«Ezra»


1

Korəx padixaⱨning Yəⱨudiylarning ɵz yurtiƣa ⱪaytixiƣa pərman qüxürüxi
Persiyə padixaⱨi Korəx təhtkə olturƣan 1-yili* Korəx padixaⱨ miladiyədin ilgiri 539-yili təhtkə olturƣan. Pərwərdigar Yərəmiya pəyƣəmbər arⱪiliⱪ eytⱪan sɵzlirini əməlgə axurdi. Huda Korəx padixaⱨning diliƣa selip, bir pərman qüxürgüzdi. Padixaⱨ uni ⱪəƣəzgə pütüp, padixaⱨliⱪining ⱨəmmə yerigə tarⱪatti.
“Bu Persiyə padixaⱨining eytⱪanliridur: ‘Pərwərdigar, yəni ərxi’əladiki Huda pütün yər yüzidiki padixaⱨliⱪlarni manga ata ⱪildi. U meni Yəⱨudiyəning Yerusalem xəⱨiridə ɵzigə atap bir ibadəthana ⱪuruxⱪa təyinlidi. Pərwərdigarning ɵz həlⱪi bolƣan silər Isra’illar Yəⱨudiyəning Yerusalem xəⱨirigə berip, Pərwərdigarning, yəni əjdadliringlar etiⱪad ⱪilip kəlgən Hudaning ibadəthanisini ⱪayta bina ⱪilinglar. Huda Yerusalemdidur, u silərgə yar bolƣay! Məyli ⱪəyərdə bolsun, sürgünlər arisida Yerusalemƣa ⱪaytmaⱪqi bolƣanlar bolsa, ularƣa ⱪolum-ⱪoxniliri yardəm ⱪilip, altun-kümüx, mal-mülük wə mal-waran bərsun. Uningdin baxⱪa, Hudaning Yerusalemdiki ibadəthanisiƣa halis ⱨədiyələrni sunsun.’ ”
Xuningdin keyin, Huda dilliriƣa salƣan ixni orundax üqün Yəⱨuda wə Binyamin ⱪəbililirining baxliⱪliri, roⱨaniylar wə Lawiylar Yerusalemƣa berip, Pərwərdigarning ibadəthanisini ⱪaytidin bina ⱪilixⱪa təyyarlandi. Barliⱪ ⱪolum-ⱪoxnilar ularƣa yardəm berip, altun-kümüx ⱪaqilar, mal-mülük, mal-waran wə ⱪimmətlik nərsilərdin baxⱪa yənə ibadəthana üqün halis ⱨədiyilərni sundi. Korəx padixaⱨ ularƣa sabiⱪ padixaⱨ Nibukadnəzər Yerusalemdiki ibadəthanidin olja elip ɵz buthanisiƣa ⱪoyƣan ⱪaqa-ⱪuqilarni ⱪayturup bərdi. Persiyə padixaⱨi Korəx həzinə wəziri Mitridatni bu ⱪaqa-ⱪuqilarni ⱪayturup berixkə məs’ul ⱪildi. Mitridat Yəⱨudiyəgə ⱪaytidiƣan sürgünlərning baxliⱪi Xexbassarƣa ularni sanap ɵtküzüp bərdi. Ularning tizimliki tɵwəndikiqə:
 
30 danə altun das
1000 danə kümüx das
29 danə kümüx əswablar
10 30 danə altun ⱪaqa
410 danə kümüx ⱪaqa
1000 danə baxⱪa hil ⱪaqa-ⱪuqa
 
11 Ⱨəmmisi bolup 5400 danə altun-kümüx ⱪaqa-ⱪuqa boldi. Sürgünlər Babildin Yerusalemƣa ⱪaytip kəlgəndə, Xexbassar bu ⱪaqa-ⱪuqilarni birgə elip kəldi.

*1
Korəx padixaⱨ miladiyədin ilgiri 539-yili təhtkə olturƣan.



2

Ⱪaytip kəlgüqilərning tizimliki
Tɵwəndikilər Babildiki əsirdin ⱪaytⱪan Yəⱨudiy sürgünlirining tizimlikidur. Nibukadnəzər padixaⱨ burun ularni əsir ⱪilip Babilƣa paliƣanidi. Biraⱪ ⱨazir ular ɵz yurti Yəⱨudiyəning Yerusalem wə baxⱪa jayliriƣa ⱪaytip kəldi. Zirubbabəl, Yexuwa, Nəhəmiya, Siraya, Ri’elaya, Mordikay, Bilxan, Mispar, Bigway, Rihum wə Ba’analar ularƣa yetəkqilik ⱪilip ⱪayturup kəldi. Sürgündin ⱪaytⱪan Isra’il ərlirining sani tɵwəndikiqə:
 
Par’ox jəmətidin 2172 kixi
Xifatya jəmətidin 372 kixi
Arah jəmətidin 775 kixi
Pahat-mo’ab jəmətidin (Yexuwa wə Yo’abning əwladliri) 2812 kixi
Elam jəmətidin 1254 kixi
Zattu jəmətidin 945 kixi
Zakkay jəmətidin 760 kixi
10 Bani jəmətidin 642 kixi
11 Bebay jəmətidin 623 kixi
12 Azgad jəmətidin 1222 kixi
13 Adoniⱪam jəmətidin 666 kixi
14 Bigway jəmətidin 2056 kixi
15 Adin jəmətidin 454 kixi
16 Ater jəmətidin (Hizkiyaning əwladliri) 98 kixi
17 Bezay jəmətidin 323 kixi
18 Yora jəmətidin 112 kixi
19 Haxum jəmətidin 223 kixi
20 Gibbar jəmətidin 95 kix
21 Bəytləⱨəmliklərdin 123 kixi
22 Nitofaliⱪlardin 56 kixi
23 Anatotluⱪlardin 128 kixi
24 Azmawətliklərdin 42 kixi
25 Ⱪiryat-yi’arim, Kifira wə Bə’ərotluⱪlardin 743 kixi
26 Ramaⱨ wə Gəbaliⱪlardin 621 kixi
27 Mikmasliⱪlardin 122 kixi
28 Bəytəl wə Ayliⱪlardin 223 kixi
29 Niboluⱪlardin 52 kixi
30 Magbixliⱪlardin 156 kixi
31 Elamliⱪlardin 1254 kixi
32 Harimliⱪlardin 320 kixi
33 Lod, Hadid wə Onoluⱪlardin 725 kixi
34 Erihaliⱪlardin 345 kixi
35 Sina’aliⱪlardin 3630 kixi.
 
36 Roⱨaniylardin:
Yidaya jəmətidin (Yexuwaning əwladliri) 973 kixi
37 Immer jəmətidin 1052 kixi
38 Paxhur jəmətidin 1247 kixi
39 Harim jəmətidin 1017 kixi.
40 Lawiylardin:
Yexuwa wə Ⱪadmi’el jəmətidin (Ⱨodawya əwladliri) 74 kixi
41 ibadəthana munajatqiliri: Asaf jəmətigə təwə 128 kixi
42 ibadəthana dərwaziwənliri: Xallum, Ater, Talmon, Aⱪⱪub, Hatita wə Xobay jəmətlirigə təwə 139 kixi.
43 Ibadəthana hizmətkarlirining jəmətidin:
Ziha, Hasufa, Tabba’ot,
44 Ⱪeros, Si’aⱨa, Padon,
45 Libana, Hagaba, Aⱪⱪub,
46 Hagab, Xalmay, Hanan,
47 Giddel, Gahar, Ri’aya,
48 Rizin, Niⱪoda, Gazzam,
49 Uzza, Paseyah, Besay,
50 Asnaⱨ, Mi’unim, Nifusim,
51 Baⱪbuⱪ, Haⱪufa, Harhur,
52 Bazlut, Mihida, Harxa,
53 Barⱪos, Sisira, Təmah,
54 Niziyah wə Hatifalar.
55 Sulayman padixaⱨ hizmətkarlirining jəmətidin:
Sotay, Ⱨəssofərət, Piruda,
56 Yalaⱨ, Darⱪon, Giddel,
57 Xifatya, Hattil, Pokərət-ⱨazzibayim wə amilar.
58 Ibadəthana hizmətkarliri wə Sulayman padixaⱨ hizmətkarlirining əwladliridin ⱪaytip kəlgənlərning sani jəm’iy 392 kixi.
 
59 Telməlah, Telharxa, Kirub, Addan wə Immer degən jaylardin kəlgən bir top kixilər ɵzlirining Isra’il əwladi ikənlikini ispatliyalmidi. 60 Bu kixilər Dilaya, Tobiya wə Niⱪoda jəmətliridin bolup, jəm’iy 652 kixi idi.
61 Habayya, Ⱨaⱪⱪoz wə Barzillay degən üq roⱨaniy jəmətimu ⱪaytip kəlgən bolup, Barzillay Gil’adliⱪ Barzillayning bir ⱪiziƣa ɵylinip, uning familisini ixlətkənidi. 62 Bu roⱨaniylar nəsəbnamiliridin jəmət namlirini tapalmidi. Xunga ular napak ⱨesablinip, roⱨaniylar ⱪataridin orun alalmidi. 63 Yəⱨudiylarning baxliⱪi ularƣa “urim” wə “tummim”ni* Kɵp tərəplimilik izdinixlərgə asaslanƣanda, bu Hudaning iradisini bilix üqün taxlinidiƣan muⱪəddəs qək boluxi mumkin. “urim”ning Ibraniy tilidiki mənisi “ⱪarƣax”, bu yərdə “bolmaydu” degən mənidə boluxi mumkin. “tummim”ning Ibraniy tilidiki mənisi “təltɵküs”, bu yərdə “bolidu” degən mənidə boluxi mumkin. ixlitip, Hudaning iradisini bilələydiƣan roⱨaniy kəlgüqə, Hudaƣa atalƣan yeməkliklərning roⱨaniylarƣa tegixlikini yeməslikini buyrudi.
64 Yəⱨudiyəgə ⱪaytip kəlgənlərning omumiy sani 42,360 kixi boldi. 65 Sanalmay ⱪalƣanlardin 7337 ər-ayal hizmətkar, 200 ər-ayal nahxiqi wə 66 ularning 736 at, 245 ⱪeqir, 67 435 tɵgə wə 6720 exikimu bar idi.
68 Bu sürgünlər Pərwərdigarning Yerusalemdiki ibadəthanisiƣa yetip kəlgəndə, bəzi jəmət baxliⱪliri ibadəthanini əsli orniƣa ⱪaytidin bina ⱪilixⱪa halis ⱨədiyilərni təⱪdim ⱪildi. 69 Ular imkaniyitining yetixiqə jəm’iy 61,000 altun tənggə, 3000 kilo kümüx wə 100 ⱪur roⱨaniy tonini i’anə ⱪildi.
70 Roⱨaniylar, Lawiylar, munajatqilar, ibadəthana dərwaziwənliri, ibadəthana hizmətkarliri wə bir ⱪisim kixilər Yerusalem ətrapiƣa olturaⱪlaxti. Ⱪalƣanlar bolsa ɵz yurtliriƣa jaylaxti.

*63
Kɵp tərəplimilik izdinixlərgə asaslanƣanda, bu Hudaning iradisini bilix üqün taxlinidiƣan muⱪəddəs qək boluxi mumkin. “urim”ning Ibraniy tilidiki mənisi “ⱪarƣax”, bu yərdə “bolmaydu” degən mənidə boluxi mumkin. “tummim”ning Ibraniy tilidiki mənisi “təltɵküs”, bu yərdə “bolidu” degən mənidə boluxi mumkin.



3

Ibadəthana supisining ⱪaytidin yasilixi
Küz pəslining* Yəⱨudiylarning kalendari boyiqə küz pəsli 7-ayda baxlinidu. Kəpə tikix ⱨeyti 7-ayning 15-kunigə toƣra kelidu. dəsləpki məzgilidə Isra’illar ɵz yurtliriƣa orunlixip bolƣandin keyin, ular bir niyət bir məⱪsəttə Yerusalemƣa jəm boldi. Yozadaⱪning oƣli Yexuwa bilən uning hizmətdax roⱨaniyliri wə Xi’altelning oƣli Zirubbabəl bilən uning tuƣⱪanliri Isra’illar etiⱪad ⱪilip kəlgən Hudaning ⱪurbanliⱪ supisini yasaxⱪa baxlidi. Ular uni Hudaning yeⱪin adimi Musa pəyƣəmbərgə qüxürülgən Təwrat ⱪanunidiki yolyuruⱪlarƣa bina’ən kɵydürmə ⱪurbanliⱪ ⱪilix orni məⱪsitidə saldi. Ular yərlik həlⱪtin ⱪorⱪsimu, yənila ⱪurbanliⱪ supisini əsli orniƣa ⱪaytidin ⱪurup qiⱪti. Xuningdin keyin ular səⱨərlik wə kəqlik kɵydürmə ⱪurbanliⱪlirini uningda ⱪilixⱪa baxlidi.
Ular Təwrat ⱪanuniƣa bina’ən kəpə tikix ⱨeyti ⱪilip, ⱨər küni tegixlik kɵydürmə ⱪurbanliⱪni ⱪildi. Uningdin baxⱪa ular yənə kündilik, yengi ay wə Pərwərdigar bekitkən ⱨeytlarda ⱪilixⱪa tegixlik kɵydürmə ⱪurbanliⱪlarni ⱪilixⱪa baxlidi. Xuningdək ular Pərwərdigarƣa halis ⱨədiyilirini təⱪdim ⱪildi. Roⱨaniylar kəpə tikix ⱨeytidin on bəx kün burun Pərwərdigarƣa atap kɵydürmə ⱪurbanliⱪ ⱪilixⱪa baxlidi. Bu ibadəthanining uli tehi ⱪoyulup bolmiƣan waⱪit idi.
Ibadəthanining ⱪaytidin ⱪuruluxi
Xuningdin keyin həlⱪ taxqi wə yaƣaqqilarni yallap, Tirliⱪlar wə Sidonluⱪlarning kedir yaƣaqliriƣa yemək-iqmək wə zəytun yeƣini tegixti. Bu yaƣaqlar dengiz arⱪiliⱪ Liwandin Jaffa xəⱨirigə elip kelindi. Bu ix persiyə padixaⱨi Korəxning ruhsiti bilən boldi.
Həlⱪ sürgündin Yerusalemƣa ⱪaytip kəlgəndin keyinki ikkinqi ətiyazning otturilirida, Hudaning ibadəthanisining ⱪuruluxi baxlinip kətti. Bu hizmətkə Xi’altelning oƣli Zirubbabəl, Yozadaⱪning oƣli Yexuwa ⱨəm baxⱪa roⱨaniylar, Lawiylar wə ⱪaytip kəlgənlərning ⱨəmmisi ⱪatnaxti. Lawiylarning yegirmə yaxtin yuⱪuriliri ibadəthanining ⱪaytidin ⱪurulux ixlirini nazarət ⱪilixⱪa təyinləndi. Yexuwa bilən uning oƣulliri wə ər ⱪerindaxliri, Ⱪadmi’el wə uning oƣulliri (ⱨəmmisi Ⱨodawyaning əwladliri) ibadəthanida ixləwatⱪan ixqilar üstidin nazarət ⱪildi. Lawiylardin bolƣan Henadadning ər jəmətlirimu ularƣa yardəmləxti.
10 Ular ibadəthanining ulini ⱪoyup bolƣanda, roⱨaniylar tonlirini kiyip, kanaylarni tutup, ⱨər ⱪaysisi ɵz orunlirida turuxti. Lawiylardin bolƣan Asafning əwladliri janglarni tutup turuxti. Ular Isra’iliyəning sabiⱪ padixaⱨi Dawutning kɵrsətkinidək Pərwərdigarni mədⱨiyəlidi. 11 Ular mədⱨiyə wə minnətdarliⱪ bilən Pərwərdigarƣa atap eytixixlarni ɵtküzüp:
 
“Pərwərdigar xapa’ətliktur!
Isra’iliyəgə bolƣan meⱨir-muⱨəbbiti mənggülüktur!” deyixti.
 
Andin barliⱪ həlⱪ ünlük warⱪirap Pərwərdigarƣa mədⱨiyilər oⱪuxti. Qünki ibadəthanining uli ⱪoyulup bolƣanidi. 12 Lekin burunⱪi ibadəthanini ɵz kɵzi bilən kɵrgən nurƣun yaxanƣan roⱨaniylar, Lawiylar wə jəmət baxliⱪliri ⱨazirⱪi ⱪoyulƣan ulni kɵrüp, azablinip ün selip yiƣliwətti. Baxⱪilar bolsa ⱪiyⱪas qiⱪirip təntənə ⱪilixti. 13 Bu sadalar pələkkə yətkənliktin, ⱨeqkim təntənə sadasi bilən yiƣa-zar awazini pərⱪ etəlməytti. Awazlar yiraⱪ jaylardin anglinip turatti.

*1
Yəⱨudiylarning kalendari boyiqə küz pəsli 7-ayda baxlinidu. Kəpə tikix ⱨeyti 7-ayning 15-kunigə toƣra kelidu.



4

Ibadəthanining ⱪuruluxiƣa tosⱪunluⱪ ⱪilinixi
Yəⱨuda wə Binyamin ⱪəbililirining rəⱪibliri sürgündin ⱪaytip kəlgənlərning Pərwərdigar, yəni Isra’illar etiⱪad ⱪilip kəlgən Hudaƣa atalƣan ibadəthanini ⱪaytidin bina ⱪiliwatⱪanliⱪini anglidi. Xuning bilən ular Zirubbabəl bilən jəmət baxliⱪlirining aldiƣa berip:
– Ibadəthanini ⱪurux hizmitinglarƣa bizmu ⱪatnixayli! Bizmu silər etiⱪad ⱪilidiƣan Hudaƣa ibadət ⱪilimiz. Assur padixaⱨi Esarhaddon bizni bu yərgə elip kəlgəndin buyan, dawamliⱪ Hudaƣa atap ⱪurbanliⱪ ⱪilip keliwatimiz. – deyixti.
Zirubbabəl, Yexuwa wə jəmət baxliⱪliri ularƣa:
– Silər Hudayimizƣa atiƣan bu ibadəthanini bina ⱪilixⱪa arilixalmaysilər! Persiyə padixaⱨi Korəxning buyruⱪiƣa bina’ən ɵzimiz əjdadlirimiz etiⱪad ⱪilip kəlgən Hudaƣa, yəni Pərwaərdigarƣa atap uni ⱪurup qiⱪimiz! – dedi.
Xuning bilən yərlik həlⱪ Yəⱨudiylarni na’ümidtə ⱪoyuxⱪa tirixip, ularni ⱪorⱪutup ⱪuruluxⱪa dəhli yətküzdi. Ular yənə yərlik əməldarlarƣa para berip, ularƣa tosⱪunluⱪ ⱪildi. Bu ix Persiyə padixaⱨliri Korəxtin taki Dari’osⱪiqə dawamlaxti.
Yəⱨudiylarƣa bolƣan keyinki tosⱪunluⱪ
Nurƣun yillardin keyin* Yoⱪurida tilƣa elinƣan 6-ayəttin 23-ayətkiqə bolƣan məzmun təhminən yüz yildin keyinki Yerusalem xəⱨər sepilining bina ⱪilinixidiki tosⱪunluⱪni kɵrsitidu., Ahaxwerox padixaⱨ ⱨakimiyət yürgüzüxkə baxliƣanda, Yəⱨudiyə wə Yerusalem həlⱪining rəⱪibliri ular üstidin ərz ⱪilip məktup sundi.
Yillar ɵtüp Artahxasti padixaⱨ ⱨakimiyət yürgüzüwatⱪanda, Bixlam, Mitridat, Tabi’al wə baxⱪa əməldarlar Persiyə padixaⱨiƣa məktup yazdi. Bu məktup Aramiy tilida yezilƣan bolup, padixaⱨⱪa tərjimə ⱪilip sunuldi.
Rihum ⱪomandan wə Ximxay pütükqimu Yerusalemning əⱨwali toƣrisida Artahxasti padixaⱨⱪa məktup yazdi. Məktupni tɵwəndiki adəmlər pütkənidi: Rihum ⱪomandan, Ximxay pütükqi, ularning baxⱪa hizmətdax əməldarliri, sotqilar, yərlik əməldarlar, Parslar, Ərəkliklər, Babilliⱪlar wə Elamdiki Suza xəⱨiridin kɵqüp kəlgənlər, 10 uluƣ wə xanliⱪ Osnappar padixaⱨ təripidin yurtidin sürgün ⱪilinip, Samariyəning xəⱨərliridə wə Firat dəryasining ƣərbidiki baxⱪa jaylarda yaxiƣan həlⱪlər. 11 Məktupning məzmuni mundaⱪ:
 
“Artahxasti padixaⱨⱪa, Firat dəryasining ƣərbidiki hizmətkarliridin salam! 12 Aliyliriƣa xuni məlum ⱪilimizki, aliyliri təripidin bu yaⱪⱪa kelip, Yerusalemda turuwatⱪan Yəⱨudiylar rəzillikkə wə topilangƣa tolƣan u xəⱨərni ⱪaytidin ⱪurmaⱪta. Ular sepil ulini remont ⱪilip, sepillarni bina ⱪilmaⱪta. 13 I aliyliri! Bu xəⱨər ⱪurulup, sepilliri yasilip bolsa, u kixilər ⱨər hil alwan-yasaⱪlarni tɵliməydu-də, aliylirining həzinisigə kiridiƣan kirim kemiyip ketidu. 14 Biz silining tuzlirini yəp kəlgən puⱪralar, aliyliri namiƣa daƣ kəltürüxni ⱨərgiz halimaymiz. Xu wəjidin bu ixni ɵzlirigə məlum ⱪilduⱪ. 15 Aliylirining sabiⱪ padixaⱨlarning təzkirilirini izdinip beⱪixini soraymiz. Xundaⱪ bolƣanda, bu xəⱨərning topilangƣa tolƣanliⱪini, padixaⱨlarni wə ɵlkilərni parakəndə ⱪilip kəlgənlikini kɵrələydila. Bu xəⱨərdə ⱪədimdin beri ⱪozƣilang bolup kəlgən, xunga xəⱨər gumran ⱪilinƣan. 16 Aliylirining səmigə xuni salimizki, əgər bu xəⱨər ⱪaytidin bina ⱪilinip sepilliri pütsə, aliyliri Firat dəryasining ƣərbidiki ɵlkigə igidarqiliⱪ ⱪilalmay ⱪalidila.”
 
17 Padixaⱨ jawabən mundaⱪ dedi:
“Rihum ⱪomandan, Ximxay pütükqi wə silərning Samariyə ⱨəm Firat dəryasining ƣərbidiki ɵlkidə turƣuqi baxⱪa hizmətdax əməldarliringlarƣa salam! 18 Silər sunƣan məktupni tərjimə ⱪildurup oⱪuttum. 19 Təkxürüp kɵrüxkə əmr ⱪilƣanidim. Dərwəⱪə, Yerusalemning ⱪədimdin buyan padixaⱨlarƣa ⱪarxiliⱪlarni ⱪilip kəlgənlikini bayⱪidim. U xəⱨər topilang wə ⱪozƣilangƣa tolƣanikən. 20 Ⱪudrətlik padixaⱨlar u yərdə yaxiƣan wə Firat dəryasining ƣərbidiki pütün ɵlkini soriƣan ⱨəm ulardin ⱨər hil alwan-yasaⱪlarni elip kəlgənikən. 21 Xunga silər buyruⱪ qüxürüp taki mən əmr ⱪilƣuqə, u xəⱨərning ⱪaytidin bina ⱪilinixini tosunglar. 22 Eƣir ziyanƣa uqrimasliⱪim üqün, bu ixⱪa səl ⱪarimanglar!”
 
23 Rihum, Ximxay pütükqi wə ularning hizmətdaxliri Artahxasti padixaⱨning jawab hetini anglap, dərⱨal Yerusalemƣa berip ⱪoral küqi bilən Yəⱨudiylarni ix tohtitixⱪa məjbur ⱪildi.
Ibadəthana ⱪuruluxining yənə ⱪaytidin baxlinixi
24 Hudaning Yerusalemdiki ibadəthanisini ⱪaytidin bina ⱪilix ⱪuruluxi tohtap ⱪalƣanidi. Bu əⱨwal Persiyə padixaⱨi Dari’os ⱨakimiyitining 2-yiliƣiqə dawamlaxti.

*6
Yoⱪurida tilƣa elinƣan 6-ayəttin 23-ayətkiqə bolƣan məzmun təhminən yüz yildin keyinki Yerusalem xəⱨər sepilining bina ⱪilinixidiki tosⱪunluⱪni kɵrsitidu.



5

U qaƣda Ⱨagay pəyƣəmbər ⱨəm Iddoning oƣli Zikiriya pəyƣəmbər Isra’illar etiⱪad ⱪilip kəlgən ⱨəm ularƣa yar bolƣan Hudaning nami bilən Yəⱨudiyə wə Yerusalemda turidiƣan Yəⱨudiylarƣa Hudaning wəⱨiylirini yətküzüxkə baxliƣanidi. Xi’altelning oƣli Zirubbabəl wə Yozadaⱪning oƣli Yexuwa Yerusalemdiki ibadəthanini bina ⱪilixni yənə ⱪaytidin baxlidi. Uxbu ikki pəyƣəmbər ular bilən billə bolup, yardəmdə boldi.
Firat dəryasining ƣərbidiki ɵlkining baxliⱪi Tattinay, Xitar-bozinay wə baxⱪa hizmətdax əməldarlar xu waⱪitta Yerusalemƣa kelip ulardin:
– Silərgə bu ibadəthanini bina ⱪilixⱪa wə tamlarni ⱪopuruxⱪa kim ruhsət bərdi? – dəp soridi.
Ular yənə ibadəthana ⱪuruluxidikilərning isimlirini soridi. Lekin Hudaning nəziri Isra’illarning aⱪsaⱪallirida bolƣanliⱪi üqün, pars əməldarliri Dari’os padixaⱨⱪa məktup tutup jawab alƣuqə, ularning ⱪurulux ixini tosmidi.
Tattinaylarning padixaⱨⱪa tutⱪan məktupi
Firat dəryasining ƣərbidiki ɵlkining baxliⱪi Tattinay, Xitar-bozinay wə hizmətdax əməldarlarning padixaⱨⱪa tutⱪan məktupi mundaⱪ idi:
 
“dari’os padixaⱨ aliyliriƣa salam!
Aliyliriƣa xuni məlum ⱪilimizki, biz Yəⱨudiyə rayoniƣa berip, uluƣ Hudaning ibadəthanisining ⱪaytidin bina ⱪiliniwatⱪanliⱪini kɵrduⱪ. Bu ibadəthana ⱪoram taxlar bilən yasiliwetiptu wə tamlirining iqigə qong limlar ⱪoyuluptu. Bu ⱪurulux naⱨayiti əstayidilliⱪ bilən onguxluⱪ ketiwetiptu. Biz aⱪsaⱪallardin ibadəthanini ⱪaytidin bina ⱪilix wə tamlirini püttürüxkə kim ruhsət bərgənlikini soriduⱪ. 10 Aliyliriƣa bu hizmətkə yitəkqilik ⱪilƣuqilarning kim ikənlikini məlum ⱪilix üqün ularning isimlirini soriduⱪ. 11 Ular jawabən:
‘biz pütün aləmning igisi bolƣan Hudaning bəndilirimiz. Biz ⱨazir ⱪaytidin bina ⱪiliwatⱪan ibadəthanini nurƣun yillar ilgiri Isra’iliyəning bir küqlük padixaⱨi ⱪurup qiⱪⱪan. 12 Əjdadlirimiz ərxi’əladiki Hudaning ƣəzipini ⱪozƣap ⱪoyƣanliⱪtin, Huda ularni Kaldanlarning padixaⱨi, yəni Babilning sabiⱪ padixaⱨi Nibukadnəzərning ⱪoliƣa qüxürüp bərdi. Padixaⱨ bu ibadəthanini wəyran ⱪilip, həlⱪni Babilƣa sürgün ⱪildi. 13 Lekin Babil padixaⱨi Korəxning birinqi yili məzkur ibadəthanining ⱪaytidin bina ⱪilinix buyruⱪi qüxürüldi. 14 Korəx padixaⱨ ⱨətta Nibukadnəzər padixaⱨ Yerusalemdiki ibadəthanidin olja elip Babildiki buthaniƣa ⱪoyƣan altun-kümüxtin yasalƣan ⱪaqa-ⱪuqilarni Xexbassar isimlik bir kixigə ⱪayturup bərdi. Korəx padixaⱨ uni Yəⱨudiyəgə baxliⱪ ⱪilip təyinligənidi. 15 Padixaⱨ uningƣa bu ⱪaqa-ⱪuqilarni Yerusalemdiki ibadəthaniƣa alƣaq ketixni ⱨəmdə ibadəthanini əsli orniƣa ⱪaytidin bina ⱪilip qiⱪixni buyrudi. 16 Xunga Xexbassar ⱪaytip kelip, Yerusalemdiki ibadəthanining ulini ornatti. Ⱪurulux xu qaƣdin tartip ⱨazirƣiqə dawamlaxmaⱪta wə tehi pütmidi.’ dedi.
17 Xuning üqün aliyliri toƣra kɵrsilə, Babilning orda təzkirisini izdinip baⱪⱪayla. Korəx padixaⱨning Yerusalemdiki məzkur ibadəthanini ⱪaytidin bina ⱪilix toƣrisida buyruⱪ qüxürgən-qüxürmigənlikini eniⱪlap kɵrgəyla. Andin bizgə bu ixni ⱪandaⱪ bir tərəp ⱪilix toƣruluⱪ yolyoruⱪ bərgəyla.”


6

Dari’os padixaⱨning pərmani
Xuning bilən Dari’os padixaⱨ Babildiki arhiphanini təkxürüp qiⱪixni buyrudi. Midiya ɵlkisining Ahmita xəⱨiridiki ordidin bir ⱪədimiy oralma ⱪolyazma tepildi. Uningda mundaⱪ pütülgənidi:
 
“Yarliⱪ:
Korəx padixaⱨ təhtkə olturƣan birinqi yili Yerusalemdiki ibadəthana toƣruluⱪ pərman qüxürdi. Ibadəthana Yəⱨudiylar ⱪurbanliⱪ sunidiƣan əsli orniƣa ⱪaytidin ⱪurup qiⱪilsun. Məzkur ibadəthanining egizliki yigirmə yəttə metir, kəngliki yigirmə yəttə metir bolsun. Tamliri ⱨər üq ⱪəwət taxning üstigə bir ⱪəwət yaƣaq ⱪoyulup yasalsun. Pütün hirajiti orda həzinisidin ajritilsun. Nibukadnəzər padixaⱨ Yerusalemdiki ibadəthanidin Babilƣa elip kəlgən altun-kümüxtin yasalƣan ⱪaqa-ⱪuqilar əslidiki ibadəthaniƣa ⱪayturulup, orniƣa ⱪoyulsun.”
Xunga, padixaⱨ Dari’os mundaⱪ jawab ⱪayturdi:
“Firat dəryasining ƣərbidiki ɵlkining baxliⱪi Tattinay, Xitar-bozinay wə bu ɵlkining hizmətdax əməldarliriƣa: ‘silər ibadəthaniƣa yeⱪinlaxmanglar. Ibadəthana ⱪuruluxiƣa arilaxmanglar. Yəⱨudiyəning baxliⱪi bilən Yəⱨudiylarning aⱪsaⱪalliri ibadəthanini əsli orniƣa ⱪaytidin bina ⱪilsun.
Mən silərning ularƣa yardəmdə boluxunglarni buyruymən. Ⱪurulux tohtap ⱪalmasliⱪi üqün, ularning pütün hirajiti Firat dəryasining ƣərbidiki ɵlkining orda həzinisigə kiridiƣan alwan-yasaⱪ kirimidin keqiktürməy ajritilsun. Silər Yerusalemdiki roⱨaniylarning ərxi’əladiki Hudaƣa kɵydürmə ⱪurbanliⱪ sunuxi üqün ularƣa nemə kerək bolsa xuni, yəni torpaⱪ, ⱪoqⱪar wə paⱪlanlarni beringlar ⱨəmdə ular tələp ⱪilƣan buƣday, tuz, xarab wə zəytun yaƣliridin tartip ⱨəmmini ⱨər küni üzüldürməy təminlənglar. 10 Xundaⱪ bolƣanda, ular ərxi’əladiki Hudani hursən ⱪilidiƣan ⱪurbanliⱪlarni sunup, Hudaning manga wə oƣullirimƣa bəht ata ⱪilixiƣa du’a ⱪilalaydu.
11 Yənə xundaⱪ buyruymənki: kimki pərmanimƣa ɵzgərtix kirgüzsə, uning ɵyining bir limi suƣurup elinip, u adəm tikləngən limƣa sanjip ⱪoyulsun, ɵyi əhlət dɵwisigə aylansun. 12 Əgər birər padixaⱨ yaki puⱪra bu pərmanƣa ɵzgərtix kirgüzsə, məzkur ibadəthanini wəyran ⱪiliwətməkqi bolsa, ɵz namini uluƣlaxⱪa Yerusalemni talliƣan Huda uni ursun.
Məzkur pərmanni mənki Dari’os jakarlidi, sɵzsiz ijra ⱪilinsun!”
Ibadəthanining Hudaƣa beƣixlinixi
13 Xuning bilən Firat dəryasining ƣərbidiki ɵlkining baxliⱪi Tattinay, Xitar-bozinay wə ularning hizmətdax əməldarliri, padixaⱨning pərmanini sɵzsiz ijra ⱪildi. 14 Ⱨagay pəyƣəmbər wə Iddoning oƣli Zikiriya pəyƣəmbərning wəⱨiy yətküzüxi bilən Yəⱨudiylarning aⱪsaⱪalliri ibadəthana ⱪuruluxini ilgiri sürdi. Ular Isra’illar etiⱪad ⱪilip kəlgən Hudaning əmrigə bina’ən Persiyə padixaⱨliri Korəx, Dari’os wə Artahxastining pərmanliri boyiqə ibadəthanini bina ⱪilixni tamamlidi. 15 Dari’os padixaⱨ ⱨakimiyitining 6-yili adar eyining 3-küni* Ⱨazirⱪi zaman kalendari boyiqə miladiyədin ilgiri 516 yili 12-martⱪa toƣra kelidu. ibadəthanining ⱪuruluxi təltɵküs tamam boldi.
16 Isra’il həlⱪi, jümlidin roⱨaniylar, Lawiylar wə ⱪalƣan sürgünlər ibadəthanini Hudaƣa beƣixlax murasimini xad-huramliⱪ iqidə ɵtküzdi. 17 Ular bu murasimda 100 tuyaⱪ torpaⱪ, 200 tuyaⱪ ⱪoqⱪar wə 400 tuyaⱪ paⱪlan ⱪurbanliⱪ ⱪildi, yənə 12 tekini Isra’iliyəning 12 ⱪəbilisi üqün gunaⱨ kəqürülux ⱪurbanliⱪi ⱪildi. 18 Musa pəyƣəmbər arⱪiliⱪ qüxürülgən Təwrattiki yazmilarƣa bina’ən roⱨaniylar bilən Lawiylar ɵz jama’ətqiliki boyiqə Yerusalemdiki ibadəthanida nɵwətqilik bilən Hudaning hizmitini ⱪilixⱪa təxkilləndi.
Ɵtüp ketix ⱨeytining ɵtküzülüxi
19 1-ayning 14-küni Bu Yəⱨudiy kalendari boyiqə bolup, ⱨazirⱪi zaman kalendari boyiqə 4-ayning 21-künigə toƣra kelidu. sürgündin ⱪaytip kəlgənlər ɵtüp ketix ⱨeytini ɵtküzdi. 20 Pütün roⱨaniylar wə Lawiylar ɵzlirini paklidi. Ular paklinip, barliⱪ sürgünlər, hizmətdax roⱨaniylar wə ɵzliri üqün ɵtüp ketix ⱨeytining melini boƣuzlidi. 21 Sürgündin ⱪaytip kəlgən Isra’illar wə napak yolini taxlap Pərwərdigar, yəni Isra’illar etiⱪad ⱪilip kəlgən Hudaƣa ibadət ⱪilidiƣan xu yərdiki Yəⱨudiy əməslərmu bu ⱪurbanliⱪ bilən ƣizalandi. 22 Andin ular petir nan ⱨeytini xad-huramliⱪ iqidə yəttə kün ɵtküzdi. Pərwərdigar ularni xadliⱪⱪa qɵmdürgənidi, qünki u Assur padixaⱨining dilini yumxitip, Isra’illar etiⱪad ⱪilip kəlgən Hudaning ibadəthanisini ⱪaytidin bina ⱪilixni ⱪollatⱪuzƣanidi.

*15
Ⱨazirⱪi zaman kalendari boyiqə miladiyədin ilgiri 516 yili 12-martⱪa toƣra kelidu.

19
Bu Yəⱨudiy kalendari boyiqə bolup, ⱨazirⱪi zaman kalendari boyiqə 4-ayning 21-künigə toƣra kelidu.



7

Əzraning Yerusalemƣa yetip kelixi
Nurƣun yillardin keyin Persiyə padixaⱨi Artahxasti məzgilidə Əzra isimlik bir roⱨaniy ɵtkən bolup, u Sirayaning oƣli, Siraya Azaryaning oƣli, Azarya Hilⱪiyaning oƣli, Hilⱪiya Xallumning oƣli, Xallum Zadoⱪning oƣli, Zadoⱪ Ahitubning oƣli, Ahitub Amaryaning oƣli, Amarya Azaryaning oƣli, Azarya Mirayotning oƣli, Mirayot Zirahyaning oƣli, Zirahya Uzzining oƣli, Uzzi Buⱪⱪining oƣli, Buⱪⱪi Abixuwaning oƣli, Abixuwa Pinihasning oƣli, Pinihas Əl’azarning oƣli, Əl’azar bolsa tunji bax roⱨaniy Ⱨarunning oƣli idi. Babildin ayrilƣan Təwrat ustazi Əzra, Pərwərdigar, yəni Isra’illar etiⱪad ⱪilip kəlgən Huda Musa pəyƣəmbərgə qüxürgən Təwrat ⱪanunida kamalətkə yətkənidi. Əzra padixaⱨtin nemini tələp ⱪilsa, padixaⱨ xuni orundap berətti, qünki Pərwərdigar, yəni u etiⱪad ⱪilip kəlgən Huda uningƣa yar bolƣanidi. Artahxasti padixaⱨning yəttinqi yili Əzra bir top Isra’illarni Yerusalemƣa elip kəldi. Bu kixilər arisida roⱨaniylar, Lawiylar, ibadəthana munajatqiliri, dərwaziwənliri wə hizmətkarliri bar idi.
8-9 Ular Artahxasti padixaⱨning 7-yili, 1-ayning 1-küni* Ⱨazirⱪi zaman kalendari boyiqə miladiyədin burunⱪi 458-yili 4-ayning 8-künigə toƣra kelidu. Babildin yolƣa qiⱪti. Huda Əzraƣa yar-yɵlək bolƣanliⱪtin, ular 5-ayning 1-küni Ⱨazirⱪi zaman kalendari boyiqə miladiyədin burunⱪi 458-yili 8-ayning 4-künigə toƣra kelidu. Yerusalemƣa yetip kəldi. 10 Əzra Pərwərdigarning Təwrat ⱪanunini ɵginixkə, ijra ⱪilixⱪa wə bu ⱪanunning ⱪa’idə-nizamlirini Isra’illarƣa ɵgitixkə ɵzini beƣixliƣanidi.
Artahxasti padixaⱨning Əzraƣa yazƣan məktupi
11 Artahxasti padixaⱨ Isra’illarƣa qüxürgən Pərwərdigarning əmr-pərmanlirini pixxiⱪ bilidiƣan Təwrat ustazi Əzra roⱨaniyƣa uxbu məktupni tutti.
 
12 “Mənki xaⱨlarning xaⱨi Artahxastidin ərxi’əladiki Hudaning ⱪanunining ustazi Əzra roⱨaniyƣa salam!
13 Padixaⱨliⱪimda yaxawatⱪan Isra’il həlⱪi jümlidin roⱨaniylar, Lawiylar wə baxⱪilarƣa xuni buyruymənki, ular haliƣanqə ɵzliri bilən bir ⱪatarda Yerusalemƣa ⱪaytip kətsə bolidu. 14 Mən, jümlidin yəttə məsliⱨətqim birliktə ɵzlirini Yerusalem wə Yəⱨudiyəgə ⱪaytⱪan sürgünlərning siligə ⱨawalə ⱪilinƣan Hudaning ⱪanuniƣa əməl ⱪilix əⱨwalini igiləp kelixkə əwəttim. 15 Mening wə məsliⱨətqilirimning ɵz raziliⱪimiz bilən təⱪdim ⱪilƣan altun-kümüxlirini Isra’illar etiⱪad ⱪilip kəlgən wə Yerusalemda bolƣan Hudaƣa beƣixliƣayla. 16 Xuningdək, Babil ɵlkisidə yiƣilƣan altun-kümüxlər wə Isra’illar ⱨəm roⱨaniylar etiⱪad ⱪilip kəlgən Hudaning Yerusalemdiki ibadəthanisiƣa sunulƣan halis ⱨədiyilərni alƣaq kətkəyla. 17 Bularƣa torpaⱪ, ⱪoqⱪar, paⱪlanlarni, jümlidin ular bilən birgə axliⱪ wə xarablarni setiwelip, silər etiⱪad ⱪilip kəlgən Hudaning Yerusalemdiki ibadəthanisining ⱪurbanliⱪ supisida ⱨədiyə ⱪilƣayla. 18 Ɵzliri wə ⱪerindaxliri exip ⱪalƣan altun-kümüxlərni silər etiⱪad ⱪilip kəlgən Hudaning iradisigə asasən muwapiⱪ jayƣa ixlətkəyla.
19 Ibadəthanining hizmiti üqün ɵzlirigə berilgən ⱪaqa-ⱪuqilarni Yerusalem üstidin ⱨɵkümranliⱪ ⱪilƣan Hudaƣa beƣixliƣayla. 20 Buningdin baxⱪa, ibadəthananglarƣa nemə lazim bolsa, orda həzinisidin elip ixlətkəyla.
21 Mənki Artahxasti padixaⱨ Firat dəryasining ƣərbidiki ɵlkining barliⱪ həzinə əməldarliriƣa buyruymənki, ərxi’əladiki Hudaning ⱪanunini pixxiⱪ bilidiƣan Əzra roⱨaniyning barliⱪ tələplirini tezdin bəja kəltürünglar. 22 Silər 3400 kilo kümüx, 300 taƣar buƣday, 2200 kilo xarab, 2200 kilo zəytun yeƣiƣiqə təmin etinglar. Tuz qəksiz təminlənsun. 23 Silər ərxi’əladiki Huda ɵz ibadəthanisi üqün qüxürgən əmrlirining ⱨəmmisini toluⱪ bəja kəltürünglar. Xundaⱪ bolƣanda, Hudaning ƣəzipi manga wə oƣullirimƣa qüxməydu. 24 Roⱨaniylar, Lawiylar, munajatqilar, dərwaziwənlər, hizmətkarlar wə ibadəthanidiki ⱨərⱪandaⱪ baxⱪa hizmətqilərdin alwan-yasaⱪ elinmisun.
25 Əzra, Huda ɵrlirigə ata ⱪilƣan əⱪil-parasət bilən Firat dəryasining ƣərbidiki ɵlkidə yaxaydiƣan ⱨəm Hudaning ⱪanunini bilidiƣan barliⱪ adəmlərni idarə ⱪilixⱪa əməldar wə sotqilarni təyinligəyla. Ⱪanundin sawati yoⱪlarƣa uningdin təlim bərgəyla. 26 Kimki Hudaning ⱪanuniƣa yaki padixaⱨliⱪning ⱪanuniƣa boysunmisa, ⱪattiⱪ jazaƣa tartilsun, ɵltürülsun, sürgün ⱪilinsun yaki mal-mülki Musadirə ⱪilinsun wə yaki ⱪamaⱪⱪa taxlansun.”
Əzraning Hudani mədⱨiyəlixi
27 Əzra mundaⱪ dedi:
“Pərwərdigar, yəni əjdadlirimiz etiⱪad ⱪilip kəlgən Huda mədⱨiyiləngəy! U Yerusalemdiki ɵz ibadəthanisini zinnətləxni padixaⱨning diliƣa saldi. 28 Huda manga mənggülük meⱨir-xəpⱪət kɵrsitip, meni padixaⱨ, uning məsliⱨətqiliri wə barliⱪ nopuzluⱪ əməldarlirining ⱪollixiƣa igə ⱪildi. Pərwərdigarim Huda manga yar bolup, manga jasarət bərdi. Xunga mən Isra’illarning yurt baxlirini ɵzüm bilən billə ⱪaytixⱪa yiƣdim.”

*8-9
Ⱨazirⱪi zaman kalendari boyiqə miladiyədin burunⱪi 458-yili 4-ayning 8-künigə toƣra kelidu.

8-9
Ⱨazirⱪi zaman kalendari boyiqə miladiyədin burunⱪi 458-yili 8-ayning 4-künigə toƣra kelidu.



8

Əzra bilən birgə sürgündin ⱪaytip kəlgənlər
Artahxasti padixaⱨ ⱨakimiyət tutⱪan məzgildə mənki Əzra bilən billə Babildin Yerusalemƣa ⱪaytip kəlgən jəmət baxliⱪlirining isimliki wə ularning nəsəbnamisi tɵwəndikiqə:
 
2-3 Pinihas jəmətidin Gerxom
Itamar jəmətidin Daniyal
Dawut jəmətidin Xekanyaning əwladi Hattux
Par’ox jəmətidin Zikiriya bilən Nəsəbnamisi eniⱪ bolƣan 150 ər
Pahat-mo’ab jəmətidin Zirahyaning oƣli Əlyiⱨo’enay wə 200 ər
Zattu jəmətidin Yahazi’elning oƣli Xekanya wə 300 ər
Adin jəmətidin Yonatanning oƣli Əbid wə 50 ər
Elam jəmətidin Atalyaning oƣli Yixaya wə 70 ər
Xifatya jəmətidin Mika’ilning oƣli Zibadya wə 80 ər
Yo’ab jəmətidin Yihi’elning oƣli Obadya wə 218 ər
10 Bani jəmətidin Yosifyaning oƣli Xilomit wə 160 ər
11 Bebay jəmətidin Bebayning oƣli Zikiriya wə 28 ər
12 Azgad jəmətidin Ⱨaⱪⱪatan oƣli Yohanan wə 110 ər
13 Waⱪqirək ⱪaytip kəlgən Adoniⱪam jəmətidin Əlifələt, Yi’u’el, Ximaya wə 60 ər
14 Bigway jəmətidin Utay, Zakkur wə 70 ər.
Əzraning Yerusalemƣa berixi
15 Mən barliⱪ həlⱪni Aⱨawaƣa ⱪarap aⱪidiƣan dəryaning boyiƣa jəm ⱪildim wə u yərdə üq kün ⱪarargaⱨ ⱪurduⱪ. Mən roⱨaniylar wə ⱪalƣan həlⱪni təkxürginimdə, Lawiylarning yoⱪluⱪini bayⱪidim. 16 Xunga yurt baxliridin Əli’əzər, Ari’el, Ximaya, Əlnatan, Yarib, Əlnatan, Natan, Zikiriya wə Mixullamlarni ⱨəm aⱪilanə ustazlardin Yoyarib wə Əlnatanlarni qaⱪirip, 17 ularni Kasifya degən jaydiki Lawiylarning bexi Iddoning yeniƣa əwəttim. Mən ibadəthana hizmətkarliri Iddo wə uning uruⱪ-tuƣⱪanliridin, Yerusalemdiki ibadəthanida Hudaning hizmitini ⱪilixⱪa adəm əwətip berixni soridim. 18 Huda manga yar bolup, bizgə Xerebiya isimlik əⱪil-idrakliⱪ bir kixini əwətti. U Mahli jəmətidin bolƣan Lawiylardin idi, uning oƣolliri wə ər ⱪerindaxliridin bolup, jəm’iy on səkkiz kixi kəldi. 19 Ular yənə Mirari jəmətidin Haxabya wə Yixaya ⱨəm uning oƣulliri wə ər ⱪerindaxliridin yigirmə kixini əwətti. 20 Uningdin baxⱪa, yənə 220 nəpər ibadəthana hizmətkari ⱪetilip kəldi. Bu kixilərning əjdadlirini Dawut padixaⱨ wə uning əməldarliri Lawiylarƣa yardəm berixkə təyinligən bolup, ularning isimliri tizimliktə bir-birləp pütülgənidi.
21 Aⱨawa dəryasining boyida mən jama’ətkə roza tutuxni jakarlap, ularning Hudaning ⱨuzurida kəmtər bolup, Hudadin biz, balilirimiz wə barliⱪ mal-mülkimiz üqün bihətər səpər tilidim. 22 Padixaⱨtin səpərdə bizni düxməndin ⱪoƣdaxⱪa piyadə wə atliⱪ əskərlərni sorax mən üqün bir nomus ix idi. Qünki mən padixaⱨⱪa: “Hudayimiz uningƣa tayanƣanlarƣa yar bolidu, lekin uningdin yüz ɵrügənlərgə ƣəzəb yaƣduridu” degənidim. 23 Xunga biz roza tutup, Hudaning bizni ⱪoƣdixiƣa du’a ⱪilduⱪ. Huda du’ayimizni ijabət ⱪildi.
24 Roⱨaniy baxliⱪlar arisidin Xerebiya, Haxabya wə ularning on tuƣⱪinini tallidim. 25 Andin padixaⱨ, uning məsliⱨətqi ⱨəm əməldarliri wə barliⱪ Isra’illar ibadəthaniƣa təⱪdim ⱪilƣan altun-kümüx wə ⱪaqa-ⱪuqilarning eƣirliⱪini tartip ularƣa tapxurdum. 26 Mən tapxurƣan nərsilər tɵwəndikiqə:
 
22 tonna kümüx
kümüx ⱪaqa-ⱪuqilar (jəmiy 3400 kilo)
3400 kilo altun
27 20 danə altun ⱪaqa (8 kilo 400 gram)
2 danə esil, parⱪiraⱪ tuq ⱪaqa (ⱪimmiti altun bilən barawər)
 
28 Mən ularƣa:
– Silər wə ⱪaqa-ⱪuqilar Pərwərdigarƣa atalƣan. Altun-kümüx bolsa Pərwərdigar, yəni əjdadliringlar etiⱪad ⱪilip kəlgən Hudaƣa beƣixlanƣan halis ⱨədiyidur. 29 Silər Yerusalemdiki ibadəthanining ambarliriƣa yetip barƣuqə, ularƣa yahxi ⱪaranglar. Silər roⱨaniy baxliⱪlar, Lawiylar wə Isra’illarning jəmət baxliⱪliri aldida eƣirliⱪini tartip ɵtküzüp beringlar, – dedim.
30 Xuning bilən roⱨaniylar ⱨəm Lawiylar bu altun-kümüx wə ⱪaqa-ⱪuqilarni Hudayimizning Yerusalemdiki ibadəthanisiƣa elip berix wəzipisini tapxuruwaldi.
31 Biz 1-ayning 12-küni* Ⱨazirⱪi zaman kalendari boyiqə 4-ayning 19-künigə toƣra kelidu. Aⱨawa dəryasidin Yerusalemƣa ⱪarap yolƣa qiⱪtuⱪ. Səpirimizdə Hudayimiz bizgə yar bolup, bizni düxmən wə ⱪaraⱪqilarning ⱨujumidin saⱪlidi. 32 Yerusalemƣa yetip berip, üq kün dəm alduⱪ. 33 Tɵtinqi küni ibadəthaniƣa berip, altun-kümüx wə ⱪaqa-ⱪuqilarning eƣirliⱪini tartip, Uriyaning oƣli Miremot roⱨaniyƣa tapxurup bərduⱪ. Miremot roⱨaniyning yenida Pinihasning oƣli Əl’azar, Lawiylardin Yexuwaning oƣli Yozabad wə Binnuyning oƣli No’adyadinlar bar idi. 34 Ⱨəmmə nərsilərni sanap, tarazidin ɵtküzüp hatirigə alduⱪ.
35 Ⱪaytip kəlgən Isra’illarning ⱨəmmisi ɵzliri etiⱪad ⱪilip kəlgən Hudaƣa atap kɵydürmə ⱪurbanliⱪlarni ⱪildi. Ular barliⱪ Isra’illar üqün 12 torpaⱪ, toⱪsan 96 ⱪoqⱪar, 77 paⱪlan wə gunaⱨ kəqürülüx ⱪurbanliⱪi üqün 12 tekə ⱪurbanliⱪ ⱪildi. Bu mallarning ⱨəmmisi ⱪurbanliⱪ üqün kɵydürülüp, Pərwərdigarƣa sunuldi. 36 Ular yənə padixaⱨ ɵzlirigə ⱨawalə ⱪilƣan məktupni Firat dəryasining ƣərbidiki ɵlkə baxliⱪliri bilən əməldarlarƣa yətküzüp bərdi. Xuning bilən ular Isra’il həlⱪi wə Hudaƣa beƣixlanƣan ibadəthaniƣa yardəmdə boldi.

*31
Ⱨazirⱪi zaman kalendari boyiqə 4-ayning 19-künigə toƣra kelidu.



9

Isra’illarning yərlik həlⱪlər bilən nikaⱨlinix məsilisi
Bu ixlar ɵtüp, bəzi Yəⱨudiy əməldarlar manga kelip:
– Bəzi Isra’illar, jümlidin ular arisdiki bəzi roⱨaniylar wə Lawiylarmu yərlik həlⱪlərdin, yəni Kən’anlar, Hitlar, Pərizzilər, Yibuslar, Ammonlar, Mo’ablar, Misirliⱪlar, Amorlardin wə ularning yirginqlik ixliridin ɵzlirini neri tutmidi. Ular wə ularning oƣulliri yərlik həlⱪlərning ⱪizliridin ɵylinip, Hudaning muⱪəddəs irⱪini bulƣidi. Bu sadaⱪətsiz ixta əng yamini əməldarlar bilən baxliⱪlar baxlamqi gunaⱨkar! – dedi.
Mən bu ixni angliƣan ⱨaman, qapan-qaramni yirtip, qaq-saⱪallirimni yulup, qɵqügən ⱨalda tang ⱪetip olturup ⱪaldim. Tang ⱪetip olturup ⱪelixim taki kəqlik ⱪurbanliⱪni sunƣuqə boldi. Isra’illar etiⱪad ⱪilip kəlgən Hudaning sɵzidə qing turidiƣan kixilər baxⱪa sürgünlərning sadaⱪətsizliklirini anglap, titrigən ⱨalda ətrapimƣa olixiwaldi.
Kəqlik ⱪurbanliⱪ sunidiƣan qaƣda, mən ⱪayƣu-ⱨəsrət iqidə qapan-qarilirim yirtiⱪ ⱨalda ornumdin turdum. Andin tizlinip turup ⱪollirimni Pərwərdigar Hudayimƣa kɵtürüp du’a ⱪildim:
“I Huda, ⱨəⱪiⱪətən hijalətmən! Sening aldingda uyalƣinimdin yüzümni kɵtürəlməymən. Bizning gunaⱨlirimiz asmanƣa taⱪaxti, jinayətlirimiz qekigə yətti. Əjdadlirimiz zamanidin ⱨazirƣiqə eƣir gunaⱨ iqidə ɵttuⱪ. Xu wəjidin biz, padixaⱨlirimiz wə roⱨaniylirimiz yaⱪa-yurtluⱪ padixaⱨlarning ⱪoliƣa qüxüp, ⱪirƣin, tutⱪun, talan-taraj ⱪilinƣan wə horlanƣaniduⱪ. Bügünki kündə yənila xundaⱪ bolmaⱪtimiz.
Biraⱪ ⱨazir Pərwərdigarimiz Huda bizgə ⱪisⱪa waⱪit meⱨir-xəpⱪət ⱪilip, az bir ⱪismimizni sürgündin ⱪutⱪuzup, bu muⱪəddəs makanda aman-esən yaxatti. U bizlərgə ümid ata ⱪilip, ⱪulluⱪimizda bizgə bir’az aramliⱪ bərdi. Biz ⱪul iduⱪ, biraⱪ u bizni ⱪulluⱪta taxlap ⱪoymidi. U bizgə Persiyə padixaⱨlirining kɵz aldida mənggülük meⱨir-xəpⱪət kɵrsitip, yengi ⱨayatliⱪ bərdi, Hudayimizning ibadəthanisini ⱪaytidin bina ⱪildurdi ⱨəmdə harabiliklərni tüzətti. Bizlərni Yəⱨudiyə wə Yerusalemda ⱪoƣdap ⱪaldi.
10 I Hudayimiz! Biraⱪ əmdi biz buningƣa nemə deyələymiz? Sening əmr-pərmanliringƣa yənə ita’ət ⱪilmiduⱪ. 11 Hizmətkaring pəyƣəmbərlər arⱪiliⱪ ⱪilƣan əmrliringgə hilapliⱪ ⱪilduⱪ. Ular bizgə: “Silər berip igə bolidiƣan yər, yərlik aⱨalining napak ⱪilmixliri bilən bulƣanƣan. Ularning yirginqlik iplasliⱪliri u yərning ⱨəmmə bulung-puqⱪaⱪliriƣa tolƣan. 12 U kixilər bilən ⱨərgiz nikaⱨlanmanglar wə ularning amanliⱪi yaki ronaⱪ tepixini izdənmənglar. Xundaⱪ ⱪilsanglar, silər küqiyisilər, bu zeminning ⱨosulliridin bəⱨrimən bolisilər ⱨəmdə bu yərni əwladliringlarƣa mənggü miras ⱪaldurisilər.
13 Beximizƣa kəlgən ⱨəmmə ix bizning rəzillik wə səwənliklirimizdin boldi. Xundaⱪtimu, i Hudayimiz, bizgə bərgən jazaying yənila yənggil bolup, ayrimlirimizni yənila aman ⱪaldurdung. 14 Biz əmdi ⱪandaⱪmu sening əmrliringgə hilapliⱪ ⱪilip, bu yirginqlik kixilər bilən nikaⱨlinayli? Əgər xundaⱪ ⱪilsaⱪ, jəzmən ƣəzipingni ⱪozƣap, birimiznimu ⱪoymay ⱨalak ⱪilmamsən? 15 I Pərwərdigar, Isra’illar etiⱪad ⱪilip kəlgən Huda, sən ⱨəⱪⱪaniydursən! Ayrimlirimiz ⱪutulƣan bolsaⱪmu, əmma bügünki kündə az ⱪalduⱪ. Lekin bizgə baⱪsang, biz ⱨəmmimiz aldingda gunaⱨkarmiz. Xu wəjidin ⱨeqkim sening ⱨuzurungda bolalmaydu.”


10

Towa ⱪilix
Əzra ibadəthana aldida yüzini yərgə yeⱪip, yiƣa-zar bilən du’a ⱪilip, gunaⱨlar üqün towa ⱪiliwatⱪinida, zor bir top Isra’illar, jümlidin ər-ayal wə balilar uning ətrapiƣa olixip, ⱨəsrətlik yiƣlaxti. Elam jəmətidin Yihi’elning oƣli Xekanya Əzraƣa:
– Biz yərliklərdin bolƣan yat həlⱪlərdin hotun elip, Hudayimizƣa sadaⱪətsizlik ⱪilduⱪ. Gərqə xundaⱪ bolsimu, Isra’iliyədə yənə ümid bar. Xunga biz bu hotunlar wə ulardin bolƣan balilardin waz keqimiz dəp, Hudayimizƣa ⱪəsəm beriximiz kerək. Biz sening wə Hudayimizning əmrigə boysunidiƣan kixilərning nəsiⱨətliri boyiqə mengip, buni Hudaning ⱪanuniƣa bina’ən orundaymiz. Ornungdin tur! Sən bu ixni bir tərəp ⱪilixta ⱨoⱪuⱪluⱪ, biz seni ⱪollaymiz. Sən jur’ətqan bolup, bu ixni ixⱪa axur! – dedi.
Xuning bilən Əzra ornidin turup, roⱨaniy baxliⱪlar, Lawiylar wə ⱪalƣan barliⱪ Isra’il həlⱪini bu təklip boyiqə ix kɵrüxkə ⱪəsəm ⱪildurdi. Ular xu boyiqə ix kɵrdi. Andin Əzra ibadəthana aldidin ayrilip, Əlyaxibning oƣli Yiⱨohananning ⱨujrisiƣa kirdi. U u yərdə ⱪaytip kəlgən sürgünlərning sadaⱪətsizliki üqün bir keqə yeməy-iqməy ⱨəsrət qəkti.
Keyin Yerusalem wə Yəⱨudiyəning baxⱪa jayliriƣa sürgündin ⱪaytip kəlgən adəmlərning ⱨəmmisining Yerusalemƣa jəm boluxi toƣrisida mundaⱪ əmr qüxürüldi: “Kimki üq kün iqidə Yerusalemƣa yetip kəlmisə, əməldar wə aⱪsaⱪallarning buyruⱪi boyiqə mal-mülki musadirə ⱪilinip, jama’ətning əzasi bolalmaydu.”
Üq kün iqidə barliⱪ Yəⱨuda wə Binyamin ⱪəbilisidikilər Yerusalemƣa jəm boldi. 9-ayning 20-küni* Ⱨazirⱪi zaman kalendari boyiqə 12-ayning 19-künigə toƣra kelidu., barliⱪ həlⱪ ibadəthana aldidiki məydandin orun aldi. Ⱪattiⱪ yamƣur wə bu ixning jiddiyliki səwəbidin ⱨəmmə adəmni titrək basti. 10 Andin Əzra roⱨaniy ornidin turup, ularƣa:
– Silər sadaⱪətsizlik ⱪilip, yat həlⱪlərdin hotun elip, Isra’illarni tehimu eƣir gunaⱨⱪa patⱪuzdunglar. 11 Əmdi silər Pərwərdigar, yəni əjdadliringlar etiⱪad ⱪilip kəlgən Hudaƣa gunaⱨinglar üqün towa ⱪilip, uning iradisi boyiqə ix kɵrünglar. Zeminimizda turidiƣan yərlik həlⱪlər wə yattin alƣan hotunliringlardin munasiwətni üzünglar! – dedi.
12 Jama’ət yuⱪiri awazda jawabən mundaⱪ dedi:
– Toƣra eyttingiz, deginingizni bəja kəltürimiz! 13 Lekin adəm kɵp ⱨəm yamƣur pəsli, biz sirtta uzun turalmaymiz. Bu bir-ikki kündə pütidiƣan ix əməs. Qünki bu gunaⱨⱪa patⱪan adəmlər naⱨayiti kɵp. 14 Əməldarlirimiz bizgə wəkil bolsun. Yat həlⱪlərdin hotun alƣan kixilər bəlgiləngən waⱪitta ɵz xəⱨirining aⱪsaⱪal wə soraⱪqiliri bilən billə bu yərgə kəlsun. Xundaⱪ ⱪilƣanda Hudayimizning bu ixⱪa bolƣan ƣəzipi pəsiyip ⱪalar.
15 Pəⱪət Asa’elning oƣli Yonatan bilən Tiⱪwaⱨning oƣli Yahziya buningƣa ⱪarxi qiⱪti. Ularni Mixullam bilən Lawiylardin Xabbitay ⱪollidi. 16 Ⱪalƣanlar bu məsliⱨətni ⱪobul ⱪildi. Xunga Əzra roⱨaniy ⱨər jəmət baxliⱪliri arisidin kixilərni tallap, ularning isimlirini hatiriliwaldi. 10-ayning 1-küni Ⱨazirⱪi zaman kalendari boyiqə 12-ayning 29-künigə toƣra kelidu. bu kixilər jəm bolup təkxürüxni baxlidi. 17 Ular 1-ayning 1-küni Ⱨazirⱪi zaman kalendari boyiqə 3-ayning 27-künigə toƣra kelidu. yat həlⱪlərdin hotun alƣanlarning ⱨəmmisini eniⱪlap boldi.
Yat həlⱪlərdin hotun alƣan kixilər
18 Yat həlⱪlərdin hotun alƣan roⱨaniylar jəmətining isimliki tɵwəndikiqə:
Yozadaⱪning oƣli Yexuwa wə uning ⱪerindaxlirining jəmətidin: Ma’aseya, Əli’əzər, Yarib wə Gidalya. 19 Ular hotunlirini ⱪoyup berixkə ⱪəsəm ⱪilip, gunaⱨi üqün əyib ⱪurbanliⱪi süpitidə bir ⱪoqⱪarni ⱨədiyə ⱪildi.
20 Immer jəmətidin Hanani wə Zibadya
21 Harim jəmətidin Ma’aseya, Ilyas, Ximaya, Yihi’el wə Uzziya
22 Paxhur jəmətidin Əlyo’enay, Ma’aseya, Isma’il, Nitan’el, Yozabad wə Əl’asa
23 Lawiylardin Yozabad, Xim’i, Ⱪelaya (Ⱪilita dəpmu atilidu), Pitahya, Yəⱨuda wə Əli’əzər
24 ibadəthana munajatqiliridin Əlyaxib
ibadəthana dərwaziwənliridin Xallum, Tələm wə Uri
25 Baxⱪa Isra’illardin:
Par’ox jəmətidin Ramiya, Yiziya, Malkiya, Miyamin, Əl’azar, Malkiya wə Binaya
26 Elam jəmətidin Mattanya, Zikiriya, Yihi’el, Abdi, Yiremot wə Ilyas
27 Zattu jəmətidin Əlyo’enay, Əlyaxib, Mattanya, Yiremot, Zabad wə Aziza
28 Bebay jəmətidin Yiⱨohanan, Hananya, Zabbay, Atlay
29 Bani jəmətidin Mixullam, Malluk, Adaya, Yaxub, Xi’al, Yiramot
30 Pahat-mo’ab jəmətidin Adna, Kilal, Binaya, Ma’aseya, Mattanya, Bizal’el, Binnuy wə Manassə
31 Harim jəmətidin Əli’əzər, Yixxiya, Malkiya, Ximaya, Ximon, 32 Binyamin, Malluk wə Ximarya
33 Haxum jəmətidin Mattinay, Mattatta, Zabad, Əlifələt, Yiremay, Manassə wə Xim’i
34 Bani jəmətidin Ma’aday, Amram wə U’el, 35 Binaya, Bedyaⱨ, Kiluⱨi, 36 Wanyaⱨ, Miremot, Əlyaxib, 37 Mattanya, Mattinay wə Ya’asay
38 Binnuy jəmətidin Xim’i, 39 Xələmya, Natan, Adaya, 40 Maknadba, Xaxay, Xaray, 41 Azarel, Xələmya, Ximarya, 42 Xallum, Amarya wə Yüsüp
43 Nibo jəmətidin Yi’i’el, Mattitya, Zabad, Zibina, Yadday, Yo’el wə Binaya.
44 Mana bu kixilərning ⱨəmmisi yat həlⱪlərdin hotun alƣan, bəziliri bu hotunlardin balimu tapⱪan.

*9
Ⱨazirⱪi zaman kalendari boyiqə 12-ayning 19-künigə toƣra kelidu.

16
Ⱨazirⱪi zaman kalendari boyiqə 12-ayning 29-künigə toƣra kelidu.

17
Ⱨazirⱪi zaman kalendari boyiqə 3-ayning 27-künigə toƣra kelidu.