ata, ⱪopung, mən owlap kəlgən ow gɵxigə eƣiz tegip, manga həyrlik du’ayingizni ⱪiling, – dedi.
32 – Sən kim bolisən? – dəp soridi Is’ⱨaⱪ.
– Qong oƣlingiz Əsaw bolimən, – dəp jawab bərdi Əsaw.
33 Is’ⱨaⱪning pütün əzasini titrək basti wə uningdin soridi:
– Undaⱪta, ⱨazir manga ow gɵxini elip kəlgən kim? Sən kelixtin burun mən uni yəp, uningƣa həyrlik du’a ⱪilƣanidim. Bu bəht mənggü uningƣa mənsup bolup kətti.
34 Bu gəpni angliƣan Əsaw intayin eqinip, ün selip yiƣlap turup:
– Ata, mangimu həyrlik du’a ⱪilƣaysiz! – dedi.
35 – Ining kirip meni aldap, sening bəhtinggə olturuptu, – dedi Is’ⱨaⱪ.
36 Əsaw:
– Bu uning meni ikkinqi ⱪetim aldixi. Uning Yaⱪup* Yaⱪup degən isimning mənisi “tapiniƣa esiliwalƣuqi” bolup, bu bir idi’om idi. Bu idi’omning mənisi “aldamqi”dur. dəp atilixi əjəblinərlik əməs ikən! U mening tunji oƣulluⱪ miras ⱨoⱪuⱪumni tartiwalƣanidi. Əmdi manga mənsup bolƣan həyrlik du’animu tartiwaptu. Ata, mən üqün həyrlik du’ayingiz ⱪalmidimu? – dedi.
37 Is’ⱨaⱪ mundaⱪ jawab bərdi:
– Mən uni sanga hojayin ⱪiliwəttim. Uning pütün ⱪerindaxlirini uning hizmitidə bolidiƣan ⱪiliwəttim. Mən yənə uningƣa axliⱪ-tülük, esil xarablarni beƣixlidim. Əy oƣlum, əmdi mən sanga yənə nemini berimən?
38 Əsaw atisiƣa yənə yalwurdi:
– Ata, sizning pəⱪət birla həyrlik du’ayingiz barmu? Mangimu həyrlik du’a ⱪilƣaysiz! – dəp ün selip yiƣlap kətti.
39 Andin, Is’ⱨaⱪ mundaⱪ dedi:
“Munbət tupraⱪtin nesiwəng yoⱪtur.
Hasiyətlik yamƣur sanga yaƣmaydu.
40 Sən ⱪiliqⱪa tayinip yaxaysən,
iningning hizmitidə bolisən.
Lekin, sən uningƣa ⱪarxi qiⱪⱪiningda,
uning boyunturuⱪidin ⱪutulisən.”
41 Əsaw Yaⱪupⱪa ⱪarita kɵngligə ɵqmənlik pükti. Qünki, atisi həyrlik du’asini Yaⱪupⱪa ⱪilƣanidi. U iqidə: “Atam aləmdin ɵtüxkə az ⱪaldi. Ɵlümini uzitiwetipla, Yaⱪupni ɵltürüwetimən” dəp oylidi.
42 Ribəⱪa baxⱪilardin Əsawning pilanini anglap ⱪelip, Yaⱪupni qaⱪirtip:
– Gepimgə ⱪulaⱪ sal! Akang Əsaw seni ɵltürüp, dərdini qiⱪarmaⱪqi. 43 Əy oƣlum, sən mening deginimni ⱪil: dərⱨal Ⱨaran rayoniƣa, akam Labanning yeniƣa ⱪeqip kət. 44 Akang Əsawning aqqiⱪi yanƣuqə, xu yərdə tur. 45 U sening ⱪilƣanliringni untup ⱪalƣanda, mən adəm əwətip seni ⱪayturup kelimən. Nemə üqün bir künning iqidə ⱨər ikkinglardin ayrilip ⱪalƣudəkmən, – dedi.
Yaⱪupning Labanning yeniƣa ketixi
46 Ribəⱪa Is’ⱨaⱪⱪa:
– Mən Əsawning imansiz Hitlardin alƣan axu ikki ayalidin toyup kəttim. Əgər Yaⱪupmu Hitlardin ⱪiz alsa, uningdin ɵlginim yahxi, – dedi.
*36 28
1 Is’ⱨaⱪ Yaⱪupni yeniƣa qaⱪirip, uningƣa du’a ⱪilip, mundaⱪ buyrudi:
– Sən Kən’anliⱪ ⱪizlarƣa ɵylənmə. 2 Paddan-arram rayoniƣa berip, anangning atisi betu’elning ɵyigə bar. U yərdə anangning akisi Labanning ⱪizliridin birni al. 3 Ⱨəmmigə ⱪadir Huda sanga bəht ata ⱪilip, kɵp pərzənt berip, ularni nurƣun millət ⱪilƣay! 4 U Ibraⱨimƣa bərgən wədisi boyiqə sanga wə sening əwladliringƣa bəht ata ⱪilƣay. Sən ⱨazir Musapir bolup yaxawatⱪan yərni, yəni Huda Ibraⱨimƣa wədə berip bərməkqi bolƣan zeminni sanga təⱪdim ⱪilƣay!
5 Xuning bilən, Is’ⱨaⱪ Yaⱪupni Paddan-arram rayoniƣa, bowisi arramliⱪ betu’elning oƣli Labanning yeniƣa yolƣa saldi. Laban Ribəⱪaning akisi bolup, Ribəⱪa bolsa Əsaw bilən Yaⱪupning anisi idi.
Əsawning yənə bir ayal elixi
6-7 Əsaw Is’ⱨaⱪning Yaⱪupⱪa du’a ⱪilip, uni Paddan-arramƣa ɵylinixkə əwətkənlikidin, xundaⱪla Is’ⱨaⱪ uningƣa du’a ⱪilƣanda, Kən’anliⱪ ⱪizlarƣa ɵylənməslikni tapiliƣanliⱪi ⱨəmdə Yaⱪupning ata-anisining buyruⱪi bilən Paddan-arramƣa kətkənlikidin həwər tapti. 8 Əsaw buningdin atisi Is’ⱨaⱪning Kən’anliⱪ ayallarni yahxi kɵrməydiƣanliⱪini qüxəndi. 9 Xunga, u Ibraⱨimning oƣli Isma’ilning yeniƣa berip, ayallirining üstigə taƣisi Isma’ilning ⱪizi Mahalatni aldi. Mahalat Nebayotning singlisi idi.
Yaⱪupning Bəytəldə qüx kɵrüxi
10 Yaⱪup Bə’ərxəbadin ayrilip, Ⱨaranƣa ⱪarap yolƣa qiⱪti. 11 Kün patⱪanda, u bir yərgə yetip kelip, xu yərdə ⱪondi. U bir taxni bexiƣa ⱪoyup, yərdə yetip uyⱪuƣa kətti. 12 U qüxidə yərdin taki asmanƣiqə taⱪixidiƣan bir pələmpəyni kɵrdi. Hudaning pərixtiliri pələmpəydə yuⱪiri-tɵwən mengip yürətti. 13 U yənə Pərwərdigarning pələmpəyning üsti tərəptə turup, uningƣa: “Mən Pərwərdigar, bowang Ibraⱨim wə atang Is’ⱨaⱪ etiⱪad ⱪilip kəlgən Huda bolimən. Mən ⱨazir sən yatⱪan zeminni sanga wə sening əwladliringƣa ata ⱪilimən. 14 Ularning sani yərdiki ⱪumdək kɵp bolup, xərⱪtin ƣərbkə, jənubtin ximalƣa tarⱪilip, pütün zeminni ⱪaplaydu. Yər yüzidiki pütkül millətlər sən wə sening əwladliring arⱪiliⱪ bəht tapidu. 15 Mən sanga yar bolimən. Sən ⱪəyərgə barsang, seni xu yərdə ⱪoƣdaymən ⱨəmdə seni bu yərgə ⱪayturup kelimən. Sanga bərgən wədəmni ixⱪa axurmiƣuqə, seni ⱨərgiz taxlimaymən!” dəwatⱪanliⱪini kɵrdi.
16 Yaⱪup uyⱪusidin oyƣinipla: “Mən bilməptikənmən, Pərwərdigar ⱨəⱪiⱪətən bu yərdə ikən!” dedi. 17 U ⱪorⱪup ketip: “Bu nemidegən ⱪorⱪunqluⱪ jay, bu baxⱪa yər əməs, dəl Hudaning ɵyi, ərxkə qiⱪidiƣan dərwaza ikən!” dedi.
18 Ətisi tang səⱨərdila, Yaⱪup ornidin turup, bexiƣa ⱪoyƣan ⱨeliⱪi taxni hatirə ⱪilix üqün tikləp, üstigə yaƣ ⱪoyup, uni Hudaƣa atidi. 19 Bu yərning burunⱪi ismi Luz bolsimu, Yaⱪup uni Bəytəl [mənisi “ Hudaning ɵyi”] dəp atidi.
20 Andin u Hudaƣa ⱪəsəm ⱪilip:
– Əgər sən manga yar bolup, səpirimdə meni ⱪoƣdap, manga yemək-iqmək, kiyim-keqək yətküzüp berip, 21 meni yurtumƣa aman-esən ⱪaytursang, xu waⱪitta sanga mənggü əgiximən. 22 Mən hatirə ⱪilip tax tikləp ⱪoyƣan bu jay insanlar sanga ibadət ⱪilidiƣan muⱪəddəs jay bolsun. Manga beƣixliƣanliringning ondin birini sanga təⱪdim ⱪilimən, – dedi.
29 Yaⱪupning Labanning ɵyigə berixi
1 Yaⱪup səpirini dawamlaxturup, xərⱪ tərəptikilərning zeminiƣa kəldi. 2 U daladiki bir ⱪuduⱪning yenida üq top ⱪoyning yatⱪanliⱪini kɵrdi. Padiqilar ⱪoylirini xu ⱪuduⱪtin suƣiratti. Ⱪuduⱪning aƣzida bir yoƣan tax yepiⱪliⱪ turatti. 3 Ⱪoylarning ⱨəmmisi yetip kəlgəndə, padiqilar birliktə ⱪuduⱪning aƣzidiki taxni domilitiwetip, ⱪoylirini suƣiriwelip, andin yənə xu tax bilən ⱪuduⱪning aƣzini yepip ⱪoyatti.
4 Yaⱪup bu padiqilardin:
– Buradərlər, silər ⱪəyərlik? – dəp soridi.
– Biz Ⱨaranliⱪ, – dəp jawab ⱪayturuxti ular.
5 – Silər Nahorning oƣli Labanni tonumsilər? – dedi u.
– Tonuymiz! – dəp jawab bərdi ular.
6 Yaⱪup yənə:
– U ⱪandaⱪraⱪ? – dəp soridi.
Ular:
– U naⱨayiti yahxi. Ənə ⱪarang! Uning ⱪizi Raⱨilə ⱪoylirini ⱨəydəp keliwatidu, – dedi.
7 Yaⱪup ularƣa:
– Kün tehi tik tursa, ⱪoy padisini yiƣidiƣan waⱪit bolmisa, nemixⱪa ⱪoylarni tezrək suƣirip, otlaⱪⱪa apirip baⱪmaysilər? – dedi.
8 Ular:
– Biz ⱪoylarning ⱨəmmisini yiƣip, padiqilar bilən birliktə ⱪuduⱪning aƣzidiki taxni domilitiwətmigüqə, ⱪoylarni suƣiralmaymiz, – dəp jawab berixti.
9 Yaⱪupning padiqilar bilən paringi tehi tügiməyla, Raⱨilə padilirini ⱨəydəp yetip kəldi. 10 Yaⱪup Raⱨilə bilən taƣisi Labanning ⱪoy padisini kɵrüpla, ⱪuduⱪning aƣzidiki taxni domilitiwetip, uning ⱪoylirini suƣirip bərdi. 11-12 Andin, u Raⱨiləni sɵyüp, ⱨayajan bilən yiƣlap kətti wə Raⱨiləgə:
– Mən sizning dadingizning jiyəni, yəni Ribəⱪaning oƣli bolimən, – dedi.
Raⱨilə yügürgən peti ⱪaytip berip, atisiƣa eytti. 13 Laban jiyəni Yaⱪupning kəlgənlikini anglax bilənla, uning aldiƣa yügürüp qiⱪip, ⱪuqaⱪlap sɵyüp kɵrüxüp ɵyigə baxlap kirdi. Yaⱪup uningƣa yüz bərgən pütün ixni eytip bərdi.
14 – Sən ⱨəⱪiⱪətən mening jan-jigər tuƣⱪinim! – dedi Laban. Xundaⱪ ⱪilip, Yaⱪup u yərdə bir ay turdi.
Yaⱪupning aldinip ketixi
15 Bir küni, Laban Yaⱪupⱪa:
– Sən mening jiyənim bolsangmu, manga bikarƣa ixləp bərsəng bolmas. Eytⱪin, ⱪanqilik ix ⱨəⱪⱪi tələp ⱪilisən? – dedi.
16 Labanning ikki ⱪizi bolup, qongining ismi Leyaⱨ, kiqikining ismi Raⱨilə idi. 17 Leyaⱨning kɵzliri nursiz idi, Raⱨilə bolsa güzəl wə kelixkən ⱪiz idi. 18 Yaⱪup Raⱨiləgə axiⱪ bolup ⱪalƣanidi. Xunga, u:
– Əgər siz Raⱨiləni manga bərsingiz, mən sizgə yəttə yil ixləp berəy, – dəp iltimas ⱪildi.
19 Laban uningƣa:
– Uni baxⱪa birigə bərginimdin sanga bərginim əla! Sən mening yenimda tur, – dedi.
20 Yaⱪup Raⱨiləni elix üqün yəttə yil ixləp bərgən bolsimu, bu künlər uningƣa birnəqqə kündəkla bilindi. Qünki, u Raⱨiləni bəkmu yahxi kɵrətti.
21 Yəttə yil toxⱪanda, Yaⱪup Labanƣa:
– Biz kelixkən waⱪit toxti, ⱪizingizni nikaⱨimƣa bərgəysiz! – dedi.
22 Buning bilən, Laban toy ziyapiti təyyarlap, xu yərdiki ⱨəmmə kixilərni təklip ⱪildi. 23 Lekin, toy keqisi Laban Raⱨiləning orniƣa Leyaⱨni bərdi. Yaⱪup uning bilən bir orunda yatti. 24 Laban dedəkliridin Zilpani Leyaⱨⱪa dedək ⱪilip bərdi.
25 Pəⱪət tang atⱪandila, Yaⱪup ayalining Leyaⱨ ikənlikini bildi. U Labanƣa:
– Bu nemə ⱪilƣiningiz? Mən Raⱨiləni dəp, sizgə yəttə yil ixlidim. Meni nemixⱪa aldidingiz? – dedi.
26 Laban uningƣa:
– Bu yərning aditi boyiqə qong ⱪiz yatliⱪ ⱪilinmiƣuqə, kiqik ⱪiz yatliⱪ ⱪilinmaydu. 27 Leyaⱨ bilən ikkinglarning bir ⱨəptilik toy murasimini ɵtküzgəndin keyinla, Raⱨilənimu nikaⱨingƣa alsang bolidu. Biraⱪ, uning üqün manga yənə yəttə yil ixləp berixing kerək! – dəp jawab bərdi.
28 Yaⱪup maⱪul boldi. Leyaⱨ bilən bir ⱨəptilik toy murasimini ɵtküzgəndin keyin, Laban Raⱨilənimu uningƣa hotunluⱪⱪa bərdi. 29 Laban dedəkliridin Bilⱨaⱨni Raⱨiləgə dedək ⱪilip bərdi. 30 Yaⱪup Raⱨilə bilənmu bir orunda yatti. U Raⱨiləni Leyaⱨtin yahxi kɵrətti. Xundaⱪ ⱪilip, u Labanƣa yənə yəttə yil ixləp bərdi.
Yaⱪupning pərzəntliri
31 Pərwərdigar Leyaⱨning Yaⱪup təripidin yahxi kɵrülmigənlikini kɵrüp, uningƣa pərzənt ata ⱪildi. Raⱨilə bolsa tuƣmas idi. 32 Leyaⱨ ⱨamilidar bolup, bir oƣul tuƣdi. U: “Pərwərdigar mening dərdimni kɵrüptu, əmdi erim meni yahxi kɵridiƣan bolidu” dedi. Xunga, u balining ismini Ruben [aⱨang jəⱨəttə “dərdimni kɵrdi”] dəp ⱪoydi. 33 U yənə ⱨamilidar bolup, ikkinqi oƣlini tuƣdi. U: “Pərwərdigar manga bu oƣulnimu bərdi, qünki mening yahxi kɵrülmigənlikim uningƣa yetiptu” dedi. Xunga, u balining ismini Ximon [mənisi “u anglidi”] dəp ⱪoydi. 34 U yənə ⱨamilidar bolup, üqinqi oƣlini tuƣdi. U: “Əmdi erim manga tehimu yeⱪinlixidu, qünki mən uningƣa üq oƣul tuƣup bərdim” dedi. Xuning bilən, balining ismini Lawiy [aⱨang jəⱨəttə “yeⱪinlixix”] dəp ⱪoydi. 35 U yənə ⱨamilidar bolup, tɵtinqi oƣlini tuƣdi. U: “Əmdi mən Pərwərdigarƣa mədⱨiyə oⱪuy” dedi, xunga balining ismini Yəⱨuda [aⱨang jəⱨəttə “mədⱨiyə”] dəp ⱪoydi. Xuningdin keyin, u tuƣmidi.
30
1 Raⱨilə Yaⱪupⱪa bala tuƣup berəlmigəqkə, ⱨədisigə ⱨəsət ⱪilip, Yaⱪupⱪa:
– Məndinmu bala teping, bolmisa ɵlginim yahxi! – dedi.
2 Yaⱪup Raⱨiləgə aqqiⱪlap:
– Seni tuƣmas ⱪilip ⱪoyƣan Huda tursa, mən nemə ⱪilalayttim? – dedi.
3 Raⱨilə uningƣa:
– Siz mening dedikim Bilⱨaⱨ bilən bir orunda yeting. U manga bala tuƣup bərsun, buning bilən mənmu ana bolup ⱪalay, – dedi.
4 Xundaⱪ ⱪilip, Raⱨilə dediki Bilⱨaⱨni erigə kiqik hotunluⱪⱪa bərdi. Yaⱪup Bilⱨaⱨ bilən bir orunda yatti. 5 Bilⱨaⱨ ⱨamilidar bolup, Yaⱪupⱪa bir oƣul tuƣup bərdi. 6 Raⱨilə: “Huda adil ⱨɵküm qiⱪirip du’ayimni anglap, manga bir oƣul bərdi!” dedi. Xunga, balining ismini Dan [aⱨang jəⱨəttə “adil ⱨɵküm qiⱪirix”] dəp ⱪoydi. 7 Bilⱨaⱨ yənə ⱨamilidar bolup, Yaⱪupⱪa ikkinqi oƣulni tuƣup bərdi. 8 Raⱨilə: “Mən ⱨədəm bilən ⱪattiⱪ kürəx ⱪilip, ahir uni yəngdim” dedi. Xunga, balining ismini Naftali [mənisi “kürixim”] dəp ⱪoydi.
9 Leyaⱨ ɵzining tuƣuti tohtap ⱪalƣanliⱪini sezip, dediki Zilpani Yaⱪupⱪa kiqik hotunluⱪⱪa bərdi. 10 Zilpa Yaⱪupⱪa bir oƣul tuƣup bərdi. 11 Leyaⱨ: “Mən ⱨəⱪiⱪətən tələylik!” dedi wə balining ismini Gad [mənisi “tələylik”] ⱪoydi. 12 Zilpa Yaⱪupⱪa ikkinqi oƣulni tuƣup bərdi. 13 Leyaⱨ: “Mən ⱨəⱪiⱪətən bəhtlik-ⱨə! Ayallar meni bəhtlik ayal deyixidu!” dedi. Xunga, balining ismini Axer [mənisi “bəhtlik”] dəp ⱪoydi.
14 Orma məzgilidə, Leyaⱨning qong oƣli Ruben buƣdayliⱪtin tuƣmasliⱪ kesiligə xipa bolidiƣan bir hil dora ɵsümlük tepiwelip, Leyaⱨⱪa bərdi. Buni kɵrgən Raⱨilə Leyaⱨⱪa:
– Manga oƣlung tepiwalƣan dora ɵsümlüktin bir’az bərgin, – dedi.
15 Leyaⱨ uningƣa:
– Mening erimni tartiwalƣining yətməmdu? Əmdi mening oƣlum tepiwalƣan dora ɵsümlüknimu tartiwelip, meni bala tuƣuxtin məⱨrum ⱪilmaⱪqimusən? – dəp jawab ⱪayturdi.
Raⱨilə:
– Əgər sən oƣlung tepiwalƣan dora ɵsümlükni manga bərsəng, bügün keqə Yaⱪup sən bilən billə bolsun, – dedi.
16 Xu küni kün patⱪanda, Yaⱪup buƣdayliⱪtin ⱪaytip kəlginidə, Leyaⱨ aldiƣa qiⱪip uningƣa:
– Bügün ahxam qoⱪum mən bilən yeting. Qünki, oƣlum tepiwalƣan dora ɵsümlükning bədiligə siz bilən bügün keqə bir orunda bolux ⱨoⱪuⱪiƣa erixtim, – dedi. Xunga, u keqə Yaⱪup Leyaⱨ bilən billə yatti.
17 Leyaⱨning du’asi Hudaƣa yətti. U yənə ⱨamilidar bolup, Yaⱪupⱪa bəxinqi oƣulni tuƣup bərdi. 18 Leyaⱨ: “Huda manga əjir ⱪildi, qünki mən ɵz dedikimni erimgə bərdim!” dedi. Xunga, u balining ismini Issakar [aⱨang jəⱨəttə “əjir”] dəp ⱪoydi.
19 Leyaⱨ yənə ⱨamilidar bolup, Yaⱪupⱪa altinqi oƣulni tuƣup bərdi. 20 U: “Huda manga ⱪimmətlik sowƣat bərdi. Əmdi erim manga yahxi mu’amilə ⱪilidu. Qünki, mən uningƣa altə oƣul tuƣup bərdim” dedi. Xunga, u balining ismini Zəbulun [aⱨang jəⱨəttə “sowƣat”] dəp ⱪoydi. 21 Uningdin keyin, u bir ⱪiz tuƣdi wə uning ismini Dina dəp ⱪoydi.
22 Keyin, Huda Raⱨiləni yad etip, du’asini ijabət ⱪilip, uni pərzənt yüzi kɵridiƣan ⱪildi. 23 U ⱨamilidar bolup, bir oƣul tuƣdi. U: “Huda manga oƣul berip, meni nomustin halas ⱪildi. 24 Pərwərdigardin yənə bir oƣul tiləymən!” dedi. Xunga, oƣlining ismini Yüsüp [aⱨang jəⱨəttə “yənə bərsun”] dəp ⱪoydi.
Yaⱪupning beyip ketixi
25 Raⱨilə Yüsüpni tuƣⱪandin keyin, Yaⱪup Labanƣa:
– Manga ruhsət ⱪiling. Ɵz yurtumƣa ⱪaytay. 26 Ayal wə bala-qaⱪilirimni elip ketiximgə ruhsət ⱪiling. Ular mening sizgə ixləp bərgən ix ⱨəⱪⱪim bolsun. Mening sizgə ⱪandaⱪ tirixip ixliginim ɵzingizgə məlum, – dedi.
27 Laban uningƣa:
– Sən məndin huxal bolsang, mening yenimdin ayrilma. Mən ⱨazir bay bolup kəttim. Pərwərdigarning manga bəht ata ⱪilƣanliⱪi sening yenimda bar bolƣiningdin ikənlikini pal eqix arⱪiliⱪ tonup yəttim. 28 Eytⱪin, ⱪanqilik ⱨəⱪ sorisang, jəzmən xunqilik berimən, – dedi.
29 Yaⱪup mundaⱪ jawab bərdi:
– Mening ⱪandaⱪ jan tikip ixligənlikim, əjrim bilən ⱪoy-kaliliringizning ⱪandaⱪ kɵpiyip kətkənliki ɵzingizgə ayan. 30 Mən kelixtin ilgiri, sizning ⱪol-ilkingizdə anqə yoⱪ idi, ⱨazir bayliⱪingiz xunqə kɵpəydi. Pərwərdigar mening yeningizda bolƣinimdin sizgə bəht ata ⱪildi. Əmdi mən ɵz a’iləmni oylixim kerək, – dəp jawab ⱪayturdi.
31 – Əmisə, sanga nemə berixim kerək? – dəp soridi Laban.
Yaⱪup mundaⱪ jawab bərdi:
– Manga ix ⱨəⱪⱪi kerək əməs! Əgər tɵwəndiki bu təklipimgə ⱪoxulsingiz, qarwiliringizni dawamliⱪ baⱪay. 32 Təklipim mundaⱪ: bügün qarwiliringizning arisiƣa kirip, taƣil, qipar wə ⱪara ⱪoylarni ⱨəmdə qipar wə taƣil ɵqkilərni ayrip qiⱪay. Bular mening ix ⱨəⱪⱪim bolsun. 33 Kəlgüsidə sizgə səmimiylikimni mundaⱪ kɵrsətməkqimən: siz mening ix ⱨəⱪⱪimni təkxürüp kəlginingizdə, əgər mening qarwilirimning iqidə taƣil wə qipar bolmiƣan ɵqkə yaki ⱪara bolmiƣan ⱪoylarni uqratsingiz, ularni oƣrilap kelingən dəp bilələysiz.
34 Laban:
– Sening təklipinggə ⱪoxuldum, deginingdək bolsun! – dedi.
35 Biraⱪ xu küni, Laban əsli Yaⱪupⱪa tegixlik bolƣan taƣil wə qipar ərkək ɵqkilər bilən qipar wə aⱪ rəng arilaxⱪan qixi ɵqkilərni ⱨəmdə barliⱪ ⱪara ⱪoylarni astirtin ayrip qiⱪip, ɵz oƣulliriƣa baⱪturdi. 36 Andin, u bu mallarni Yaⱪuptin üq künlük yiraⱪliⱪtiki bir jayƣa elip kətti. Yaⱪup Labanning ⱪalƣan padilirini baⱪti.
37 Buni bilgən Yaⱪup terək, badam wə qinar dərəhliridin kɵk xahlarni kesip, ⱪowziⱪini taƣil xəkildə, yəni bir yolida ⱪowzaⱪ bar, yənə bir yolida ⱪowzaⱪ yoⱪ ⱪilip soydi. 38-39 U bu xahlarni mallarning oⱪurliriƣa, yəni mallarning aldiƣa sanjip ⱪoydi. Mallar su iqkili kəlgəndə, xu yərdə jüplixip ⱪalatti. Mallar xahlarning aldida jüpləxsə, taƣil wə qipar ⱪozilarni tuƣatti. 40 Yaⱪup ularni ⱪalƣanlardin ayrip ⱪoydi. U ⱪalƣanlarni Labanning taƣil wə ⱪara ⱪoyliriƣa ⱪaritip ⱪoyup uruⱪlandurdi. Xundaⱪ ⱪilip, Yaⱪup ɵz padilirini kɵpəytti ⱨəmdə Labanning padiliridin ayridi. 41 Saƣlam mallar jüpləxsə, Yaⱪup xahlarni ularning aldidiki oⱪurƣa sanjip ⱪoyatti, mallar xu xahlarning yenida jüplixətti. 42 Lekin, teni ajiz mallar jüpləxsə, xahlarni sanjimaytti. Uzun ɵtməy, oruⱪ mallar Labanƣa ⱪelip, semiz mallar Yaⱪupⱪa ɵtti. 43 Xundaⱪ ⱪilip, Yaⱪup barƣanseri beyip, nurƣun ⱪoy padiliri, ər-ayal ⱪullar, tɵgə wə exəklərgə igə boldi.
31 Yaⱪupning Labanning yenidin ⱪeqixi
1 Yaⱪup Labanning oƣullirining: “Atimizning pütün mal-mülkini Yaⱪup buliwaldi. Uning pütün bayliⱪi bizning atimizƣa tə’əlluⱪ!” degənlikini anglap ⱪaldi. 2 Yaⱪup ɵzimu Labanning burunⱪidək dostanə mu’amilə ⱪilmaywatⱪanliⱪini səzdi. 3 Bu qaƣda, Pərwərdigar Yaⱪupⱪa: “Sən ata-bowang yaxiƣan yurtungƣa, yəni uruⱪ-tuƣⱪanliringning yeniƣa bar, mən sanga yar bolimən” dedi.
4 Buning bilən, Yaⱪup Raⱨilə bilən Leyaⱨⱪa adəm əwətip, ularni ɵzi ⱪoy baⱪidiƣan yərgə kelip, ɵzi bilən kɵrüxüxni buyrudi 5 wə ularƣa:
– Dadanglarning manga burunⱪidək dostanə mu’amilidə bolmaywatⱪanliⱪini seziwatimən. Lekin, atam etiⱪad ⱪilip kəlgən Huda manga yar bolup kəlməktə. 6 Silərgə məlumki, mən pütün küqüm bilən atanglarning hizmitini ⱪildim. 7 Lekin, u meni aldap, ix ⱨəⱪⱪimni on ⱪetim ɵzgərtti. Gərqə u xundaⱪ ⱪilƣan bolsimu, Huda uning manga ziyan yətküzüxigə yol ⱪoymidi. 8 Laban: “Qipar mallar sening ix ⱨəⱪⱪing” degəndə, pütün mallar qipar ⱪoza tuƣdi, “Taƣil mallar sening ix ⱨəⱪⱪing” degəndə, pütün mallar taƣil tuƣdi. 9 Xundaⱪ ⱪilip, Huda atanglarning mallirini manga elip bərdi.
10 Bir ⱪetim, ⱪoylar jüplixidiƣan məzgildə, mən bir qüx kɵrdüm. Qüxümdə, jüplixiwatⱪan ərkək ɵqkilərning ⱨəmmisining taƣil yaki qipar ikənlikini kɵrdüm. 11 Hudaning pərixtisi qüxümdə: “Əy Yaⱪup!” dedi. Mən: “Ləbbəy!” dedim. 12 U: “Ⱪara, jüplixiwatⱪan ərkək ɵqkilərning ⱨəmmisi taƣil wə qipar. Mening bundaⱪ ⱪiliximning səwəbi, Labanning sanga ⱪilƣanlirining ⱨəmmisini kɵrüp turdum. 13 Mən bolsam Bəytəldə sanga kɵrüngən Hudadurmən. Sən u yərdə bir taxni manga atap, hatirə ⱪilip tikliding, uning üstigə yaƣ ⱪuydung wə u yərdə manga ⱪəsəm bərding. Əmdi sən ɵz yurtungƣa ⱪaytip ketixkə ⱨazirlan!” dedi.
14 Raⱨilə bilən Leyaⱨ Yaⱪupⱪa mundaⱪ jawab bərdi:
– Biz bəribir atimizdin birər nərsə miras alalmaymiz. 15 U bizni talaning adimi, dəp ⱪaraydu. U bizni satti wə bizning toyluⱪimiznimu yəp kətti. 16 Huda bizning dadimizdin sizgə elip bərgən bayliⱪ əsli dadimizƣa əməs, bəlki bizgə wə bizning pərzəntlirimizgə mənsup. Huda sizgə nemə degən bolsa, xuni ⱪiling!
17-18 Buning bilən, Yaⱪup Kən’anƣa, yəni atisi Is’ⱨaⱪning yeniƣa berixⱪa ⱨazirlandi. U ayalliri, bala-qaⱪilirini tɵgigə mindürüp, pütün mal-waranlirini ⱨəydəp, ɵzining Paddan-arramda topliƣan mal-mülüklirini elip ⱪeqip kətti.
19 Raⱨilə atisi Labanning ⱪoy ⱪirⱪiƣili kətkənlikidin paydilinip, uning butlirini* But – elip yürüxkə bolidiƣan kiqik tiptiki məbud. Raⱨilə butlarƣa qoⱪunidiƣan həlⱪ arisida qong bolƣan bolup, u qaƣda u ɵz dinidin tehi pütünləy ⱪaytmiƣanidi. oƣriliwaldi. 20 Yaⱪup Labanƣa uⱪturmay, oƣriliⱪqə yolƣa qiⱪti. 21 U ɵzining barliⱪ tə’əlluⱪatlirini elip aldirap ⱪeqip, Firat dəryasidin ɵtüp, Gil’ad edirliⱪiƣa ⱪarap rawan boldi.
Labanning Yaⱪupni ⱪoƣlixi
22 Üq kündin keyin, Labanƣa Yaⱪupning ⱪaqⱪanliⱪi toƣrisida həwər yətti. 23 U ɵz tuƣⱪanlirini elip, Yaⱪupni ⱪoƣlidi ⱨəmdə yəttə kündin keyin, Gil’ad edirliⱪida Yaⱪupⱪa yetixti. 24 Xu küni keqidə Huda Labanning qüxidə kɵrünüp, uningƣa: “Eⱨtiyat ⱪil! Yaⱪupⱪa tosⱪunluⱪ ⱪilma” dedi.
25 Yaⱪup qedirini Gil’ad rayonidiki bir taƣning üstigə ⱪurƣanidi. Laban wə uning tuƣⱪanlirimu Yaⱪupⱪa yetixip, qedirlirini xu ətrapta tikti.
26 Laban Yaⱪupⱪa:
– Sən nemə üqün meni aldap, ⱪizlirimni əsirgə ohxax elip kətting? 27 Nemə üqün gəp-sɵz ⱪilmay, oƣriliⱪqə ⱪaqting? Əgər sən manga uⱪturup ⱪoyƣan bolsang, mən seni qoⱪum huxal-huramliⱪ bilən qiltar qelip, nahxa eytip, daⱪa-dumbaⱪ iqidə uzitip ⱪoymamtim? 28 Əng bolmiƣanda, manga nəwrilirim bilən ⱪizlirimni sɵyüp uzitip ⱪoyux pursitinimu bərmiding. Bundaⱪ ⱪilixing bəkmu əhməⱪliⱪ boldi! 29 Əslidə ədibingni beridiƣan küqümmu bar idi. Lekin, tünügün keqə atang etiⱪad ⱪilip kəlgən Huda sanga tosⱪunluⱪ ⱪilmasliⱪimni eytti. 30 Mən ɵz yurtungni seƣinƣanliⱪingni, a’ilənggə ⱪaytmaⱪqi bolƣanliⱪingni qüxinimən. Lekin, mening butlirimni nemixⱪa oƣrilap ⱪaqting? – dedi.
31 Yaⱪup uningƣa:
– Mən sizni ⱪizliringizni ⱪolumdin zorluⱪ bilən tartip ketərmikin dəp oylap, intayin ⱪorⱪup ⱪaqⱪanidim. 32 Lekin butliringizƣa kəlsək, butliringiz kimdin qiⱪsa, xu tirik ⱪalmisun! Tuƣⱪanliringiz guwaⱨ bolsun. Ⱪolimizda ɵzingizgə təwə nemə tapsingiz, xuni elip keting, – dəp jawab ⱪayturdi. Qünki, Yaⱪup Raⱨiləning atisi Labanning butlirini oƣriliwalƣanliⱪini bilməytti.
33 Laban aldi bilən Yaⱪupning qediriƣa kirip ahturdi. Keyin, Leyaⱨ wə ikki dedəkning qedirliriƣa kirip ahturdi. Biraⱪ, ⱨeqnemə tapalmidi. Andin, u Raⱨiləning qediriƣa kirdi. 34 Raⱨilə atisining butlirini tɵgidiki hurjunƣa yoxurup ⱪoyup, ɵzi üstidə olturuwalƣanidi. Laban qedirni ahturup qiⱪip, ⱨeq nərsə tapalmidi. 35 Raⱨilə atisiƣa:
– Hapa bolmang dada, mən ay kɵrüp ⱪaldim. Aldingizda ɵrə turƣudək ⱨalim yoⱪ, – dedi.
Labanning ahturmiƣan yeri ⱪalmidi, lekin butlarni tapalmidi.
36 Buning bilən, Yaⱪup dərƣəzəpkə kelip Labanƣa mundaⱪ dedi:
– Siz mening kəynimdin xunqə ⱪoƣlap kəlgüdək, mən zadi nemə gunaⱨ ⱪildim, ⱪaysi ⱪa’idə-nizamƣa hilapliⱪ ⱪildim? 37 Pütün yük-taⱪlirimni ahturup qiⱪtingiz, zadi birər nərsingizni taptingizmu? Ⱪeni, uni qiⱪirip, sizningmu meningmu tuƣⱪanlirimizning aldida kɵrsiting! Kɵpqilik kɵrüp beⱪip, arimizda kimning ⱨəⱪ, kimning naⱨəⱪliⱪigə ⱨɵküm ⱪilsun. 38 Mən sizning yeningizda bolƣan yigirmə yil iqidə ⱪoy, ɵqkiliringizdin bala taxliƣinimu yoⱪ, birərsini yeginimmu yoⱪ. 39 Yirtⱪuq ⱨaywanlar ɵltürüwətkən ⱪoylarnimu sizgə əkelip kɵrsətməy, ɵzümning ⱪoylirimdin səpləp ⱪoydum. Keqisi bolsun, kündüzi bolsun, ⱪoylarni oƣri alsa, manga tɵləttingiz. 40 Mən ⱨəmixə kündüzi issiⱪning dərdini tartsam, keqisi soƣuⱪning dərdidin keqiqə kɵzümni yumalmidim. 41 Yigirmə yildin buyan sizgə mana xundaⱪ ixləp kəldim. Ikki ⱪizingizni elix üqün on tɵt yil, padilar üqün altə yil ixlidim. Xundaⱪ bolsimu, ix ⱨəⱪⱪimni on ⱪetim ɵzgərttingiz! 42 Bowam Ibraⱨim etiⱪad ⱪilƣan, atam Is’ⱨaⱪ ihlasmən bolup kəlgən Huda manga yar bolmiƣan bolsa, siz meni qoⱪum ⱪuruⱪ ⱪol ⱪayturƣan bolattingiz. Lekin Huda mening dərdimni, japaliⱪ əjrimni kɵrüp, tünügün keqə sizni əyiblidi.
Yaⱪupning Laban bilən kelixim tüzüxi
43 Laban Yaⱪupⱪa jawabən:
– Bu ⱪizlar mening ⱪizlirim, bu balilar bolsa mening nəwrilirim. Ⱪoylarmu mening ⱪoylirim, kɵz aldingdiki nərsilərning ⱨəmmisi mening. Mən ⱪizlirim bilən nəwrilirimni elip ⱪalalmiƣandikin, 44 bizning bir kelixim tüzginimiz tüzüktək turidu. Tüzgən keliximimizni untup ⱪalmasliⱪimiz üqün, bu yərgə tax dɵwiləyli, – dedi.
45-46 Xuning bilən, Yaⱪup ⱪoliƣa qong bir taxni elip, uni tikləp ⱪoydi wə tuƣⱪanliriƣa tax yiƣdurup, dɵwə ⱪilip ⱪoydi. Keyin kɵpqilik tax dɵwisining yenida tamaⱪ yeyixti. 47 Laban ɵz tilida bu yərni Jəgar-sahaduta dəp atidi. Yaⱪup ɵz tilida gale’ad [ikkili sɵzning mənisi “keliximni əslitidiƣan dɵwə”] dəp atidi.
48 Laban Yaⱪupⱪa:
– Buningdin keyin, bu tax dɵwisi ikkimizning otturisidiki keliximni əslitix hatirisi bolsun, – dedi. Mana bu, u yərning “Gale’ad” dəp atilixining səwəbidur.
49 Laban yənə:
– Biz ayrilƣandin keyin, Pərwərdigar üstimizdin kɵzitip tursun, – dedi. Xunga, bu jay Mizpaⱨ [mənisi “kɵzitix munari”] ataldi. 50 Laban kəynidin:
– Əgər sən ⱪizlirimƣa yaman mu’amilə ⱪilsang yaki ularning üstigə hotun alsang, baxⱪilar bilmigən təⱪdirdimu, esingdə bolsunki, Huda bizni kɵzitip turidu. 51 Mən ikkimizning otturisida bu taxlarni dɵwilidim ⱨəm bu taxni tüwrük ⱪilip tiklidim. 52 Bu bizgə guwaⱨ bolsunki: mən ⱨərgiz bulardin ⱨalⱪip ɵtüp, sanga ziyankəxlik ⱪilmaymən, sənmu bulardin ⱨalⱪip ɵtüp manga ziyankəxlik ⱪilmaysən. 53 Ikkimizning arisida Ibraⱨim, Nahor wə ularning atisi etiⱪad ⱪilƣan Huda ⱨɵküm ⱪilsun, – dedi.
Xuning bilən, Yaⱪup bu keliximgə wapa ⱪilix üqün, ɵz atisi Is’ⱨaⱪ ihlasmən bolup kəlgən Hudaning nami bilən ⱪəsəm ⱪildi. 54 Andin, u taƣda mal boƣuzlap, ⱪurbanliⱪ ⱪildi ⱨəmdə tuƣⱪanlirini təklip ⱪilip, ular bilən ⱨəmdastihan boldi. Tamaⱪtin keyin, ular xu yərdə ⱪondi. 55 Ətisi tang səⱨərdə, Laban nəwriliri wə ⱪizlirini sɵyüp, ularƣa bəht tiləp, ɵyigə ⱪaytti.
*19 32 Yaⱪupning Əsawning aldiƣa hizmətqilirini əwətixi
1 Yaⱪup səpirini dawamlaxturuwatⱪanda, yol üstidə uningƣa Hudaning pərixtiliri uqridi. 2 Yaⱪup ularni kɵrüp: “Bu yər Hudaning dərgaⱨi* Dərgaⱨ – Yaⱪup ikki pərixtining bu yərgə orunlaxⱪanliⱪini kɵrüp, bu muⱨim orunni “ikki dərgaⱨ” dəp atax arⱪiliⱪ, ɵzining Hudaning kapalitigə erixidiƣanliⱪidin həwərdar ikənlikini ipadiligən. ikən!” dedi wə u jayning ismini Mahanayim [mənisi “ikki dərgaⱨ”] dəp atidi.
3 Yaⱪupning akisi Əsaw Idom, yəni Sə’ir rayonida turuwatatti. Yaⱪup uning aldiƣa həwərqi əwətip, 4 ularƣa mundaⱪ buyrudi:
– Akam Əsawƣa mundaⱪ dənglar: “Kəminiliri Yaⱪuptin salam! Uningdin sizgə mundaⱪ həwər bar: ‘Mən Labanning yenida ta ⱨazirƣiqə turup, əmdi ⱪaytip kəldim. 5 Məndə kala, ⱪoy, ɵqkə, exək wə ⱪullar bar. Yahxi bolup ⱪalayli’ dəp, aldingizƣa həwərqilirimni əwəttim!”
6 Yaⱪupning həwərqiliri ⱪaytip kelip, uningƣa:
– Biz akingiz Əsaw bilən kɵrüxtuⱪ. U tɵt yüz adəmni elip, siz bilən kɵrüxkili yolƣa qiⱪti, – dəp jawab bərdi.
7 Yaⱪup ⱪorⱪunq wə təxwix iqidə ɵz adəmlirini ikki topⱪa bɵldi ⱨəmdə ⱪoy, ɵqkə, kala wə tɵgilərnimu ikkigə ayridi. 8 U “Əgər Əsawning adəmliri bir topⱪa ⱨujum ⱪilsa, yənə bir top ⱪeqip ⱪutulup ⱪalar” dəp oylidi.
9 Andin, Yaⱪup mundaⱪ du’a ⱪildi:
– I bowam Ibraⱨim bilən atam Is’ⱨaⱪ etiⱪad ⱪilip kəlgən Huda, du’ayimƣa ⱪulaⱪ salƣaysən! I Pərwərdigar, sən meni yurtumƣa ⱨəmdə tuƣⱪanlirimning yeniƣa ⱪaytixⱪa buyruƣan wə ⱨəmmə ixlirimni ong ⱪilip beridiƣanliⱪingni eytⱪaniding. 10 Mən sening məndək hizmətkaringƣa kɵrsətkən barliⱪ meⱨribanliⱪing wə wapadarliⱪingƣa layiⱪ əməsmən. Burun mən I’ordan dəryasidin ɵtkinimdə, ⱪolumda pəⱪət bir ⱨasila bar idi. Əmdi bu ikki top kixini baxlap ⱪaytiwatimən. 11 Meni akam Əsawning ⱪolidin ⱪutⱪuzƣaysən. Mən uning meni, ⱨətta hotun, bala-qaⱪilirimnimu ɵltürüwetixidin ⱪorⱪimən. 12 Ⱨəmmə ixlirimni asan ⱪilidiƣanliⱪing wə manga dengiz saⱨilidiki ⱪumdək ⱨəddi-ⱨesabsiz nurƣun əwlad beridiƣanliⱪing toƣrisida ⱪilƣan wədəngni esingdə tutⱪaysən.
13-15 Yaⱪup u yərdə bir keqə ⱪonup, ɵz melining bir ⱪismini, yəni ikki yüz ɵqkə, yigirmə tekə, ikki yüz saƣliⱪ ⱪoy, yigirmə ⱪoqⱪar, botilaⱪliri bilən ⱪoxup ottuz qixi tɵgə, ⱪiriⱪ inək, on buⱪa, yigirmə mada exək wə on ⱨangga exəkni akisi Əsawƣa sowƣat ⱪilixⱪa tallidi. 16 U bu mallarni ayrim-ayrim pada ⱪilip, ⱨərbir top padiƣa hizmətqi təyinləp, ularƣa:
– Silər aldimda mengiweringlar. Ⱨərbir top padining arisida bəlgilik ariliⱪ ⱪoyup ⱨəydənglar, – dedi.
17 U yol baxlap mangƣan hizmətqisigə:
– Akam Əsaw sanga uqriƣanda, əgər: “Hojayining kim? Ⱪəyərgə barisən, aldingdiki bu mallar kimning?” dəp sorisa, 18 sən: “Bular hizmətkaringiz Yaⱪupning. Bu bolsa uning hojayini Əsawƣa ⱪilƣan sowƣiti. Ɵzi kəynimizdə keliwatidu” dəp jawab bərgin, – dedi.
19-20 U ikkinqi, üqinqi wə baxⱪa padilirini ⱨəydigənlərning ⱨəmmisigə:
– Silər Əsawƣa uqriƣanda: “Hizmətkaringiz Yaⱪup kəynimizdə keliwatidu!” deyixinglar kerək, – dəp buyrudi.
Yaⱪup iqidə “Mən bu sowƣatlar bilən uning aqqiⱪini yandursam, kɵrüxkən qeƣimizda u bəlkim meni kəqürüwetər” dəp oylidi.
21 Xuning bilən, u sowƣat elip mangƣuqilarni awwal yolƣa seliwetip, keqini xu yərdə ɵtküzdi.
Yaⱪupning Huda bilən qelixixi
22 Xu küni keqidə, Yaⱪup ornidin turup, ikki ayali, ikki kiqik hotuni wə on bir pərzəntini elip Yabboⱪ dəryasidin ɵtti. 23 Ularni sudin ɵtküzgəndin keyin, ⱨəmmə tə’əlluⱪatlirinimu ⱪarxi tərəpkə ɵtküzüwətti. 24 Ɵzi bolsa bu tərəptə yalƣuz ⱪaldi. Andin, bir kixi kelip Yaⱪup bilən tang atⱪuqə qelixti. 25 U kixi Yaⱪupni yengəlməydiƣanliⱪiƣa kɵzi yetip, uning saƣrisiƣa tegip ⱪoydi. Buning bilən, Yaⱪupning sɵnggiqi ornidin qiⱪip kətti.
26 U kixi:
– Tang atay dəp ⱪaldi, meni ⱪoyup bər! – dedi.
– Sən manga bəht ata ⱪilmiƣuqə, ⱪoyup bərməymən, – dedi Yaⱪup.
27 U kixi uningdin:
– Isming nemə? – dəp soridi.
– Ismim Yaⱪup,† Yaⱪup – mənisi “aldamqi”. – dəp jawab bərdi u.
28 Ⱨeliⱪi kixi yənə:
– Buningdin keyin isming Yaⱪup əməs, Isra’il [mənisi “ Huda bilən qelixti”] bolsun. Qünki, sən Huda wə insan bilən qelixip xɵⱨrət ⱪazanding, – dedi.
29 Yaⱪup uningdin:
– Eytⱪin, sening isming nemə? – dəp soridi.
Ⱨeliⱪi kixi:
– Ismimni sorima, – dəpla, Yaⱪupⱪa bəht ata ⱪildi.
30 Yaⱪup:
– Mən Huda bilən yüzmuyüz kɵrüxkən bolsammu, jenim saⱪ ⱪaldi! – dedi.
Xuning bilən, u bu yərning namini Pinu’el [mənisi “ Hudaning yüzi”] dəp atidi. 31 Yaⱪup Pinu’eldin yolƣa qiⱪⱪanda, kün qiⱪⱪanidi. Uning sɵnggiqi ornidin qiⱪip kətkəqkə, aⱪsap mangatti. 32 Xu səwəbtin, Isra’illar ta bügüngiqə ⱨaywanlarning saƣrisining peyini yeməydu, qünki Huda Yaⱪupning saƣrisiƣa təgkən.
*2 †27 33 Yaⱪupning Əsaw bilən uqrixixi
1 Yaⱪup Əsawning tɵt yüz kixini elip keliwatⱪanliⱪini kɵrüp, pərzəntlirini Leyaⱨ, Raⱨilə wə ikki kiqik hotuniƣa bɵlüp bərdi. 2 U ikki kiqik hotunini baliliri bilən birinqi səptə, Leyaⱨni baliliri bilən ikkinqi səptə mangdurdi. Əng kəynidə, Raⱨilə bilən Yüsüpni mangdurdi. 3 Yaⱪup ɵzi ularning aldida mangdi. U akisining aldiƣa kəlgəndə, bexi yərgə təgküdək yəttə ⱪetim egilip təzim ⱪildi.
4 Əsaw uning aldiƣa yügürüp berip, ⱪuqaⱪlap sɵyüp kətti, ⱨər ikkisi yiƣlixip kɵrüxti. 5 Əsaw ətrapiƣa ⱪarap, ayallar wə balilarni kɵrüp:
– Yeningdiki bu kixilər kim bolidu? – dəp soridi.
Yaⱪup:
– Huda kəminilirigə yahxiliⱪ ⱪilip, bu balilarni təⱪdim ⱪildi, – dəp jawab bərdi.
6 Andin, ikki kiqik hotuni balilirini baxlap aldiƣa ɵtüp, Əsawƣa egilip təzim ⱪildi. 7 Kəynidin, Leyaⱨ wə uning baliliri, ahirda Yüsüp bilən Raⱨiləmu uning aldiƣa ɵtüp, egilip təzim ⱪildi.
8 Əsaw yənə:
– Padilarni aldingda mangduruxtiki məⱪsiting nemə? – dəp soridi.
– Məⱪsitim – yahxi bolup ⱪalayli, dəp əwətkən sowƣitimdur, – dedi Yaⱪup.
9 Biraⱪ, Əsaw:
– Ukam, mening toⱪⱪuzum təl. Bu nərsilər ɵzüngdə ⱪalsun, – dedi.
10 – Yaⱪ, mening yüzümni ⱪilsang, sowƣitimni ⱪobul ⱪilƣaysən. Sən meni huxalliⱪ bilən ⱪarxi alding, didaringni kɵrginimdə, Hudaning didarini kɵrgəndək boldum. 11 Mening sanga elip kəlgən sowƣitimni ⱪobul ⱪilƣaysən, Huda manga meⱨribanliⱪ ⱪilip kəlməktə. U manga eⱨtiyajliⱪ bolƣanlirimning ⱨəmmisini beƣixlidi, – dedi Yaⱪup.
Yaⱪup Əsawdin sowƣitini ⱪobul ⱪilixni ⱪayta-ⱪayta tələp ⱪilƣaqⱪa, Əsaw ahir na’ilaj ⱪobul ⱪildi.
12 – Əmisə mangayli! Mən sən bilən billə mangay, – dedi Əsaw.
13 Biraⱪ, Yaⱪup:
– Sən bilisən, balilirim yol azabidin bək ajizlap kətti, bu mozay, ⱪozilar tehi süttin ayrilmiƣan. Xunglaxⱪa, ulardin həwər elixim kerək. Əgər yənə bir künla mangidiƣan bolsaⱪ, ⱨəmmə kala, ⱪoylar ⱨalak bolidu. 14 Sən aldimizda mengip tur. Kala, ⱪoy wə balilar ⱪanqilik mangalisa, mənmu xunqilik mengip, sən bilən Sə’irdə kɵrüxəy, – dəp jawab ⱪayturdi.
15 – Undaⱪ bolsa, mən adəmlirimdin birnəqqini sanga yardəmgə ⱪaldurup ketəy, – dedi Əsaw.
Lekin, Yaⱪup:
– Uningmu ⱨajiti yoⱪ. Ikkimizning yahxi bolup ⱪalƣini kupayə, – dəp jawab ⱪayturdi.
16 Xuning bilən, Əsaw xu künila yolƣa qiⱪip, Sə’irgə ⱪaytti. 17 Yaⱪup bolsa Sukkot yezisiƣa berip, u yərdə ɵzigə ɵy, malliriƣa lapas saldi. Xunga, u yərning ismi Sukkot [mənisi “lapas”] dəp ataldi.
18 Yaⱪup Paddan-arramdin Kən’an rayonidiki Xəkəm xəⱨirigə aman-esən ⱪaytip kelip, xəⱨər ətrapidiki tüzlənglikkə qedirlirini tikti. 19 U bu yərni Hamorning oƣulliridin yüz kümüx tənggigə setiwaldi. (Xəkəm Hamorning oƣullirining biri idi.) 20 U bu yərdə ⱪurbanliⱪ supisi yasap, uningƣa Əl-əloⱨiy-isra’il [mənisi “Isra’il ibadət ⱪilƣan Huda”] dəp nam ⱪoydi.
34 Xəkəmning Dinaning nomusiƣa tegixi
1 Bir küni, Yaⱪupning Leyaⱨtin bolƣan ⱪizi Dina yərlik Kən’anliⱪlarning ⱪizliri bilən kɵrüxkili qiⱪti. 2 U yərning ⱪəbilə baxliⱪi Hiwlardin bolƣan Hamorning Xəkəm isimlik bir oƣli bar idi. U Dinani kɵrüp, tutuwelip nomusiƣa təgdi. 3 Uningƣa kɵyüp ⱪelip, muⱨəbbət iⱬar ⱪildi. 4 U atisi Hamordin:
– Ⱪandaⱪla bolmisun, muxu ⱪizni hotunluⱪⱪa elip bər, – dəp tələp ⱪildi.
5 Yaⱪup ⱪizining nom sining buzulƣanliⱪidin həwər tapti. Lekin, u qaƣda uning oƣulliri yaylaⱪta mal beⱪiwatⱪaqⱪa, u dawrang salmay, ularning kelixini kütti. 6 Xəkəmning atisi Hamor Yaⱪupning aldiƣa ⱪizini sorap kəlgəndə, 7 Yaⱪupning oƣulliri yaylaⱪtin yengila kəlgənidi. Ular bu ixtin həwər tepip, ⱪattiⱪ ƣəzəpkə kəldi ⱨəm Xəkəmning Yaⱪupning ⱪizining nomusiƣa tegixi pütün Isra’il ⱪəbilisini ⱨaⱪarətləydiƣan, yüz berixkə tegixlik bolmiƣan sət ix, dəp ⱪaridi. 8 Hamor ularƣa:
– Oƣlum Xəkəm ⱪizinglarni yahxi kɵrüp ⱪaptu. Uning uni nikaⱨiƣa elixiƣa ruhsət ⱪilƣaysilər. 9 Biz ikki ⱪəbilə ⱪuda bolayli. Silərning ⱪizliringlarni biz alayli, bizning ⱪizlirimizni silər elinglar. 10 Xundaⱪ ⱪilip, silər bizning yurtimizda haliƣan yeringlarda olturup, ərkin oⱪət ⱪilip, yər-zemin setiwalsanglar boluweridu, – dedi.
11 Arⱪidin, Xəkəm ɵzi Dinaning atisi wə ⱪerindaxliridin mundaⱪ dəp iltimas ⱪildi:
– Silərning kɵz aldinglarda meⱨir-xəpⱪətkə erixsəm, məndin nemə tələp ⱪilsanglar xuni berimən. 12 Pəⱪət mening Dinani nikaⱨimƣa eliximƣa ruhsət ⱪilsanglar, ⱪanqilik toyluⱪ tələp ⱪilsanglar ⱪolum kɵksümdə.
13 Xəkəm Yaⱪupning ⱪizi Dinaning nomusiƣa təgkənliki üqün, Dinaning akiliri Xəkəmgə wə uning atisi Hamorƣa ⱨiylə-mikir sɵzlər bilən jawab ⱪayturdi. 14 Ular:
– Biz singlimizni hətnə ⱪilinmiƣan kixigə bərməymiz. Bundaⱪ ⱪilix bizgə nomus. 15 Pəⱪət silər bir xərtni ⱪobul ⱪilsanglar, silərning təlipinglarƣa maⱪul bolimiz. Silər bizgə ohxax ⱨəmmə ərliringlarni hətnə ⱪildurunglar. 16 Xundaⱪ bolƣanda, biz ⱪizlirimizni silərgə berimiz ⱨəm ⱪizliringlarni alimiz wə yurtunglarda turup ⱪelip, bir ⱪəbilə bolimiz. 17 Əgər silər bizning hətnə ⱪilix toƣrisidiki xərtimizni ⱪobul ⱪilmisanglar, singlimizni bu yərdin elip ketimiz, – dedi.
18 Ularning bu sɵzliri Hamor wə uning oƣli Xəkəmning ⱪuliⱪiƣa yaⱪti. 19 Xəkəm Yaⱪupning ⱪiziƣa kɵyüp ⱪalƣan bolƣaqⱪa, hətnə ⱪilduruxⱪa aldiridi. U a’ilisining əng ⱨɵrmətkə sazawər əzasi idi. 20 Xuning bilən, Hamor wə Xəkəm xəⱨər dərwazisi aldidiki kixilər yiƣilidiƣan jayƣa berip, yurt əⱨligə:
21 – Bu kixilər inaⱪ adəmlər ikən. Ular bu yərdə turup soda-setiⱪ ixliri bilən xuƣullansa bolƣudək. Bu yurt kəng, ular siƣip ketidu. Biz ularning ⱪizlirini alsaⱪ, ular bizning ⱪizlirimizni alsa bolidu. 22 Lekin, bu kixilər bizgə ɵzgərtkili bolmaydiƣan bir xərtni ⱪoyuwatidu, yəni bizning ərlirimiz ularning ərlirigə ohxax hətnə ⱪilduruluxi kerək ikən. Əgər biz bu xərtni ⱪobul ⱪilsaⱪ, ular biz bilən billə yaxap, bir ⱪəbilə bolidikən. 23 Biz ularni bu yərdə turƣuzup ⱪelix üqün, bu xərtkə maⱪul bolayli. Xundaⱪ ⱪilƣanda, ularning malliri wə pütün tə’əlluⱪatliri bizning bolmamdu? – dedi.
24 Hamor bilən Xəkəmning təklipini xəⱨər dərwazisi aldida yiƣilƣan pütün halayiⱪ ⱪuwwətlidi. Buning bilən, xəⱨərdiki ərlərning ⱨəmmisi hətnə ⱪildurdi.
25 Üq kündin keyin, u yərdiki ərlər hətnə ⱪildurup, tehi saⱪaymiƣanda, Yaⱪupning ikki oƣli, yəni Dinaning ɵz akiliri Ximon bilən Lawiy ⱪoliƣa ⱪiliq elip, tosalƣusizla xəⱨərgə kirip, xəⱨərdiki pütün ərlərni ⱪirip taxlidi. 26 Ⱨətta Hamor bilən oƣli Xəkəmnimu ɵltürüwətti. Andin, ular Xəkəmning ɵyidin Dinani elip qiⱪti.
27 Qong ⱪirƣinqiliⱪtin keyin, Yaⱪupning baxⱪa oƣulliri xəⱨərni bulang-talang ⱪilip, singlisi üqün intiⱪam aldi. 28 Ular ⱪoy, kala, exəklirini wə xəⱨərning baƣ-waranliridiki barliⱪ nərsilərni bulap kətti. 29 Xundaⱪla, ular yənə barliⱪ bayliⱪlirini, hotun-ⱪizlirini, balilirini ⱨəmdə ɵyliridiki bar bisatlarni bulang-talang ⱪildi. 30 Yaⱪup Ximon bilən Lawiyƣa:
– Silər meni balaƣa tiⱪtinglar. Bügündin baxlap, Kən’anliⱪlar, Pərizzilər wə bu yərdiki baxⱪa ⱪəbililər manga ɵqmənlik ⱪilidu. Bizning adəm sanimiz az, əgər ular birlixip bizgə ⱨujum ⱪilsa, pütün a’ilimiz ⱨalak bolidu, – dedi.
31 Lekin, ular:
– Undaⱪta, ular singlimizƣa paⱨixə ayalƣa ⱪilƣan mu’amilini ⱪilsunmu?! – dəp jawab ⱪayturuxti.
35 Hudaning Bəytəldə Yaⱪupⱪa bəht ata ⱪilixi
1 Huda Yaⱪupⱪa:
– Sən akang Əsawdin ⱪeqip ⱨaranƣa mangƣiningda, Bəytəl xəⱨiridə sanga kɵrüngən Huda mən bolimən. Sən əmdi Bəytəlgə berip, u yərdə turup ⱪal wə mən üqün bir ⱪurbanliⱪ supisi yasa, – dedi.
2 Bu qaƣda, Yaⱪup ɵz a’ilisidikilərgə wə uning bilən billə turuwatⱪanlarƣa:
– Silər butliringlarni taxliwetip, ɵzünglarni paklap pakiz kiyimlərni kiyinglar. 3 Biz bu yərdin ayrilip, Bəytəl xəⱨirigə barimiz. Mən u yərdə Hudaƣa atap bir ⱪurbanliⱪ supisi yasimaⱪqimən. Qünki, mən ⱪiyinqiliⱪⱪa uqrap, musapir bolup yürgən waⱪtimda, Huda manga yardəm ⱪilip, manga yar bolƣanidi, – dedi.
4 Buning bilən, ular pütün butlirini wə ⱪuliⱪidiki ⱨalⱪilarni Yaⱪupⱪa tapxurdi. Yaⱪup bu nərsilərni Xəkəm xəⱨirigə yeⱪin jaydiki dub dərihining tüwigə kɵmüp ⱪoydi.
5 Yaⱪup wə uning oƣulliri yolƣa qiⱪⱪan waⱪitta, Huda ətraptiki xəⱨərlərning həlⱪlirigə ⱪorⱪunq selip, ularning kəynidin ⱪoƣlaxⱪa jur’ət ⱪilalmaydiƣan ⱪilip ⱪoydi. 6 Yaⱪup pütün a’ilisidikilər bilən Kən’an rayonining Luz degən yerigə, yəni ⱨazir Bəytəl dəp atilidiƣan jayƣa yetip kəldi. 7 Yaⱪup u yərdə bir ⱪurbanliⱪ supisi yasap, u yərni Əl-bəytəl [mənisi “bəytəldiki Huda”] dəp atidi. Qünki, u akisidin ⱪeqip ⱨaranƣa mangƣanda, Huda u yərdə uningƣa kɵrüngənidi.
8 Bəytəlgə kəlgəndin keyin, Ribəⱪaning inikanisi Dibora wapat boldi. U Bəytəlning jənubidiki qong bir dub dərihining tüwigə dəpnə ⱪilindi. U dərəh Allon-baⱪut [mənisi “kɵz yexi dərihi”] dəp ataldi.
Hudaning Yaⱪupning ismini təkrarlixi
9 Yaⱪup Paddan-arram rayonidin Bəytəlgə ⱪaytip kəlgəndin keyin, Huda uningƣa yənə kɵrünüp, bəht ata ⱪilip:
10 – Buningdin keyin Yaⱪup əməs, Isra’il atilisən, – dedi.
Xuning bilən, Huda uning ismini Isra’ilƣa ɵzgərtkənlikini təkrarlidi. 11 Huda uningƣa:
– Mən ⱨəmmigə ⱪadir Hudadurmən. Sən nurƣun əwlad tepip kɵpəygin. Nurƣun həlⱪlər sening nəslingdin barliⱪⱪa kelidu. Sən nurƣun padixaⱨlarning bowisi bolisən. 12 Mən Ibraⱨimƣa wə Is’ⱨaⱪⱪa wədə ⱪilip bərməkqi bolƣan zeminni sanga wə sening əwladliringƣimu təⱪdim ⱪilimən, – dedi.
13 Huda bu sɵzni ⱪilip bolup, Yaⱪup bilən sɵzləxkən yərdin ayrildi. 14 Yaⱪup Huda ɵzigə sɵzligən jayda bir hatirə tax tiklidi. Uning üstigə Hudaƣa atap xarab wə yaƣ tɵkti. 15 U Huda ɵzigə kɵrüngən bu jayni Bəytəl [mənisi “ Hudaning ɵyi”] dəp atidi.
Raⱨiləning tuƣutta ɵlüp ketixi
16 Yaⱪup wə a’ilisidikilər Bəytəldin yolƣa qiⱪip, Əfrata xəⱨirigə az ⱪalƣanda, Raⱨiləning tolƣiⱪi tutup, tuƣuti ⱪiyin boldi. 17 Tolƣaⱪ qidiƣusiz ⱪattiⱪ kəlgəndə, tuƣut anisi uningƣa:
– Ⱪorⱪma, yənə bir oƣul tuƣisən, – dedi.
18 Uning jeni tumxuⱪiƣa kelip, nəpisi tohtay degəndə, balisiƣa Bən’oni [mənisi “ⱪayƣuluⱪ oƣlum”] dəp isim ⱪoydi. Balining dadisi bolsa uningƣa Binyamin [mənisi “amətlik bala”] dəp isim ⱪoydi.
19 Raⱨilə wapat bolup, Əfrataƣa, yəni ⱨazir “Bəytləⱨəm” dəp atilidiƣan xəⱨərgə mangidiƣan yolning boyiƣa dəpnə ⱪilindi. 20 Yaⱪup Raⱨiləning ⱪəbrisining üstigə bir tax abidə ⱪoyƣanidi. Bu tax ⱨazirƣiqə bar. 21 Andin, Isra’il [Yaⱪup] ɵz səpirini dawamlaxturup, Migdal-edər degən yərdin ɵtüp qedirini tikti.
Yaⱪupning oƣulliri
22 Isra’il u yərdə turƣan waⱪtida, uning tunji oƣli Ruben atisining kiqik hotuni Bilⱨaⱨ bilən bir orunda yetip, zina ⱪildi. Isra’il buningdin həwər tapti.
Yaⱪupning on ikki oƣli bolup, 23 Leyaⱨtin tuƣulƣanliri: tunji oƣli Ruben, andin Ximon, Lawiy, Yəⱨuda, Issakar wə Zəbulunlardur. 24 Raⱨilədin tuƣulƣanliri: Yüsüp wə Binyamindur. 25 Raⱨiləning dediki Bilⱨaⱨtin tuƣulƣanliri: Dan wə Naftalidur. 26 Leyaⱨning dediki Zilpadin tuƣulƣanliri bolsa: Gad wə Axerdur. Bu oƣullarning ⱨəmmisi Paddan-arramda tuƣulƣanidi.
Is’ⱨaⱪning aləmdin ɵtüxi
27 Yaⱪup atisi Is’ⱨaⱪning yeniƣa, yəni Mamrə degən yərgə kəldi. Mamrə bolsa Ⱪiryat-arba, yəni Ⱨibronning yenida bolup, bu dəl Ibraⱨim bilən Is’ⱨaⱪ turƣan jay idi. 28 Is’ⱨaⱪ yüz səksən yax ɵmür kɵrdi. 29 U uzun yaxap, əjdadlirining ⱪexiƣa kətti. Uni oƣulliri Əsaw bilən Yaⱪup dəpnə ⱪildi.
36 Əsawning əwladliri
1 Tɵwəndikilər Əsawning əwladliridur. Əsawning yənə bir ismi Idom idi. 2 Əsaw birⱪanqə Kən’an ⱪizlirini əmrigə alƣan bolup, ular Hitlardin Elonning ⱪizi Adaⱨ, Hiwlardin Zibi’onning oƣli Anaⱨning ⱪizi Oⱨolibama, 3 Isma’ilning ⱪizi, Nebayotning singlisi Basmatlardur. 4 Adaⱨtin Əlifaz tuƣuldi. Basmattin Ri’u’el tuƣuldi. 5 Oⱨolibamadin Yi’ux, Yalam wə Koraⱨlar tuƣuldi. Əsawning bu oƣullirining ⱨəmmisi Kən’anda tuƣuldi.
6 Əsaw ayalliri, pərzəntliri, a’ilisidiki pütün adəmliri, pütün ⱪoy-kala wə Kən’anda tapⱪan mal-mülüklirini elip, inisi Yaⱪuptin ayrilip, baxⱪa yərgə kɵqüp kətti. 7 Bu ikkiylənning ⱪoy-kala wə baxⱪa tə’əlluⱪatliri nurƣun bolƣaqⱪa, bu yər ularƣa yetixmigənidi. 8 Xunga Əsaw, yəni Idom Sə’ir taƣliⱪ rayoniƣa berip turdi.
9 Tɵwəndikilər edirliⱪ rayoni Sə’irdiki Idomluⱪlarning atisi Əsawning əwladliridur. 10-13 Əsawning ayali Adaⱨ bir oƣul tuƣdi. Uning ismi Əlifaz bolup, uningdin bəx oƣul tɵrəldi. Ular: Teman, Omar, Zifo, Gatam wə Ⱪenazlardur. Əlifazning kiqik hotuni Timna bir oƣul tuƣdi. Uning ismi Amalək idi.
Əsawning ayali Basmat bir oƣul tuƣdi. Uning ismi Ri’u’el idi. Rə’uldin tɵt oƣul tɵrəldi. Ular: Nahat, Zərah, Xamma wə Mizzaⱨlardur.
14 Əsawning ayali Oⱨolibama Zibi’onning nəwrisi bolsa, Anaⱨning ⱪizi bolup, u Əsawƣa üq oƣul tuƣup bərdi. Ular: Yi’ux, Yalam wə Koraⱨlardur.
15 Əsawning əwladliri tɵwəndiki ⱪəbililərning ⱪəbilə baxliⱪliri boldi: Əsawning tunji oƣli Əlifaz Idom rayonidiki Teman, Omar, Zifo, Ⱪenaz, 16 Koraⱨ, Gatam wə Amalək ⱪatarliⱪ ⱪəbililərning atisidur. Yuⱪiridiki ⱪəbililərning nami Əsawning ayali Adaⱨtin bolƣan əwladlarning isimliridur.
17 Əsawning oƣli Ri’u’el bolsa Idom rayonidiki Nahat, Zərah, Xamma wə Mizzaⱨ ⱪatarliⱪ ⱪəbililərning atisidur. Yuⱪiridiki ⱪəbililərning nami Əsawning ayali Basmattin bolƣan əwladlarning isimliridur.
18 Yi’ux, Yalam wə Koraⱨlar Əsawning ayali Anaⱨning ⱪizi Oⱨolibamadin tuƣulƣan bolup, ular ɵz namliridiki ⱪəbililərning atisidur. 19 Yuⱪiridiki ⱪəbililər wə ⱪəbilə baxliⱪliri Əsaw, yəni Idomning əwladliridur.
Sə’irning əwladliri
20-21 Idom rayonida olturuxluⱪ aⱨalilər tɵwəndiki ⱪəbililərgə bɵlüngən. Ular: Lotan, Xobal, Zibi’on, Anaⱨ, Dixon, Ezər wə Dixanladin ibarət. Bu ⱪəbililərning namliri ⱪəbilə baxliⱪlirining isimliri bilən atalƣan bolup, bu kixilər Ⱨoritlardin bolƣan Sə’irning əwladliridur.
22 Lotanning oƣulliri: Ⱨori wə Ⱨimam bolup, Timna bolsa Lotanning singlisidur.
23 Xobalning oƣulliri: Alwan, Manaⱨat, Ebal, Xefo wə Onamlardur.
24 Zibi’onning oƣulliri: Ayyaⱨ wə Anaⱨtur. (Qɵldə atisining exəklirini beⱪiwetip, arxanglarni bayⱪiƣan dəl mana xu Anaⱨ idi.)
25 Anaⱨning baliliri: oƣli Dixon wə ⱪizi Oⱨolibamadur. 26 Dixonning oƣulliri: Ⱨəmdan, Əxban, Itran wə Kəranlardur.
27 Ezərning oƣulliri: Bilⱨan, Za’awan wə Aⱪanlardur.
28 Dixanning oƣulliri: Uz wə Arandur.
29-30 Ⱨoritlardin bolƣan ⱪəbilə baxliⱪlirining isimliri Lotan, Xobal, Zibi’on, Anaⱨ, Dixon, Ezər wə Dixanlardur. Keyinqə, bu baxliⱪlarning isimliri Sə’ir rayonidiki ⱨoritlardin bolƣan ɵz ⱪəbililirining namliriƣa aylandi.
Idomdiki padixaⱨlar
31 Isra’illarning tehi padixaⱨi bolmasta, tɵwəndiki padixaⱨlar Idomƣa ⱨɵkümranliⱪ ⱪildi:
32 Bi’orning oƣli Bəla. U turƣan xəⱨərning ismi Dinⱨaba idi.
33 Bəla ɵlgəndin keyin, orniƣa bosraliⱪ Zərahning oƣli Yobab qiⱪti.
34 Yobab ɵlgəndin keyin, orniƣa Temani rayonidin kəlgən Huxam qiⱪti.
35 Huxam ɵlgəndin keyin, orniƣa Bidadning oƣli Hadad qiⱪti. U Midyanlarni Mo’abta tarmar ⱪilƣan. U turƣan xəⱨərning ismi Awit idi.
36 Hadad ɵlgəndin keyin, orniƣa masriⱪaliⱪ Samlaⱨ qiⱪti.
37 Samlaⱨ ɵlgəndin keyin, orniƣa dərya boyiƣa jaylaxⱪan Riⱨobottin kəlgən Xa’ul qiⱪti.
38 Xa’ul ɵlgəndin keyin, orniƣa Akborning oƣli Ba’al-hanan qiⱪti.
39 Akborning oƣli Ba’al-hanan ɵlgəndin keyin, orniƣa Hadad qiⱪti. U turƣan xəⱨərning ismi Pa’u idi. Uning ayali Miⱨetabi’el bolsa Mezaⱨabning ⱪizi bolƣan Matridning ⱪizi idi.
40-43 Əsaw Idomdiki Timna, Alwaⱨ, Yətət, Oⱨolibama, Əlaⱨ, Pinon, Ⱪenaz, Teman, Mibsar, Magdiyəl wə Iram ⱪatarliⱪ ⱪəbililərning atisi bolup, bu ⱪəbililərning namliri ɵz ⱪəbilə baxliⱪlirining isimliridin kəlgən. Yuⱪiriⱪi ⱪəbililər olturaⱪlaxⱪan jaylar xu ⱪəbililərning nami bilən ataldi.
37 Yüsüp wə uning ⱪerindaxliri
1 Yaⱪup ɵz atisi turƣan Kən’an rayonida olturaⱪlixip ⱪaldi. 2 Tɵwəndikilər Yaⱪup a’ilisining ix-izliridur.
Yüsüp on yəttə yaxⱪa kirgən qaƣlirida, ⱨəmixə atisining kiqik hotunliri Bilⱨaⱨ wə Zilpaning oƣulliriƣa yardəmlixip, ⱪoy baⱪⱪili qiⱪatti. U akilirining ⱪilƣan yaman ixlirini atisiƣa məlum ⱪilip turatti. 3 Isra’il Yüsüpni baxⱪa oƣulliridin bəkrək yahxi kɵrətti. Qünki, Yüsüp uning ⱪeriƣan waⱪtida tapⱪan balisi idi. Isra’il Yüsüpkə bir ala ton tiktürüp bərdi. 4 Atilirining uni ɵzliridin artuⱪ kɵridiƣanliⱪini səzgən akiliri Yüsüpkə xunqilik ɵqmənlik ⱪilattiki, ⱨətta uningƣa siliⱪ gəpmu ⱪilmaytti.
5 Bir küni Yüsüp qüx kɵrüp, uni akiliriƣa eytip bərdi. Ular uningƣa burunⱪidinmu ɵq bolup kətti. 6 U:
– Ⱪulaⱪ selinglar! Kɵrgən qüxümni silərgə eytip berəy. 7 Biz ⱨəmməylən etizda buƣday baƣlawatⱪudəkmiz. Mening baƣliƣan buƣdiyim tiklinip tüz turƣudək, silərning baƣliƣanliringlar meningkining ətrapida bexini egip təzim ⱪilip turƣudək! – dedi.
8 Akiliri uningdin:
– Sən padixaⱨ bolup, bizgə ⱨɵkümranliⱪ ⱪilmaⱪqimu? – dəp soridi. Yüsüp qüxini akiliriƣa ɵrüp bərgənlikidin, ular uningƣa tehimu ɵq bolup kətti.
9 Keyin, Yüsüp yənə bir qüx kɵrüp, unimu akiliriƣa eytip berip, ularƣa:
– Mən yənə bir qüx kɵrüptimən. Qüxümdə ⱪuyax, ay, wə on bir yultuz manga təzim ⱪilip turƣudək! – dedi.
10 Yüsüp bu qüxni atisiƣimu eytip bərdi. Atisi uni əyibləp:
– Ⱪandaⱪ qüx bu? Sən anang, akiliring wə mening sanga bax egip təzim ⱪiliximizni oylamsən? – dedi.
11 Buning bilən, Yüsüpning akiliri uningƣa intayin ⱨəsət ⱪilixidiƣan bolup ⱪaldi. Lekin, atisi bu ixni kɵngligə püküp ⱪoydi.
Yüsüpning Misirƣa setilixi
12 Bir küni, Yüsüpning akiliri Xəkəmdiki yaylaⱪⱪa atisining ⱪoylirini baⱪⱪili barƣanidi.
13 Isra’il Yüsüpkə:
– Akiliring Xəkəmdə ⱪoy beⱪiwatidu. Sən ularning yeniƣa berip yoⱪlap kəlgin, – dedi.
– Maⱪul, baray, – dəp jawab bərdi Yüsüp.
14 Atisi uningƣa:
– Sən akiliringning wə padilarning aman-esən yaki əməslikini kɵrüp kelip, manga həwər ⱪilƣin, – dedi. Buning bilən, atisi Ⱨibron jilƣisidin uni yolƣa saldi.
Yüsüp Xəkəmgə berip, 15 dalada akilirini izdəp yürgəndə, bir kixi uni kɵrüp:
– Kimni izdəysən? – dəp soridi.
16 – Akilirimni izdəwatimən. Ularning ⱪəyərdə ⱪoy beⱪiwatⱪanliⱪini eytip bərsingiz, – dedi u.
17 U kixi:
– Ular ketip ⱪaldi. Ularning Dotanƣa barmaⱪqi bolƣanliⱪini anglidim, – dedi.
Xuning bilən, Yüsüp akilirining kəynidin mengip, ularni Dotandin tapti.
18 Ular Yüsüpni yiraⱪtin kɵrüp, u yetip kəlgüqə məsliⱨətlixip, uni ɵltürüwətməkqi boluxti. 19 Ular ɵz’ara:
– Ⱨeliⱪi qüx piri kəptu. 20 Mundaⱪ ⱪilayli! Biz uni ɵltürüp, ɵlükini süyi ⱪurup kətkən ⱪuduⱪⱪa taxliwetip, yirtⱪuq ⱨaywan yəp ketiptu, dəyli. Ⱪeni, uning qüxining əməlgə axⱪinini bir kɵrəyli, – deyixti.
21 Ularning suyiⱪəstini angliƣan Ruben Yüsüpni ⱪutⱪuzuwalmaⱪqi bolup:
– Uni ɵltürsək bolmaydu! 22 Uni zəhimləndürməy, qɵldiki süyi ⱪurup kətkən bu ⱪuduⱪⱪa taxliwətsəkla boldi, – dedi.
Uning bundaⱪ deyixidiki məⱪsət, keyin Yüsüpni bir amal ⱪilip ularning ⱪolidin ⱪutuldurup, atisiƣa ⱪayturup berix idi.
23-24 Yüsüp akilirining yeniƣa kelix bilənla, ular uni tutup, uqisidiki ala tonini salduruwelip, uni bir susiz ⱪuduⱪⱪa taxliwətti.
25 Ular tamaⱪⱪa olturƣinida, bir top Isma’il ⱪəbilisidin bolƣan sodigərlər karwinining Gil’adtin Misir tərəpkə ketiwatⱪanliⱪini kɵrdi. Ular tɵgilirigə dora-dərman, məlⱨəm wə murməkkilərni artip kəlgənidi. 26 Yəⱨuda ɵz ⱪerindaxliriƣa:
– Bizning ɵz inimizni ɵltürüp, jinayitimizni yoxuruximizning paydisi nemə? 27 Uni ɵzimiz ⱪol selip ɵltürginimizdin kɵrə, Isma’illarƣa setiwətkinimiz tüzük. U ⱪandaⱪla bolmisun bizning inimiz, bizning ⱪan ⱪerindiximiz, – dedi. Ⱪerindaxliri buningƣa ⱪoxuldi. 28 Xunga, Midyandin kəlgən Isma’il ⱪəbilisidiki sodigərlər u yərdin ɵtkəndə, Yüsüpning akiliri uni ⱪuduⱪtin qiⱪirip, yigirmə kümüx tənggigə baⱨalixip, Isma’illarƣa setiwətti. Bu kixilər Yüsüpni Misirƣa elip kətti.
29 Yüsüp sodigərlərgə setilƣanda, Ruben yoⱪ idi. U ⱪaytip kəlgəndin keyin, ⱪuduⱪning yeniƣa berip, Yüsüpning yoⱪluⱪini kɵrüp, eqinƣan ⱨalda kiyimlirini yirtip, 30 ⱪerindaxliri turƣan yərgə berip:
– Yüsüp yoⱪ turidu! Ɵygə ⱪandaⱪ barimən? – dedi.
31 Buning bilən, ular ɵqkidin birni boƣuzlap, Yüsüpning ala tonini ɵqkining ⱪeniƣa miləp, 32 atisining aldiƣa apirip:
– Biz bu ala tonni tepiwalduⱪ, bu Yüsüpningmu ⱪandaⱪ? – dedi.
33 Yaⱪup bu tonni tonup:
– Bu mening oƣlumningƣu! U jəzmən yirtⱪuq ⱨaywanlarƣa yəm boptu! – dedi.
34 Yaⱪup ⱨəsrəttə kiyimlirini yirtip taxlap, matəm kiyimini kiyip, oƣli üqün uzunƣiqə ⱨaza tutti. 35 Uning ⱪiz-oƣullirining ⱨəmmisi uningƣa təsəlli bərsimu, ⱪobul ⱪilmidi. U:
– Mən taki ɵlgüqə, oƣlumƣa ⱨaza tutimən! – dedi.
U oƣli Yüsüp üqün dawamliⱪ ⱨəsrət qəkti.
36 Xu ariliⱪta, Midyandin kəlgən ⱨeliⱪi sodigərlər Yüsüpni Misirƣa apirip, uni padixaⱨning bir əməldari – yasawullar baxliⱪi Potifarƣa setiwətkənidi.
38 Yəⱨuda bilən Tamar
1 Xu künlərdə, Yəⱨuda ɵz ⱪerindaxlirining yenidin ketip, Adullam yezisidiki Hiraⱨ degən kixining yeniƣa qüxti. 2 Yəⱨuda u yərdə imansiz Kən’anliⱪ Xu’aning ⱪizi bilən tonuxup, uni nikaⱨiƣa aldi. 3 Ⱪiz ⱨamilidar bolup, bir oƣul tuƣdi. Yəⱨuda uning ismini Er ⱪoydi. 4 Ⱪiz yənə ⱨamilidar bolup, ikkinqi oƣlini tuƣdi. Uning ismini Onan ⱪoydi. 5 Keyin, üqinqi oƣlini tuƣdi. Uning ismini Xelaⱨ ⱪoydi. Xelaⱨ tuƣulƣanda, ular Kəzib degən yərdə idi.
6 Yəⱨuda tunji oƣli Ergə Tamar isimlik bir ⱪizni elip bərdi. 7 Erning ⱪiliⱪi Pərwərdigarning nəziridə rəzil bolƣaqⱪa, Pərwərdigar uning jenini aldi.
8 Bu qaƣda, Yəⱨuda Erning inisi Onanƣa:
– Sən berip yənggəng bilən ɵylinip, akangning nəslini dawamlaxtur. Bu sening ⱪilixⱪa tegixlik burqung, – dedi.
9 Lekin, Onan tuƣulidiƣan bala ɵzining bolmaydiƣanliⱪini bilip, ⱨər ⱪetim yənggisi bilən bir orunda yatⱪanda akisiƣa nəsil ⱪaldurmasliⱪ üqün, məⱪsətlik ⱨalda mənini yərgə aⱪturuwetətti. 10 Uning ⱪilmixliri Pərwərdigarning nəziridə rəzil bolƣaqⱪa, Pərwərdigar uningmu jenini aldi.
11 Andin, Yəⱨuda kelini Tamarƣa:
– Oƣlum Xelaⱨ qong bolƣuqə, atangning ɵyidə tul olturup turƣin, – dedi. U Xelaⱨningmu ikki akisidək ɵlüp ketixidin ⱪorⱪup, xundaⱪ degənidi. Xunga, Tamar atisining ɵyigə ⱪaytip kətti.
12 Məlum məzgildin keyin, Yəⱨudaning ayali bolƣan Xu’aning ⱪizi aləmdin ɵtti. Ⱪariliⱪ tutux waⱪti ɵtkəndin keyin, u Adullamliⱪ dosti Hiraⱨ bilən billə Timnaⱨ degən yərgə bardi. U yərdə uning hizmətqiliri ⱪoy ⱪirⱪiwatatti.
13 Birəylən Tamarƣa ⱪeynatisining Timnaⱨ degən yərgə ⱪoy ⱪirⱪiƣili baridiƣanliⱪini eytⱪanidi. 14 Buningdin həwər tapⱪan Tamar tul hotunluⱪ kiyimini seliwetip, baxⱪa kiyimlərni kiyiwelip, baxⱪilarƣa ɵzini tonutmasliⱪ üqün yüzigə qümpərdə tartip, Timnaⱨ yoli üstidiki Enayim xəⱨirining dərwazisiƣa berip olturdi. Qünki, u Yəⱨudaning kiqik oƣli Xelaⱨ qong bolup ⱪalƣan bolsimu, Yəⱨudaning ɵzini uningƣa nikaⱨlimaydiƣanliⱪini tonup yətkənidi.
15 Yəⱨuda uni kɵrginidə, paⱨixə ayal dəp ⱪaridi, qünki u yüzini yepiwalƣanidi. 16 Yəⱨuda uning ɵz kelini ikənlikini bilməy, yolning qetigə berip, uningdin:
– Nemə tələp ⱪilisən? – dəp soridi.
– Mən bilən bir orunda yatsingiz, manga nemə berisiz? – dedi Tamar.
17 – Mallirimning iqidin bir oƣlaⱪ əwətip berimən, – dəp jawab bərdi u.
– Hop, oƣlaⱪni əkelip bərgüqə, birər nərsingizni gɵrügə ⱪoyup keting, – dedi Tamar.
18 – Gɵrügə nemə tələp ⱪilisən? – dəp soridi u.
Tamar:
– Boyningizƣa esiⱪliⱪ mɵⱨringiz bilən ⱪolingizdiki ⱨasingizni, – dedi.
Xuning bilən, Yəⱨuda bu nərsilərni Tamarƣa berip, uning bilən bir orunda yatti, Tamar ⱨamilidar bolup ⱪaldi. 19 Tamar atisining ɵyigə ⱪaytip berip, yüzidiki qümpərdisini eliwetip, tulluⱪ kiyimlirini ⱪayta kiyiwaldi.
20 Yəⱨuda dosti ⱨirani u ayalƣa bir oƣlaⱪ apirip berip, gɵrügə ⱪoyƣan nərsilirini ⱪayturup kelixkə əwətti. Lekin, ⱨira uni tapalmidi. 21 Ⱨira Enayim xəⱨiridiki kixilərdin:
– Burun yol boyida turƣan ⱨeliⱪi paⱨixə ayal nəgə kətti? – dəp soridi.
Ular:
– Bu yərdə paⱨixə ayal zadila bolup baⱪmiƣan, – dəp jawab berixti.
22 Ⱨira Yəⱨudaning yeniƣa berip, uningƣa:
– Uni tapalmidim. Uning üstigə, xu yərlik kixilər: “Bu yərdə paⱨixə ayal bolup baⱪⱪan əməs!” deyixidu, – dedi.
23 Yəⱨuda uningƣa:
– Boptu, u nərsilərni alsa alsun, baxⱪilarning məshirisigə ⱪalmayli. Ⱨər ⱨalda mən oƣlaⱪni əwəttim. Biraⱪ, sən uni tapalmapsən, – dedi.
24 Üq ayqə ɵtkəndin keyin, birəylən Yəⱨudaƣa:
– Kelining Tamar buzuⱪqiliⱪ ⱪilip, ⱨamilidar boptu, – dedi.
– Uni əkelip otⱪa taxlanglar! – dəp ƣəzəp bilən buyruⱪ ⱪildi Yəⱨuda.
25 Tamar ɵydin elip qiⱪilƣanda, ⱪeynatisiƣa adəm əwətip:
– Mən bu nərsilərning igisidin ⱨamilidar boldum. Ⱪarap beⱪing! Bu mɵⱨür wə ⱨasa kimning? – dedi.
26 Yəⱨuda bu nərsilərni tonup:
– Buningƣa mən əyiblik! Mən əslidə uni oƣlum Xelaⱨⱪa elip berixim kerək idi, – dedi.
Xuningdin keyin, Yəⱨuda uning bilən ⱪayta bir orunda yatmidi.
27 Tamar ay-küni toxⱪanda, ⱪoxkezəkkə ⱨamilidar bolƣanliⱪini bildi. 28 Uning tolƣiⱪi tutup, bir balining bir ⱪoli qiⱪti. Tuƣut anisi u ⱪolni tutup, uningƣa ⱪizil yip baƣlap ⱪoyup:
– Bu awwal tuƣulƣini, – dedi. 29 Lekin, bala ⱪolini tartip əkirip ketip, yənə biri awwal tuƣuldi. Xunga, tuƣut anisi:
– Sən talixip, ⱪandaⱪmu ⱪerindixingning aldida qiⱪiwalding? – dəp, balining ismini Pərəs [mənisi “talixip qiⱪⱪan”] dəp ⱪoydi. 30 Kəynidin, ⱪizil yip baƣlap ⱪoyulƣini tuƣuldi. Uning ⱪoliƣa ⱪipⱪizil yip baƣlanƣan bolƣaqⱪa, uningƣa Zərah [mənisi “ⱪipⱪizil”] dəp isim ⱪoydi.
39 Yüsüp bilən Potifarning ayali
1 Isma’il ⱪəbilisidiki sodigərlər Yüsüpni Misirƣa əkelip, Misir padixaⱨining bir əməldari – yasawullar baxliⱪi Potifarƣa satⱪanidi. 2 Pərwərdigar Yüsüpkə yar bolup, uning ⱨəmmə ixlirini ong ⱪildi. U Misirliⱪ hojayinining ɵyidə turdi. 3 Potifar Pərwərdigarning Yüsüpkə yar bolup, uning ⱨəmmə ixlirini ong ⱪilƣanliⱪini bayⱪidi. 4 Potifar uningdin razi bolup, uni xəhsiy yardəmqi ⱪilip, a’ilə ixliri wə pütün tə’əlluⱪatini baxⱪuruxⱪa təyinlidi. 5 Xu waⱪittin baxlap, Pərwərdigar Potifarning pütün a’ilisigə, mal-qarwiliriƣa wə teriⱪqiliⱪiƣa bəht ata ⱪildi. 6 Potifar ⱨəmmini Yüsüpning baxⱪuruxiƣa tapxurup, ɵzining yemək-iqmikidin baxⱪa ⱨeq ix bilən kari bolmaydiƣan boldi.
Yüsüp kelixkən, qirayliⱪ yigit idi. 7 Uzun ɵtməy, uningƣa hojayinining ayalining kɵzi qüxüp ⱪelip, uningƣa:
– Kəl, mən bilən bir orunda yat! – dedi.
8 Yüsüp rət ⱪilip:
– Oylap kɵrüng, hojayinim barliⱪ tə’əlluⱪatini mening baxⱪuruxumƣa tapxurdi. Mən bolƣaqⱪa, u pütün a’ilə ixliriƣa bax ⱪaturmaydu. 9 Bu a’ilidə mən uningƣa ohxax ⱨoⱪuⱪluⱪ. Sizdin baxⱪa ⱨəmmini manga tapxurdi. Siz uning ayali tursingiz, mən ⱪandaⱪmu bundaⱪ əhlaⱪsiz ixni ⱪilip, Hudaning aldida gunaⱨkar bolay? – dedi.
10 Potifarning ayali ⱨər küni xerin sɵzlər bilən Yüsüpni ɵzigə tartsimu, Yüsüp uning bilən bir orunda yatmaⱪ tügül, uning bilən bir yərdə olturuxnimu rət ⱪilip kəldi.
11 Bir küni, Yüsüp ɵz ixi bilən ɵygə kirdi. U qaƣda, ɵydə baxⱪa hizmətqilər yoⱪ idi. 12 Potifarning ayali Yüsüpning toniƣa esiliwelip:
– Kəlgin, bir orunda yatayli! – dedi. Biraⱪ, Yüsüp ⱪeqip, taxⱪiriƣa qiⱪip kətti. Toni bolsa ayalning ⱪolida ⱪaldi. 13 U Yüsüpning tonini taxlap ⱪeqip qiⱪip kətkinini kɵrüp, 14 quⱪan selip, ɵy hizmətqilirini qaⱪirip, ularƣa:
– Ⱪaranglar, erim əkəlgən Ibraniy ⱪul bizgə ⱨaⱪarət kəltürdi. U mening ⱨujramƣa kirip, nomusumƣa təgməkqi bolƣanidi, mən awazimning bariqə warⱪiridim. 15 U mening warⱪiriƣinimni anglap, tonini elixⱪimu ülgürəlməy, ⱪeqip qiⱪip kətti, – dedi.
16 U Yüsüpning tonini bərməy, erining kelixini kütti. 17 Eri kəlgəndə, uningƣa mundaⱪ dedi:
– Siz əkəlgən ⱨeliⱪi Ibraniy ⱪul mening ⱨujramƣa kirip, manga ⱨaⱪarət kəltürdi. 18 Mən warⱪiriƣanidim, u tonini elixⱪimu ülgürəlməy, ⱪeqip qiⱪip kətti.
19 Yüsüpning hojayini ayalining: “Sening ⱪulungning manga ⱪilƣan mu’amilisi mana!” degən sɵzini anglap, intayin ƣəzəpləndi. 20 U Yüsüpni tutup, orda zindaniƣa ⱪamap ⱪoydi. Buning bilən, Yüsüp u yərdə ⱪamaⱪta bolup ⱪaldi.
21 Lekin, Pərwərdigar Yüsüpkə yar bolup, uningƣa meⱨir-xəpⱪət kɵrsətti. Xunga, zindan baxⱪurƣuqi uni yahxi kɵrüp ⱪelip, 22 uni zindandiki baxⱪa jinayətqilərni baxⱪurux wə zindan ixliriƣa məs’ul boluxⱪa təyinlidi. 23 Yüsüp məs’ul bolƣan ixlarƣa zindan baxⱪurƣuqi bax ⱪaturmaydiƣan boldi. Qünki, Pərwərdigar Yüsüpkə yar bolƣaqⱪa, u baxⱪurƣan ⱨəmmə ixlar onguxluⱪ bolƣanidi.
40 Yüsüpning türmidaxlirining qüxlirigə təbir berixi
1 Məlum məzgil ɵtkəndin keyin, Misir padixaⱨining bax saⱪiyi bilən bax nawiyi padixaⱨning aldida hataliⱪ ɵtküzdi. 2 Padixaⱨ ƣəzəplinip, 3 bu ikki yuⱪiri əməldarni yasawul məⱨkimisidiki zindanƣa, Yüsüp bilən bir yərgə ⱪamidi. 4 Yasawul begi Yüsüpni bu ikki əməldarni kütüxkə orunlaxturdi. Ular zindanda birməzgil billə turdi.
5 Bir küni keqidə bax saⱪiy bilən bax naway qüx kɵrdi. Ikkiylənning kɵrgən qüxlirining mənisi ohximaytti. 6 Ətisi ətigəndə, Yüsüp ularni yoⱪlap kirginidə, ularning kɵnglining bi’aramliⱪini bildi. 7 U ulardin:
– Silər bügün nemanqila pərixan? – dəp soridi.
8 Ular:
– Ikkimiz ahxam qüx kɵrduⱪ. Lekin, qüximizning mənisini yexip beridiƣan adəm yoⱪ, – dəp jawab berixti.
Yüsüp ularƣa:
– Qüxkə təbir berix ⱪabiliyiti Hudadin kelidu. Qüxünglarni manga eytip beringlar, – dedi.
9 Buning bilən, bax saⱪiy mundaⱪ dedi:
– Qüxümdə aldimda bir tüp üzüm kɵqitining turƣanliⱪini kɵrdüm. 10 Kɵqəttə üq tal nota xah bolup, kɵqət bihlax bilənla qeqəkləp, mewə pixti. 11 Ⱪolumda padixaⱨning xarab jami bolup, mən üzümlərni üzüp, xirnisini jamƣa siⱪip, jamni padixaⱨⱪa sundum.
12 Yüsüp mundaⱪ dedi:
– Bu qüxning mənisi mundaⱪ: üq nota xah – üq künni kɵrsitidu. 13 Üq kündin keyin, padixaⱨ sizgə kəngqilik ⱪilip, əsli mənsipingizni beridikən. Siz padixaⱨⱪa burun bax saⱪiy bolƣan waⱪtingizdikidək yənə xarab tutidikənsiz. 14 Əmma, ixliringiz onguxluⱪ bolƣanda, meni untup ⱪalmay, manga ⱨesdaxliⱪ ⱪilƣaysiz. Padixaⱨ aldida mən üqün gəp ⱪilip, zindandin qiⱪiximƣa yardəm ⱪilƣaysiz. 15 Mən əslidə Ibraniymən, yurtumdin naⱨəⱪ tutup kelingənmən. Misirdimu meni zindanƣa taxliƣudək birər yaman ix ⱪilƣinim yoⱪ.
16 Yüsüpning bax saⱪiyning qüxigə yahxi təbir bərgənlikini kɵrgən bax naway Yüsüpkə mundaⱪ dedi:
– Mənmu bir qüx kɵrüptimən. Qüxümdə beximda üq sewəttə nan barmix. 17 Əng üstidiki sewəttə padixaⱨ yəydiƣan ⱨər hil undin pixurulƣan nazunemətlər barmix. Lekin, ularni uqarⱪanatlar yəwatⱪudəkmix.
18 Yüsüp mundaⱪ dedi:
– Bu qüxning mənisi mundaⱪ: üq sewət üq künni kɵrsitidu. 19 Üq kündin keyin, padixaⱨ kallingizni elip, jəsitingizni dərəhkə asidikən, teningizni bolsa uqarⱪanat yəydikən.
20 Üq kündin keyin, padixaⱨning tuƣulƣan küni bolup, padixaⱨ ɵz əməldarliriƣa ziyapət bərdi. U bax saⱪiy bilən bax nawayni zindandin qiⱪirip, əməldarlarning aldiƣa elip kəldi. 21 U bax saⱪiyning mənsipini əsligə kəltürdi. 22 Bax nawayni bolsa darƣa asti. Bu ixlar dəl Yüsüpning təbiridək bolup qiⱪti. 23 Lekin, bax saⱪiy bolsa Yüsüpni esidin qiⱪirip, uni pütünləy untup ⱪaldi.
41 Yüsüpning padixaⱨning qüxigə təbir berixi
1 Ikki yildin keyin Misir padixaⱨi mundaⱪ bir qüx kɵrdi: qüxidə u Nil dəryasining boyida turuptu. 2 Yəttə tuyaⱪ saƣlam ⱨəm semiz kala dəryadin qiⱪip, ⱪirƣaⱪtiki ⱪomuxluⱪta otlaptu. 3 Arⱪidin, sət wə ⱪotur yəttə tuyaⱪ qiⱪip, ⱪirƣaⱪtiki u yəttə semiz kalining yenida turuptu. 4 Bu yəttə ⱪotur kala ⱨeliⱪi yəttə semiz kalini yəwetiptu. Bu qaƣda padixaⱨ oyƣinip ketiptu.
5 U ⱪayta uyⱪuƣa ketip, yənə bir qüx kɵrdi: u bir tüp buƣdayning toluⱪ wə yetilgən yəttə danə baxaⱪ qiⱪarƣanliⱪini kɵrüptu. 6 Kəynidin, ⱨeliⱪi buƣday yənə issiⱪ xamaldin solixip ⱪalƣan puqək yəttə baxaⱪ qiⱪiriptu. 7 Bu yəttə baxaⱪ ⱨeliⱪi toluⱪ yetilgən yəttə baxaⱪni yutuwaptu. Padixaⱨ oyƣansa, bu qüxi ikən. 8 Tang atⱪanda, padixaⱨ bi’aram bolup, adəm əwətip, Misirdiki pütün təbirqilər bilən danixmənlərni qaⱪirtip, qüxlirini ularƣa eytip bərdi. Lekin, uning qüxlirigə ⱨeqkim təbir berəlmidi.
9 Bu qaƣda, bax saⱪiy padixaⱨⱪa mundaⱪ dedi:
– Bügün oylap baⱪsam, mening ɵtküzgən hataliⱪim esimgə kəldi. 10 Bir ⱪetim, janabliri bizgə ⱪattiⱪ ƣəzəplinip, bax naway bilən meni yasawul məⱨkimisidiki zindanƣa ⱪamitip ⱪoyƣanidila. 11 Bir küni keqidə, biz ikkilimiz qüx kɵrüptuⱪ. Kɵrgən qüxlirimizning mənisi ohximaytti. 12 U qaƣda, bir Ibraniy yax biz bilən bir zindanda idi. U əslidə yasawul begining hizmətkari ikən. Ikkimiz qüximizni uningƣa eytip bərsək, u qüximizgə təbir bərgənidi. 13 Nətijidə, ixlar dəl uning təbiridək bolup qiⱪti. Janabliri mening mənsipimni əsligə kəltürüp, bax nawayni darƣa astila.
14 Padixaⱨ Yüsüpni qaⱪirip kelixkə adəm əwətti. Ular dərⱨal berip, uni zindandin qiⱪirip, qaq-saⱪallirini qüxürtüp, kiyimlirini yənggüxləp, padixaⱨning aldiƣa elip kəldi. 15 Padixaⱨ uningƣa:
– Mən bir qüx kɵrgənidim. Qüxümgə ⱨeqkim təbir berəlmidi. Biraⱪ angliximqə, sən təbir berələydikənsən, – dedi.
16 Yüsüp:
– Janabliri, mən xəhsən ɵzüm qüxkə təbir berəlməymən. Lekin, Huda ɵzlirigə yahxi təbir beridu, – dəp jawab bərdi.
17 Padixaⱨ mundaⱪ dedi:
– Qüxümdə mən Nil dəryasining boyida turuptimixmən. 18 Yəttə tuyaⱪ saƣlam ⱨəm semiz kala dəryadin qiⱪip, ⱪirƣaⱪtiki ⱪomuxluⱪta otlawatatti. 19 Arⱪidin yənə yəttə tuyaⱪ sət ⱪotur wə awaⱪ kala dəryadin qiⱪti. Mən burun Misirda bundaⱪ ⱪorⱪunqluⱪ kala kɵrüp baⱪmiƣanidim. 20 Bu ⱪotur kalilar ⱨeliⱪi semiz kalilarni yəwətti. 21 Lekin, yənila burunⱪidək sət idiki, semiz kalilarni yəwətkəndək turmaytti. Bu qaƣda, mən oyƣinip kəttim.
22 Kəynidin, yənə bir qüx kɵrdüm. Qüxümdə bir tüp buƣday yəttə danə toluⱪ wə yetilgən baxaⱪ qiⱪardi. 23 Kəynidin, yənə yəttə danə issiⱪ xamaldin solixip kətkən ajiz wə puqək baxaⱪ qiⱪardi. 24 Bu dansiz baxaⱪlar ⱨeliⱪi toluⱪ yetilgən baxaⱪlarni yutuwətti. Mən bu qüxni təbirqilərgə eytip bərgənidim, lekin ⱨeqkim təbir berəlmidi.
25 Yüsüp padixaⱨⱪa mundaⱪ dedi:
– Bu ikki qüxning mənisi birdur. Huda ɵzi ⱪilmaⱪqi bolƣan ixlarni janabliriƣa aldin bildürüptu. 26 Yəttə semiz kala yəttə yilni kɵrsitidu. Toluⱪ yetilgən yəttə baxaⱪmu yəttə yilni kɵrsitidu. Bu ikki qüxning mənisi ohxax. 27 Kəynidin qiⱪⱪan yəttə ⱪotur kala bilən issiⱪ xamaldin solixip kətkən yəttə puqək baxaⱪ bolsa yəttə ⱪəⱨətqilik yilni kɵrsitidu. 28 Demək, peⱪir ⱨeli ɵzlirigə deginimdək, Huda ɵzi ⱪilmaⱪqi bolƣan ixlarni janabliriƣa aldin kɵrsitiptu. 29 Pütkül Misirda misli kɵrülmigən yəttə bayaxatqiliⱪ yil bolidu. 30 Kəynidin, yəttə ⱪəⱨətqilik yil bolup, pütkül Misirni aqarqiliⱪ ⱪaplap, ilgiriki bayaxat yillarni kixilərning yadidin qiⱪiriwetidu. 31 Aqarqiliⱪ apiti xundaⱪ ⱪattiⱪ boliduki, kixilər burunⱪi bayaxat yillarni untup ketidu. 32 Janablirining ohxax ikki qüx kɵrüxliri Hudaning bu ixlarni pat arida jəzmən əməlgə axuridiƣanliⱪini bildüridu.
33 Xuning üqün, janablirining dɵlətni idarə ⱪilixⱪa əⱪil-parasətlik wə yiraⱪni kɵrələydiƣan bir kixini ⱪoyuxlirini 34 ⱨəm əməldarlarni tallap, yəttə bayaxatqiliⱪ yillirida pütün məmlikəttiki deⱨⱪanqiliⱪ məⱨsulatlirining bəxtin birini yiƣiwelixlirini, 35 xundaⱪla ularƣa kəlgüsidiki bayaxatqiliⱪ yillirida ⱨər hil axliⱪni toplap, ⱨərⱪaysi xəⱨərlərdə axliⱪ saⱪlax ⱨoⱪuⱪini berixlirini wə axliⱪ iⱪtisad ⱪilix toƣrisida əmr qüxürüx təklipini berimən. 36 Kəyni-kəynidin kelidiƣan yəttə ⱪəⱨətqilik yilida bu zapas axliⱪ pütün məmlikət həlⱪini təminləp, həlⱪni aq ⱪelip ɵlüp ketixtin saⱪlap ⱪalidu.
Yüsüpning Misirni idarə ⱪilixi
37 Padixaⱨ wə uning əməldarliri Yüsüpning bu təklipini ⱪollap-ⱪuwwətlidi. 38 Xuning bilən, padixaⱨ əməldarliriƣa:
– Biz bu ixni baxⱪuruxⱪa Yüsüptinmu layiⱪ kixini tapalmaymiz. Qünki, uningda Hudaning Roⱨi bar ikən! – dedi.
39 Andin, padixaⱨ Yüsüpkə:
– Huda bu ixlarni sanga uⱪturƣanikən, sən qoⱪum ⱨəmməyləndin əⱪilliⱪ wə yiraⱪni kɵrələysən. 40 Mən seni məmlikitimni idarə ⱪilixⱪa təyinləymən. Pütün həlⱪim sening əmringgə boysunidu. Məmlikitimdə pəⱪət mening ⱨoⱪuⱪumla səndin yuⱪiri bolidu. 41 Ⱨazirdin baxlap, seni Misirning bax wəzirlikigə təyinlidim, – dedi.
42 Buning bilən, padixaⱨ ɵz barmiⱪidiki mɵⱨürlük üzükni qiⱪirip, Yüsüpning ⱪoliƣa saldi wə uqisiƣa kəndir rəhttin toⱪulƣan esil ton kiydürüp, boyniƣa altun zənjir esip ⱪoydi. 43 U yənə Yüsüpni ordining wəzirlik ⱨarwisiƣa olturƣuzdi. Ⱨarwining aldida yol baxlap ketiwatⱪan muⱨapizətqilər yol boyidiki kixilərni uningƣa təzim ⱪilixⱪa buyrudi.
Xundaⱪ ⱪilip, Yüsüp bax wəzirlikkə təyinlinip, pütün məmlikətni idarə ⱪildi. 44 Padixaⱨ Yüsüpkə:
– Mən bolsam padixaⱨ. Lekin, Misirda sening ruhsitingsiz ⱨərⱪandaⱪ adəmning midir-sidir ⱪilixiƣa ruhsət y ⱪ! – dedi.
45-46 Padixaⱨ Yüsüpkə Misirqə Zafnat-pane’ah dəp isim ⱪoydi wə uningƣa On xəⱨirining roⱨaniysi Potifəraning ⱪizi Asinatni hotunluⱪⱪa elip bərdi.
Yüsüp Misir padixaⱨining hizmitini ⱪilixⱪa baxliƣan waⱪtida, ottuz yaxta idi. U padixaⱨ ordisidin qiⱪip, Misirning ⱨərⱪaysi jaylirini kɵzdin kəqürdi. 47 Yəttə bayaxatqiliⱪ yili məzgilidə deⱨⱪanqiliⱪ məⱨsulatidin mol ⱨosul elindi. 48 Yüsüp axliⱪni toplap, ⱨərⱪaysi xəⱨərlərdə zapas axliⱪ mərkizi ⱪurup, ətraptiki jaylardin yiƣiwelinƣan axliⱪni juƣlidi. 49 Yiƣilƣan axliⱪning kɵplüki dengiz saⱨilidiki ⱪumdək ⱨəddi-ⱨesabsiz bolƣaqⱪa, uni ⱨesablax mumkin əməs idi.
50 Ⱪəⱨətqilik yilliri yetip kelixtin ilgiri, Yüsüpning ayali, yəni On xəⱨirining roⱨaniysi Potifəraning ⱪizi Asinat uningƣa ikki oƣul tuƣup bərdi. 51 Yüsüp “ Huda pütün dərdimni wə atamning a’ilisini kɵnglümdin kɵtürüwətti” dəp, tunji oƣliƣa Manassə [aⱨang jəⱨəttə “untuldurƣan”] dəp isim ⱪoydi. 52 U ikkinqi oƣliƣa “ Huda meni azab-oⱪubətlik yərdə pərzəntkə erixtürdi” dəp, Əfrayim [aⱨang jəⱨəttə “ronaⱪ tepix”] dəp isim ⱪoydi.
53 Misirliⱪlar bəⱨrimən bolƣan yəttə bayaxat yil ayaƣlaxti. 54 Yüsüp aldin eytⱪandək, yəttə ⱪəⱨətqilik yil arⱪa-arⱪidin kəldi. Ətraptiki ⱨəmmə dɵlətlərdimu aqarqiliⱪ yüz bərgənidi. Lekin, Misirning ⱨəmmə yeridə axliⱪ tepilatti. 55 Misirliⱪlar aqarqiliⱪta ⱪalay degəndə, ular padixaⱨⱪa yalwurup, axliⱪ tələp ⱪildi. Padixaⱨ ularƣa Yüsüpning yeniƣa berixni wə ⱨəmmə ixta uning orunlaxturuxiƣa boysunuxni buyrudi.
56 Aqarqiliⱪ barƣanseri eƣirlixip, Misirning ⱨəmmə yerini ⱪaplaxⱪa baxlidi. Xunga, Yüsüp pütkül axliⱪ ambarlirini eqip, zapas axliⱪlarni Misirliⱪlarƣa setip bərdi. 57 Ətraptiki dɵlətlərdiki kixilərmu kelixip, Yüsüptin axliⱪ setiwaldi. Qünki, ⱨəmmə yərdə aqarqiliⱪ bolup, əⱨwal intayin eƣir idi.
42 Yüsüpning ⱪerindaxlirining Misirƣa axliⱪ alƣili berixi
1 Kən’an zeminidimu aqarqiliⱪ bolƣanidi. Yaⱪup Misirda axliⱪ barliⱪini anglap, oƣulliriƣa:
– Silər bir-biringlarƣa ⱪarixipla turamsilər! Nemixⱪa bir qiⱪix yoli tapmaysilər? 2 Angliximqə, Misirda axliⱪ bar ikən. Aqliⱪtin ɵlüp kətməyli. U yərgə berip, bir’az axliⱪ setiwelip əkelinglar, – dedi.
3 Buning bilən, Yüsüpning on ɵgəy akisi Misirƣa axliⱪ setiwalƣili bardi. 4 Lekin, Yaⱪup Yüsüpning inisi Binyaminni ular bilən əwətmidi. Qünki, Yaⱪup uning birər yamanliⱪⱪa uqrap ⱪelixidin ⱪorⱪatti.
5 Isra’ilning oƣulliri wə baxⱪilar axliⱪ setiwalƣili Misirƣa berixti. Qünki, Kən’andimu aqarqiliⱪ eƣir bolƣanidi. 6 Yüsüp Misirning bax wəziri bolƣaqⱪa, ⱨərⱪaysi jaylardin kəlgənlərgə axliⱪ setip berixkə məs’ul idi. Xunga, Yüsüpning akiliri uning aldiƣa kelip, bexi yərgə təgküqə uningƣa egilip təzim ⱪildi. 7 Yüsüp akilirini kɵrüpla tonup ⱪaldi, lekin tonumasⱪa seliwelip, ulardin jiddiy ⱪiyapəttə:
– Silər ⱪəyərdin kəldinglar? – dəp soridi.
– Biz Kən’andin axliⱪ setiwalƣili kəlduⱪ, – dəp jawab berixti ular.
8 Yüsüp akilirini tonuƣan bolsimu, lekin ular Yüsüpni tonumiƣanidi. 9 U akiliri toƣrisidiki kiqik waⱪtida kɵrgən qüxlirini esigə elip, məⱪsətlik ⱨalda ularƣa:
– Silər jasus, məmlikitimizning ajiz yərlirini qarliƣili kəldinglar! – dedi.
10 Ular:
– Yaⱪ janabliri, kəminiliri axliⱪ setiwalƣili kəldi. 11 Biz aka-ukilar rastqil adəmlərmiz, kəminiliri ⱨərgiz jasus əməs! – dəp jawab ⱪayturuxti.
12 Yüsüp ularƣa:
– Yaⱪ, silər məmlikitimizning ajiz yərlirini qarliƣili kəldinglar! – dəp qing turuwaldi.
13 Ular:
– I janabliri, kəminiliri əslidə bir atidin on ikki ⱪerindax iduⱪ. Atimiz Kən’anda turidu. Əng kiqik inimiz uning yenida ⱪaldi, yənə bir inimiz bolsa ɵlüp kətkən! – dedi.
14 Yüsüp yənə qing turup:
– Yaⱪ! Mən ⱨazir eytⱪandək, silər rasttinla jasus. 15 Silərning səmimiy yaki səmimiy əməslikinglarni sinax üqün padixaⱨning nami bilən ⱪəsəm ⱪilimənki, kiqik ininglar bu yərgə kəlmigüqə, silərni ⱨərgiz ⱪoyuwətməymən. 16 Silərdin biringlar berip, uni elip kelinglar. Gepinglar ispatlanƣuqə, ⱪalƣanliringlar bu yərdə zindanda turisilər. Ininglarni əkəlmisənglar, ⱨəmminglar qoⱪum jasus bolup ⱨesablinisilər! – dedi.
17 Xuning bilən, ularni zindanƣa ⱪamap, üq kün tutup turdi.
18 Üqinqi küni, Yüsüp ularƣa:
– Mən Hudaƣa ihlasmən adəmmən. Əgər silər mening xərtimni ⱪobul ⱪilsanglar, bir ⱪoxuⱪ ⱪeninglardin keqimən. 19 Ɵzünglarning səmimiy adəm ikənlikinglarni ispatlax üqün, bir adiminglarni zindanda gɵrügə ⱪoyup, ⱪalƣanliringlar ⱪaytip, alƣan axliⱪlarni a’ilənglərdiki aqarqiliⱪta ⱪalƣanlarƣa yətküzüp beringlar. 20 Andin, kiqik ininglarni bu yərgə elip kelinglar. Xundaⱪ ⱪilƣandila, sɵzünglarning rastliⱪi ispatlinidu-də, ɵlümdin aman ⱪalisilər! – dedi.
Ular bu xərtni ⱪobul ⱪilip, 21 ɵz’ara: “Burun biz inimizƣa ziyankəxlik ⱪilƣaqⱪa, əmdi uning ⱪisasiƣa ⱪalduⱪ! Biz uning azabini kɵrüp turup, yalwursimu pisənt ⱪilmiƣaniduⱪ. Xunga, bu bala-ⱪazaƣa yoluⱪtuⱪ!” deyixti.
22 Ruben ularƣa:
– Mən silərgə: “Bu baliƣa təgməyli” desəm, silər anglimidinglar. Əmdi xu ⱪan ⱪərzini tɵləydiƣan bolduⱪ! – dedi.
23 Yüsüp ularning sɵzini qüxəndi. Akiliri bolsa buni bilməytti, qünki Yüsüp ular bilən tərjiman arⱪiliⱪ sɵzləxkənidi.
24 Yüsüp ɵzini qətkə elip, yiƣlap taxlidi. Andin ⱪaytip kirip, Ximonni ayrip, ularning aldida uni baƣlatti.
Yüsüpning akilirining Kən’anƣa ⱪaytixi
25 Yüsüp hizmətqilirigə akilirining taƣarliriƣa axliⱪ toldurup, axliⱪⱪa tɵligən pullirini taƣarliriƣa selip ⱪoyuxni wə ularƣa yolluⱪ ozuⱪ-tülük təyyarlap berixni buyrudi. Ⱨəmmə təyyarliⱪ pütkəndin keyin, 26 ular alƣan axliⱪlirini exəklirigə artip, yoliƣa rawan boldi. 27 Ⱪonalƣu jayƣa barƣanda, ulardin biri exəklərgə yəm berix üqün taƣirini eqip, ɵz pulining taƣarda turƣanliⱪini kɵrdi-də, 28 ⱪerindaxliriƣa:
– Ular pulumni ⱪayturuwetiptu. Mana taƣarning iqidə turidu! – dedi. Ular ⱨang-tang bolup, ⱪorⱪⱪan ⱨalda ɵz’ara: “Bu, Hudaning bizgə ⱪilƣan nemə ixidu?” deyixti.
29 Ular Kən’anƣa ⱪaytip kelip, atisi Yaⱪupning aldiƣa kirip, ɵtkən ixlarni bir-birləp sɵzləp bərdi. 30 Ular mundaⱪ dedi:
– Misirning bax wəziri bizgə ⱪattiⱪ gəp ⱪilip, bizni ularning dɵlitini qarliƣili kəlgən, dəp əyiblidi. 31 Biz uningƣa: “Biz jasus əməsmiz, biz səmimiy adəmlər. 32 Bir atidin jəm’iy on ikki ⱪerindax iduⱪ, bir inimiz ɵlüp kətti. Əng kiqik inimiz Kən’anda atimizƣa ⱨəmraⱨ bolup ⱪaldi” degəniduⱪ. 33 Biraⱪ, u: “Silərning səmimiy yaki səmimiy əməslikinglarni sinaymən. Bir adiminglarni ⱪamaⱪta tutup turimən. Ⱪalƣanliringlar ⱪaytip, alƣan axliⱪinglarni aqarqiliⱪta ⱪalƣan a’ilənglərgə yətküzüp beringlar. 34 Andin, kiqik ininglarni mening yenimƣa elip kelinglar. Xundaⱪ ⱪilsanglar, silərning jasus əməs, bəlki səmimiy adəm ikənlikinglarƣa ixinip, ⱪerindixinglarni ⱪayturup berimən. Bu yərdə turup ⱪelip, oⱪət ⱪilsanglarmu bolidu” dedi.
35 Keyin ular axliⱪlarni tɵkkəndə, ɵz pullirining taƣarda ikənlikini kɵrüxti. Ata-balilar pul ⱪapquⱪlirini kɵrüp, intayin ⱪorⱪti. 36 Yaⱪup ularƣa:
– Silər meni ⱨəmmə oƣullirimdin ayriwetəmsilər? Yüsüp yoⱪ boldi, Ximonmu tügəxti. Əmdi Binyaminnimu elip kətməkqi boldunglarmu? Bala-ⱪazaning ⱨəmmisi mening beximƣila keləmdiƣandu! – dedi.
37 Ruben atisiƣa wədə berip:
– Əgər mən Binyaminni ⱪayturup kəlmisəm, mening ikki oƣlumni ɵltürüweting. Kiqik inimiz Binyaminni manga amanət ⱪiling. Mən uni qoⱪum ⱪayturup kelimən, – dedi.
38 Lekin, Yaⱪup ularƣa:
– Bu oƣlum silər bilən barmisun! Uning bir ⱪorsaⱪtin bolƣan akisi ɵlüp ketip, yalƣuz ⱪaldi. Mubada u yolda birər kɵngülsizlikkə yoluⱪup ⱪalsa, mən ⱨəsrət qekip ɵlüp ketimən, – dedi.
43 Yüsüpning ⱪerindaxlirining Binyaminni Misirƣa elip berixi
1 Kən’andiki aqarqiliⱪ barƣanseri eƣirlaxti. 2 Yaⱪupning a’ilisidikilər Misirdin elip kelingən axliⱪni yəp bolƣandin keyin, Yaⱪup oƣulliriƣa:
– Silər yənə bir’az axliⱪ setiwelip kelinglar, – dedi.
3 Yəⱨuda atisiƣa:
– Biraⱪ, u adəm bizgə: “Kiqik ininglarni elip kəlmigüqə, yüzümgə ⱪariƣuqi bolmanglar” degən. 4 Əgər siz kiqik inimizni biz bilən billə əwətsingiz, barimiz. 5 Bolmisa barmaymiz, qünki u kixi bizgə: “Kiqik ininglani elip kəlmigüqə, yüzümgə ⱪariƣuqi bolmanglar” degən, – dedi.
6 Isra’il ularƣa:
– Silər nemixⱪa meni mundaⱪ ⱪiynaysilər? Nemə üqün u kixigə: “Ɵydə yənə bir inimiz bar” dəp eyttinglar? – dedi.
7 Ular mundaⱪ jawab ⱪayturdi:
– U kixi bizni wə a’ilimizning əⱨwalini koqilap sürüxtürüp: “Atanglar ⱨayatmu? Yənə baxⱪa ⱪerindaxliringlar barmu?” dəp soridi. Biz uning so’aliƣa jawab bərmisək bolmaytti. Biz uning: “Kiqik ininglarni elip kelinglar” dəydiƣanliⱪini nədin biləttuⱪ?
8 Yəⱨuda Isra’ilƣa:
– Binyaminni manga tapxurung. Biz dərⱨal yolƣa qiⱪayli. Xundaⱪ ⱪilƣanda, biz, siz wə balilirimiz aqliⱪtin ɵlməymiz! 9 Kiqik inimƣa mən kepil, pütün jawabkarliⱪni üstümgə alay. Mən uni aman-esən ⱪayturup kelip, ɵz ⱪolingizƣa tapxurmisam, ɵmürwayət əyiblik bolup ketəy! 10 Əgər biz waⱪitni kəynigə sürmigən bolsaⱪ, bu qaƣⱪiqə ikki ⱪetim berip keləttuⱪ, – dedi.
11 Isra’il ularƣa:
– Undaⱪ bolsa, mundaⱪ ⱪilinglar. Bax wəzirgə bir’az məlⱨəm, ⱨəsəl, dora-dərman, murməkki, pistə-badam ⱪatarliⱪ əng yahxi yərlik alaⱨidə məⱨsulatlardin sowƣat alƣaq beringlar. 12 Yənə bir ⱨəssə artuⱪ pul alƣaq berip, aldinⱪi ⱪetim taƣarliringlarƣa selip ⱪoyƣan pullarni ⱪayturup beringlar. Eⱨtimal bu ixta səwənlik kɵrüngən boluxi mumkin. 13 Ininglarnimu u kixining yeniƣa tezdin elip beringlar. 14 Ⱨəmmigə ⱪadir Huda uning kɵngligə insap berip, Binyamin bilən Ximonni silərgə ⱪoxup ⱪayturƣay. Nawada təⱪdir balilirimni məndin ayriwətsə, amalim ⱪanqə! – dedi.
15 Buning bilən ular təyyarliƣan sowƣatlirini, bir ⱨəssə artuⱪ pul wə Binyaminni elip, yolƣa qiⱪti. Ular Misirƣa barƣandin keyin, Yüsüp bilən kɵrüxti. 16 Binyaminning ular bilən billə kəlgənlikini kɵrgən Yüsüp ƣojidariƣa:
– Bu kixilərni ɵyümgə elip bar. Ular qüxlük tamaⱪta mən bilən billə bolidu. Silər bir mal soyup, ziyapət təyyarlanglar, – dedi.
17 Ƣojidar buyruⱪⱪa bina’ən ularni Yüsüpning ɵyigə elip bardi. 18 Ular ƣojidar təripidin Yüsüpning ɵyigə baxlap berilƣanliⱪidin intayin ⱪorⱪuxup: “Bizni qoⱪum aldinⱪi ⱪetim taƣarlirimizda ⱪayturulƣan pullar səwəbidin bu yərgə elip kəldi. Eⱨtimal ular bizgə tuyuⱪsiz ⱨujum ⱪilip, exəklirimizni tartiwelip, bizni ⱪul ⱪilixi mumkin!” deyixti, 19 ⱨəmdə Yüsüpning dərwazisi aldiƣa berix bilənla, ular ƣojidarƣa:
20 – Təⱪsir! Aldinⱪi ⱪetim biz bu yərgə axliⱪ alƣili kəlgəniduⱪ. 21 Ɵygə ⱪaytix yolimizda ⱪonidiƣan yərgə kelip taƣarlarni aqsaⱪ, pullirimizning taƣarlirimizda ɵz peti turƣanliⱪini kɵrduⱪ. Ⱨazir bu pullarni ⱪayturup berix üqün əkəlduⱪ. 22 Buningdin baxⱪa, biz yənə axliⱪ setiwalidiƣanƣimu pul əkəlduⱪ. Aldinⱪi ⱪetim taƣarlirimizƣa pullarni kim selip ⱪoydikin bilmiduⱪ, – deyixti.
23 Ƣojidar ularƣa:
– Ⱪorⱪmanglar! Ⱪorⱪmanglar! Pulliringlarni mən tapxurup alƣanidim. Uni taƣarliringlarƣa qoⱪum Huda, yəni atanglar etiⱪad ⱪilip kəlgən Huda selip ⱪoyƣan ohxaydu, – dedi. Andin, u Ximonni zindandin elip qiⱪip, ularƣa tapxurup bərdi.
24 Ƣojidar ularni Yüsüpning ɵyigə baxlap, putlirini yuyuxⱪa su, exəklirigə bolsa yəm bərdi. 25 Ular sowƣatlarni təyyarlap, qüxtə Yüsüp kəlgəndə uningƣa təⱪdim ⱪilixni kütüp turdi. Qünki, ular Yüsüp bilən tamaⱪta billə bolidiƣanliⱪi toƣrisidiki həwərni angliƣanidi. 26 Yüsüp ɵygə kəlgəndə, ular baxlirini yərgə təgküqə egip təzim ⱪilip, sowƣatlarni sundi. 27 Yüsüp ular bilən salamlaxⱪandin keyin:
– Silər manga yaxinip ⱪalƣan atanglar toƣruluⱪ gəp ⱪilƣanidinglar. U kixi ⱪandaⱪ, ⱨayatmu? – dəp soridi.
28 Ular jawabən:
– Mɵmin kəminilirining atisi ⱨayat wə yahxi turuwatidu, – dəp, baxlirini ⱪayta yərgə təgküqə egip təzim ⱪildi.
29 Yüsüp bir anidin bolƣan ɵz inisi Binyaminni kɵrüp:
– Silər manga eytⱪan ⱨeliⱪi əng kiqik ininglar muxumu? Əy oƣlum, sanga Huda bəht ata ⱪilƣay – dedi.
30 Yüsüp ɵz inisiƣa bolƣan ⱪaynaⱪ meⱨir ⱨessiyatini basalmay, kɵpqilikning aldida ün selip yiƣliwətküdək bolup kətti. Xunga, ularning yenidin qiⱪip, ɵz ⱨujrisiƣa kirip birⱨazaƣiqə kɵz yexi ⱪildi. 31 Andin, u yüzini yuyup, ⱨessiyatini besip, ⱪaytip kirip, hizmətqilirigə tamaⱪ əkirixkə buyrudi.
32 Yüsüp ɵzi yalƣuz bir dastihanda, ⱪerindaxliri ayrim bir dastihanda olturdi. Ziyapəttə billə bolƣan Misirliⱪlar yənə bir dastihanda olturdi. Qünki, Misirliⱪlar Ibraniylar bilən bir dastihanda olturuxni tɵwən kɵrətti. 33 Yüsüp ⱪerindaxlirini ɵzigə ⱪaritip, qong-kiqik tərtipi boyiqə olturƣuzdi. Buni kɵrgən aka-ukiliri ⱨang-tang bolƣinidin bir-birigə ⱪarixip ⱪoyuxatti. 34 Yüsüp ularƣa ɵz dastihinidin tamaⱪ bɵlüp bərdi. Binyaminƣa bolsa baxⱪilarningkidin bəx ⱨəssə artuⱪ usup bərdi. Ular Yüsüp bilən billə yəp-iqip, intayin huxal boluxti.
44 Yüsüpning kümüx jamining yoⱪilip ketixi
1 Yüsüp ƣojidariƣa:
– Sən ularning taƣarliriƣa elip ketəligüdək axliⱪ ⱪaqilap, pullirini ɵz taƣarliriƣa selip ⱪoy. 2 Ularning əng kiqikining taƣiriƣa mening kümüx jamim bilən ɵz pulini selip ⱪoy! – dəp buyruⱪ ⱪildi. Ƣojidar buyruⱪⱪa bina’ən xundaⱪ ⱪildi.
3 Ətisi tang səⱨərdə, Yüsüpning ⱪerindaxliri exəkliri bilən yolƣa selip ⱪoyuldi. 4 Ular xəⱨərdin qiⱪip anqə yiraⱪⱪa barmayla, Yüsüp ƣojidariƣa:
– Sən dərⱨal ularning kəynidin ⱪoƣlap berip, ularƣa: “Silər nemixⱪa yahxiliⱪⱪa yamanliⱪ ⱪilisilər? 5 Nemixⱪa hojayinimning kümüx jamini oƣrilap ketisilər? Hojayinim u jamda ⱨəm xarab iqidu, ⱨəm pal aqidu. Silər eƣir gunaⱨ ɵtküzdünglar!” degin, – dedi.
6 Ƣojidar ularƣa yetixkəndə, Yüsüpning sɵzini dedi.
7 Ular:
– Ƣojam, bu nemə degənliri? Kəminiliri bundaⱪ ixtin neridur! 8 Ɵzlirigə məlum, biz ⱨətta ɵtkən ⱪetimda taƣarlirimizda pullarning barliⱪini kɵrüp, uni Kən’andin ⱪayturup əkəlgən tursaⱪ, hojayiningizning altun-kümüxlirini yənə oƣrilamtuⱪ? 9 Əgər ɵzliri ⱪaysimizning taƣiridin jamni tepiwalsila, xu ɵlümgə məⱨkum bolsun. Ⱪalƣanlirimizmu ɵzlirining ⱪuli bolayli! – deyixti.
10 Ƣojidar:
– Bu sɵzünglarƣa ⱪoxulimən. Əmma, jamni oƣriliƣan kixinila elip ⱪalimən. Ⱪalƣanliringlar ⱪaytip kətsənglar bolidu, – dedi.
11 Buning bilən, kɵpqilik dərⱨal ɵz taƣarlirini yərgə qüxürüp aqti. 12 Ƣojidar qongining taƣiridin baxlap taki əng kiqikiningkigiqə inqikiləp ahturdi. Ahirda, kümüx jamni Binyaminning taƣiridin tepiwaldi. 13 Ⱪerindaxlar ümidsizləngən ⱨalda kiyimlirini yirtixip, yük-taⱪlirini exəklirigə artip, yənə xu xəⱨərgə ⱪaytip kelixti.
Yəⱨudaning Binyamin üqün yelinixi
14 Yəⱨuda wə ⱪerindaxliri Yüsüpning aldiƣa ⱪaytip barƣinida, Yüsüp tehi ɵyidə idi. Ular ɵzlirini uning aldiƣa taxlap yərgə atti. 15 Yüsüp ularƣa:
– Silərning bu nemə ⱪilƣininglar? Manga ohxax yuⱪiri mərtiwidiki bir kixining silərning yürüx-turuxunglarƣa pal aqalaydiƣanliⱪimni bilməyttinglarmu? – dedi.
16 Yəⱨuda jawabən:
– I aliyliri, biz bu ixⱪa nemə deyələymiz? Uni almiduⱪ, dəp ⱪandaⱪmu ɵzimizni aⱪliyalaymiz? Huda kəminilirining gunaⱨini eqip taxlidi. Əmdi jam qiⱪⱪan kixila əməs, ⱨəmmimiz ɵzlirining ⱪuli bolƣaymiz! – dedi.
17 Yüsüp ularƣa:
– Yaⱪ! Ⱨərgiz undaⱪ ⱪilmaymən. Pəⱪət jamni alƣan kixi manga ⱪul bolsun. Ⱪalƣanliringlar atanglarning yeniƣa aman-esən ⱪaytip ketinglar, – dedi.
18 Yəⱨuda Yüsüpning aldiƣa berip:
– I aliyliri, ɵzlirigə əⱨwalni oquⱪ bayan ⱪiliximƣa ruhsət ⱪilƣayla. Ɵzliri padixaⱨ bilən barawər, kəminilirigə rəⱨim ⱪilƣayla! 19 Ɵzliri bizdin: “Silərning atanglar yaki baxⱪa ⱪerindaxliringlar barmu?” dəp soriƣanlirida, 20 biz: “Yaxinip ⱪalƣan atimiz wə atimiz yaxinip ⱪalƣanda tapⱪan bir kiqik inimiz bar. Bu inimizning bir ⱪorsaⱪtin bolƣan akisi ɵlüp kətkən. U ularning anisidin ⱪalƣan birdinbir bala, xunga atimiz uningƣa bək amraⱪ” degəniduⱪ. 21 Ɵzliri biz kəminilirigə: “Uni elip kelinglar, ɵz kɵzüm bilən kɵrəy” dəp tapiliƣandila. 22 Lekin, biz bu balining atisidin ayrilalmaydiƣanliⱪini, əgər ayrilsa, atimizning qoⱪum ɵlidiƣanliⱪini eytⱪinimizda, 23 ɵzliri biz kəminilirigə: “Kiqik ininglarni elip kəlmigüqə, yüzümgə ⱪariƣuqi bolmanglar!” degənidila. 24 Biz atimizning yeniƣa berip, ɵzlirining sɵzlirini yətküzduⱪ.
25 Keyin, u bizni yənə axliⱪ əkelixkə buyruƣanda, 26 biz uningƣa: “Inimiz biz bilən billə barmiƣuqə, biz u kixining yüzigə ⱪariyalmaymiz. Kiqik inimiz biz bilən billə barmisa, bizmu barmaymiz” degəniduⱪ. 27 Kəminilirining atisi bizgə: “Silərgə məlumki, ayalim Raⱨilə manga pəⱪət ikki oƣul tuƣup bərdi. 28 Ularning biri məndin juda boldi. U məndin ayrilƣandin keyin, uni ⱪayta kɵrmidim. U qoⱪum yirtⱪuq ⱨaywanlarƣa yəm boldi. 29 Əgər silər bu oƣlumni məndin elip ketip, umu yolda birər kɵngülsizlikkə yoluⱪup ⱪalsa, ⱪeriƣinimda ⱨəsrət qekip, ɵlüp ketimən” degənidi. 30 Əmdi oylap baⱪsila! Əgər biz bu balini elip kətmisək, kəminilirining atisi bu balining ⱪaytip kəlmigənlikini kɵrüpla, ⱨayatidin ayrilidu. Qünki, uning ⱨayati bu balining təⱪdirigə baƣliⱪ. 31 Atimiz bilən kɵrüxkinimizdə, inimiz yoⱪ bolsa, u ⱨəsrət qekip ɵlüp ketidu. Uning ɵlüxigə biz səwəbqi bolƣan bolimiz. 32 Kəminiliri atamƣa kepillik berip: “Əgər balini ⱪayturup kəlmisəm, ɵmürwayət əyiblik bolup ketəy” degənidim. 33 Xunga, i aliyliri, bu bala üqün kəminiliri ⱪelip, ɵzlirigə ⱪul bolsun. U bala bolsa akiliri bilən billə ⱪaytip kətsun! 34 Əgər bu bala mən bilən billə kətmisə, mən atamning yüzigə ⱪandaⱪ ⱪariyalaymən? Mən atamning bundaⱪ bala-ⱪazaƣa uqrixiƣa qidap turalmaymən! – dedi.
45 Yüsüpning ⱪerindaxliriƣa ɵzini axkarilixi
1-2 Yüsüp ɵz ⱨessiyatini besiwelixⱪa amalsiz ⱪelip, hizmətkarlirining taxⱪiriƣa qiⱪip turuxini buyrudi. U ⱪerindaxliri bilən yalƣuz ⱪalƣanda, ɵzining kim ikənlikini məlum ⱪildi-də, xundaⱪ ⱪattiⱪ yiƣlidiki, uning awazini ɵyning sirtidikilərmu anglidi wə anglap ⱪelip, bu həwərni tezdin padixaⱨⱪa yətküzdi.
3 Yüsüp Ibraniy tilida ⱪerindaxliriƣa mundaⱪ dedi:
– Mən Yüsüp bolimən! Atam salamətmu?
Bu gəpni angliƣan ⱪerindaxliri ⱨoduⱪup kətkinidin gəp ⱪilalmay turupla ⱪaldi. 4 Yüsüp ularni aldiƣa qaⱪirdi. Ular uning aldiƣa kəlgəndə, mundaⱪ dedi:
– Mən silərning ininglar, yəni silər Misirƣa setiwətkən Yüsüp bolimən. 5 Lekin, silər bu ix üqün ənsirəp, ɵzünglarni əyibkə buyrumanglar. Huda həlⱪning ⱨayatini saⱪlap ⱪelix üqün, meni awwal bu yərgə əwətkən. 6 Bu yərdiki ⱪəⱨətqilikkə əmdi ikki yil boldi. Yənə bəx yilƣiqə teriⱪqiliⱪ ⱪilƣilimu bolmaydu, ⱨosul alƣilimu bolmaydu. 7 Xunga, silərning nəslinglarni saⱪlap ⱪelix ⱨəm ⱨayatinglarni ⱪutⱪuzup ⱪelix üqün, Huda qong mɵjizə kɵrsitip meni bu yərgə awwal əwətti. 8 Demək, meni bu yərgə elip kəlgən silər əməs, bəlki Hudadur. U meni padixaⱨning bax məsliⱨətqisi wə Misirning bax wəzirlikigə olturƣuzup, pütün məmlikətni idarə ⱪilixⱪa muyəssər ⱪildi.
9 Silər atamning yeniƣa tezdin berip, uningƣa: “Oƣlingiz Yüsüp: ‘ Huda meni pütün Misir dɵlitining bax wəziri ⱪilip tiklidi. Siz əmdi keqikməy, bu yərgə tezdin yetip keling. 10 Oƣul-ⱪizliringiz, nəwriliringiz, ⱪoy-kaliliringiz wə baxⱪa pütün tə’əlluⱪatingizni əkelip, Goxən wilayiti ətrapida manga yeⱪin olturung. 11 Sizning pütün a’ilə wə mal-waranliringiz bilən aqliⱪtin müxkül əⱨwalƣa qüxüp ⱪalmasliⱪingiz üqün, mən sizni baⱪimən. Qünki, ⱪəⱨətqilik yənə bəx yil dawamlixidu!’ dedi” dənglar, – dedi.
12 Yüsüp yənə:
– Mana, mening kim ikənlikimni silər ⱨəmminglar ɵz kɵzünglar bilən kɵrdünglar, Binyamin sənmu, kɵrdüng. 13 Atamƣa Misirdiki ⱨɵrmitimning ⱪanqilik yuⱪiriliⱪini eytinglar wə kɵrgənliringlarning ⱨəmmisini yətküzüp, uni tezdin bu yərgə elip kelinglar, – dedi.
14 U inisi Binyaminni ⱪuqaⱪlap, yənə ⱪattiⱪ yiƣlap kətti. Inisimu uning boyniƣa esilip ⱪattiⱪ yiƣlidi. 15 Andin, u yiƣliƣan peti akiliri bilən bir-birləp sɵyüxüp kɵrüxti. Xuningdin keyin, ⱪerindaxliri uning bilən sɵzlixixkə baxlidi.
16 Yüsüpning ⱪerindaxlirining Misirƣa kəlgənliki toƣrisidiki həwər ordiƣa yetip kəlgəndə, padixaⱨ wə hizmətkarliri intayin huxal boluxup kətti. 17 Padixaⱨ Yüsüpkə:
– Ⱪerindaxliringƣa eyt, ulaƣliriƣa mal artip, dərⱨal Kən’anƣa ⱪaytip berip, 18 atang bilən barliⱪ a’ilə tawabi’atlirini bu yərgə elip kəlsun. Mən ularƣa Misirning əng yahxi zeminini berimən. Ular bu yərdə bayaxat turmuxtin bəⱨrimən bolsun. 19 Ularƣa yənə xunimu eytip ⱪoy: “Ular atangni wə hotun, bala-qaⱪilirinimu elip kelix üqün, Misirdin ⱨarwa alƣaq kətsun. 20 Ular u yərdiki tə’əlluⱪatini oylimisun, qünki Misir zeminining əng yahxi nərsiliri ularning bolidu”, – dedi.
21 Isra’ilning oƣulliri bu sɵzgə bina’ən ix ⱪildi. Yüsüp padixaⱨning əmri boyiqə ularƣa ⱨarwa wə yolƣa yetərlik ozuⱪ təyyarlap bərdi. 22 U yənə ⱨərbir akisiƣa bir ⱪurdin yengi kiyim sowƣat ⱪildi. Binyaminƣa bolsa bəx ⱪur kiyim bilən üq yüz kümüx tənggə bərdi. 23 U atisiƣa on ⱨangga exəkkə Misirning əng yahxi məⱨsulatlirini, yənə on mada exəkkə atisining Misirƣa kelix yolida istemal ⱪilixiƣa axliⱪ, nan wə baxⱪa yeməkliklərni artip bərdi. 24 U ⱪerindaxlirini yolƣa selix aldida ularƣa yolda jedəl-majira qiⱪarmasliⱪni tapilidi.
25 Ular Misirdin qiⱪip, Kən’anƣa – atisining yeniƣa ⱪaytip bardi. 26 Ular atisiƣa:
– Yüsüp ⱨayat ikən! Misirning bax wəziri boptu! – dedi.
Yaⱪupning tənliri juƣuldap kətti. U ularning sɵzigə ixənmidi. 27 Lekin, u ulardin Yüsüpning eytip bərgən sɵzlirini anglap ⱨəmdə Yüsüpning ɵzini elip kelixkə əwətkən ⱨarwilirini kɵrüp, əs-ⱨoxiƣa kəldi. 28 U:
– Boldi! Oƣlum Yüsüpning ⱨayat ikənlikigə əmdi ixəndim! Kɵzümning oquⱪida berip uni kɵrəy! – dedi.
46 Yaⱪupning pütün a’ilisini elip Misirƣa berixi
1 Isra’il pütün mal-mülüklirini yiƣixturup, Bə’ərxəbaƣa kelip, u yərdə atisi Is’ⱨaⱪ etiⱪad ⱪilƣan Hudaƣa atap ⱪurbanliⱪ ⱪildi. 2 Xu keqə, uningƣa bir ƣayibanə alamət kɵrünüp, Huda uni:
– Yaⱪup, Yaⱪup! – dəp qaⱪirdi.
– Ləbbəy, – dəp jawab bərdi u.
3 Huda uningƣa:
– Mən Huda, sening atang etiⱪad ⱪilƣan Hudadurmən. Sən Misirƣa berixtin ⱪorⱪma. Qünki, mən u yərdə sening əwladliringni uluƣ bir həlⱪ ⱪilimən. 4 Mən sən bilən billə Misirƣa berip, andin əwladliringni qoⱪum bu zeminƣa ⱪayturup kelimən. Sən aləmdin ɵtkəndə, Yüsüp yeningda bolidu, – dedi.
5 Yaⱪup Bə’ərxəbadin yolƣa qiⱪti. Uning oƣulliri uni wə hotun-balilirini Misir padixaⱨi əwətkən ⱨarwilarƣa olturƣuzup, 6 Kən’anda tapⱪan mal-waranliri bilən tə’əlluⱪatlirini elip, Misirƣa ⱪarap mangdi. Xundaⱪ ⱪilip, Yaⱪup pütün əwladlirini elip Misirƣa kəldi. 7 Oƣul-ⱪizliri wə oƣul-ⱪiz nəwrilirimu billə bardi.
8 Isra’il dəpmu atalƣan Yaⱪup bilən billə Misirƣa barƣan əwladlirining isimliki tɵwəndikiqə:
Yaⱪupning qong oƣli Ruben 9 wə uning oƣulliri: Hanok, Pallu, Həzron wə Karmi ⱪatarliⱪlar.
10 Ximon wə uning oƣulliri: Yemu’il, Yamin, Oⱨad, Yakin, Zohar wə Kən’anliⱪ ayalidin bolƣan Xa’ul ⱪatarliⱪlar.
11 Lawiy wə uning oƣulliri: Gerxon, Ⱪoⱨat wə Mirari ⱪatarliⱪlar.
12 Yəⱨuda wə uning oƣulliri: Xelaⱨ, Pərəs wə Zərah ⱪatarliⱪlar. Yəⱨudaning yənə Er wə Onan degən oƣulliri bolup, ular Kən’anda ɵlüp kətkənidi.
Pərəsning oƣulliri: Həzron bilən Ⱨamul.
13 Issakar wə uning oƣulliri: Tolaⱨ, Puwa, Yob wə Ximron ⱪatarliⱪlar.
14 Zəbulun wə uning oƣulliri: Sərəd, Elon wə Yahlil ⱪatarliⱪlar.
15 Yuⱪiridikilər Leyaⱨ Paddan-arramda Yaⱪupⱪa tuƣup bərgən əwladlar bolup, ⱪizi Dina bilən jəm’iy ottuz üq nəpər idi.
16 Gad wə uning oƣulliri: Səfon, Ⱨaggi, Xuniy, Ezbon, Əri, Arodi wə Ar’eli ⱪatarliⱪlar.
17 Axer wə uning pərzəntliri: oƣulliri Yimna, Yixwa, Yixwi, Bəriya wə ⱪizi Səraⱨ. Bəriyaning oƣulliri: Ⱨebər wə Malkel idi.
18 Yuⱪiridikilər Laban ⱪizi Leyaⱨⱪa dedək ⱪilip bərgən Zilpa Yaⱪupⱪa tuƣup bərgən əwladlar bolup, ular jəm’iy on altə nəpər idi.
19 Yaⱪupning ayali Raⱨilə uningƣa ikki oƣul tuƣup bərgən bolup, ular Yüsüp bilən Binyamin idi. 20 Yüsüp Misirda On xəⱨirining roⱨaniysi Potifəraning ⱪizi Asinattin Manassə wə Əfrayim isimlik ikki oƣul tapⱪanidi.
21 Binyaminning oƣulliri: Bəla, Bekər, Axbel, Gera, Na’aman, Eⱨi, Rox, Muppim, Ⱨuppim wə Arid ⱪatarliⱪlar.
22 Yuⱪiridikilər Raⱨilə Yaⱪupⱪa tuƣup bərgən əwladlar bolup, jəm’iy on tɵt nəpər idi.
23 Dan wə uning oƣli Huxim.
24 Naftali wə uning oƣulliri: Yahsi’il, Guni, Yəsər wə Xilləm ⱪatarliⱪlar.
25 Yuⱪiridikilər Labanning ⱪizi Raⱨiləgə dedək ⱪilip bərgən Bilⱨaⱨ Yaⱪupⱪa tuƣup bərgən əwladlar bolup, jəm’iy yəttə nəpər idi.
26 Demək, Yaⱪupning kelinlirini ⱨesabⱪa almiƣanda, Yaⱪup bilən billə Misirƣa barƣan ɵz əwladliri jəm’iy atmix altə kixi idi. 27 Yüsüpning Misirda tapⱪan ikki oƣlini ⱪoxⱪanda, Yaⱪup jəmətining Misirdiki nopusi jəm’iy yətmix* Bu babning 15-, 18-, 22-, 25-ayətliridə tilƣa elinƣan adəm sanini ⱪoxⱪanda Misirƣa barƣanlar jəm’iy 70 adəm bolidu. Biraⱪ, bu ayəttə tilƣa elinƣan 66 adəm iqigə Yüsüpning ikki oƣli – Manassə bilən Əfrayim, xundaⱪla Yəⱨudaning Kən’anda ɵlüp kətkən ikki oƣli – Er bilən Onan ⱪoxulmiƣan. kixi boldi.
Yaⱪup wə uning jəmətining Misirƣa yetip kelixi
28 Yaⱪup Yüsüp bilən Goxən wilayitidə kɵrüxüx üqün, Yəⱨudani uning yeniƣa yɵnilixni uⱪup kelixkə əwətti. Yaⱪuplar Goxəngə kəlginidə, 29 Yüsüp wəzirlik ⱨarwisida olturup, atisining aldiƣa bardi. Ular didar kɵrüxüx bilənla, Yüsüp atisini ⱪuqaⱪlap uzunƣiqə yiƣlidi. 30 Isra’il Yüsüpkə:
– Mən sening ⱨayat ikənlikingni ɵz kɵzüm bilən kɵrdüm. Əmdi ɵlüp kətsəmmu razimən! – dedi.
31 Andin, Yüsüp ⱪerindaxliri wə qong ɵydikilirigə mundaⱪ dedi:
– Mən padixaⱨⱪa silərning Kən’andin bu yərgə kɵqüp kəlgənlikinglarni məlum ⱪilay. 32 Uningƣa silərning qarwiqi ikənlikinglarni, mal-mülkünglarni elip kəlgənlikinglarni eytay. 33 Padixaⱨ silər bilən kɵrüxüp, kəspinglarni sorisa, 34 uningƣa: “Biz kiqikimizdin tartip qarwiqiliⱪ ⱪilip kəlgən. Ata-bowilirimizmu qarwiqi idi” dənglar. Xuning bilən, u silərni ɵz həlⱪidin ayrip, Goxəngə orunlaxturidu, – dedi.
Yüsüpning bundaⱪ deyixidiki səwəb, Misirliⱪlar mal baⱪⱪuqilarni pəⱪət kɵzgə ilmaytti.
*27 47
1 Buning bilən, Yüsüp padixaⱨ bilən kɵrüxkili berip, uningƣa:
– Atam bilən ⱪerindaxlirim Kən’andin ⱪoy-kala wə pütün mal-mülüklirini elip bu yərgə kəldi. Ⱨazirqə ular Goxəndə turuwatidu, – dedi.
2 Andin keyin, Yüsüp bəx ⱪerindixini tallap, padixaⱨ bilən kɵrüxüxkə elip kəldi.
3 Padixaⱨ Yüsüpning ⱪerindaxliridin:
– Silər ⱪaysi kəsip bilən xuƣullinisilər? – dəp soridi.
Ular jawabən:
– Janabliri, kəminiliri ata-bowilirimizƣa ohxax, mal beⱪix bilən tirikqilik ⱪilimiz. 4 Kən’anda ⱪəⱨətqilik eƣir bolƣaqⱪa, mal baⱪidiƣan otlaⱪmu yoⱪ. Xu səwəbtin, biz bu yərgə kɵqüp kəlduⱪ. Janabliridin kəminilirining Goxən wilayitidə turuxiƣa ijazət berixlirini soraymiz, – dedi.
5 Padixaⱨ Yüsüpkə:
– Atang bilən ⱪerindaxliring bu yərgə kəptu. 6 Misirning zemini ularning aldida turuptu. Ɵzliri məmlikətning əng yahxi yerini tallisun. Goxəndə tursimu boliweridu. Ularning arisida iⱪtidarliⱪ kixilər bolsa, mallirimni baxⱪuruxⱪa ⱪoysangmu bolidu, – dedi.
7 Keyin, Yüsüp atisi Yaⱪupni ordiƣa baxlap kelip, Misir padixaⱨi bilən kɵrüxtürdi. Yaⱪup padixaⱨⱪa bəht-sa’adət tilidi. 8 Padixaⱨ uningdin:
– Ⱪanqə yaxⱪa kəldingiz? – dəp soridi.
9 Yaⱪup uningƣa:
– Mən bu dunyada musapir bolup, bir yüz ottuz yil yaxidim. Bu japa-muxəⱪⱪətlik ⱨayatimda tehi ata-bowilirimdək uzun ɵmür kɵrmidim, – dəp jawab bərdi.
10 Hoxlixix aldida, Yaⱪup yənə padixaⱨⱪa bəht tiləp, andin qiⱪip kətti. 11 Yüsüp padixaⱨning əmri boyiqə atisi bilən ⱪerindaxlirini Misirƣa orunlaxturdi. U Rəmses xəⱨirining yenidin dɵlətning əng yahxi yerini ularƣa zeminliⱪⱪa bərdi 12 ⱨəmdə atisi, ⱪerindaxliri wə ularning ɵydikilirigə nopusning saniƣa ⱪarap, axliⱪ yətküzüp bərdi.
Aqarqiliⱪ
13 Aqarqiliⱪ intayin eƣirlixip kətkənliktin, ⱨəmmə yərdə axliⱪ ⱪalmiƣanidi. Misirliⱪlar bilən Kən’anliⱪlar aqliⱪtin ajizlap kətti. 14 Yüsüp axliⱪ setip, ularning ⱨəmmə pullirini yiƣiwelip ordiƣa tapxurdi. 15 Misir wə Kən’andiki həlⱪning ⱪolidiki pullar tügigəndə, Misir həlⱪi Yüsüpning aldiƣa kelip, uningdin:
– Pullirimiz tügəp kətti. Ɵlümdin saⱪlinip ⱪeliximiz üqün bir amal ⱪilip, bizgə axliⱪ yətküzüp bərgəyla, – dəp tələp ⱪildi.
16 Yüsüp ularƣa:
– Əgər pulunglar tügəp kətkən bolsa, melinglarni axliⱪⱪa tegixinglar, – dedi.
17 Buning bilən, ular mallirini Yüsüpning aldiƣa elip kelixti. Yüsüp ularning at, exək, ⱪoy, kala wə ɵqkilirigə axliⱪ tegixip bərdi. Xundaⱪ ⱪilip, Yüsüp ularning mal-qarwilirining bədiligə xu yili ularni axliⱪ bilən təminlidi.
18 Keyinki yili, ular yənə kelip:
– I aliyliri, ⱨəⱪiⱪiy əⱨwalni yoxurmaymiz. Pullirimiz pütünləy tügidi. Mallirimizmu ɵzlirigə ɵtüp kətti. Ⱨazir bizning tenimiz wə yerimizdin baxⱪa ⱨeq nərsimiz ⱪalmidi. 19 Ɵlümdin saⱪlinip ⱪeliximizƣa bir amal ⱪilƣayla! Yərlirimizning aⱪ taxlinip ⱪalmasliⱪi üqün, ɵzimiz bilən yerimizni axliⱪⱪa almaxturup bərgəyla. Yərlirimiz padixaⱨning bolsun. Ɵzimizmu padixaⱨning ⱪuli bolup, uning deⱨⱪanqiliⱪini ⱪilayli. Ⱨayat ⱪeliximiz üqün, yərlərni teriximizƣa uruⱪluⱪ bərgəyla! – dəp tələp ⱪildi.
20 Xundaⱪ ⱪilip, Yüsüp padixaⱨ üqün Misirning pütün zeminini setiwaldi. Aqarqiliⱪning eƣirliⱪidin Misirliⱪlar yərlirini setixⱪa məjbur boldi. Nətijidə, pütün yər-zemin padixaⱨⱪa ɵtüp kətti. 21 Pütün Misir həlⱪimu uning ⱪuli bolup ⱪaldi. 22 Pəⱪət roⱨaniylarning yərlirila ɵz ⱪollirida ⱪaldi. Ularning yərlirini setixi ⱨajətsiz idi. Qünki, ular padixaⱨtin ⱨəⱪsiz axliⱪ alatti.
23 Yüsüp həlⱪⱪə:
– Mən padixaⱨ üqün silərni wə yər-zeminliringlarni setiwalƣanikənmən, u yərgə deⱨⱪanqiliⱪ ⱪilixinglar üqün uruⱪ berəy. 24 Ⱨosul waⱪtida, ⱨosulning bəxtin birini padixaⱨⱪa tapxurup, ⱪalƣinini ɵzünglarƣa wə a’ilənglərgə ozuⱪ wə uruⱪluⱪ ⱪilinglar, – dedi.
25 Ular:
– I aliyliri, ɵzliri ⱨayatimizni ⱪutⱪuzup ⱪaldila. Bizgə xəpⱪət ⱪilip, bizni ⱪulluⱪⱪa ⱪobul ⱪilƣayla,* Əgər ular ⱪulluⱪⱪa ⱪobul ⱪilinsa, turmuxidin ƣəm ⱪilmaytti. Qünki, hojayini ularning ⱪorsiⱪini baⱪatti. – deyixti.
26 Xunga, Yüsüp Misirliⱪlarƣa “Deⱨⱪanqiliⱪ məⱨsulatliri ⱨosulining bəxtin bir ⱪismini padixaⱨⱪa tapxurux kerək” degən ⱪanunni tüzüp bərdi. Bu ⱪanun bügüngiqə küqkə igə bolmaⱪta. Pəⱪət roⱨaniylarning yərlirila padixaⱨⱪa ɵtmidi.
Yaⱪupning ahirⱪi təlipi
27 Isra’illar Misirning Goxən wilayitidə olturaⱪlaxti. Ular ronaⱪ tepip, aⱨaliliri ⱨəssiləp kɵpəydi. 28 Yaⱪup Misirda on yəttə yil yaxap, bir yüz ⱪiriⱪ yəttə yil ɵmür kɵrdi. 29 U ɵlüx aldida Yüsüpni qaⱪirtip kelip, uningƣa:
– Əgər sən məndin razi bolsang, ⱪolungni ikki yotamning astiƣa ⱪoyup, manga ƣəmhorluⱪ kɵrsitip, meni Misirƣa dəpnə ⱪilmasliⱪⱪa ⱪəsəm ⱪilƣin. 30 Mən wapat bolƣanda, meni Misirdin elip qiⱪip, ata-bowam dəpnə ⱪilinƣan yərgə dəpnə ⱪilƣin, – dedi.
Yüsüp atisiƣa:
– Tapxuruⱪingizni qoⱪum orundaymən, – dedi.
31 Isra’il:
– Undaⱪ bolsa, manga ⱪəsəm ⱪilƣin, – dedi.
Xuning bilən, Yüsüp ⱪəsəm ⱪildi. Isra’il kariwatning bax təripidə bax ⱪoyup, Hudaƣa mədⱨiyə oⱪudi.
*25 48 Yaⱪupning Əfrayim wə Manassəgə həyrlik du’a ⱪilixi
1 Birməzgildin keyin Yüsüpkə atisining aƣrip ⱪalƣanliⱪi toƣrisidiki həwər yətti. Xunga, Yüsüp ikki oƣli Manassə bilən Əfrayimni elip atisining yeniƣa bardi. 2 Yaⱪup oƣli Yüsüpning kəlgənlikini anglap, yatⱪan ornidin küqining bariqə küqəp turup, aran olturdi. 3 Yaⱪup Yüsüpkə:
– Ⱨəmmigə ⱪadir Huda Kən’andiki Luz degən yərdə manga kɵrünüp, manga bəht ata ⱪilƣanidi. 4 U manga: “Mən sening əwladliringni kɵpəytip, ularni nurƣun millət ⱪilimən wə bu zeminni sening əwladliringƣa mənggü zeminliⱪⱪa berimən” degənidi, – dedi.
5 Yaⱪup yənə:
– Əy Yüsüp, mən Misirƣa kəlməstə, sən bu yərdə ikki oƣul tepipsən. Bu ikki oƣul, yəni Əfrayim bilən Manassə, Ruben bilən Ximonƣa ohxax mening oƣullirim ⱨesablansun.* Yaⱪupning oƣullirining əwladliri keyin Isra’il həlⱪining 12 ⱪəbilisini təxkil ⱪilƣan. Yaⱪupning Əfrayim bilən Manassəni oƣlum deyixi bilən, ular keyin Yüsüpning orniƣa 12 ⱪəbilining ikkisini təxkil ⱪilip, on ikkigə bɵlüngən Kən’an zeminining ikki parqisigə igə boldi. Yaⱪupning 12 oƣlining üqinqisi Lawayning əwladliri bolsa keyin mərkiziy ibadəthanida hizmət ⱪilidiƣan roⱨaniylar bolup, zeminƣa igə bolmidi. 6 Baxⱪa bala tapsang, ɵzüngning bolsun. Ular kəlgüsidə mirashorluⱪ ⱪilidiƣan yər Əfrayim bilən Manassəning zemini iqidə bolsun. 7 Bundaⱪ ⱪiliximdiki məⱪsət, anang Raⱨiləning wəjidindur. Mən Paddan-arramdin ⱪaytip kəlginimdə, anang Kən’an rayonidiki Əfrataƣa baridiƣan yol boyida meni ⱨəsrəttə ⱪaldurup wapat boldi. Mən uni xu yərdila dəpnə ⱪilƣanidim, – dedi. (Əfrata ⱨazir “Bəytləⱨəm” dəp atilidu.)
8 Isra’il Yüsüpning oƣullirini kɵrüp:
– Bu balilar kim? – dəp soridi.
9 Yüsüp:
– Mening oƣullirim. Mən Misirƣa kəlgəndin keyin, Huda manga bərgən balilar, – dəp jawab bərdi.
Isra’il yənə:
– Ularni yenimƣa əkəl, ularƣa du’a ⱪilay, – dedi.
10 Isra’il ⱪerip kətkənliki üqün, kɵzi torlixip yahxi kɵrməytti. Yüsüp balilirini uning aldiƣa elip kəldi. Isra’il ularni ⱪuqaⱪlap, sɵyüp ⱪoyup, 11 Yüsüpkə:
– Əsli seni ⱪayta kɵrimən, dəp oylap baⱪmiƣanidim. Mana əmdi Huda manga sening oƣulliringnimu kɵrsətti! – dedi.
12 Yüsüp Isra’ilning tizidin ikki oƣlini yərgə qüxürüp, ɵzi atisining aldida bexini yərgə təgküdək egip təzim ⱪildi. 13 Yüsüp Əfrayimni Isra’ilning sol yeniƣa, Manassəni ong yeniƣa turƣuzdi. 14 Lekin, Isra’il ikki ⱪolini almaxturup, ong ⱪolini kiqik nəwrisi Əfrayimning bexiƣa, sol ⱪolini qong nəwrisi Manassəning bexiƣa ⱪoyup, 15 Yüsüpkə bəht tiləp, mundaⱪ du’a ⱪildi:
“Bowilirim Ibraⱨim bilən Is’ⱨaⱪ yeⱪin əgəxkən Huda
bu ikki nəwrəmni bəhtlik ⱪilƣay.
Meni bügüngiqə yetəkləp kəlgən Huda
ularƣa bəht ata ⱪilƣay.
16 Meni pütün bala-ⱪazalardin ⱪutⱪuzƣan pərixtə
ularƣa bəht ata ⱪilƣay.
Mening namim, ata-bowam Ibraⱨim bilən Is’ⱨaⱪning nami
bu balilar arⱪiliⱪ mənggü dawamlaxⱪay.
Ular nurƣun əwladliⱪ bolup, yər yüzidə gülləp yaxniƣay.”
17 Yüsüp atisining ong ⱪolini Əfrayimning bexiƣa ⱪoyƣinini kɵrüp, kɵnglidə narazi bolƣanidi. Xunga, u atisining ong ⱪolini Əfrayimning bexidin Manassəning bexiƣa yɵtkəp ⱪoymaⱪqi bolup, 18 atisiƣa:
– Ata, bu ixingiz toƣra bolmidi. Qongi bu. Ong ⱪolingizni uning bexiƣa ⱪoyƣaysiz! – dedi.
19 Atisi rət ⱪilip:
– Əy oƣlum, bilimən, bilimən. Manassəning əwladlirimu qong həlⱪ bolidu, lekin inisi uningdinmu küqlük bolidu. Inisining əwladliri ronaⱪ tapⱪan kɵp hil həlⱪlərgə aylinidu! – dedi.
20 U küni, Isra’il ularƣa bəht tiləp, mundaⱪ du’a ⱪildi:
“Kəlgüsidə Isra’ilning əwladliri kixilərgə həyrlik du’a ⱪilƣanda, mundaⱪ desun:
‘ Huda silərni Əfrayim bilən Manassəgə ohxax bəhtlik ⱪilƣay!’ ”
Xundaⱪ ⱪilip, Yaⱪup Əfrayimni uning akisi Manassədin yuⱪiri orunƣa ⱪoydi.
21 Keyin, Isra’il Yüsüpkə:
– Mening aləmdin ɵtüxümgə az ⱪalƣanliⱪini bilisən. Lekin, Huda jəzmən silərgə yar bolup, silərni ata-bowiliringlarning zeminiƣa ⱪayturup ketidu. 22 Mən sanga ⱪerindaxliringƣa ⱪariƣanda bir ⱨəssə artuⱪ zemin berimən. U yərni mən Amorlarning ⱪolidin ⱪiliq wə oⱪyayim bilən tartiwalƣanidim, – dedi.
*5 49 Yaⱪupning wəsiyiti
1 Yaⱪup oƣullirini aldiƣa qaⱪirip, ularƣa mundaⱪ dedi:
– Ⱨəmminglar aldimƣa kelinglar, silərgə duq kelidiƣan ixlarni eytip ⱪoyay!
2 “Əy oƣullirim, ⱨəmminglar kelip ⱪulaⱪ selinglar.
Atanglar Isra’ilning sɵzlirini kɵngül ⱪoyup tingxanglar.
3 Əy Ruben, sən tunji oƣlumsən,
sən küq-ⱪudritimsən.
Qong bolup tapⱪan tunji oƣlumsən,
oƣullirim iqidə əng ƣururluⱪi wə küqlüki sən.
4 Biraⱪ, sən kəlkündək eⱪip, tutuⱪ bərmiding!
Sən kiqik hotunum bilən bir orunda yetip,
kɵrpəmni bulƣiƣaqⱪa, əmdi katta kixi bolalmaysən.
5 Ximon bilən Lawiy ittipaⱪdax bolup,
ularning ⱪiliqliri rəⱨimsizlik ⱪildi.
6 Ⱪoxulmaymən ularning yaman niyitigə,
ⱪatnaxmaymən ularning suyiⱪəstlik pilaniƣa,
qünki ular dərƣəzəptə adəm ɵltürüp,
buⱪilarning peyini haliƣiniqə kəsti.
7 Yaƣsun lənətlər ularning ƣəzipigə,
xundaⱪla rəⱨimsiz ɵqmənlikigə.
Tarⱪitiwetərmən, qeqiwetərmən ularni
Isra’illarning arisiƣa.
8 Əy Yəⱨuda, ⱪerindaxliring seni mahtar.
Sən düxmənning gelini siⱪarsən.
Ⱪerindaxliring sening aldingda bax ⱪoyar.
9 Yəⱨuda düxminigə yax xirdək etilidu.
Uni məƣlup ⱪilip, ⱪaytip kelidu uwisiƣa.
Sozulup yatsa uwisida,
kimmu uningƣa tegixkə jur’ət ⱪilar?
10 Yəⱨuda tutar padixaⱨliⱪ ənggüxtirini,
uning əwladliri yürgüzər ⱨakimiyətni.
Keyin, pütkül əl ⱪoxar tɵⱨpə uningƣa,
pütkül həlⱪ təzim ⱪilar uningƣa.* Yaki: Yəⱨuda tutar padixaⱨliⱪ ənggüxtirini,
uning əwladliri yürgüzər ⱨakimiyətni, Taki ⱨakimiyət yürgüzgüqi kəlmigüqə; Pütkül həlⱪ təzim ⱪilar uningƣa. 11 Ⱨəddi-ⱨesabsiz bay bolƣanliⱪidin u,
ƣajap ⱪoyuxiƣa ⱪarimay təhiyining,
baƣlap ⱪoyar uni əng yahxi üzümgə.
Kiyimlirini yuyar üzüm xarabida,
esil tonini yuyar üzüm xərbitidə.
12 Uning kɵzliri musəlləstin ⱪara.
Qixliri süttinmu aⱪ.
13 Zəbulun turar dengiz boyida,
u yər kemə porti bolar,
zemini Sidon tərəpkə sozular.
14 Issakar goya küqlük exək bolup,
eƣilning iqidə yatar.
15 Kɵrgəndə u dəm elix ornining yahxiliⱪini
wə yerining munbətlikini,
artip yükning eƣirini mürisigə,
ⱪul bolup, japaliⱪ ixⱪa məjbur bolar.
16 Dan Isra’il ⱪəbilisidin biri bolar,
u ɵz həlⱪigə adil ⱨɵküm ⱪilar.
17 U yilandək yol boylirida,
zəⱨərlik yilandək qiƣir yollarda,
qeⱪip atning tuyiⱪini,
arⱪisiƣa yiⱪitar atliⱪlarni.
18 I Pərwərdigarim, ⱪutⱪuzuxungni kütməktimən!
19 Gad ⱪaraⱪqilarning ⱨujumiƣa uqrar.
Lekin, u kəynidin ⱨujum ⱪilip, zərbə berər.
20 Axerning zemini bə’əyni mol axliⱪ ambiri bolup,
padixaⱨlarni u təminlər has ləzzətlik tamaⱪliri bilən.
21 Naftali ərkin ana keyiktur,
u tuƣar sɵyümlük bala keyiklərni.
22 Yüsüp mewilik dərəhtur.
U bulaⱪⱪa yeⱪindur.
Uning xahliri ⱨalⱪip ɵtər tamdin.
23 Xiddətlik ⱨujum ⱪilar düxmən owqiliri uningƣa,
oⱪyalar dəⱨxətlik etilar uningƣa,
24 lekin uning yayi məzmut yənila,
uning ⱪolliri küqlük yənila.
Tayanƣaqⱪa u Yaⱪup etiⱪad ⱪilƣan ⱪadir Hudaƣa,
yəni Isra’ilning Padiqisiƣa, Ⱪoram Texiƣa.
25 Atang ibadət ⱪilƣan Huda sanga yardəm ⱪilar,
ⱨəmmigə ⱪadir Huda seni bəhtlik ⱪilar.
U sanga hasiyətlik yamƣur yaƣdurup,
yərdiki bulaⱪlarni təⱪdim ⱪilar.
At-kaliliringni ⱨəm awutup,
əwladliringni ⱨəssiləp kɵpəytər.
26 Atang Hudadin erixkən bu bəht,
ⱪədimki taƣ qoⱪⱪiliridinmu,
edirliⱪlardiki bayliⱪlardinmu büyüktur.
Mana bu bəht-sa’adət Yüsüpning bexiƣa,
yəni ⱪerindaxliridin tallanƣiniƣa ⱪonar.
27 Binyamin goya yirtⱪuq qilbɵrə.
U ətigini tutⱪinini yalmap,
keqisi oljilarni bɵlər.”
28 Isra’ilning bu on ikki oƣli Isra’il həlⱪining on ikki ⱪəbilisining bowiliri boldi. Bu sɵzlər – Yaⱪupning ⱨərbir oƣliƣa ⱪilƣan layiⱪ həyrlik du’asidur.
Yaⱪupning wapati
29 Yaⱪup oƣulliriƣa mundaⱪ dəp tapilidi:
– Əjdadlirimning ⱪexiƣa ketidiƣanƣa az ⱪaldim. Silər meni ata-bowilirimning yeniƣa, yəni Hitlardin bolƣan Əfronning etizliⱪidiki ɵngkürgə dəpnə ⱪilinglar. 30 Bu ɵngkür Kən’andiki Mamrəning xərⱪ təripidiki Makpelaⱨ yezisida bolup, Ibraⱨim u ɵngkür bilən yərni Hitlardin bolƣan Əfrondin yərlik ⱪilix üqün setiwalƣanidi. 31 Ibraⱨim wə ayali Sarə u yərgə ⱪoyulƣan. Is’ⱨaⱪ wə ayali Ribəⱪamu u yərgə ⱪoyulƣan. Mən Leyaⱨnimu u yərgə dəpnə ⱪildim. 32 U yər bilən ɵngkür Hitlardin setiwelinƣan bolup, silər meni xu yərgə ⱪoyunglar. 33 Yaⱪup oƣulliriƣa bu sɵzlərni ⱪilƣandin keyin, yetipla, nəpisi tohtap, əjdadlirining ⱪexiƣa kətti.
*10 50 Yaⱪupning dəpnə ⱪilinixi
1 Yüsüp atisining jəsitigə ɵzini taxlap, ⱨəsrət bilən yiƣlap, uning yüzini sɵydi. 2 Keyin, Yüsüp ⱪol astidiki tewipliriƣa atisining jəsitini momlaxni buyrudi. 3 Ular adətliri boyiqə ⱪiriⱪ kün iqidə jəsətni qirixtin saⱪlax hizmitini tamamlidi. Misirliⱪlar uningƣa yətmix kün matəm tutti.
4 Ⱪariliⱪ tutux məzgili ɵtkəndin keyin, Yüsüp padixaⱨning əməldarliriƣa:
– Eƣir kɵrmisənglar, padixaⱨⱪa mundaⱪ dənglar: 5 “Atam jan üzüx aldida meni ɵzini Kən’anda təyyarlap ⱪoyƣan yərlikkə ⱪoyuxumƣa ⱪəsəm ⱪildurƣanidi. Xuning üqün, manga ijazət bərsə, u yərgə berip atamni dəpnə ⱪilip kəlsəm”, – dedi.
6 Padixaⱨ uningƣa:
– Barsun, atisiƣa bərgən ⱪəsimi boyiqə dəpnə ⱪilsun, – dəp jawab ⱪayturdi.
7 Buning bilən, Yüsüp atisini dəpnə ⱪilƣili kətti. Padixaⱨning barliⱪ hizmətqiliri, orda əməldarliri wə Misirdiki kɵzgə kɵrüngən ərbablar Yüsüp bilən billə berixti. 8 Yüsüpning pütün a’ilisi, ⱪerindaxliri wə atisining jəmətlirimu uning bilən billə bardi. Pəⱪət Yüsüpning kiqik baliliri wə ⱪoy-kalilirila Goxəndə ⱪalƣanidi. 9 Uning bilən billə barƣanlarning iqidə yənə jəng ⱨarwiliriƣa olturƣanlar wə atliⱪlarmu bar idi. Xundaⱪ ⱪilip, ular goya qong bir ⱪoxundək boldi.
10 Ular I’ordan dəryasining nerisidiki Atad degən yərdiki hamanƣa kəlgəndə, ⱪattiⱪ yiƣa-zar ⱪilixti. Yüsüplər u yərdə yəttə kün ⱨaza tutti. 11 Buni kɵrgən Kən’anliⱪlar: “Misirliⱪlarning dəpnə murasimi nemidegən daƣduƣiliⱪ” deyixkənidi. Xunga, bu yərgə Abel-mizra’im [mənisi “Misirliⱪlarning ⱨaza tutuxi”] dəp nam ⱪoyuldi.
12 Xundaⱪ ⱪilip, Yaⱪupning oƣulliri atisining tapxuruⱪi boyiqə 13 uning jəsitini Kən’anƣa apirip, Mamrəning xərⱪidiki Makpelaⱨtiki ɵngkürgə dəpnə ⱪildi. Bu ɵngkür Ibraⱨim Hit ⱪəbilisidin bolƣan Əfrondin ⱪəbristanliⱪ üqün setiwalƣan etizliⱪta idi. 14 Yüsüp atisini dəpnə ⱪilip bolup, ɵz ⱪerindaxliri wə dəpnə murasimiƣa ⱪatnaxⱪan barliⱪ kixilər bilən billə Misirƣa ⱪaytip kəldi.
Yüsüpning ⱪerindaxlirini hatirjəm ⱪilixi
15 Yüsüpning atisi ɵlgəndin keyin, uning ⱪerindaxliri: “Əgər Yüsüp kɵnglidə burun uningƣa yamanliⱪ ⱪilƣinimiz üqün adawət saⱪlap, bizdin intiⱪam alimən desə, ⱪandaⱪ ⱪilimiz?” dəp oylaxⱪanidi. 16 Xunga, ular bir kixi arⱪiliⱪ Yüsüpkə:
– Atimiz jan üzüx aldida, 17 bizgə sanga buni eytip ⱪoyuximizni tapiliƣan: “Akiliring sanga yamanliⱪ ⱪilip ⱪoydi. Ularning gunaⱨini kəqürüm ⱪiliwət”. Xuning üqün, səndin bizning hataliⱪimizni kəqürüm ⱪilixingni soraymiz. Biz bolsaⱪ atang ibadət ⱪilƣan Hudaning hizmətkarliri, – dəp sɵz yətküzdi.
Yüsüp bu sɵzni anglap yiƣliwətti.
18 Andin, Yüsüpning ⱪerindaxliri uning aldiƣa berip, bexi yərgə təgküqə təzim ⱪilip, mundaⱪ dedi:
– Biz sening ⱪulung bolayli!
19 Yüsüp ularƣa:
– Ⱪorⱪmanglar! Mən ⱨɵküm ⱪilip jazalaydiƣan Huda əməsmən! 20 Silər əslidə manga ziyankəxlik ⱪilmaⱪqidinglar, lekin Huda nurƣun kixilərning ⱨayatini saⱪlap ⱪelix üqün, yaman ixinglarni yahxi ixⱪa aylandurdi. Bügün mana xunqə nurƣun kixilər ⱨayat ⱪaldi. 21 Silər ⱪorⱪmanglar. Mən qoⱪum silərgimu pərzəntliringlarƣimu ƣəmhorluⱪ ⱪilimən, – dedi.
Yüsüp ⱪerindaxliriƣa meⱨribanliⱪ bilən təsəlli berip, ularni hatirjəm ⱪildi.
Yüsüpning aləmdin ɵtüxi
22 Yüsüp wə uning atisining uruⱪ-jəməti Misirda olturaⱪlixip ⱪalƣanidi. Yüsüp bir yüz on yexida aləmdin ɵtti. 23 Uning ɵmri xunqilik uzun boldiki, u ⱨətta oƣli Əfrayimning üqinqi əwladini kɵrüxkə muyəssər bolƣan. Yüsüp Manassəning oƣli Makirning oƣullirinimu ɵz ⱪoyniƣa alƣan. 24 U ⱪerindaxliriƣa:
– Mən aləmdin ɵtüxkə az ⱪaldim. Huda qoⱪum silərgə kɵngül bɵlüp, silərni bu yərdin elip, Ibraⱨimƣa, Is’ⱨaⱪⱪa wə Yaⱪupⱪa wədə ⱪilip bərməkqi bolƣan zeminƣa baxlap baridu, – dedi.
25 Yüsüp ⱪerindaxliriƣa yənə:
– Huda silərgə ƣəmhorluⱪ ⱪilip, silərni u yərgə elip kətkən waⱪitta, mening jəsitimni billə elip ketixkə mening aldimda ⱪəsəm ⱪilinglar! – dedi.
26 Yüsüp bir yüz on yexida Misirda aləmdin ɵtti. Ular uning jəsitini qirixtin saⱪlax üqün momlap, sanduⱪⱪa selip ⱪoydi.
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
