Uyƣurqә Muⱪәddәs Kitab Jəm'iyiti

1-2 Isra’iliyəgə sərdarlar ⱨɵkümranliⱪ ⱪilƣan qaƣlarda, dɵlət iqidə ⱪəⱨətqilik yüz bərdi. U qaƣda Yəⱨuda zeminining Əfrata rayonidiki Bəytləⱨəm xəⱨiridə Əlimələk isimlik bir kixi bar idi. U yurtidin ayrilip, hotuni Na’omi xundaⱪla Mahlon wə Kilyon isimlik ikki oƣlini elip, Mo’ab eligə berip, u yərdə waⱪitliⱪ turdi. Ular u yərdiki waⱪtida 3 Əlimələk aləmdin ɵtüp, Na’omi ikki oƣli bilən ⱪaldi. 4 Ikki oƣli Mo’ab yurtining ⱪizliridin Orpaⱨ wə Rutlarƣa ɵyləndi. Ular u yərdə on yilqə yaxiƣandin keyin, 5 Mahlon wə Kilyonlarmu wapat bolup, Na’omi pərzəntsiz tul bolup ⱪaldi.

6 Na’omi Mo’abta turƣan waⱪtida Pərwərdigarning ɵz həlⱪigə bəht ata ⱪilip, ularƣa mol ⱨosul bərgənlikini anglap, yurtiƣa ⱪaytmaⱪqi boldi. 7 U ikki kelini bilən billə burun turƣan makanidin ayrilip, Yəⱨuda zeminiƣa ⱪarap mengix yolida 8 ikki kelinigə:

– Silər əmdi ananglarningkigə ⱪaytip kətsənglar. Silər manga wə mərⱨumliringlarƣa yahxi ⱪariƣininglardək, Pərwərdigarmu silərgə yahxiliⱪ ata ⱪilƣay. 9 Pərwərdigar silərning yənə nikaⱨlinip, ɵylük-oqaⱪliⱪ bolup, amanliⱪta yaxixinglarni nesip ⱪilsun, – dedi.

Xuning bilən Na’omi ularni sɵyüp ⱪoydi, lekin ikki kelin:

10 – Yaⱪ! Biz siz bilən billə ɵz həlⱪingizning yeniƣa ketimiz, – dəp ün selip, yiƣlixip ketixti.

11 Biraⱪ Na’omi:

– Ⱪizlirim, ⱪaytip ketinglar! Nemixⱪa mən bilən ketisilər? Oylap beⱪinglar, mən yənə silərgə ər bolidiƣan oƣul tuƣalamdimən? 12 Ⱪaytip ketinglar, ⱪizlirim, menginglar! Mening yexim nikaⱨlinix yexidin ɵtüp kətti. Nikaⱨlinixⱪa azraⱪ ümidnimu bar dəyli, əgər mən bügünla birsigə tegip, oƣulluⱪ boldummu dəyli, 13 silər u oƣullar balaƣətkə yətküqə kütüp turalamsilər? Silər baxⱪa ərgə təgməy ularni kütələmsilər? Yaⱪ! Ⱪizlirim, bundaⱪ boluxi mumkin əməs. Meni Pərwərdigar urdi. Pərwərdigarning manga ata ⱪilƣan xor pexanilikini silər tartsanglar toƣra bolmaydu, – dedi.

14 Ular yənə ⱪattiⱪ yiƣlaxti. Orpaⱨ ⱪeynanisini sɵyüp ⱪoyup kətti. Lekin Rut ⱪeynanisini qing ⱪuqaⱪlidi. 15 Na’omi uningƣa:

– Rut, kelin singling ɵz həlⱪining wə ilaⱨining yeniƣa kətti. Sənmu uning kəynidin ⱪaytⱪin! – dedi.

16 Biraⱪ Rut:

– Meni sizdin tenip ⱪexingizdin ketixkə zorlimang. Siz nəgə barsingiz, mənmu xu yərgə barimən. Siz nədə tursingiz, mənmu xu yərdə turimən. Sizning həlⱪingiz meningmu həlⱪim. Sizning Hudayingiz meningmu Hudayim. 17 Siz ⱪəyərdə ɵlsingiz, mənmu xu yərdə ɵlimən wə xu yərgə kɵmülimən. Ɵlümdin baxⱪa ⱨeqⱪandaⱪ nərsə bizni ayriwetəlməydu! Əgər mən bu ⱪəsimimgə əməl ⱪilmisam, Pərwərdigar meni ⱪattiⱪ jazalisun, – dedi.

18 Rutning ɵzi bilən billə ketixni xunqilik küqlük tələp ⱪiliwatⱪanliⱪini kɵrgən Na’omi uni ⱪayta zorlimidi.

19 Ular billə mengip Bəytləⱨəmgə bardi. Ular yetip barƣanda, pütün xəⱨər həlⱪi ⱨayajanƣa qɵmdi. Ayallar əjəblinip, bir-birigə:

– U rasttinla Na’omimidu? – deyixti.

20 Na’omi:

– Meni Na’omi [mənisi “yeⱪimliⱪ”] deməy, Mara [mənisi “aqqiⱪ”] dənglar! – dedi. U yənə ularƣa:

– Ⱨəmmigə ⱪadir Huda meni xor pexanə ⱪildi. 21 Mən yurtumdin kətkinimdə bəhtlik idim, lekin ⱨazir Pərwərdigar meni ⱨəmmidin məⱨrum ⱪildi. Pərwərdigar meni əyiblidi, ⱨəmmigə ⱪadir Huda manga külpət saldi. Xundaⱪ tursa, silər meni nemixⱪa yənə Na’omi dəp ataysilər!? – dedi.

22 Xu təriⱪidə Na’omi wə uning Mo’abliⱪ kelini Rut Mo’abtin ⱪaytip kəldi. Ular Bəytləⱨəmgə yetip kəlgəndə, arpa ormisi əmdi baxlanƣanidi.

1 Na’omining Bo’az isimlik bay ⱨəm abruyluⱪ bir tuƣⱪini bar bolup, u Na’omining eri Əlimələkning jəmətidin idi.

2 Bir küni Rut Na’omiƣa:

– Mening etizƣa berip baxaⱪ teriximgə maⱪul bolsingiz, beximni silaydiƣan birər kixining kəynidə ixləy, – dedi.

– Məyli, barƣin, ⱪizim, – dedi Na’omi.

3 Rut etizƣa berip, ormiqilarning kəynidin mengip, qeqilip kətkən arpa baxaⱪlirini tərdi. Bu etiz dəl Bo’azning idi.

4 Rut etizda baxaⱪ teriwatⱪanda, Bo’az Bəytləⱨəmdin kəldi. U ormiqilarƣa:

– Pərwərdigar silər bilən billə bolƣay! – dəp salam bərdi.

– Pərwərdigar sizgə bəht ata ⱪilƣay! – dəp salam ⱪayturdi ular.

5 Bo’az ormiqilarƣa məs’ul kixidin:

– Awu kimning ⱪizi ikən? – dəp soridi.

6 U:

– U Mo’abliⱪ ⱪiz ikən, Na’omi bilən billə Mo’abtin kəptu. 7 U məndin ormiqilarning kəynidin mengip, baƣlamlarning arisidin yərgə qeqilip kətkən baxaⱪlarni teriwelixni tələp ⱪilƣanidi. Səⱨərdin beri ixləp, kəpidə pəⱪət bir az aram elip, yənə ixləwatidu, – dəp jawab bərdi.

8 Bo’az Rutning yeniƣa berip uningƣa:

– Əy ⱪizim, gepimgə ⱪulaⱪ sal! Sən baxaⱪni baxⱪilarning etizliriƣa berip tərməy, bu yərdə ⱪelip, ayal hizmətkarlirimning ⱪexida tərgin. 9 Ər hizmətkarlirim ⱪəyərdə orma orsa, sən ayal hizmətkarlirim bilən billə axu yərgə bar. Ər ormiqilirimƣa seni bozək ⱪilmasliⱪni tapilaymən. Ussisang, ular toxⱪuzup ⱪoyƣan komzəklərdin su elip iqkin, – dedi.

10 Rut Bo’azning aldida tizlinip, bexini yərgə təgküzüp:

– Mən bir musapir tursam, nemixⱪa beximni silap, bunqiwala ƣəmhorluⱪ ⱪilisiz? – dedi.

11 Bo’az uningƣa:

– Sən tul ⱪalƣandin keyin ⱪeynanangƣa ⱪilƣan wapadarliⱪingni angliƣanidim. Sening ata-anang wə ɵz yurtungdin ⱪandaⱪ ayrilip, bu yat həlⱪ iqigə ⱪandaⱪqə kelip ⱪalƣanliⱪingdin toluⱪ həwirim bar. 12 Pərwərdigar ⱪilƣan yahxiliⱪliringni ɵzünggə yandurƣay. Sən ⱪaniti astida panaⱨliⱪ izdigən Isra’illarning Hudasi Pərwərdigar sanga mol iltipatini yaƣdurƣay, – dedi.

13 Rut uningƣa:

– Hojam, siz manga bək qong yahxiliⱪ ⱪildingiz, gərqə mən sizning dedəkliringizdin bolmisammu, manga xundaⱪ mulayim sɵzlərni ⱪilip, kɵnglümgə təsəlli bərdingiz, – dəp jawab ⱪayturdi.

14 Tamaⱪ waⱪti bolƣanda, Bo’az Rutⱪa:

– Ⱪeni, kəlgin, nanƣa eƣiz təgkin. Aqqiⱪsuƣa təgküzüp yegin, – dedi.

Rut ormiqilar bilən billə olturdi. Bo’az uningƣa ⱪomaqtin elip bərdi. U toyƣuqə yedi wə axurup ⱪoydi. 15 Rut ornidin turup yənə baxaⱪ tərgili kətkəndə, Bo’az ər ormiqiliriƣa:

– U orulƣan baƣlamlarning arisida yürüp tərsimu tosmanglar wə azar bərmənglar. 16 Ⱨətta uning üqün baƣlamlardin azraⱪ suƣurup qiⱪirip ⱪoyunglar. Uni əyiblimənglar, – dəp tapilidi.

17 Xuning bilən Rut kəq kirgüqə etizda ixlidi. U terip kəlgən baxaⱪlarni soⱪⱪanda, yerim halta degüdək dan qiⱪti. 18 Rut arpisini elip, xəⱨərgə ⱪaytip kəlgəndə, ⱪeynanisi uning tərgən arpisini kɵrdi. Rut exip ⱪalƣan tamiⱪini elip uningƣa bərdi. 19 Na’omi uningƣa:

– Bunqiwala kɵp arpini ⱪəyərdin terip kəlding? Sən kimning etizida ix ⱪilding? Sanga ƣəmhorluⱪ ⱪilƣan xu kixigə Huda rəⱨmət ⱪilsun! – dedi.

Rut ⱪeynanisiƣa ɵzining Bo’azning etizida ixligənlikini eytip bərdi. 20 Na’omi roⱨlanƣan ⱨalda:

– ­­­­Ⱨayat bizlərgə meⱨir-xəpⱪitini kɵrsitix bilən ɵlüp kətkən ərlirimizgə sadiⱪ bolƣan Bo’azƣa Pərwərdigar zor bəht yaƣdursun! – dəp du’a ⱪildi. U yənə:

– U kixi bizning yeⱪin tuƣⱪanlirimizning biri bolidu. Uning bizgə ⱪarax məs’uliyitii bar, – dedi.

21 – Yənə mening taki orma ayaƣlaxⱪuqə ɵz ormiqilirining kəynidin baxaⱪ teriximgə ruhsət bərdi, – dedi Rut.

22 Na’omi kelinigə:

– Xundaⱪ ⱪilƣin, ⱪizim! Bo’azning ayal hizmətkarliri bilən billə ixligin. Əgər baxⱪa kixilərning etizliriƣa barsang, seni bozək ⱪilixi mumkin, – dedi.

23 Xundaⱪ ⱪilip Rut arpa, buƣdaylar orulup bolƣanƣa ⱪədər, Bo’azning ayal hizmətkarliri bilən billə baxaⱪ tərdi. U ⱪeynanisi bilən billə turiwərdi.

1 Bir məzgil ɵtkəndin keyin, Na’omi kelini Rutⱪa:

– Ⱨəy ⱪizim, mən sanga baxpanaⱨ bolidiƣan bir ər tapay. Sən əmdi ɵy-oqaⱪliⱪ bolup ⱪalƣin. 2 Sən ayal hizmətkarliri bilən billə ixligən Bo’azning bizgə tuƣⱪan ikənlikini bilisənƣu. Sɵzümni angla! Bügün kəqtə u hamanda arpa soⱪidu. 3 Sən üsti-bexingni yuyup, ɵzünggə ətir qeqip, qirayliⱪ kiyimliringni kiyip, hamanƣa barƣin. Lekin u yəp-iqip bolƣuqə, sening u yərgə barƣanliⱪingni tuyup ⱪalmisun. 4 Uning yatidiƣan yerini kɵrüwal. U yetip bolƣanda, qandurmay berip, yotⱪinini eqip, uning ayaƣ təripidə yetiwalsang, u sanga nemə ⱪilix kerəklikini eytidu, – dedi.

5 – Siz nemə desingiz mən xuni ⱪilimən, – dəp jawab ⱪayturdi Rut.

6 Xuning bilən Rut hamanƣa berip, ⱪeynanisining deginidək ⱪildi. 7 Bo’az yəp-iqip bolƣandin keyin, kɵngli azadə bolup raⱨətləndi wə haman dɵwisining kəynidə yetip, uyⱪuƣa kətti. Rut xəpə qiⱪarmay, yotⱪinining ayaƣ təripini eqip ⱪoyup, xu yərdə yatti. 8 Tün yerim bolƣanda Bo’az muzlap kətkənliktin oyƣinip, aldiƣa engixkəndə ayaƣ təripidə bir ayalning yatⱪinini kɵrüp, ⱨəyran bolup:

9 – Sən kim? – dəp soridi.

U:

– Bu mən, Rut, qakiringiz. Siz manga ⱪarax məs’uliyiti bar bolƣan yeⱪin tuƣⱪinim. Xunga manga ⱪanitingizni sayə ⱪilip, meni əmringizgə alsingiz! – dedi.

10 Bo’az uningƣa:

– Əy ⱪizim, Pərwərdigar sanga kɵp bəht ata ⱪilsun! Sening ⱨazir eringning jəmətigə kɵrsitiwatⱪan sadaⱪiting burun kɵrsətkən sadaⱪitingdinmu artuⱪtur. Qünki sən puli bolsun-bolmisun bir yaxni tapalaytting, lekin undaⱪ ⱪilmiding. 11 Ⱪizim, ƣəm ⱪilma! Sening tələp ⱪilƣanliringning ⱨəmmisini mən orundap berimən, qünki xəⱨərdikilərning ⱨəmmisi sening bir yahxi ayal ikənlikingni bilidu. 12 Mən ⱨəⱪiⱪətən sening yeⱪin tuƣⱪining, biraⱪ bilginki, sanga məndinmu yeⱪin yənə bir adəm bar. 13 Bügün keqə bu yərdə ⱪal. Ətə səⱨərdə mən uning bilən paranglixip, uning sanga tuƣⱪanliⱪ ⱨəⱪⱪini ɵtəxni halaydiƣan-halimaydiƣanliⱪini bilip baⱪay. U ɵzining burqini ada ⱪilip, seni alsa, yahxi bolƣini; əgər halimisa, mənggü ⱨayat Pərwərdigar aldida ⱪəsəm ⱪilimənki, seni ɵzüm əmrimgə elip, bu burqni ada ⱪilimən. Əmdi sən tang atⱪuqə bu yərdə yetip tur! – dedi.

14 Rut uning ayaƣ təripidə yatti. Lekin tang süzülüxtin burun ornidin turdi, qünki Bo’az uning bu yərgə kəlgənlikini baxⱪilarning bilip ⱪelixini halimaytti.

15 Bo’azmu ornidin turup uningƣa:

– Yepinqangni eqip tutup tur, – dedi.

U xundaⱪ ⱪildi. Bo’az uningƣa ikki halta degüdək arpini usup, mürisigə artip ⱪoyup, ɵzi xəⱨərgə kətti.

16 Rut ɵyigə ⱪaytip barƣinida, ⱪeynanisi uningdin:

– Ixliring ⱪandaⱪ boldi, ⱪizim? – dəp soridi.

Rut Bo’azning ɵzigə ⱪilƣanlirini ⱪeynanisiƣa eytip bərdi.

17 – U meni sizning aldingizƣa ⱪuruⱪ ⱪol ⱪaytmisun dəp, bu yepinqidiki arpini bərdi, – dedi Rut.

18 Na’omi uningƣa:

– Bu ixlarning ahiri qiⱪⱪuqə, bu jayda təhir ⱪilip turƣin. Bo’az bügün bu ixlarni pütküzməy boldi ⱪilmaydu, – dedi.

1 Bu arida Bo’az xəⱨər dərwazisiƣa berip, u yərdə olturdi. Uzun ɵtməy ɵzi eytⱪan Əlimələkning əng yeⱪin tuƣⱪinimu u yərdin ɵtüp ⱪaldi. Bo’az uningƣa:

– Buradər, bu yərgə kelip oltur! – dəp qaⱪirdi, u kelip olturdi.

2 Bo’az yənə xəⱨərning aⱪsaⱪalliridin on nəpirini təklip ⱪilip, ularnimu bu yərdə olturƣuzdi. Kɵpqilik olturup bolƣandin keyin, 3 u ⱨeliⱪi tuƣⱪiniƣa:

– Buradirimiz Əlimələkning ayali Na’omi Mo’abtin ⱪaytip kelip, ɵzlirigə təwə zeminini satmaⱪqi boluwatidu. 4 Xunga seni bu ixtin həwərləndürməkqidim. Əgər sən bu yərni elixni halisang, muxu yərdə olturƣan aⱪsaⱪallar wə həlⱪi’aləm aldida alƣin. Əgər halimisangmu məyli, oquⱪ eytⱪin, buni mening bilixim kerək, qünki aldi bilən sening elix ⱨoⱪuⱪung bar. Andin keyin nɵwət manga kelidu, – dedi.

Ⱨeliⱪi tuƣⱪini:

– Alimən, – dedi.

5 Bo’az uningƣa:

– Hop! Əgər sən u zeminni Na’omidin alsang, mərⱨumning Mo’abliⱪ tul hotuni Rutnimu elip, mərⱨumning namini saⱪlap ⱪelix üqün əwlad ⱪaldurup, əwladiƣa bu yərni miras ⱪilixing kerək, – dedi.

6 U kixi:

– Undaⱪta bu yərni elix ⱨoⱪuⱪumdin waz keqimən, qünki balilirimƣa ⱪalidiƣan miras bɵlünüp ketidikən. Sən alƣin! Mən alalmaymən, – dəp jawab bərdi.

7 Əyni waⱪitlarda Isra’iliyəliklərning mal-mülük, soda-setiⱪ ixlirida mundaⱪ bir adət bar idi. U bolsimu satⱪuqi ɵz kəxini yexip, alƣuqiƣa berətti. Ular soda-setiⱪning pütkənlikini muxu usul bilən ipadiləytti.

8 Xunga u kixi Bo’azƣa:

– Sən alƣin! – dəp kəxini selip, Bo’azƣa bərdi.

9 Bo’az u yərdiki aⱪsaⱪallar ⱨəm jama’ətkə:

– Əy jama’ət, gepimgə ⱪulaⱪ selinglar! Bügün ⱨəmminglar guwaⱨqi, mən Na’omidin Əlimələkning mirasi yəni Kilyon bilən Mahlonƣa təwə bolƣan yər-zeminlarni ɵzümning ilkimgə alimən. 10 Xuning bilən birgə ɵlgən kixining mirasiƣa waris ⱪaldurux üqün ⱨəm uning namining buradərliri arisida untulup ⱪelip, ɵz yurti iqidə ɵqməsliki üqün, mərⱨum Mahlonning ayali Mo’abliⱪ Rutnimu əmrimgə alimən. Bügün silər bu ixlarƣa guwaⱨqi bolƣaysilər, – dedi.

11 Dərwazining yenidiki aⱪsaⱪallar wə jama’ət:

– Xundaⱪ, biz guwaⱨqidurmiz. Pərwərdigar Yaⱪupning ayalliri Raⱨilə bilən Leyaⱨⱪa nurƣun pərzənt bərginidək, hotunung Rutⱪimu kɵp pərzənt ata ⱪilƣay. Əfratada bay bolƣaysən. Bəytləⱨəmdə naming izzət-abruy tapⱪay. 12 Pərwərdigar bu yax ayaldin sanga nurƣun əwlad ata ⱪilƣay, uruⱪ-jəmətingni Tamarning Yəⱨudaƣa tuƣup bərgən oƣli Pərəsning jəmətigə ohxax awat ⱪilƣay, – dəp du’a ⱪilixti.

13 Xundaⱪ ⱪilip Bo’az Rutni əmrigə elip, ular bir təkiyigə bax ⱪoydi. Pərwərdigarning ⱪudriti bilən Rut ⱨamilidar bolup, bir oƣul tuƣdi. 14 Xəⱨərdiki ayallar Na’omiƣa:

– Pərwərdigarƣa mədⱨiyilər oⱪulsun! U bügün sizgə tayanq bolidiƣan bir nəwrə ata ⱪildi. Uning nami Isra’iliyədə izzət-abruy tapsun. 15 Siz üqün yəttə oƣuldinmu əwzəl keliningiz sizgə yahxi ⱪaridi, ⱨazir u sizgə bir nəwrə tuƣup bərdi. Bu nəwringiz sizning ⱪolingizƣa ⱪol, putingizƣa put bolup, yaxanƣan waⱪtingizda tayanqingiz bolidu, – deyixti.

16 Na’omi bu balini ⱪoliƣa elip, baƣriƣa qing basti wə uning baⱪⱪuqi qong anisi boldi.

17 Ⱪoxna ayallar bəs-bəstə:

– Na’omi bir oƣul nəwrilik boldi! – deyixip, baliƣa Obed dəp at ⱪoydi.

Obed bolsa Yixayning atisi idi. Yixay bolsa padixaⱨ Dawutning atisi idi.

18-22 Pərəstin Dawutⱪiqə bolƣanlarning nəsəbnamisi: Pərəs Həzronning atisi, Həzron Ramning atisi, Ram Amminadabning atisi, Amminadab Nahxonning atisi, Nahxon Salmonning atisi, Salmon Bo’azning atisi, Bo’az Obedning atisi, Obed Yixayning atisi, Yixay bolsa Dawutning atisidur.