«Nəhəmiya»


1

Tɵwəndə pütülgənlər Hakalyaning oƣli Nəhəmiyaning sɵzliridur.
Nəhəmiyaning Yerusalemƣa kɵngül bɵlüxi
Persiyə padixaⱨi Artahxasti ⱨakimiyət tutⱪan 20-yili kəq küzning kislaw eyida* Ⱨazirⱪi zaman kalendari boyiqə miladiyədin ilgiri 446-yilining 11-yaki 12-eyiƣa toƣra kelidu., mənki Nəhəmiya Suza xəⱨirining ⱪəl’əsidə turattim. Ⱪerindaxlirimdin biri bolƣan Hanani birnəqqə kixilər bilən Yəⱨudiyədin kəldi. Mən ulardin sürgündin ⱪaytip kətkən Yəⱨudiylar wə Yerusalemning əⱨwali toƣrisida soridim. Ular manga, sürgündin Yəⱨudiyə rayoniƣa ⱪaytip kətkən Yəⱨudiylarning ⱪattiⱪ ⱪiyinqiliⱪlarƣa ⱨəmdə horluⱪⱪa duq kəlgənlikini, Yerusalemning sepillirining yənila harabliⱪta wə xəⱨər dərwazilirining kɵydürüwetilgən ⱨaləttə turƣanliⱪini eytti.
4-5 Mən bularni anglap kɵz yaxlirim tɵkülgən ⱨalda olturup ⱪaldim. Künləp ⱨəsrəttə yürüp, roza tuttum ⱨəmdə ərx’əladiki Hudaƣa du’a ⱪildim:
 
“I Pərwərdigar, ərx’əladiki Huda! Sən uluƣ wə sürlüksən! Seni sɵygən wə əmrliringgə ita’ət ⱪilƣuqilarƣa bərgən mənggü meⱨir-muⱨəbbətlik əⱨdəngdə turisən. Mən hizmətkarliring bolƣan Isra’il həlⱪi üqün keqə-kündüz du’a-tilawət ⱪilƣanda, hizmətkaring bolƣan manga nəzər selip, du’alirimƣa ⱪulaⱪ salƣaysən! Mən biz Isra’illarning sanga ⱪarxi gunaⱨ ⱪilƣiniƣa towa ⱪilimən. Ⱨətta mən wə əjdadlirimmu gunaⱨ ɵtküzduⱪ. Biz rəzillik bilən sanga ⱪarxi qiⱪtuⱪ. Biz hizmətkaring Musa pəyƣəmbər arⱪiliⱪ qüxürülgən əmr-pərman wə tüzümliringgə ri’ayə ⱪilmiduⱪ. Musa pəyƣəmbərgə eytⱪanliringni yadingda tutⱪaysən: ‘Silər Isra’illar manga sadaⱪətsizlik ⱪilsanglar, silərni yat həlⱪlər arisiƣa qeqiwetimən, lekin, mening yolumƣa ⱪaytip kelip, əmr-pərmanlirimƣa boysunup, xu boyiqə yaxisanglar, dunyaning bulung-puqⱪaⱪliriƣa qeqiwetilgən bolsanglarmu, ɵzüm silərni talliƣan wə namim uluƣlinidiƣan jayƣa yiƣiwalimən.’
10 Sən zor ⱪudriting wə küqlük ⱪolung bilən ⱪutⱪuzƣan kixilər sening hizmətkarliring ⱨəm həlⱪingdur. 11 I Igəm! Hizmətkaringning wə namingni xərəpləxtə huxalliⱪ tapⱪan hizmətkarliringning du’ayiƣa ⱪulaⱪ salƣaysən. Bügün ixlirimning onguxluⱪ bolup, padixaⱨning iltipatiƣa muyəssər boluxumni orundap bərgəysən!”
 

*1
Ⱨazirⱪi zaman kalendari boyiqə miladiyədin ilgiri 446-yilining 11-yaki 12-eyiƣa toƣra kelidu.

11
Bax saⱪiy – padixaⱨ bilən da’im uqrixip turidiƣan, mərtiwisi yuⱪiri hizmət ⱨesablinidu.



2

Nəhəmiyaning Yerusalemƣa berixi
Keyin Persiyə padixaⱨi Artahxastining 20-yili bax ətiyaz nisan eyining bir küni* Ⱨazirⱪi zaman kalendari boyiqə miladiyədin ilgiri 445-yilining 3-yaki 4-eyiƣa toƣra kelidu., mən padixaⱨⱪa xarab mulazimiti ⱪiliwatattim. Mən uning aldida ⱨərgiz pərixan bolup baⱪmiƣanidim. U manga:
– Sening kesiling yoⱪ turuⱪluⱪ, yənə nemixⱪa pərixan kɵrünisən? Jəzmən kɵnglüng sunuⱪ bolsa kerək! – dedi.
Mən ⱪattiⱪ qɵqügən ⱨalda uningƣa:
– Aliylirining ɵmri uzun bolƣay! Əjdadlirim dəpnə ⱪilinƣan xəⱨər harabliⱪta, xəⱨər dərwaziliri kɵydürüwetilgən ⱨaləttə tursa, ⱪandaⱪmu pərixan bolmay turalay? – dəp jawab bərdim. Padixaⱨ:
– Məndin nemə tiləysən? – dəp soridi. Mən ərx’əladiki Hudaƣa du’a ⱪilip, padixaⱨⱪa:
– Əgər aliyliri halisila, iltipatliriƣa muyəssər bolƣan bolsam, meni əjdadlirim yərgə ⱪoyulƣan xəⱨərni yengibaxtin bina ⱪilixⱪa Yəⱨudiyəgə əwətkəyla, – dedim.
Hanix padixaⱨning yenida olturatti. Padixaⱨ məndin, ⱪanqilik waⱪitliⱪ barisən? Ⱪaqan ⱪaytip kelisən? Dəp soridi. Mən waⱪitni eytⱪandin keyin, u təlipimgə ⱪoxuldi.
Mən padixaⱨⱪa yənə mundaⱪ dedim:
– Əgər aliyliri halisila, Firat dəryasining ƣərbidiki ɵlkə əməldarliriƣa peⱪirning ularning zemini arⱪiliⱪ Yəⱨudiyəgə ɵtüxümgə yol hət pütüp bərgən bolsila. Padixaⱨning orman baxⱪurƣuqisi Asafning manga yaƣaq berixigə məktup pütüp bərgəyla. Peⱪir yaƣaqlarni ibadəthana ⱪorƣinining dərwaziliri, xəⱨər sepili wə hususiy ɵyümgə lim ⱪilixⱪa ixlətkən bolsam. Hudayim manga yar bolƣaqⱪa, padixaⱨ tələplirimning ⱨəmmisini orundap bərdi.
Padixaⱨ meni muⱨapizət ⱪilixⱪa ⱨərbiy əməldarlar bilən atliⱪ ləxkərlərni əwətti. Mən Firat dəryasining ƣərbidiki ɵlkigə kəlginimdə, padixaⱨning məktupini əməldarlarƣa sundum. 10 Horonluⱪ Sanballat bilən Ammonlardin bolƣan əməldar Tobiya birining Isra’il həlⱪigə yardəmgə kəlgənlikini anglap, naⱨayiti hapa boluptu.
Nəhəmiyaning sepillarni kɵzdin kəqürüxi
11 Mən Yerusalemƣa berip, üq kün turdum. 12 Üqinqi küni yerim keqidə ornumdin turup, birnəqqə ⱨəmraⱨim bilən sirtⱪa qiⱪtim. Hudaning Yerusalem üqün ⱪəlbimgə salƣan ixini ⱨeqkimgə tinmidim. Bizdiki birdinbir ulaƣ mən mingən exək idi. 13 Mən ⱪarangƣuda xəⱨərning jilƣa dərwazisi arⱪiliⱪ əjdiⱨa buliⱪidin ɵtüp, ⱪiƣ dərwazisiƣa bardim. Yol boyi harab bolƣan sepillar bilən kɵydürüwetilgən dərwazilarni təkxürdüm. 14 Andin mən bulaⱪ dərwazisidin ɵtüp, xaⱨ kɵlqikigə bardim. Biraⱪ uliƣim harabliⱪtin ɵtəlmidi. 15 Xuning bilən mən ⱪarangƣuluⱪta jilƣini boylap, sepillarni kɵzdin kəqürüp qiⱪtim. Andin burulup, jilƣa dərwazisi arⱪiliⱪ ⱪaytip kəldim.
16 Mening nəgə berip, nemə ⱪilƣanliⱪimni əməldarlar bilmidi. Mən pilanimni Yəⱨudiy baxliⱪlar – roⱨaniylar, jama’ət ərbabliri, əməldarlar yaki sepil ⱪuruxⱪa alaⱪidar kixilərgə tehi tinmiƣanidim. 17 Biraⱪ, ⱨazir mən ularƣa:
– Bizning uqriƣan ⱪiyinqiliⱪlirimizdin silərning həwiringlar bar. Qünki Yerusalem harabliⱪta, xəⱨər dərwaziliri kɵydürüwetilgən ⱨaləttə turmaⱪta. Yerusalem sepilini yengibaxtin ⱪurup qiⱪip, horluⱪⱪa hatimə berəyli! – dedim.
18 Mən ularƣa Hudayim manga yar bolƣanliⱪini ⱨəmdə padixaⱨning manga degənlirini eyttim. Ular:
– Hop, əmisə ixni baxlayli! – dəp, ⱪoxumilirini türüxti.
19 Horonluⱪ Sanballat bilən Ammonlardin bolƣan əməldar Tobiya wə Gəxəm isimlik bir Ərəb bu ixni anglap, bizni ⱪattiⱪ məshirə ⱪilip:
– Silər nemə ⱪiliwatisilər? Padixaⱨⱪa ⱪarxi isyan kɵtürməkqimu silər? – dəp so’al ⱪoyuxti. 20 Mən jawabən:
– Ərx’əladiki Huda bizni muwəppəⱪiyətkə erixtüridu. Uning hizmətkarliri bolƣan biz bu ⱪuruluxni baxlaymiz. Silərning Yerusalemda ⱨəⱪⱪinglar yoⱪ, ⱪanuniy wə tarihiy ⱨoⱪuⱪunglarmu yoⱪ! – dedim.

*1
Ⱨazirⱪi zaman kalendari boyiqə miladiyədin ilgiri 445-yilining 3-yaki 4-eyiƣa toƣra kelidu.



3

Xəⱨər sepillirini yengibaxtin ⱪurux
Bax roⱨaniy Əlyaxib bilən uning hizmətdax roⱨaniyliri ⱪoy dərwazisini ⱪaytidin yasap, uni Hudaƣa beƣixlap, dərwaza ⱪanatlirini ornatti. Andin sepilni yüz munariƣiqə uzartip, Hudaƣa beƣixlidi. Keyin uni Hanan’el munariƣiqə uzartti. Keyinki bɵlikini Erihaliⱪlar yasidi. Yənə keyinki bɵlikini Imrining oƣli Zakkur yasidi.
Ⱨassina’aning oƣulliri beliⱪ dərwazisini yasidi. Ular limlarni wə dərwaza ⱪanatlirini ornitip, boltilap, taⱪaⱪlirini bekitti. Haⱪⱪozning nəwrisi, Uriyaning oƣli Miremot sepilning keyinki bɵlikini remont ⱪildi. Mixezabelning nəwrisi Bərəkyaning oƣli Mixullam uningdin keyinki bɵlikini remont ⱪildi. Ba’ananing oƣli Zadoⱪ uningdin keyinki bɵlikini remont ⱪildi. Tiⱪowaliⱪlar uningdin keyinki bɵlikini remont ⱪildi. Biraⱪ, ularning yurt baxliri ⱪurulux baxⱪurƣuqiliriƣa boyuntawliⱪ ⱪildi.
Paseyahning oƣli – Yoyada wə Bisodiyaning oƣli Mixullam kona xəⱨər dərwazisini remont ⱪildi. Ular limlarni wə dərwaza ⱪanatlirini ornitip, boltilap, taⱪaⱪlirini bekitti. Gib’onluⱪ Milatya, Meronotluⱪ Yadon wə Gib’on ⱨəm Mizpaⱨ xəⱨiridikilər uningdin keyinki bɵlikini remont ⱪildi. Mizpaⱨ xəⱨiridə Firat dəryasining ƣərbidiki ɵlkining baxliⱪi turatti. Zərgərlərdin biri bolƣan Harⱨayaning oƣli Uzzi’el, uningdin keyinki bɵlikini remont ⱪildi. Ⱨananya ətir yasiƣuqilardin biri bolup, uningdin keyinki bɵlikini kəng sepilƣiqə remont ⱪildi.
Hurning oƣli, Yerusalem xəⱨər rayonining yerimini baxⱪurƣuqi Rifaya uningdin keyinki bɵlikini remont ⱪildi. 10 Harumafning oƣli Yidaya uningdin keyinki bɵlikini ɵz ɵyining uduliƣiqə remont ⱪildi. Haxabniyaning oƣli Hattux uningdin keyinki bɵlikini remont ⱪildi. 11 Harimning oƣli Malkiya bilən Pahat-mo’abning oƣli Haxxub uningdin keyinki bɵliki bilən tonurlar munarini remont ⱪildi. 12 Ⱨalloⱨexning oƣli – Yerusalem xəⱨər rayonining baxⱪa bir yerimini baxⱪurƣuqi Xallum ⱪizliri bilən uningdin keyinki bɵlikini remont ⱪildi.
13 Hanun Zanowahliⱪlarni baxlap, jilƣa dərwazisini remont ⱪildi. Ular dərwazini yasap, ⱪanatlirini ornitip, boltilap, taⱪaⱪlirini bekitti. Ular yənə ⱪiƣ dərwazisiƣiqə bolƣan tɵt yüz əllik metir ariliⱪni yasidi.
14 Rekabning oƣli – Bəyt-ⱨakkərəm rayonining baxⱪurƣuqisi Malkiya ⱪiƣ dərwazisini remont ⱪildi. Ular dərwazini yasap, ⱪanatlirini ornitip, boltilap, taⱪaⱪlirini bekitti.
15 Kolhozəning oƣli – Mizpaⱨ rayonining baxⱪurƣuqisi Xallum, bulaⱪ dərwazisini wə dərwaza ɵgzisini remont ⱪildi ⱨəmdə dərwaza ⱪanatlirini ornitip, boltilap, taⱪaⱪlirini bekitti. Andin u padixaⱨ güllükining yenidiki Xelaⱨ kɵlqiki sepilini, “Dawut xəⱨiri”din qüxidiƣan pələmpəygiqə remont ⱪildi. 16 Azbuⱪning oƣli – Bəytzur rayonining yerimini baxⱪurƣuqi Nəhəmiya uningdin keyinki bɵlikini Dawut padixaⱨ ⱪəbristanliⱪining udulidiki jaydin su ambiri wə baⱨadirlarning bargaⱨiƣiqə remont ⱪildi. 17 Banining oƣli Rihumning ⱪol astida ixləydiƣan bir top Lawiylar uningdin keyinki bɵlikini remont ⱪildi. Andin Ⱪi’ila rayonining yerimini baxⱪurƣuqi Haxabya ɵz ⱪol astidiki rayon üqün uningdin keyinki bɵlikini remont ⱪildi. 18 Ularning tuƣⱪanliri, yəni Henadadning oƣli – Ⱪi’ila rayonining yerimini baxⱪurƣuqi Bawway uningdin keyinki bɵlikini remont ⱪildi. 19 Yexuwaning oƣli – Mizpaⱨ xəⱨirining baxⱪurƣuqisi Əzər uningdin keyinki bɵlikini – ⱪoral ambiriƣa qiⱪidiƣan yolning udulidin sepilning tirikigiqə remont ⱪildi. 20 Zabbayning oƣli Baruk uningdin keyinki bɵlikini, yəni sepilning tirikidin baxlap bax roⱨaniy Əlyaxibning ɵyining ixikigiqə remont ⱪildi. 21 Haⱪⱪozning nəwrisi, Uriyaning oƣli Miremot uningdin keyinki bɵlikini Əlyaxibning ɵyining ixikidin uning ahiriƣiqə remont ⱪildi.
22 Yerusalemning ətrapida turidiƣan roⱨaniylar uningdin keyinki bɵlikini remont ⱪildi. 23 Binyamin wə Haxxublar uningdin keyinki bɵliki, yəni ɵz ɵyining udulini remont ⱪildi. Ananyaning nəwrisi, yəni Ma’aseyaning oƣli Azarya keyinki bɵliki, yəni ɵz ɵyining udulini remont ⱪildi. 24 Henadadning oƣli Binnuy keyinki bɵlikini, yəni Azaryaning ɵyidin sepilning tiriki wə uning doⱪmuxiƣiqə remont ⱪildi. 25 Uzayning oƣli Palal uningdin keyinki bɵlikini, yəni sepilning tiriki wə muⱨapizətqilər ⱨoylisining yenidiki üstünki orda munarining udulini remont ⱪildi. Par’oxning oƣli Pidaya uningdin keyinki bɵlikini 26 Ofəl egizlikidə turidiƣan ibadəthana hizmətkarliri bilən su dərwazisining udulidin xərⱪtiki sepildin qiⱪip turƣan munarƣiqə remont ⱪildi. 27 Keyinki bɵlikini Tiⱪowaliⱪlar remont ⱪildi. Bu ularning remont ⱪilƣan yənə bir bɵliki bolup, büyük munar udulidin Ofəl sepiliƣiqə idi.
28 Roⱨaniylar uningdin keyinki bɵlikini, yəni at dərwazisining yuⱪiriⱪi təripini remont ⱪildi. Ⱨərbir roⱨaniy ɵz ɵyining udulini remont ⱪildi. 29 Immerning oƣli Zadoⱪ uningdin keyinki bɵliki bolƣan ɵz ɵyining udulini remont ⱪildi. Uningdin keyinki bɵlikini Xikanyaning oƣli xərⱪiy dərwazining dərwaziwini Ximaya remont ⱪildi. 30 Uningdin keyinki bɵlikini Xələmyaning oƣli Hananya bilən Zalafning altinqi oƣli Hanun remont ⱪildi. Bu ularning yənə bir remont ⱪilƣan bɵliki idi. Bərəkyaning oƣli Mixullam uningdin keyinki bɵliki bolƣan ɵz ɵyining udulini remont ⱪildi. 31 Zərgərlərning biri Malkiya uningdin keyinki bɵlikini kɵzət dərwazisi udulidiki ibadəthana hizmətkarlirining ⱨəm sodigərlərning ɵyigiqə remont ⱪildi. Andin sepilni üstidə ɵy jaylaxⱪan sepil doⱪmuxiƣiqə ɵzartti. 32 Baxⱪa zərgərlər wə sodigərlər u doⱪmuxtin ⱪoy dərwazisiƣiqə bolƣan əng ahirⱪi bɵlikini remont ⱪildi.


4

Sepil ⱪuruluxiƣa bolƣan tosⱪunluⱪ
Bizning xəⱨər sepilini yengibaxtin bina ⱪiliwatⱪinimizni angliƣan Sanballat naⱨayiti hapa bolup, ƣəzəpləngən ⱨalda biz Yəⱨudiylarni məshirə ⱪilip, ⱨəmraⱨliri wə Samariyə ⱪoxunliri aldida:
– Bu ajiz Yəⱨudiylar nemə ⱪiliwatidiƣandu? Ular bu sepilni yengibaxtin bina ⱪilmaⱪqimikən? Ular ⱪurbanliⱪ ⱪilix arⱪiliⱪ bu ixni bir kündila püttürimiz, dəp oylamdiƣandu? Harabliⱪtiki kül-ⱪoⱪasⱪa aylanƣan taxlarni ⱪaytidin ixlitələmdu? – dedi.
Ammonlardin bolƣan Tobiya uning yenida turup:
– Ularning yasawatⱪan sepiliƣa bir tülkə qiⱪsa, ɵrülüp qüxidu! – dedi. Mən mundaⱪ du’a ⱪildim:
 
“I Hudayimiz, ularning bizni məshirə ⱪilixliriƣa ⱪulaⱪ salƣaysən! Ularning məshirisini ɵz bexiƣa yandurƣaysən! Ularni talan-taraj ⱪilip, yaⱪa yurtlarƣa sürgün ⱪilƣaysən. Ular ⱪuruluxqilar aldida seni ⱨaⱪarətligənliki üqün ularning rəzilliklirini untup ⱪalmiƣaysən, gunaⱨlirini kəqürmigəysən.”
 
Ⱨəmməylən qin dili bilən ixligəqkə, sepilni yerim tam ⱪopurup, tutaxturduⱪ.
Sanballat, Tobiya, Ərəblər, Ammonlar wə Axdodluⱪlar Yerusalem sepil ⱪuruluxining naⱨayiti yürüxüwatⱪanliⱪini wə uning xorilirining etiliwatⱪanliⱪini anglap intayin ƣəzəpləndi. Ular birliktə suyiⱪəst pilanlap, Yerusalemƣa ⱨujum ⱪilip, bizni tiripirən ⱪilmaⱪqi boldi. Biz Hudayimizƣa du’a ⱪilduⱪ ⱨəmdə ularning ⱨujumidin ⱪoƣdinix üqün keqə-kündüzlük ⱪarawullarni ⱪoyduⱪ.
10 Lekin Yəⱨudiylar arisida: “Ixqilar barƣanseri ⱨalidin kətti. Nurƣun kerəksiz tax parqiliri turuwatidu, biz sepilni ⱪandaⱪmu püttürərmiz?” degən gəp tarⱪaldi. 11 Xuning bilən birgə rəⱪibimizning: “Biz Yəⱨudiylarƣa səzdürməy ularning arisiƣa berip, ularni ⱪirip taxlap, ⱪuruluxni tohtitimiz” degənlikini angliduⱪ. 12 Düxməngə yeⱪin olturaⱪlaxⱪan Yəⱨudiylar ⱪayta-ⱪayta kelip bizni agaⱨlandurup: “Ular ⱨər tərəptin bizgə ⱨujum ⱪozƣimaⱪqi!” dedi. 13 Xunga mən adəmlərni ɵz jəməti boyiqə ⱪiliq, oⱪya wə nəyzilər bilən ⱪorallandurup, sepilning oquⱪ wə əng pakar yərlirining kəynigə ⱪarawulluⱪⱪa ⱪoydum. 14 Andin mən əⱨwalni kɵzitip, jama’ət ərbabliri, əməldarlar wə ⱪalƣan həlⱪlərgə qaⱪiriⱪ ⱪilip:
– Düxməndin ⱪorⱪmanglar! Pərwərdigarning uluƣ wə sürlüklikini esinglarda tutunglar. Ɵzünglarning aka-ukiliringlar, bala-qaⱪiliringlar, ayalliringlar wə ɵy-makaninglar üqün kürəx ⱪilinglar! – dedim.
15 Düxmənlirimiz ɵzlirining suyiⱪəstlirini bilip ⱪalƣanliⱪimizni anglap, Hudaning ɵzlirining pilanini buzuwətkənlikini qüxəndi. Xuning bilən biz ⱨəmmimiz əsli ornimizƣa ⱪaytip berip, sepil ⱪuruluximiz bilən məxƣul bolduⱪ. 16-17 Xu qaƣdin baxlap, hizmətkarlirimning yerimi ixⱪa kirixti, ⱪalƣan yerimi nəyzə, ⱪalⱪan wə oⱪyalar bilən ⱪorallinip, uqisiƣa sawut kiyip ⱪarawulluⱪ ⱪildi. Ⱪomandanlar sepil ⱪuruluxqilirining kəynidin orun aldi. Yük toxuƣuqilarmu ⱪorallinip turup ix ⱪildi. 18 Ⱪuruluxqilarning ⱨəmmisi beligə ⱪiliq asⱪanidi. Jənggə burƣa qalƣuqimu yenimda turatti. 19 Mən jama’ət ərbabliri, əməldarlar wə pütkül həlⱪⱪə:
– Ⱪilidiƣan ix kɵp ⱨəmdə sepilning ⱨəmmə yeridə bar. Sepilda bir-birimiz bilən bolƣan ariliⱪimiz yiraⱪ. 20 Silər burƣa awazini angliƣan ⱨaman, mening yenimƣa yiƣilinglar. Hudayimiz jəngdə biz bilən bir nəpəstə bolidu, – dedim.
21 Xunga səⱨərdə yultuzlar kɵrüngiqə yerimimiz ixliduⱪ, yerimimiz ⱪolimizƣa nəyzə elip ⱪarawulluⱪ ⱪilduⱪ. 22 Xu waⱪitta mən adəmlərgə:
– Ⱨərbir adəm wə uning yardəmqisi keqisi Yerusalemda ⱪonup ⱪarawulluⱪ ⱪilsun, kündüzi ⱪuruluxqi bolsun, – dedim.
23 Bu məzgildə ⱨeqⱪaysimiz – mən, tuƣⱪanlirim, hizmətkarlirim, muⱨapizətqilirimmu uqimizdiki kiyimlirimizni almaxturmiduⱪ ⱨəmdə ⱨəmmimiz ⱪolimizdin ⱪoralni qüxürmiduⱪ.


5

Nəhəmiyaning namratlarning üstidiki yükni yeniklitixi
Bir məzgildin keyin, nurƣun ər-ayallar ɵzlirining Yəⱨudiy ⱪerindaxliri toƣruluⱪ amma arisida naraziliⱪ bildürdi. Bəzilər: “Biz kɵp janliⱪ, bizgə jenimizni aman ətküdək ozuⱪ-tülük kerək!” deyixsə, bəzilər: “Biz ⱪəⱨətqilik məzgilidə ozuⱪ-tülükkə erixix üqün etizimiz, ɵzümzarliⱪimiz wə ɵylirimizni rənigə ⱪoyduⱪ” deyixti. Yənə bəzilər: “Biz padixaⱨⱪa etiz wə ɵzümzarliⱪ yasiⱪi tapxurux üqün ⱪərz alduⱪ. Biz bilən bay Yəⱨudiy ⱪerindaxlirimizning ⱪeni bir, bizning pərzəntlirimizning ularning pərzəntliridin ⱨeq pərⱪi yoⱪ. Biraⱪ biz pərzəntlirimizni ularƣa ⱪul ⱪilmasliⱪⱪa qarimiz yoⱪ. Ⱨelimu ⱪizlirimizdin bəziliri ⱪul bolup kətti. Biz buningƣa amalsiz. Qünki etizlirimiz wə ɵzümzarliⱪlirimiz ⱪolimizdin kətti.” dedi.
Mən ularning naraziliⱪlirini anglap naⱨayiti aqqiⱪlandim. Bu ixⱪa mulaⱨizə yürgüzüp, andin jama’ət ərbabliri wə əməldarlarni əyibləp mundaⱪ dedim:
– Silər ɵsüm elix arⱪiliⱪ ɵz ⱪerindaxliringlarƣa zulum seliwatislər!
Andin mən jama’ətkə qaⱪiriⱪ ⱪilip, ularƣa ⱪarxi yiƣin aqtim. Yiƣinda mən ularƣa:
– Biz əng zor tirixqanliⱪ kɵrsitip, yat həlⱪlərgə amalsiz setilip kətkən Yəⱨudiy ⱪerindaxlirimizni tɵləm tɵləp ⱪayturuwalƣaniduⱪ, əmdi silər ularni yənə ⱪulluⱪⱪa setiwatisilər! Biz ularni ⱪaytidin ⱪulluⱪtin setiweliximiz kerəkmu?! – dedim. Ular tunjuⱪup kətkinidin zuwan sürmidi. Mən yənə:
– Ⱪilƣininglar ⱨəⱪiⱪətən toƣra bolmaptu! Silər nemixⱪa Hudadin ⱪorⱪmay, yat həlⱪ rəⱪiblirimizning məshirə ⱪilixiƣa pursət yaritip berisilər? 10 Ⱨətta mən, ⱪerindaxlirim wə hizmətkarlirimmu həlⱪⱪə pul wə axliⱪ ⱪərz bərgəniduⱪ. Əmdi biz ɵsüm elixni tohtitayli! 11 Silərgə rənigə ⱪoyulƣan etiz, üzümzarliⱪ, zəytunluⱪ wə ɵylərni ⱨazirning ɵzidila igisigə ⱪayturup beringlar! Pul, axliⱪ, xarab wə zəytun yeƣini ⱪərz berip alƣan ɵsümliringlarni yandurup beringlar! – dedim.
12 Ular:
– Ⱨəmmini ⱪayturup berimiz ⱨəmdə həlⱪtin ⱨeqnemini tələp ⱪilmaymiz, deginingiz boyiqə bejirimiz, – dəp jawab berixti.
Mən roⱨaniylarƣa qaⱪiriⱪ ⱪilip, jama’ət ərbabliri wə əməldarlarni bərgən wədisi boyiqə ⱪəsəm ⱪildurdum. 13 Andin keyin qəkminimning pexini ⱪeⱪip:
– Huda bu wədidə turmiƣanlarni muxundaⱪ ⱪeⱪip, ularni ⱪoru-jayidin wə besatidin ada-juda ⱪiliwətsun, – dedim.
Jama’ətning ⱨəmmisi: “Amin!” dəp, Pərwərdigarni mədⱨiyəlidi. Ular wədisidə turdi.
Nəhəmiyaning jama’ət üqün ɵz mənpə’ətidin keqixi
14 Mən Yəⱨudiyəgə baxliⱪ bolƣan on ikki yilda, yəni Artahxasti padixaⱨning 20-yilidin ottuz ikkinqi yiliƣiqə, baxliⱪⱪa has yeməkliklərni yemidim, tuƣⱪanlirimmu xundaⱪ ⱪildi. 15 Burunⱪi baxliⱪlarning ⱨəmmisi həlⱪⱪə alwan-yasaⱪ salƣanidi. Ular həlⱪtin ⱨər künlüki üqün ozuⱪ-tülük wə xarablarni ⱨəmdə uningdin baxⱪa ⱪiriⱪ kümüx tənggə alatti. Ⱨətta ularning hizmətkarlirimu həlⱪⱪə zulum salƣanidi. Lekin mən undaⱪ ⱪilmidim, qünki mən Hudaƣa ihlasmən idim. 16 Mən ɵzümni sepil ⱪuruluxiƣa atiwəttim. Biz yərgimu igidarqiliⱪ ⱪilmiduⱪ. Pütün hizmətkarlirimmu sepil ⱪuruluxi bilən ⱨəpilixip kətkənidi. 17 Mening dastihenimdin ƣizalinidiƣan Yəⱨudiylar wə əməldarlar adəttə bir yüz əllik kixi bolup, bulardin baxⱪa ətraptiki millətlərdinmu bar idi. 18 Manga ⱨər küni bir kala, altə ⱪoy wə ⱪuxlar, ⱨər on kündə bir ⱪetim ⱨər hil xarablar təyyarlinatti. Xundaⱪtimu, mən baxliⱪⱪa has yeməkliklərni tələp ⱪilmidim, qünki həlⱪning yükining naⱨayiti eƣirliⱪini biləttim.
19 I Huda, bu həlⱪ üqün ⱪilƣanlirimni səmingdə tutup, manga yahxiliⱪ ⱪilƣaysən!


6

Nəhəmiyaƣa ⱪurulƣan tuzaⱪ
Sanballat, Tobiya xundaⱪla Gəxəm isimlik ⱨeliⱪi Ərəb wə baxⱪa rəⱪiblər bizning sepilni püttürüp bolƣanliⱪimizdin wə birər xorimu etilməy ⱪalmiƣinidin həwər tepiptu. Əməliyəttə, biz xəⱨərning dərwaziliriƣa ⱪanatlarni ornatmiƣaniduⱪ. Sanballat bilən Gəxəm manga bir parqə hət yollap, mening Ono tüzlənglikidiki Kifirim degən jayda ular bilən uqrixiximni tələp ⱪildi. Ular manga suyiⱪəst ⱪilmaⱪqidi. Mən ularƣa adəm əwətip: “Mən ⱨazir muⱨim ix üstidə, u yərgə baralmaymən. Silər bilən kɵrüximən dəp, ixni tohtitip ⱪoyuxni halimaymən” dedim.
Ular manga tɵt ⱪetim ohxax hət yollidi. Mən ularƣa burunⱪiƣa ohxax jawab ⱪayturdum. Bəxinqi ⱪetim Sanballat manga ɵz hizmətkaridin oquⱪ hət yollidi. Həttə mundaⱪ deyilgənidi:
 
“Həlⱪ arisida gəp tarⱪiliptu, Gəxəmmu xundaⱪ dəydu. Siz ⱨəm Yəⱨudiylar isyan kɵtürməkqikənsilər, xunga sepilni ⱪuruwetipsilər. Bu gəpqə, siz ularƣa padixaⱨ bolmaⱪqikənsiz. Ⱨəmdə pəyƣəmbərlərni orunlaxturup, Yerusalemda ɵzingizni Yəⱨudiyəning padixaⱨi dəp jakarlatⱪudəksiz. Bu ix jəzmən padixaⱨning ⱪuliⱪiƣa yetidu. Xunga, kelip mən bilən bu toƣruluⱪ məsliⱨətlixixingizni təwsiyə ⱪilimən.”
 
Mən uningƣa: “Undaⱪ ix yoⱪ, buni ɵzingiz oydurup qiⱪarƣan!” dəp jawab yollidim. Ular bizni ⱪorⱪutup, ⱪolimizni ixⱪa barmas ⱪilip, sepilni püttürməslikni oyliƣanidi. Mən: “I Huda, ⱪolumƣa küq-ⱪudrət bərgəysən!” dəp du’a ⱪildim.
10 Bir küni mən Miⱨetabi’elning nəwrisi – Dilayaning oƣli Ximayaning ɵyigə bardim. U ixikni taⱪiwelip ɵydin qiⱪmaytti. U manga:
– Biz ibadəthana iqidə kɵrüxüp, ixikni taⱪiwetəyli. Qünki ular bügün kəq kelip, sizni ɵltürməkqi! – dedi.
11 Mən uningƣa jawabən:
– Məndək sallaⱨiyəttiki adəm ⱪeqip yürsə bolamdu? Məndək sallaⱨiyəttiki adəm jenini aman etix üqün ibadəthaniƣa mɵkünüwalsa bolamdu? Mən ⱪət’iy barmaymən! – dedim.
12 Mən ximayani Hudaning əwətmigənlikini, bəlki uning Tobiya bilən Sanballatⱪa setilip manga pəyƣəmbərqə eytⱪan sɵzining Hudadin kəlmigənlikini tonup yəttim. 13 Ular meni ⱪorⱪutup, gunaⱨⱪa paturmaⱪqi bolƣan. Andin namimƣa daƣ kəltürüp, tɵⱨmət qaplimaⱪqi bolƣan. 14 Mən:
I Hudayim, Tobiya bilən Sanballatning ⱪilmixlirini esingdə tutⱪaysən! Meni ⱪorⱪutmaⱪqi bolƣan sahta pəyƣəmbərlərdin ayal No’adya bilən baxⱪilarni esingdə tutⱪaysən, – dəp du’a ⱪildim.
Ⱪuruluxning tamamlinixi
15 Sepil əllik ikki kündə küz pəsli əlul eyining yigirmə bəxinqi küni* Ⱨazirⱪi zaman kalendari boyiqə miladiyədin ilgiri 445-yili 10-ayning 2-künigə toƣra kelidu. tamamlandi. 16 Rəⱪiblirimiz wə ətrapimizdiki həlⱪlər buningdin həwər tapⱪanda ⱪorⱪti wə hijalətkə ⱪaldi. Qünki ular bu ⱪuruluxning Hudaning yardimi arⱪiliⱪ pütkənlikini tonup yətkənidi.
17 Xu əllik ikki kün jəryanida, Yəⱨudiy jama’ət ərbabliri bilən Tobiya otturisida hət-alaⱪə bolup turdi. 18 Nurƣun Yəⱨudiyə aⱨalilirining uning bilən tuƣⱪanqiliⱪi bolup, uni ⱪollaxⱪa ⱪəsəm bərgənidi. Qünki Tobiyaning ⱪeyinatisi Arahning oƣli Xikanya idi. Uning üstigə Tobiyaning oƣli Yiⱨohanan Bərəkyaning Mixullam degən oƣlining ⱪizini alƣanidi. 19 Ular mening aldimda Tobiyaning yahxiliⱪlirini tilƣa elixti ⱨəmdə mening eytⱪanlirimni uningƣa yətküzüp turdi. Tobiyamu meni ⱪorⱪutux üqün dawamliⱪ hət yollap turdi.

*15
Ⱨazirⱪi zaman kalendari boyiqə miladiyədin ilgiri 445-yili 10-ayning 2-künigə toƣra kelidu.



7

Sepil pütüp, dərwazilarƣa ⱪanatlar ornitilip bolƣanidi. Ibadəthana dərwaziwənliri, munajatqiliri wə baxⱪa Lawiylar hizmətlərgə təⱪsim ⱪilindi. Mən Yerusalemni baxⱪuruxⱪa ⱪerindixim Hananini wə ixənqlik, baxⱪilarƣa ⱪariƣanda tehimu ihlasmən ⱪorƣan ⱪomandani ⱨananyani təyinlidim. Mən ularƣa:
– Yerusalem dərwazilirini qingⱪiqüxtə aqmanglar, dərwaziwənlər wəzipə ɵtəwatⱪanda taⱪaⱪlar selinip dərwazilar etilsun! Yerusalem aⱨalisidin bəzilərni ⱪarawulluⱪⱪa, bəzilərni ɵz ɵylirining ətrapini qarlaxⱪa muⱨapizətqilikkə təyinlənglar! – dedim.
Sürgündin ⱪaytⱪanlarning tizimliki
Bu waⱪitta Yerusalem naⱨayiti qong bolsimu, aⱨalisi anqə kɵp əməs, ɵylərmu anqə qüxmigənidi. Huda mening jama’ət ərbabliri, əməldarlar wə puⱪralarni yiƣip, ularning nəsəbnamisini təkxürüp qiⱪiximni kɵnglümgə saldi. Mən birinqi türküm sürgündin Yəⱨudiyəgə ⱪaytip kəlgənlərning nəsəbnamə hatirisini taptim. Uningda mundaⱪ hatiriləngən:
Mana bu Babildiki əsirdin ⱪaytⱪan Yəⱨudiy sürgünlərning tizimliki. Nibukadnəzər padixaⱨ burun ularni Babilƣa paliƣanidi. Biraⱪ ⱨazir ular ɵz yurti Yəⱨudiyəning Yerusalem wə baxⱪa jayliriƣa ⱪaytip kəldi. Zirubbabəl, Yexuwa, Nəhəmiya, Azarya, Ra’amya, Nahamani, Mordikay, Bilxan, Mispar, Bigway, Nihum wə Ba’analar ularƣa yetəkqilik ⱪilip ⱪayturup kəldi.
Sürgündin ⱪaytip kəlgən Isra’il ərlərning sani tɵwəndikiqə:
 
Par’ox jəmətidin 2172 kixi
Xifatya jəmətidin 372 kixi
10 Arah jəmətidin 652 kixi
11 Pahat-mo’ab jəmətidin (Yexuwa wə Yo’abning əwladliri) 2818 kixi
12 Elam jəmətidin 1254 kixi
13 Zattu jəmətidin 845 kixi
14 Zakkay jəmətidin 760 kixi
15 Bani jəmətidin 648 kixi
16 Bebay jəmətidin 628 kixi
17 Azgad jəmətidin 2322 kixi
18 Adoniⱪam jəmətidin 667 kixi
19 Bigway jəmətidin 2067 kixi
20 Adin jəmətidin 655 kixi
21 Ater jəmətidin (Hizkiyaning əwladliri) 98 kixi
22 Haxum jəmətidin 328 kixi
23 Bezay jəmətidin 324 kixi
24 Harif jəmətidin 112 kixi
25 Gib’on jəmətidin 95 kixi
26 Bəytləⱨəmliklər wə Nitofaliⱪlardin 188 kixi
27 Anatotluⱪlardin 128 kixi
28 Bəyt-azmawətliklərdin 42 kixi
29 Ⱪiryat-yi’arim, Kifira wə Bə’ərotluⱪlardin 743 kixi
30 Ramaⱨ wə Gəbaliⱪlardin 621 kixi
31 Mikmasliⱪlardin 122 kixi
32 Bəytəl wə Ayliⱪlardin 123 kixi
33 Niboluⱪlardin 52 kixi
34 Elamliⱪlardin 1254 kixi
35 Harimliⱪlardin 320 kixi
36 Erihaliⱪlardin 345 kixi
37 Lod, Hadid wə Onoluⱪlardin 721 kixi
38 Sina’aliⱪlardin 3930 kixi.
 
39 Roⱨaniylardin:
Yidaya jəmətidin (Yexuwaning əwladliri) 973 kixi
40 Immer jəmətidin 1052 kixi
41 Paxhur jəmətidin 1247 kixi
42 Harim jəmətidin 1017 kixi.
43 Lawiylardin:
Yexuwa jəmətidin (Ⱪadmi’el wə Ⱨodiwa əwladliri) 74 kixi
44 Ibadəthana munajatqiliri Asaf jəmətidin 148 kixi
45 Ibadəthana dərwaziwənliri Xallum, Ater, Talmon, Aⱪⱪub, Hatita wə Xobay jəmətliridin 138 kixi.
46 Ibadəthana hizmətkarliri jəmətidin:
Ziha, Hasufa, Tabba’ot,
47 Ⱪeros, Si’ə, Padon,
48 Libana, Hagaba, Xalmay,
49 Hanan, Giddel, Gahar,
50 Ri’aya, Rizin, Niⱪoda,
51 Gazzam, Uzza, Paseyah,
52 Besay, Mi’unim, Nifuxisim,
53 Baⱪbuⱪ, Haⱪufa, Harhur,
54 Bazlit, Mihida, Harxa,
55 Barⱪos, Sisira, Təmah,
56 Niziyah wə Hatifalar.
57 Sulayman padixaⱨ hizmətkarliri jəmətidin:
Sotay, Sofərət, Pirida,
58 Yala, Darⱪon, Giddel,
59 Xifatya, Hattil, Pokərət-ⱨazzibayim wə Amonlar.
60 Ibadəthana wə Sulayman padixaⱨ hizmətkarlirining əwladliridin jəm’iy 392 kixi.
 
61 Telməlah, Telharxa, Kirub, Addon wə Immer degən jaylardin kəlgən bir top kixilər ɵzlirining Isra’il əwladi ikənlikini ispatliyalmidi. 62 Bu kixilər Dilaya, Tobiya wə Niⱪoda jəmətlirini ɵz iqigə alƣan bolup, jəm’iy 642 kixi idi.
63 Habayya, Ⱨaⱪⱪoz wə Barzillay degən üq roⱨaniy jəmətimu ⱪaytip kəlgən bolup, Barzillay bolsa Gil’adliⱪ Barzillayning bir ⱪiziƣa ɵylinip, uning familisini ixlətkənidi. 64 Bu roⱨaniylar ɵz nəsəbnamisini izdinip, jəmət namlirini tapalmidi. Xunga ular napak ⱨesablinip, roⱨaniyliⱪ ornidin orun alalmidi. 65 Yəⱨudiylarning baxliⱪi ularƣa, “urim” wə “tummim”ni* Kɵp tərəplimilik izdinixlərgə asaslanƣanda, bu Hudaning iradisini bilix üqün taxlinidiƣan muⱪəddəs qək boluxi mumkin. “urim”ning Ibraniy tilidiki mənisi “ⱪarƣax”, bu yərdə “bolmaydu” degən mənidə boluxi mumkin. “tummim”ning Ibraniy tilidiki mənisi “təltɵküs”, bu yərdə “bolidu” degən mənidə boluxi mumkin. ixlitip, Hudaning iradisini bilələydiƣan roⱨaniy kəlgüqə, Hudaƣa atalƣan yeməkliklərning roⱨaniylarƣa tegixlikini yeməslikni buyrudi.
66 Yəⱨudiyəgə ⱪaytip kəlgənlərning omumiy sani 42,360 kixi boldi. 67 Sanalmay ⱪalƣanlardin 7337 ər-ayal hizmətkar, 245 ər-ayal nahxiqi wə 68 ularning 736 at, 245 ⱪeqir, 69 435 tɵgə wə 6720 exikimu bar idi.
70 Bəzi jəmət baxliⱪliri ibadəthanini yengibaxtin bina ⱪilixⱪa i’anə ⱪildi. Yəⱨudiylarning baxliⱪi 1000 altun tənggə, 50 danə das, 530 ⱪur roⱨaniy toni bərdi. 71 Baxⱪa jəmət baxliⱪliri ibadəthana ⱪurulux maliyəsigə 20,000 altun tənggə wə 1320 kilo kümüx bərdi. 72 Ⱪalƣan həlⱪ 20,000 altun tənggə, 1200 kilo kümüx wə 67 ⱪur roⱨaniy toni bərdi.
73 Barliⱪ Isra’illar, yəni roⱨaniylar, Lawiylardin ibadəthana dərwaziwənliri, munajatqiliri ⱨəm hizmətkarliri wə ayrim kixilər ɵz yurtliriƣa jaylaxti.
Əzraning təwrat ⱪanunini oⱪup berixi
Isra’illar ɵz yurtliriƣa orunlixip boldi.

*65
Kɵp tərəplimilik izdinixlərgə asaslanƣanda, bu Hudaning iradisini bilix üqün taxlinidiƣan muⱪəddəs qək boluxi mumkin. “urim”ning Ibraniy tilidiki mənisi “ⱪarƣax”, bu yərdə “bolmaydu” degən mənidə boluxi mumkin. “tummim”ning Ibraniy tilidiki mənisi “təltɵküs”, bu yərdə “bolidu” degən mənidə boluxi mumkin.



8

Küz kəlgəndə ular bir niyət bir məⱪsəttə Yerusalemdiki su dərwazisidin kirgəndiki məydanƣa jəm boldi. Ular Təwrat ustazi Əzrani Hudaning Isra’illarning əməl ⱪilixi üqün Musa pəyƣəmbər arⱪiliⱪ qüxürgən Təwrat ⱪanun yazmisini elip kelixkə təklip ⱪildi. Xunga 7-ayining 1-küni* Ⱨazirⱪi zaman kalendari boyiqə 3-ayning 8-künigə toƣra kelidu. Əzra roⱨaniy uni ərlər, ayallar wə barliⱪ qüxinələydiƣan balilar jəm bolƣan jama’ət aldiƣa elip kəldi. U tang səⱨərdin qüxkiqə su dərwazisidin kirgəndiki məydanda ⱪanunni qüxinələydiƣan ⱨərⱪandaⱪ kixigə ünlük oⱪup bərdi. Barliⱪ həlⱪ diⱪⱪət bilən anglidi.
Təwrat ustazi Əzra buning üqün məhsus yasitilƣan egiz yaƣaq munbərdə turdi. Uning ong yenidin Mattitya, Xəma, Anaya, Uriya, Hilⱪiya, Ma’aseyalar wə sol yenidin Pidaya, Mixa’el, Malkiya, Haxum, Haxbaddana, Zikiriya, Mixullamlar orun aldi. Əzra munbərdə turƣanda, ⱨəmməylən uni eniⱪ kɵrəlidi. U yazmini aqⱪanda, barliⱪ jama’ət ornidin turuxti. U Pərwərdigar bolƣan uluƣ Hudani mədⱨiyəligəndə, pütün jama’ət ⱪollirini kɵtürüp: “Amin! Amin!” deyixti. Keyin ular tizlinip, yüzlirini yərgə yeⱪip səjdə ⱪildi. Lawiylardin Yexuwa, Bani, Xerebiya, Yamin, Aⱪⱪub, Xabbitay, Ⱨodiya, Ma’aseya, Ⱪilita, Azarya, Yozabad, Hanan wə Pilayalar jama’ət ɵz orunlirida turƣanda, ⱪanun toƣruluⱪ qüxənqə bərdi. Ular Hudaning ⱪanunini jama’ətkə oⱪup, mənisini yexip bərdi. Xuning bilən jama’ət buningdin qüxənqə ⱨasil ⱪildi.
Jama’ət ⱪanunni anglap, kɵz yexi ⱪilixti. Xuning bilən Yəⱨudiyə baxliⱪi Nəhəmiya, Təwrat ustazi Əzra roⱨaniy wə ⱪanun toƣruluⱪ qüxənqə beridiƣan Lawiylar jama’ətkə:
– Bügün Pərwərdigarimiz Huda üqün muⱪəddəs kündur! Silər yiƣa-zar ⱪilmanglar! 10 Əmdi kɵpqilik ⱪaytip ziyapət təyyarlanglar. Esil ta’am wə xerin iqimliklərdin bəⱨrimən bolunglar. Ularni ⱨeqnemə ⱨazirliyalmiƣanlar bilən bɵlüp yənglar. Bügün Hudayimiz üqün muⱪəddəs kündur, ⱪayƣurmanglar! Qünki Pərwərdigardin kəlgən xad-huramliⱪimiz bizning küq-ⱪudritimizdur! – dedi.
11 Lawiylar jama’ətni tinqlandurup:
– Bügün muⱪəddəs kündur! Ⱪayƣuruxni tohtitinglar! – dedi.
12 Jama’ət oⱪulƣan məzmunni qüxəngənliki üqün, ɵylirigə ⱪaytip, xad-huramliⱪ iqidə ziyapət dastihinidin ƣizalandi wə ɵzidə bariƣa baxⱪilar bilən təng bəⱨrimən boluxti.
Kəpə tikix ⱨeyti
13 Ətisi ⱨər ⱪaysi jəmətlərning baxliⱪliri Təwrat ⱪanunining təlimlirini obdanraⱪ biliwelix üqün roⱨaniylar wə Lawiylar bilən billə Təwrat ustazi Əzraning yeniƣa bardi. 14 Ular Pərwərdigarning Musa pəyƣəmbər arⱪiliⱪ qüxürgən ⱪanunidin, küzdiki kəpə tikix ⱨeyti məzgilidə Isra’illarning kəpilərdə turuxi buyrulƣanliⱪini bayⱪidi. 15 Ular ⱪanunda yezilƣan: “Edirliⱪlarƣa berip, zəytun, yawa zəytun, qatⱪal, palma wə baxⱪa mol yopurmaⱪliⱪ dərəhlərning xahlirini elip kelip, kəpə yasanglar” degən buyruⱪni jakarlixi wə uni ɵz yurtliri ⱨəm Yerusalemda tarⱪitixi kerək idi. 16 Xuning bilən jama’ət dərəh xahlirini kesip kelip, ɵgzilirigə, ⱨoyliliriƣa, ibadəthana ⱨoylisiƣa wə su dərwazisi ⱨəm Əfrayim dərwazisi iqidiki məydanlarƣa kəpə yasidi. 17 Sürgündin ⱪaytip kəlgənlərning ⱨəmmisi kəpilərni yasap, ularda turdi. Isra’illar bu ⱨeytni Nunning oƣli Yoxuwaning zamanidin tartip mundaⱪ təbrikləp baⱪmiƣanidi. Ⱨəmmə adəm xad-huramliⱪⱪa qɵmgənidi. 18 Ⱨeytning birinqi künidin əng ahirⱪi künigiqə, Əzra ⱨər küni Hudaning ⱪanunidin bir parqə oⱪup turdi wə yəttə kün ⱨeyt ⱪilip, səkkizinqi küni bekitilgən tüzüm boyiqə yepilix murasimi ɵtküzdi.

*2
Ⱨazirⱪi zaman kalendari boyiqə 3-ayning 8-künigə toƣra kelidu.



9

Həlⱪning ɵz gunaⱨliriƣa towa ⱪilixi
Bu ayning 24-küni Isra’illar bir yərgə jəm bolup, roza tutti. Ularkanap rəhtkə yɵginip, bexiƣa topa qeqip, ⱪayƣulirini ipadiləxti. Ular alliburun yat həlⱪlərdin ayrilip kətkənidi. Ular orunliridin turup ɵzliri wə əjdadliri ɵtküzgən gunaⱨlarƣa towa ⱪilixti. Ular üq sa’ətkiqə ɵrə turup, Pərwərdigar – ɵzliri etiⱪad ⱪilip kəlgən Hudaning Təwrat ⱪanunini anglidi, andin yənə üq sa’ət gunaⱨliriƣa towa ⱪilip, Pərwərdigar Hudaƣa səjdə ⱪildi.
Lawiylardin Yexuwa, Bani, Ⱪadmi’el, Xibanya, Bunni, Xerebiya, Bani wə Kinanilar ɵzliri üqün yasalƣan pələmpəydə turup Pərwərdigar Hudaƣa ünlük awazda du’a ⱪildi.
Lawiylardin Yexuwa, Ⱪadmi’el, Bani, Haxabniya, Xerebiya, Ⱨodiya, Xibanya wə Pitahyalar həlⱪⱪə mundaⱪ qaⱪiriⱪ ⱪildi: “Ornunglardin turup, Pərwərdigaringlar Hudani mədⱨiyələnglar, u əbədiləbədtur!” andin ular mundaⱪ du’a ⱪildi:
 
“I Huda, xanliⱪ naming mədⱨiyiləngəy! Naming pütkül ⱨəmdusana wə mədⱨiyələrdin yüksəktur! Sən birdinbir Pərwərdigardursən! Sən asman, ⱨətta ərx’əla bilən pütün yultuzlarni wə yər-zemin bilən uningdiki barliⱪini wə dengiz-okyanlar bilən uningdiki jimisini yaratting. Sən pütkül məwjudatlarƣa jan bərguqidursən. Ərx’əladiki pərixtilər sanga səjdə ⱪilidu. Sən Pərwərdigar, Ibramni talliƣan Hudadursən, sən uni Kaldanlarning Ur xəⱨiridin elip qiⱪip, ismini Ibraⱨimƣa ɵzgərtting. U ɵzining sadiⱪliⱪini kɵrsətkəndə, sən uning əwladliriƣa Kən’anlar, Hitlar, Amorlar, Pərizzilər, Yibuslar wə Girgaxlarning zeminlirini berixkə uning bilən əⱨdə tüzdüng. Sən ⱨəⱪⱪaniy bolƣanliⱪing üqün wədəngdə turdung.
Sən əjdadlirimizning Misirda harliniwatⱪanliⱪini kɵrdüng, ularning Ⱪizil dengizdiki nalə-pəryadlirini angliding. 10 Sən Misir padixaⱨi, uning əməldarliri wə uning həlⱪigə ⱪarxi mɵjizə wə karamətlərni kɵrsətting. Qünki ularning ɵz həlⱪingni harliƣinini bilip yətting. Sən mənggü untulmas nam-xɵⱨrət ⱪazanding. 11 Sən dengizni yerip həlⱪinggə yol eqip bərding. Ular ⱪuruⱪ yol bilən dəryadin ɵtti. Ularni ⱪoƣlap kəlgənlərni, goya ⱪəⱨrlik dengizƣa qɵkkən taxtək, qongⱪur suƣa ƣərⱪ ⱪilding. 12 Kündüzi ularƣa bulut tɵwrüki arⱪiliⱪ yol baxliding, keqisi yolini ot tüwrüki arⱪiliⱪ yoruttung. 13 Sən Sinay teƣiƣa qüxüp, ərxtin həlⱪinggə sɵz ⱪilip, ularƣa adil tüzümlər, ⱨəⱪ ⱪanunlar wə lilla əmr-pərmanlarni qüxürüp bərding. 14 Sən ularƣa ɵzünggə beƣixlanƣan dəm elix künini bildürdüng ⱨəmdə hizmətkaring Musa pəyƣəmbər arⱪiliⱪ qüxürgən ⱪanun wə əmr-pərmanliringni bərding. 15 Ularning ⱪarni aqⱪanda, asmandin yeməklik qüxürüp bərding, ussiƣanda ⱪoram taxtin su qiⱪirip bərding. Sən ularƣa ɵzüng wədə ⱪilƣan zeminƣa berip, uningƣa igidarqiliⱪ ⱪilixni buyrudung. 16 Lekin əjdadlirimiz təkəbburluⱪ wə boyni ⱪattiⱪliⱪ ⱪilip, əmrliringgə ita’ət ⱪilmidi. 17 Ular ita’ətsizlik ⱪilip, ɵzliri üqün kɵrsətkən mɵjiziliringni untudi. Ular boyni ⱪattiⱪliⱪ ⱪilip, Misirdiki ⱪulluⱪiƣa ⱪaytixⱪa bir baxliⱪ təyinliwaldi. Lekin sən xəpⱪətlik, rəⱨimdil ⱨəm meⱨriban, asanliⱪqə ƣəzəplənməydiƣan wə meⱨir-muⱨəbbiting qəksiz Hudadursən. Xunglaxⱪa sən ularni taxliwətmiding. 18 Ⱨətta ular mozay süritidə but yasap, ‘bu bizni Misirdin elip qiⱪⱪan ilaⱨ’ dəp, sanga eƣir ⱨaⱪarət kəltürdi. 19 Lekin sən rəⱨimdilliking bilən ularni qɵldə taxliwətməy, künduzi yol baxliƣan bulut tɵwrükini wə keqisi yol kɵrsətkən ot tɵwrükini ulardin ayrimiding. 20 Sən ularƣa təlim berixkə pak niyət roⱨingni ata ⱪilding. Ularning ⱪorsiⱪidin mannani* Manna – Isra’illar Misirdin qiⱪip qɵldə ⱪiriⱪ yil yaxiƣanda, Huda ularƣa ata ⱪilƣan alaⱨidə yeməklik. ayimiding wə ussuzluⱪiƣa su bərding. 21 Sən ⱪiriⱪ yil ularning qɵl-bayawandiki pütün eⱨtiyajini ⱪandurdung, ular kəm-kütisiz boldi, kiyim-keqəkliri uprimidi wə putlirimu ixximidi.
22 Sən əjdadlirimizning padixaⱨliⱪlarni wə həlⱪlərni yimirixigə yardəmdə bolup, həlⱪingni u zeminning ⱨərⱪaysi jayliriƣa orunlaxturdung. Ular Sihon padixaⱨning Həxbon xəⱨiri wə ətrapidiki zeminini wə Og padixaⱨning zemini Baxanni ixƣal ⱪildi. 23 Sən ularƣa asmandiki yultuzlardək kɵp əwlad berip, ularni əjdadliriƣa berixkə wədə ⱪilƣan zeminƣa baxlap kəlding. 24 Ular besip kirip u zeminni ixƣal ⱪildi. Sən ularƣa Kən’an zeminning aⱨalisini boysundurup bərding. Sən u zeminning padixaⱨliri wə həlⱪini ularning məyliqə bir tərəp ⱪilixiƣa tapxurup bərding. 25 Həlⱪing sepilliri mustəⱨkəm xəⱨərlərni wə munbət yərlərni tartiwaldi. Ular mal-dunya bilən tolƣan ɵylərgə, ⱪezip ⱪoyulƣan ⱪuduⱪlarƣa, üzümzarliⱪlarƣa, zəytunluⱪlarƣa wə mol mewə dərəhlirigə igə boldi. Ular ⱪanƣuqə yəp-iqip, səmriwaldi wə ata ⱪilƣan pütkül nemətliringdin bəⱨrimən boluwaldi.
26 Lekin, həlⱪing səndin yüz ɵrüp sanga ita’ət ⱪilmay, ⱪanunungni taxlap ⱪoydi. Ular ɵzlirini sanga ⱪaytidin yeⱪinlixixⱪa dəwət ⱪilƣan pəyƣəmbərlərni ɵltürüp, sanga eƣir ⱨaⱪarət kəltürdi. 27 Xunga sən ularni zulum salidiƣan düxmənlirining ⱪoliƣa tapxurup bərding. Ular azab qekip sanga yelinƣanda, sən ərxtin ularning yelinixliriƣa ⱪulaⱪ salding. Sən yüksək rəⱨimdillikingdə ularni rəⱪibliridin ⱪutⱪuzidiƣan kixilərni əwətting. 28 Ular aram tapⱪandin keyin, kɵz aldingda yənə yaman ix ⱪildi . Sən ularni yənə rəⱪiblirining ⱪoliƣa tutup bərding. Lekin ular yənə sanga yelinƣanda, sən ərxtin ularning yelinixliriƣa ⱪulaⱪ selip, rəⱨimdillikingdə ularni kɵp ⱪetim ⱪutuldurdung.
29 Sən ularni ⱪaytidin ⱪanunungƣa bax egixkə dəwət ⱪilding. Lekin ular təkəbburlixip, əmrliringgə ⱪulaⱪ salmidi. Ular nizamliringƣa ri’ayə ⱪilmidi. Əgər xundaⱪ ⱪilƣan bolsa idi, ⱨayat yolini tapⱪan bolatti. Ular sanga tərsaliⱪ bilən boyni ⱪattiⱪliⱪ ⱪilip, ita’ət ⱪilixni rət ⱪildi. 30 Sən ularƣa uzun yillar səwr-taⱪətlik ⱪilding ⱨəmdə roⱨing arⱪiliⱪ pəyƣəmbərliringdin ularni agaⱨlandurdung. Biraⱪ ular ⱪulaⱪ salmidi. Xunga sən ularni yərlik həlⱪlərning ⱪoliƣa tutup bərding. 31 Biraⱪ sən yüksək rəⱨimdillikingdə ularni pütünləy ⱨalak ⱪilmiding wə taxliwətmiding. Qünki sən meⱨriban wə rəⱨimdil Hudadursən!
32 Uluƣ, ⱪudrətlik wə sürlük ⱨəm mənggü meⱨir-muⱨəbbətlik əⱨdisidə turidiƣan Hudayimiz, Assur padixaⱨliri bizgə zulum salƣandin tartip ⱨazirƣiqə, padixaⱨlirimiz, əməldarlirimiz, roⱨaniylirimiz, pəyƣəmbərlirimiz, ata-bowilirimiz wə pütün həlⱪing duq kəlgən azab-oⱪubətlərgə səl ⱪarimiƣaysən. 33 Sening bizni jazaliƣining ⱨəⱪliⱪtur. Sən wapadar boldung, lekin biz bolsaⱪ rəzillik ⱪilduⱪ. 34 Padixaⱨlirimiz, əməldarlirimiz, roⱨaniylirimiz wə ata-bowilirimiz ⱪanunungƣa boysunmidi, əmr wə agaⱨlanduruxliringƣa ⱪulaⱪ salmidi. 35 Ⱨətta ularning ɵz padixaⱨliⱪi bolup, sən ularƣa beƣixliƣan bipayan munbət tupraⱪtiki nemətliringdin bəⱨrimən boluwatⱪanda, rəzillikliridin ⱪaytmay, sening yolungda mangmidi.
36 Əmdi biz ⱪul bolup ⱪalduⱪ. Biz ata-bowilirimizning mewə-qewə wə nemətlərdin bəⱨrimən boluxi üqün sən ularƣa ata ⱪilƣan zeminda ⱪul bolduⱪ. 37 Bu tupraⱪning mol məⱨsulatliri gunaⱨimiz wəjidin sən üstimizdin ⱨɵkümranliⱪ ⱪilixⱪa ⱪoyƣan padixaⱨlarƣa mənsup boldi. Ular biz wə mal-waranlirimizni haliƣiniqə baxⱪuruwatidu. Biz jəbir-zulum iqidə ⱪalduⱪ!”
Jama’ətning wədinamə yezixi
38 Mana xu ixlar wəjidin biz wədinamə yazduⱪ . Əməldarlirimiz, Lawiylar wə roⱨaniylirimiz ɵz mɵⱨürlirini basti.

*20
Manna – Isra’illar Misirdin qiⱪip qɵldə ⱪiriⱪ yil yaxiƣanda, Huda ularƣa ata ⱪilƣan alaⱨidə yeməklik.



10

Məzkur wədinamigə mɵⱨürlirini basⱪanlar:
Hakalyaning oƣli Yəⱨudiyəning baxliⱪi Nəhəmiya wə Zidⱪiya.
Roⱨaniylardin:
Siraya, Azarya, Yərəmiya, Paxhur, Amarya, Malkiya, Hattux, Xibanya, Malluk, Harim, Miremot, Obadiya, Daniyal, Ginniton, Baruk, Mixullam, Abiya, Miyamin, Ma’azya, Bilgay wə Ximayalar.
Lawiylardin:
Azanyaning oƣli Yexuwa, Henadadning oƣli Binnuy, Ⱪadmi’el 10 ⱨəmdə ularning hizmətdaxliridin Xibanya, Ⱨodiya, Ⱪilita, Pilaya, Hanan, 11 Mika, Rihob, Haxabya, 12 Zakkur, Xerebiya, Xibanya, 13 Ⱨodiya, Bani wə Bininular.
14 Əməldarlardin:
Par’ox, Pahat-mo’ab, Elam, Zattu, Bani, 15 Bunni, Azgad, Bebay, 16 Adoniya, Bigway, Adin, 17 Ater, Hizkiya, Azzur, 18 Ⱨodiya, Haxum, Besay, 19 Harif, Anatot, Nebay, 20 Magpi’ax, Mixullam, Hezir, 21 Mixezabel, Zadoⱪ, Yaddu’a, 22 Pilatya, Hanan, Anaya, 23 Ⱨoxiya, Ⱨananya, Haxxub, 24 Ⱨalloⱨex, Pilha, Xobeⱪ, 25 Rihum, Haxabna, Ma’aseya, 26 Ahiya, Hanan, Anan, 27 Malluk, Harim wə Ba’analar.
Wədinamining məzmuni
28 Ⱪalƣan həlⱪlərdin, roⱨaniylar, Lawiylar, ibadəthana dərwaziwənliri, munajatqiliri, hizmətkarliri ⱨəm Hudaning ⱪanuniƣa boysunux yolida bu zeminning yat həlⱪliridin ɵzlirini qətkə alƣanlar, ularning ayalliri wə barliⱪ əⱪil yexiƣa yətkən ⱪiz-oƣulliri 29 ɵzlirining yurt baxliri bilən billə Huda aldida ⱪəsəm ⱪildi. Əgər ular Hudaning hizmətkari Musa pəyƣəmbər arⱪiliⱪ qüxürülgən Təwrat ⱪanuniƣa hilapliⱪ ⱪilsa, Hudaning ⱪarƣixiƣa ketidu. Ular igimiz Pərwərdigarning barliⱪ əmrlirigə wə ⱪa’idə-nizamliriƣa əməl ⱪilimiz, dəp ⱪəsəm berixti:
 
30 “Biz bu zemindiki yat həlⱪlər bilən nikaⱨlanmaymiz. 31 Əgər bu zemindiki yat həlⱪlər dəm elix küni yaki baxⱪa muⱪəddəs künlərdə ozuⱪ-tülük setip soda-setiⱪ ⱪilsa, biz ulardin ⱪət’iy setiwalmaymiz. Biz ⱨər yəttinqi yili yərni dəm aldurimiz wə ⱪərzlərni bikar ⱪilimiz.
32 Biz ibadəthanining hirajiti üqün ⱨər yili tɵt gramdin kümüx berix məs’uliyitimizni üstimizgə alimiz. 33 Bu hirajət Hudaƣa atalƣan nanlar, kündilik axliⱪ ⱨədiyəliri ⱨəm kɵydürmə ⱪurbanliⱪlar, dəm elix küni, ⱨilal ay ⱨəm bəlgiligən ⱨeytlarda ⱪilinidiƣan ⱨədiyələr, Hudaƣa atalƣan ⱪurbanliⱪlar, Isra’illarning gunaⱨliri üqün kəqürülüx ⱪurbanliⱪliri wə ibadəthana hizmətliri üqün ixlitilidu.
34 Biz roⱨaniylar, Lawiylar wə baxⱪa barliⱪ həlⱪ Təwrat ⱪanuniƣa bina’ən Pərwərdigarimiz Hudaning ⱪurbanliⱪ supisida ⱪalinidiƣan otunlarni ⱨər yili ⱪaysi jəmətning bəlgiləngən waⱪitta ibadəthaniƣa elip kelixini qək taxlax arⱪiliⱪ bəlgiləymiz.
35 Biz ⱨər yili tunji pixⱪan axliⱪ bilən mewilirimizni ibadəthaniƣa elip kelixni üstimizgə alimiz. 36 Təwrat ⱪanuniƣa bina’ən biz tunji oƣlimiz wə mal-waranlirimizni Hudaning hizmitidə boluwatⱪan ibadəthanidiki roⱨaniylarƣa elip kelimiz* Təwrat ⱪanuniƣa bina’ən tunji oƣul wə tunji ərkək mal-waranlar Hudaƣa mənsup bolidu. Mallar ⱪurbanliⱪ süpitidə ibadəthaniƣa elip kelinidu. Tunji oƣul bədiligə ⱪoy ⱪurbanliⱪ ⱪilinidu.. 37 Biz ⱨər yili əng yahxi un ⱨəm baxⱪa ⱨədiyələr, ⱨər hil mewilər, xarablar wə zəytun yaƣlirini ibadəthanining ambarlirida saⱪlax üqün roⱨaniylarning aldiƣa elip barimiz. Biz yerimizdin qiⱪⱪan məⱨsulatlarning ondin bir ülüxini Lawiylarƣa tapxurimiz. Lawiylar buni ⱨəmmə yezilirimizdin yiƣidu. 38 Lawiylar buni yiƣⱪanda, tunji bax roⱨaniy Ⱨarunning əwladliridin bir roⱨaniy ular bilən billə bolup, yiƣⱪanlarni ibadəthana ambarliriƣa elip baridu. 39 Isra’illar wə Lawiylar ⱨədiyə ⱪilƣan axliⱪ, xarab wə zəytun yeƣini ibadəthanining saymanliri saⱪlinidiƣan wə nɵwətqi roⱨaniylar, ibadəthana dərwaziwənliri ⱨəm munajatqiliri turidiƣan ibadəthana ɵylirigə elip baridu. Biz nəzirimizni ibadəthanidin neri ⱪilmaymiz.”

*36
Təwrat ⱪanuniƣa bina’ən tunji oƣul wə tunji ərkək mal-waranlar Hudaƣa mənsup bolidu. Mallar ⱪurbanliⱪ süpitidə ibadəthaniƣa elip kelinidu. Tunji oƣul bədiligə ⱪoy ⱪurbanliⱪ ⱪilinidu.



11

Yerusalemƣa olturaⱪlaxⱪuqilar
Həlⱪ yetəkqiliri muⱪəddəs xəⱨər Yerusalemda olturaⱪlaxti, ⱪalƣanlar ⱨər on a’ilidin biri Yerusalemda turuxⱪa qək taxlaxti. Qək qiⱪmiƣanliri ɵz yurtlirida ⱪepⱪelixti. Həlⱪ Yerusalemda turuxⱪa razi bolƣanlarƣa bəht-sa’adət tilidi.
Bu Yerusalemda olturaⱪlaxⱪan Yəⱨudiyə ɵlkisining baxliⱪlirining isimliki: (ⱪalƣan həlⱪlər, roⱨaniylar, Lawiylar, ibadəthana hizmətkarliri wə Sulayman padixaⱨ hizmətkarlirining əwladliri Yəⱨudiyədiki baxⱪa jaylar – ɵz makanliriƣa olturaⱪlaxti. Yəⱨuda wə Binyamin ⱪəbilisidin bəzilər Yerusalemƣa olturaⱪlaxti.)
 
Yəⱨuda ⱪəbilə baxliⱪliridin:
Ataya Uzziyaning oƣli, Uzziya Zikiriyaning oƣli, Zikiriya Amaryaning oƣli, Amarya Xifatyaning oƣli, Xifatya Maⱨalal’elning oƣli, Maⱨalal’el Parəzning əwladi idi.
Ma’aseya Barukning oƣli, Baruk Kolhozəning oƣli, Kolhozə Hazayaning oƣli, Hazaya Adayaning oƣli, Adaya Yoyaribning oƣli, Yoyarib Zikiriyaning oƣli, Zikiriya Xelaⱨning əwladi idi.
Parəzning Yerusalemda olturaⱪlaxⱪan əwladliridin jəm’iy 468 palwan bar idi.
Benyamin ⱪəbilisidin:
Sallu Mixullamning oƣli, Mixullam Yo’edning oƣli, Yo’ed Pidayaning oƣli, Pidaya Ⱪolayaning oƣli, Ⱪolaya Ma’aseyaning oƣli, Ma’aseya Iti’elning oƣli, Iti’el Yixayaning əwladi idi.
Uningdin baxⱪa Gabbay wə Sallay bolup, jəm’iy 928 kixi bar idi.
Zikrining oƣli Yo’el ularning baxⱪurƣuqisi idi. Ⱨassinu’aning oƣli Yəⱨuda bolsa bu xəⱨərning mu’awin baxliⱪi idi.
10 Roⱨaniylardin:
Yoyaribning oƣli Yidaya, Yakin 11 wə Siraya, Siraya Hilⱪiyaning oƣli, Hilⱪiya Mixullamning oƣli, Mixullam Zadoⱪning oƣli, Zadoⱪ Mirayotning oƣli, Mirayot Ahitubning oƣli idi, Ahitub bolsa ibadəthanining baxⱪurƣuqisi bolƣanidi. 12 Ularning ibadəthanida hizmət ⱪilidiƣan hizmətdax roⱨaniyliridin jəm’iy 822 kixi bar idi.
Adaya Yirohamning oƣli, Yiroham Pilalyaning oƣli, Pilalya Amzining oƣli, Amzi Zikiriyaning oƣli, Zikiriya Paxhurning oƣli, Paxhur Malkiyaning oƣli idi. 13 Adayaning hizmətdaxliridin jəm’iy 242 jəmət baxliⱪi bar idi.
Amaxsay Azarelning oƣli, Azarel Ahzayning oƣli, Ahzay Mixillemotning oƣli, Mixillemot Immerning oƣli idi. 14 Amaxsayning hizmətdaxliridin 128 palwan bar bolup, ularning baxⱪurƣuqisi Ⱨagidolimning oƣli Zabdi’el idi.
15 Lawiylardin:
Ximaya Haxxubning oƣli, Haxxub Azriⱪamning oƣli, Azriⱪam Haxabyaning oƣli, Haxabya Bunnining oƣli idi.
16 Lawiylar yetəkqiliridin Xabbitay wə Yozabad ibadəthanining taxⱪi ixliriƣa məs’ul idi. 17 Mattanya Mikaning oƣli, Mika Zabdining oƣli, Zabdi bolsa Asafning əwladi idi. U ibadəthanida təxəkkür eytix wə du’a ⱪilixⱪa yitəkqilik ⱪilatti. Baⱪbuⱪya Mattanyaning yardəmqisi idi.
Abda Xammuwaning oƣli, Xammuwa Galalning oƣli, Galal Yidutunning oƣli idi. 18 Muⱪəddəs xəⱨər Yerusalemƣa olturaⱪlaxⱪan Lawiylar jəm’iy 284 kixi idi.
19 Ibadəthana dərwaziwənliridin:
Aⱪⱪub, Talmon wə ularning hizmətdaxliri bolup, jəm’iy 172 kixi idi.
20 Ⱪalƣan Isra’illar, roⱨaniylar wə Lawiylar Yəⱨudiyəning baxⱪa jayliridiki ɵzi warisliⱪ ⱪilidiƣan makanlarƣa olturaⱪlaxti. 21 Lekin ibadəthana hizmətkarliri Yerusalemdiki Ofəl egizlikigə olturaⱪlaxti. Ular Ziha bilən Gixpaning ⱪol astida ixləytti.
22 Uzzi Yerusalemƣa olturaⱪlaxⱪan Lawiylarning baxliⱪi bolup, u banining oƣli, Bani Haxabyaning oƣli, Haxabya Mattanyaning oƣli, Mattanya Mikaning oƣli, Mika bolsa Asafning əwladidin idi. Asafning əwladliri ibadəthanining munajatqiliriƣa məs’ul idi. 23 Bu munajatqilar padixaⱨning buyruⱪidiki bəlgilimə boyiqə kündilik wəzipisini ɵtəytti.
24 Zərahning əwladliridin biri bolƣan Pitahya Mixezabelning oƣli bolup, Yəⱨuda ⱪəbilisigə mənsup idi. U Persiyə padixaⱨining həlⱪ ixliri məsliⱨətqisi idi.
Baxⱪa yərlərdə turƣuqilar
25 Yəⱨudiyəning yeziliri bilən ətrapidiki terilƣu jayliriƣa kəlsək, Yəⱨuda ⱪəbilisidiki bəzilər Ⱪiryat-arba, Dibon wə Yiⱪabzi’el ⱨəm ularning ətrapidiki yezilarƣa olturaⱪlaxti. 26 Bəziliri Yexuwa, Molada, Bəyt-pələt, 27 Hazar-xu’al wə Bə’ərxəba ⱨəm uning yeziliriƣa, 28 Ziⱪlaⱪ wə Mikona ⱨəm Mikonaning yeziliriƣa, 29 Enrimmon, Zor’aⱨ ⱨəm Yarmut, 30 Zanowah wə Adullam ⱨəm ularning yeziliriƣa, Lakix ⱨəm uning terilƣu jayliriƣa wə Azeⱪa ⱨəm uning yeziliriƣa olturaⱪlaxti. Demək, Yəⱨuda ⱪəbilisidikilər Bə’ərxəbadin Ⱨinnom jilƣisiƣiqə bolƣan jaylarƣa olturaⱪlaxti.
31 Benyamin ⱪəbilisidikilər Gəba, Mikmas, Ayyaⱨ wə Bəytəl ⱨəm uning yeziliriƣa, 32 Anatot, Nob, Ananya, 33 Hazor, Ramaⱨ, Gittayim, 34 Hadid, Zibo’im, Niballat, 35 Lod, Ono wə ⱨünərwənlər jilƣisiƣa olturaⱪlaxti. 36 Yəⱨudiyədə olturaⱪlixip ⱪalƣan bəzi Lawiylarning Benyamin ⱪəbilisidikilər bilən billə turuxi bəlgiləndi.


12

Roⱨaniylar bilən Lawiylarning tizimliki
Xi’altelning oƣli Zirubbabəl wə bax roⱨaniy Yexuwa bilən billə sürgündin ⱪaytip kəlgən roⱨaniylar wə Lawiylarning tizimliki tɵwəndikiqə:
roⱨaniylardin:
Siraya, Yərəmiya, Əzra,
Amarya, Malluk, Hattux,
Xikanya, Rihum, Miremot,
Iddo, Ginnetoy, Abiya,
Miyamin, Ma’adya, Bilgaⱨ,
Ximaya, Yoyarib, Yidaya,
Sallu, Amoⱪ, Hilⱪiya wə Yidayalar idi.
Mana bular Yexuwa dəwridiki roⱨaniylarning baxliⱪliri wə ularning hizmətdaxliri idi.
Lawiylardin:
Yexuwa, Binnuy, Ⱪadmi’el, Xerebiya, Yəⱨuda wə Mattanyalar idi. Mattanya hizmətdaxliri bilən təxəkkür nahxiliri eytixⱪa məs’ul idi. Ularning hizmətdaxliri Baⱪbuⱪya wə Unni ibadəttə ularning udulida turatti.
Bax roⱨaniy Yexuwaning əwladliri
10 Bax roⱨaniy Yexuwa Yoyaⱪimning atisi, Yoyaⱪim Əlyaxibning atisi, Əlyaxib Yoyadaning atisi idi. 11 Yoyada Yonatanning atisi, Yonatan Yaddu’aning atisi idi.
Roⱨaniylarning jəmət baxliⱪliri
12 Yoyaⱪim bax roⱨaniyliⱪ wəzipə ɵtüwatⱪan məzgildə, roⱨaniylarning jəmət baxliⱪliri tɵwəndikiqə bolƣan:
Siraya jəmətidin Miraya
Yərəmiya jəmətidin Ⱨananya
13 Əzra jəmətidin Mixullam
Amarya jəmətidin Yiⱨohanan
14 Malluki jəmətidin Yonatan
Xibanya jəmətidin Yüsüp
15 Harim jəmətidin Adna
Mirayot jəmətidin Həlⱪay
16 Iddo jəmətidin Zikiriya
Ginniton jəmətidin Mixullam
17 Abiya jəmətidin Zikri
Mo’adya jəmətidin Piltay
18 Bilgaⱨ jəmətidin Xammuwa
Ximaya jəmətidin Yiⱨonatan
19 Yoyarib jəmətidin Mattinay
Yidaya jəmətidin Uzzi
20 Sallay jəmətidin Ⱪallay
Amoⱪ jəmətidin Ebər
21 Hilⱪiya jəmətidin Haxabya
Yidaya jəmətidin Nitan’el
Roⱨaniylar wə Lawiylarning jəmət təzkirisi
22 Əlyaxib, Yoyada, Yohanan wə Yaddu’alar bax roⱨaniy bolƣan məzgildə Lawiylarning jəmət baxliⱪliri royhətkə elinƣan. Persiyə padixaⱨi Dari’os ⱨakimiyət tutⱪan məzgildə roⱨaniylarning jəmət baxliⱪliri royhətkə elinƣan. 23 Lekin ibadəthana təzkirisidə royhətkə elinƣan Lawiylarning jəmət baxliⱪliri pəⱪət Əlyaxibning nəwrisi Yohananning dəwrigiqila idi.
Lawiylarning hizmət təⱪsimati
24 Lawiylarning jəmət baxliⱪliridin Haxabya, Xerebiya, Yexuwa, Binnuy wə Ⱪadmi’ellar bolup, ular baxⱪa hizmətdaxlar bilən billə ibadətlərdə Hudaning yeⱪin adimi Dawut padixaⱨning yolyoruⱪi boyiqə bir-birigə robiro turuxup, mədⱨiyə eytixixlirini eytixip, minnətdarliⱪ bildürətti. 25 Ibadəthana dərwazisining yenidiki ambarlarni saⱪlaydiƣan dərwaziwənlər Mattanya, Baⱪbuⱪya, Obadiya, Mixullam, Talmon wə Aⱪⱪublar idi. 26 Mana bu kixilər Yozadaⱪning nəwrisi Yexuwaning oƣli bax roⱨaniy Yoyaⱪimning məzgilidə, xundaⱪla Yəⱨudiyəning baxliⱪi Nəhəmiyaning wə roⱨaniy ⱨəm Təwrat ustazi Əzraning zamanida yaxiƣanidi.
Xəⱨər sepillirining Hudaƣa beƣixlinixi
27 Yerusalem xəⱨirining sepilliri Hudaƣa beƣixlinidiƣan qaƣda, Lawiylar turƣan jayliridin beƣixlax murasimiƣa ⱪatnixixⱪa Yerusalemƣa təklip ⱪilindi. Ular murasimni xad-huramliⱪ iqidə minnətdarliⱪ bilən jang, qiltar wə liralarni qelip, nəƣmə ⱪilip, nahxa eytixip təbriklidi. 28 Munajatqilar Yerusalem ətrapidiki jaylardin, jümlidin Nitofaning yeziliridin, 29 Bəyt-gilgaldin, Gəba wə Azmawət ⱪatarliⱪ jaylardin kelip yiƣildi. Qünki munajatqilar ɵzliri üqün Yerusalem ətrapidiki yezilarni ⱪurup qiⱪⱪanidi. 30 Roⱨaniylar bilən Lawiylar ɵzlirini paklap, andin jama’ətni paklidi. Keyin ular xəⱨər dərwaziliri bilən sepillirinimu paklax murasimi ɵtküzdi.
31 Mən Yəⱨudiyə əməldarlirini sepil üstigə yiƣip, minnətdarliⱪ bildürüxkə ikki qong hor ɵməkni bəlgilidim. Biri jənubiy yɵnülüxtiki sepil üstidə ⱪiƣ dərwazisiƣa ⱪarap yürüp kətti. 32 Ⱨoxaya wə Yəⱨudiyə əməldarlirining yerimi munajatqilarning kəynidin yürüx ⱪildi. 33 Yənə Azarya, Əzra, Mixullam, 34 Yəⱨuda, Binyamin, Ximaya wə Yərəmiyalarmu əgixip mangdi. 35 Andin bəzi roⱨaniylar kanay qelip, Asaf əwladidin Zikiriya bilən mangdi. Zikiriya Yonatanning oƣli, Yonatan Ximayaning oƣli, Ximaya Mattanyaning oƣli, Mattanya Mikayaning oƣli, Mikaya Zakkurning oƣli, Zakkur bolsa Asaf əwladidin idi. 36 Ularning kəynidin Zikiriyaning hizmətdaxliri mangdi. Ular Ximaya, Azarel, Milalay, Gilalay, Ma’ay, Nitan’el, Yəⱨuda wə Hananilar bolup, Hudaning yeⱪin adimi Dawut padixaⱨning muzika əswabliriƣa ohxax əswablarni qelip mangdi. Bu topⱪa Təwrat ustazi Əzra yetəkqilik ⱪilƣanidi. 37 Ular bulaⱪ dərwazisiƣa kəlgəndə, pələmpəylərdin qiⱪip, “Dawut xəⱨiri”ning ətrapidiki sepilning əng üstigə yetip kəldi. Andin ular Dawut padixaⱨning ordisidin ɵtüp, xərⱪtiki bulaⱪ dərwazisiƣa kəldi.
38 Ikkinqi hor ɵmək minnətdarliⱪini bildürüp ularning aldiƣa qiⱪix üqün baxⱪa yolni qɵridəp ximalƣa yürüp kətti. Mən wə jama’ətning ⱪalƣan yerimi ularning kəynidin əgixip mangduⱪ. Ular sepil üstini boylap, tonurlar munaridin ɵtüp, kəng sepilgə yətti. 39 Andin ular Əfrayim dərwazisidin ɵtüp, Kona Xəⱨər dərwazisiƣa kəldi. Ular Beliⱪ dərwazisi wə Hanan’el munaridin ɵtüp Yüz munariƣa kəldi. Ular yənə Ⱪoy dərwazisiƣa ⱪarap dawamliⱪ mengip, Ⱪarawul dərwazisida tohtidi.
40 Minnətdarliⱪini bildürüwatⱪan ikki hor ɵmək ibadəthaniƣa yetip kelip, u yərdin orun aldi. Mənmu billə kəlgən bir top əməldarlar bilən u yərdin orun aldim. 41 Bizning yenimizdin orun alƣanlar kanay qalƣuqi roⱨaniylar bolup, ular Əlyaⱪim, Ma’aseya, Minyamin, Mikaya, Əlyo’enay, Zikiriya wə Hananyalar idi. 42 U yərdə yənə Ma’aseya, Ximaya, Əl’azar, Uzzi, Yiⱨohanan, Malkiya wə Ezerlər bar idi. Munajatqilar Yizrahyaning yetəkqilikidə ünlük nahxa eytti. 43 Jama’ət u küni nurƣun ⱪurbanliⱪlarni ⱪildi ⱨəmdə xad-huramliⱪⱪa qɵmdi. Qünki Huda ularƣa zor huxalliⱪ ata ⱪilƣanidi. Ayallar wə balilarmu huxalliⱪⱪa qɵmgənidi. Yerusalemdiki xad-huramliⱪ yiraⱪ jaylarƣa anglinatti.
Ibadəthanining təminati
44 U küni bəzi ərlər ⱨədiyələr, tunji alƣan ⱨosul wə məⱨsulatlarning ondin bir ülüxi saⱪlinidiƣan ibadəthana ambarlirini baxⱪuruxⱪa təyinləndi. Ular roⱨaniylar wə Lawiylar üqün Təwrat ⱪanunida bəlgiləngən boyiqə xəⱨər sirtidiki etizlardin ülüxni yiƣiwelixⱪa məs’ul boldi. Yəⱨudiyədiki barliⱪ həlⱪ roⱨaniylar wə Lawiylar ⱨəm ularning ix-izliridin hursən boldi. 45 Qünki ular paklax murasimida Hudaning hizmitini ɵtəp kəlgənidi. Munajatqilar wə dərwaziwənlərmu Dawut padixaⱨ oƣli Sulaymanƣa buyruƣinidək ɵz hizmətlirini ⱪilixti. 46 Burun Asaf yaxiƣan Dawut padixaⱨ zamanisida ibadəthana munajatqilirining yetəkqiliri bolux ⱨəmdə mədⱨiyə nahxiliri wə Hudaƣa minnətdarliⱪ bildürüx nahxilirining boluxi adət bolƣanidi. 47 Əmdi bolsa, Zirubbabəl wə Nəhəmiya zamanisida barliⱪ Isra’illar munajatqilarƣa, dərwaziwənlərgə wə baxⱪa Lawiylarƣa kündilik ozuⱪluⱪni təminləp bərdi. Lawiylar bolsa roⱨaniylarƣa tapⱪinining ülüxini bərdi.

*17
Əslidiki Ibraniy ⱪolyazmilirida bu yərdiki isim qüxüp ⱪalƣan.



13

Nəhəmiyaning islaⱨati
U kündə Musa pəyƣəmbər arⱪiliⱪ qüxürülgən Təwrattiki yazmilar jama’ətkə oⱪuldi. Uningda: “Ammonlar wə Mo’ablarning ibadətkə ⱪatnixixiƣa ⱪət’iy ruhsət yoⱪ” deyilgən bɵlək bayⱪaldi. Qünki burun ular Isra’illar Misirdin qiⱪⱪan waⱪitta ularni ozuⱪ-tülük wə su bilən təminliməy, əksiqə Isra’illarƣa lənət oⱪux üqün Bil’amni yalliƣanidi, əmma Hudayimiz bu lənətni bəhtkə aylandurƣanidi. Jama’ət Təwrat ⱪanunini angliƣan ⱨaman, arilaxma irⱪlarni jama’ət arisidin qiⱪiriwətti.
Buningdin burun roⱨaniy Əlyaxib ibadəthanining ambarlirini baxⱪuruxⱪa təyinləngənidi. Uning Ammonlardin bolƣan Tobiya bilən tuƣⱪanqiliⱪi bar idi. U burun axliⱪ ⱨədiyəliri, huxbuy buyumlar, ibadəthana saymanliri wə axliⱪ, xarab ⱨəm zəytun yeƣining ondin bir ülüxi ⱪoyulƣan bir eƣiz yoƣan ɵyni Tobiyaƣa təyyarlap bərgənidi. Bu nərsilər əmr boyiqə munajatqilar, dərwaziwənlər wə baxⱪa Lawiylarƣa berilidiƣan bolup, ularning arisidiki bəzi ülüxliri roⱨaniylarƣa berilətti.
Bu ixlar yüz bərgəndə, mən Yerusalemda əməs idim. Babil padixaⱨi Artahxastining 32-yili mən padixaⱨning yeniƣa bardim. Keyin mən ⱪaytix üqün uning ruhsitini soridim. Mən Yerusalemƣa yetip kəlgəndə, Əlyaxibning Tobiyaƣa ibadəthana ⱨoylisidin bir eƣiz ɵyni ajritip bərgən rəzillikini bayⱪidim. Mən bək aqqiⱪlinip, Tobiyaning barliⱪ bisatini u ɵydin aqiⱪip taxlidim. Mən roⱨaniylarƣa bu ɵylərni murasim boyiqə paklaxni ⱨəmdə ibadəthana saymanliri, sunulƣan axliⱪ ⱨədiyəliri wə huxbuy buyumlarni u ɵygə ⱪayturup əkirixni buyrudum.
10 Mən yənə Lawiylarning kündilik təminat ozuⱪluⱪini bərmigənlikini bayⱪidim. Xunga Hudaning hizmitidə bolidiƣan munajatqilar bilən baxⱪa Lawiylar etizliriƣa ixləxkə kətkənidi. 11 Xuning bilən mən əməldarlarni əyibləp:
– Nemə üqün ibadəthana hizmiti nəziringlardin taxlinip ⱪaldi? – dedim.
Mən yənə munajatqilar wə baxⱪa Lawiylarni qaⱪirip, ɵzigə tegixlik hizmətlirini ⱪaytidin ⱪildurdum. 12 Yəⱨudiyədiki barliⱪ həlⱪ yənə bir ⱪetim axliⱪ, xarab ⱨəm zəytun yeƣining ondin bir ülüxini ibadəthana ambarliriƣa elip kelixkə baxlidi. 13 Mən roⱨaniy Xələmya, pütükqi Zadoⱪ wə Lawiylardin bolƣan Pidayani ambarlarƣa məs’ul ⱪildim. Mən yənə Mattanyaning nəwrisi ⱨəm Zakkurning oƣli Hananni ularƣa yardəmqi ⱪildim. Bular ixənqlik adəmlər bolup, hizmətdaxliri Lawiylarƣa adilliⱪ bilən təⱪsim ⱪilixⱪa məs’ul idi.
 
14 I Huda, bu yahxi ixni səmingdə tutⱪaysən ⱨəmdə sadaⱪətmənlik bilən ibadəthaniƣa wə uning hizmətlirigə ⱪilƣanlirimni untup ⱪalmiƣaysən!
 
15 U künlərdə mən bəzi Yəⱨudiylarning dəm elix künidə üzüm yanjiwatⱪanliⱪini kɵrdüm. Adəmlərning yənə axliⱪ elip keliwatⱪanliⱪini wə exəklirigə artiwatⱪanliⱪini kɵrdüm. Ular dəm elix künidə üzüm, ənjür, xarab wə ⱨər hil məⱨsulatlarni Yerusalemƣa elip keliwatatti. Xuning bilən mən ularni bu kündə məⱨsulatlirini satmasliⱪⱪa agaⱨlandurdum. 16 Yerusalemda turƣan Tir xəⱨiridin kəlgənlər beliⱪ wə ⱨər hil tawarlarni elip kelip dəm elix künidə Yəⱨudiyədikilərgə setiwatatti, ⱨətta Yerusalemdimu xundaⱪ ⱪiliwatatti.
17 Xuning bilən mən Yəⱨudiylarning jama’ət ərbablirini əyibləp, mundaⱪ dedim:
– Nemə üqün bundaⱪ rəzillik bilən dəm elix künini bulƣaysilər? 18 Əjdadliringlar xundaⱪ ⱪilmiƣanmidi? Xuning bilən Hudayimiz bu balayi’apətni bizgə wə bu xəⱨərgə yaƣdurƣanidi. Ⱨazir silər dəm elix künini bulƣax arⱪiliⱪ Isra’illarƣa ⱪarxi tehimu zor ƣəzəpni ⱪozƣawatisilər!
19 Xuning bilən mən dərwazilarni dəm elix künidin awwal, kün patⱪanda taⱪaxni wə dəm elix küni ɵtüp kətmügiqə aqmasliⱪni buyrudum. Mən dəm elix künidə ⱨərⱪandaⱪ yük kirmisun, dəp hizmətkarlirimni dərwazilarƣa ⱪoydum. 20 Ⱨər hil tawarlarni əkəlgən sodigərlər wə setiⱪqilar bir yaki ikki ⱪetim Yerusalemning sirtida keqini ɵtküzdi. 21 Xuning bilən mən:
– Nemə üqün keqini sepil sirtida ɵtküzisilər? Əgər yənə xundaⱪ ⱪilsanglar, ədipinglarni berimən! – dəp agaⱨlandurdum.
Xuningdin keyin ular dəm elix künidə ⱪayta kəlmidi. 22 Andin mən dəm elix künining muⱪəddəslikini saⱪlax üqün, Lawiylarning ɵzlirini paklap dərwazilarƣa ⱪarawulluⱪ ⱪilixini buyrudum.
 
I Hudayim, buning üqün meni səmingdə tutⱪaysən ⱨəmdə yüksək mənggülük meⱨir-muⱨəbbiting bilən manga rəⱨim-xəpⱪət kɵrsətkəysən!
 
23 Xu künlərdə mən Axdod, Ammon wə Mo’ablardin ɵyləngən bəzi Yəⱨudiylarni kɵrdüm. 24 Tehimu yamini, ularning balilirining yerimi degüdək ɵz Yəⱨudiy tilimizni bilməy, pəⱪət Axdodluⱪ yaki baxⱪa həlⱪlərning tilinila sɵzliyələtti. 25 Xuning bilən mən ularni əyibləp, ularƣa lənət yeƣixini tilidim. Bəzilirini urup, qeqini yuldum. Mən ularni balilirining yərliklər bilən toy ⱪilixiƣa yol ⱪoymasliⱪi üqün Huda aldida ⱪəsəm iqküzdüm. 26 Mən ularƣa mundaⱪ dedim:
– Bu, Isra’iliyəning Sulayman padixaⱨining gunaⱨ ɵtküzüxkə azdurulƣinidək bir ix əməsmu? Ⱨərⱪandaⱪ milləttin uningƣa selixturƣudək padixaⱨ bolmiƣan, Huda uningƣa meⱨir-muⱨəbbət kɵrsitip, uni Isra’illarning padixaⱨi ⱪilip tikligən. Biraⱪ xundaⱪ bolsimu u yat millətlərdin bolƣan ayallarning azduruxi bilən gunaⱨ ɵtküzgən. 27 Əmdi silər ⱪandaⱪlarqə baxⱪa millətlərdin ɵylinip, gunaⱨ ɵtküzüp, Hudaƣa sadaⱪətsizlik ⱪilixni oylaxⱪa jur’ət ⱪilalidinglar?!
28 Bax roⱨaniy Əlyaxibning oƣli Yoyadaning bir oƣli Horonluⱪlardin bolƣan Sanballatning ⱪizini alƣan, xuning bilən mən uni jama’ət aldida ⱪoƣlap qiⱪardim.
 
29 I Hudayim, bu adəmlərni ⱨəmdə ularning roⱨaniyliⱪini wə sening roⱨaniylar ⱨəm Lawiylar bilən tüzgən əⱨdəngni bulƣiƣinini esingdə tutⱪaysən!
 
30 Xuning bilən mən həlⱪni ⱨərⱪandaⱪ yat həlⱪlərdin yuⱪⱪan yaman təsirlərdin paklidim. Mən roⱨaniylarƣa wə Lawiylarƣa wəzipə bekitip, ⱨərbir adəmgə ɵz hizmitini bərdim. 31 Mən yənə bəlgilik waⱪitta otunlarning ⱨəmdə tunji pixⱪan mewilərning ⱪurbanliⱪ supisiƣa elip kelinixini orunlaxturdum.
 
I Huda, meni səmingdə tutⱪaysən, manga meⱨribanliⱪ ⱪilƣaysən!