Ibraniylarƣa yezilƣan hət




1

Oƣul pərixtilərdin üstündur
Ⱪədimki zamanlarda, Huda əjdadlirimizƣa pəyƣəmbərlər arⱪiliⱪ ⱨər hil yollar bilən nurƣun ⱪetim sɵzligənidi. Muxu ahirⱪi waⱪitlarda bolsa bizgə ɵz Oƣli arⱪiliⱪ sɵzlidi. Huda ka’inatni Oƣli arⱪiliⱪ yaratti wə Oƣlini pütkül məwjudatning Mirashori ⱪilip bekitti. U Atisi Hudaning uluƣluⱪidin parliƣan nur, atisining təbi’itining ⱨəⱪiⱪiy obrazidur. U ɵz sɵzining ⱪudriti bilən pütkül ka’inatning məwjutluⱪini dawamlaxturmaⱪta. U ɵzini ⱪurban ⱪilix bədiligə insanlarning gunaⱨliridin paklinix yolini eqip bərgəndin keyin, ərxtiki Hudaning ong yenida olturdi. Demək, Oƣulƣa berilgən mərtiwə pərixtilərningkidin kɵp üstün bolƣinidək, Oƣulning ɵzimu ulardin kɵp üstündur.
Qünki, muⱪəddəs yazmilarda mundaⱪ deylgən: “Sən mening Oƣlumsən, bügün mən sening Atang ikənlikimni jakarlidim.” bu sɵzni Huda ⱨərⱪandaⱪ bir pərixtisigə degən əməs, xundaⱪla Huda yənə ⱨeqⱪandaⱪ bir pərixtə toƣruluⱪ: “Mən uningƣa Ata bolimən, umu manga Oƣul bolidu.” degənmu əməs. Ⱨalbuki, Huda ɵzining əng aliy ⱨoⱪuⱪluⱪ birdinbir Oƣlini yər yüzigə əwətkəndə, “pütkül pərixtilər uningƣa səjdə ⱪilsun” degən.
Huda pərixtilər ⱨəⱪⱪidə: “Huda hizmətkarliri bolƣan ɵz pərixtilirini xamal ⱨəm ot yalⱪuni ⱪilar” degən bolsa, Oƣliƣa:
 
“Sən Hudasən, təhting mənggülüktur.
Sən adilliⱪ bilən ⱨoⱪuⱪ yürgüzisən.
Ⱨəⱪⱪaniyətni sɵydüng, naⱨəⱪliⱪtin nəprətlənding.
Xuning üqün, Huda – sening Igəngning sanga ata ⱪilƣan xan-xɵⱨrət wə pəhriy xadliⱪi ⱨəmraⱨliringƣa ata ⱪilƣinidin kɵp ziyadidur” degən.
 
10 Huda Oƣliƣa yənə mundaⱪ degən:
 
asmanmu sening ⱪolliringning ijadiyitidur.
11 Ular yoⱪilidu, lekin sən mənggü yoⱪalmaysən.
Asman-zemin kiyim-keqəktək koniraydu.
12 Ularni huddi kona qapanni yiƣixturƣandək pürləp yiƣixturisən.
Kiyim-keqək yənggüxləngəndək,
asman-zeminmu yənggüxlinidu.
Lekin, sən əsla ɵzgərməysən.
Ⱨayatliⱪing ahirlaxmaydu.”
 
13 Huda ɵz Oƣliƣa degən munu sɵzni pərixtilərning birərsigə dəp baⱪⱪan əməs:
 
“Mən sening düxmənliringni
ayiƣing astida dəssətküqə,
mening ong yenimda olturƣin!”
 
14 Xundaⱪ ikən, pütkül pərixtilər pəⱪət Hudaning hizmətkarliridur. Ular ⱪutⱪuzulidiƣanlarƣa hizmət ⱪilix üqün Huda təripidin əwətilgən roⱨlardur.

*10
Bu ayəttə Huda ⱨəzriti Əysani Rəb dəp, uning ɵzi bilən bir wə ohxax ikənlikini təkitligən. “Kolosiliⱪlar” 1-bab, 15 – 17-ayətlərgə ⱪaralsun.



2

Ⱪutⱪuzuluxⱪa səl ⱪarimasliⱪ
Xunga, ⱨəⱪiⱪəttin yiraⱪlixip kətməslikimiz üqün, angliƣan ⱨəⱪiⱪəttə tehimu qing turuximiz kerək. Pərixtilər arⱪiliⱪ Musa pəyƣəmbərgə yətküzülgən Təwrat ⱪanunining ⱨəⱪ ikənliki ispatlanƣan ⱨəm xu ⱪanunƣa hilapliⱪ ⱪilƣanlar yaki ita’ət ⱪilixⱪa səl ⱪariƣanlarning ⱨəmmisi tegixlik jazasini tartⱪan. Xundaⱪ ikən, xunqə uluƣ ⱪutⱪuzuluxⱪa kɵz yumsaⱪ, ⱪandaⱪmu xu jazadin ⱪeqip ⱪutulalaymiz?! Ⱪutⱪuzulux həwirini dəsləptə Rəbbimiz uⱪturƣan, uni biwasitə angliƣanlar bu ⱪutⱪuzuluxning ⱨəⱪliⱪi toƣrisida bizgə guwaⱨliⱪ bərgən. Huda kɵrsətkən ⱨər hil mɵjizə, karamət wə ⱪudrətlik ixlar, xundaⱪla ɵz iradisi boyiqə etiⱪadqilarƣa Muⱪəddəs Roⱨning ⱨədiyilirini ata ⱪilix arⱪiliⱪ buningƣa guwaⱨliⱪ bərdi.
Insanlarni ⱪutⱪuzulux yoliƣa baxliƣuqi
Mən dəwatⱪan kəlgüsi dunyani Huda pərixtilərning baxⱪuruxiƣa ɵtküzüp bərgini yoⱪ. Bu ⱨəⱪtə muⱪəddəs yazmilarning bir yeridə mundaⱪ guwaⱨliⱪ berilgən:
 
“I Huda, adəm nemiti, sən uningƣa xunqə ƣəmhorluⱪ ⱪilƣudək?
Adəm balisi nemiti, sən uningƣa xunqə kɵngül bɵlgüdək?
Gərqə uni pərixtilərdin bir’az* Yaki “bir məzgil”. tɵwən ⱪilƣan bolsangmu,
xan-xərəp wə ⱨɵrmət tajini uningƣa kiydürüp,
barliⱪ məwjudatlarni uningƣa tiz püktürdüng.”
 
“Barliⱪ məwjudatlarni uningƣa tiz püktürdüng” degini, ⱨeqⱪandaⱪ nərsə uning baxⱪuruxining sirtida əməs degənliktur. Biraⱪ, barliⱪ məwjudatlarning uningƣa tiz püktürülginini tehi kɵrmiduⱪ. Lekin, ⱨazir biz ɵzini ⱪurban ⱪilix səwəbidin xan-xərəp wə ⱨɵrmət taji kiydürülgən Əysa Məsiⱨni kɵrduⱪ. U Hudaning meⱨir-xəpⱪiti bilən pütkül insanlarni dəp, bir məzgil pərixtilərdin tɵwən ⱪilinip, ɵlümning təmini tetidi.
10 Pütkül məwjudatni ɵzi üqün wə ɵzi arⱪiliⱪ yaratⱪan Huda nurƣun pərzəntlərni ɵzining xan-xəripidin bəⱨrimən ⱪilix üqün, ularni ⱪutⱪuzuluxⱪa elip barƣuqi Əysa Məsiⱨni azab-oⱪubət arⱪiliⱪ kamalətkə yətküzüxni muwapiⱪ kɵrdi. 11 Insanlarni pak ⱪilƣuqi Əysa Məsiⱨ bilən pak ⱪilinƣan insanlar ⱨəmmisi bir Atidindur. Xuning üqün, Əysa Məsiⱨ ularni “ⱪerindax” deyixtin nomus ⱪilmay, 12 huddi muⱪəddəs yazmilarda yezilƣandək, Hudaƣa:
 
“Namingni ⱪerindaxlirimƣa jakarlaymən,
jama’ətqilik iqidə seni ⱪoxaⱪⱪa ⱪetip mədⱨiyiləymən” degən.
 
13 U yənə: “Mən sanga ixinimən” wə “ⱪaranglar, mana mən bu yərdə Huda manga ata ⱪilƣan pərzəntlər bilən billə” degən.
14 Pərzəntlərning teni gɵx bilən ⱪanning gəwdisi bolƣaqⱪa, Əysa Məsiⱨmu xu pərzəntlərningkigə ohxax gəwdidə boldi. Bundaⱪ ⱪilixtin məⱪsət, u ɵz ɵlümi arⱪiliⱪ ɵlüm ⱨoⱪuⱪini tutⱪan Xəytanning küqini Gərqə Xəytan insanlarni biwasitə ⱨalak ⱪilalmisimu, biraⱪ insanlarni gunaⱨ ⱪilixⱪa azdurux arⱪiliⱪ ⱨalak ⱪilalaydu. Qünki, azduruxning aⱪiwiti gunaⱨ, gunaⱨning aⱪiwiti bolsa mənggülük ɵlümdur. bikar ⱪilip, 15 ɵmür boyi ɵlüm ⱪorⱪunqining ⱪuli bolƣanlarning ⱨəmmisini azadliⱪⱪa erixtürüx üqün idi. 16 Naⱨayiti roxənki, Əysa Məsiⱨ pərixtilərgə əməs, Ibraⱨimning əwladliriƣa yardəm berixkə kəldi. 17 Xunga, u ⱨər jəⱨəttin ⱪerindaxliriƣa ohxax boluxi kerək idi. Xundaⱪ bolƣanda, u Hudaning hizmitidə rəⱨimdil wə sadiⱪ bax roⱨaniy bolup, insanlarning gunaⱨlirini Hudaning kəqürüxigə erixtüridiƣan ⱪurbanliⱪni berələytti. 18 U sinaⱪlarni ɵz bexidin kəqürüp, azab qəkkəqkə, sinaⱪlarƣa duq kəlgənlərgə yardəm berələydu.

*7
Yaki “bir məzgil”.

14
Gərqə Xəytan insanlarni biwasitə ⱨalak ⱪilalmisimu, biraⱪ insanlarni gunaⱨ ⱪilixⱪa azdurux arⱪiliⱪ ⱨalak ⱪilalaydu. Qünki, azduruxning aⱪiwiti gunaⱨ, gunaⱨning aⱪiwiti bolsa mənggülük ɵlümdur.



3

Əysa Məsiⱨ Musa pəyƣəmbərdin üstün
Xundaⱪ ikən, əy manga ohxax ərxkə qaⱪirilƣan, Hudaƣa atalƣan ⱪerindaxlar, ɵzimiz etirap ⱪilƣan, Hudaning əlqisi wə bax roⱨaniysi bolƣan Əysa Məsiⱨ toƣruluⱪ oylinip kɵrünglar. Huddi Musa pəyƣəmbər Hudaning a’ilisidə* Hudaning a’ilisi – sɵzmusɵz tərjimisi “Hudaning ɵyi” bolup, Musa pəyƣəmbər zamanida bu sɵz arⱪiliⱪ Isra’il həlⱪi kɵzdə tutulƣanidi. Ⱨəzriti Əysa kəlgəndin keyin bolsa pütün etiⱪadqilar jama’ətqiliki kɵzdə tutulidu. hizmət ⱪilƣanda Hudaƣa sadiⱪ bolƣandək, Əysa Məsiⱨmu ɵzini təyinləp hizmətkə ⱪoyƣan Hudaƣa sadiⱪ boldi. Lekin, ɵy salƣuqi ɵzi salƣan ɵydinmu artuⱪ mahtinixⱪa sazawər bolƣinidək, Əysa Məsiⱨmu Musa pəyƣəmbərdin artuⱪ xan-xərəpkə layiⱪtur. Əlwəttə, ⱨəmmə ɵyning bərpa ⱪilƣuqisi bardur, pütün məwjudatning bərpa ⱪilƣuqisi bolsa Hudadur. Musa pəyƣəmbər bir hizmətkar bolux salaⱨiyiti bilən Hudaning a’ilisidə sadiⱪliⱪ bilən hizmət ⱪilƣan. Uning hizmiti bolsa Hudaning keyinki waⱪitlarda axkarilimaⱪqi bolƣan ⱨəⱪiⱪətlirigə zemin ⱨazirlaxtin ibarət idi. Lekin, Əysa Məsiⱨ bolsa Oƣul bolux salaⱨiyiti bilən Hudaning a’ilisini sadiⱪliⱪ bilən baxⱪurdi. Əgər biz jasaritimizni wə iptiharlinidiƣan ümidimizni ahirƣiqə dawamlaxtursaⱪ, Hudaning axu a’ilisigə təwə bolƣan bolimiz.
Etiⱪadsizliⱪ ⱨəⱪⱪidə agaⱨlandurux
7-8 Xunga, muⱪəddəs yazmilarda Muⱪəddəs Roⱨning deginidək,
 
“Bügün Hudaning awazini angliƣininglarda,
əjdadliringlar Hudaƣa asiyliⱪ ⱪilƣan
wə qɵldə uni siniƣan künlərdikidək jaⱨilliⱪ ⱪilmanglar.
Gərqə əjdadliringlar ⱪilƣanlirimni uda ⱪiriⱪ yilƣiqə kɵrgən bolsimu,
yənila mening səwr-taⱪitimni siniƣanidi.
10 Xuning üqün, u zamanning kixilirigə ƣəzəpləndim
wə dedimki: ‘ularning ⱪəlbi məndin yiraⱪ.
Mening yolumni qüxənməydu.
11 Xunga, ƣəzəplənginimdə ⱪəsəm ⱪilƣinimdək,
ular aramliⱪimdin ⱨərgizmu bəⱨrimən bolalmaydu.’ ”
 
12 Əy ⱪerindaxlar, ⱨərⱪaysinglar ⱪəlbinglarning yaman niyət wə etiⱪadsizliⱪⱪa tolup, mənggü ⱨayat Hudadin yüz ɵrüməslikigə diⱪⱪət ⱪilinglar. 13 Ⱨeqⱪaysinglarning ⱪəlbining gunaⱨning azduruxi bilən jaⱨillaxmasliⱪi üqün, “bügün”la bolidikən, bir-biringlarni riƣbətləndürünglar. 14 Dəsləptiki ixənqimizni boxaxturmay ahirƣiqə dawamlaxtursaⱪla, Əysa Məsiⱨ bilən billə ⱨəmmidin ortaⱪ bəⱨrimən bolimiz.
15 Yuⱪirida eytilƣinidək,
 
“Bügün Hudaning awazini angliƣininglarda,
əjdadliringlar Hudaƣa asiyliⱪ ⱪilƣan künlərdikidək
jaⱨilliⱪ ⱪilmanglar.”
 
16 Hudaning awazini anglap turup, uningƣa asiyliⱪ ⱪilƣanlar kimlər idi? Musa pəyƣəmbər ƣəlibilik ⱨalda Misirdin elip qiⱪⱪan axu Isra’illarning ⱨəmmisi əməsmu? 17 Huda ⱪiriⱪ yil kimlərgə ƣəzəpləndi? Yənila xu gunaⱨ ɵtküzüp, jəsətliri qɵldə ⱪalƣanlarƣa əməsmu? 18 Huda kimlərni ɵz aramliⱪidin bəⱨrimən ⱪilmasliⱪⱪa ⱪəsəm ⱪildi? Hudaƣa ita’ət ⱪilmiƣanlarni əməsmu? 19 Bulardin kɵrüwalalaymizki, ular etiⱪadsiz bolƣanliⱪi üqün, Hudaning aramliⱪidin bəⱨrimən bolalmidi.

*2
Hudaning a’ilisi – sɵzmusɵz tərjimisi “Hudaning ɵyi” bolup, Musa pəyƣəmbər zamanida bu sɵz arⱪiliⱪ Isra’il həlⱪi kɵzdə tutulƣanidi. Ⱨəzriti Əysa kəlgəndin keyin bolsa pütün etiⱪadqilar jama’ətqiliki kɵzdə tutulidu.



4

Hudaning aramliⱪi ⱨəⱪⱪidiki wədə
Biraⱪ, Hudaning aramliⱪidin bəⱨrimən bolux toƣrisidiki wədisi biz üqün inawətliktur. Xunga, arimizdiki birərsiningmu qüxüp ⱪelixidin eⱨtiyat ⱪilayli. Hudaning aramliⱪi ⱨəⱪⱪidiki bu hux həwər huddi qɵldiki Isra’illarƣa anglitilƣandək bizlərgimu anglitildi. Lekin, ularning angliƣanliri etiⱪadi bilən yuƣurulmiƣanliⱪtin, ularƣa ⱨeqⱪandaⱪ paydisi bolmiƣanidi. Biz etiⱪadqilar bu aramliⱪtin bəⱨrimən bolalaymiz. Lekin, ixənmigənlərgə kəlsək, dəl Hudaning eytⱪinidək:
 
“Xunga, ƣəzəplənginimdə ⱪəsəm ⱪilƣinimdək,
ular aramliⱪimdin ⱨərgiz bəⱨrimən bolalmaydu.”
 
Huda dunyani yaratⱪandila, ⱨəmmə ixni tamamliƣanidi. Qünki, yaritilixning yəttinqi küni ⱨəⱪⱪidə muⱪəddəs yazmilarning bir ayitidə mundaⱪ deyilgən: “Yəttinqi küni kəlgəndə, Huda yaritix ixini tamamlap aram aldi.” Demək, Hudaning aramliⱪi alliburun məwjut idi. Biraⱪ, yuⱪirida eytilƣandək Huda: “Ular aramliⱪimdin ⱨərgiz bəⱨrimən bolalmaydu” degən.
Buningdin bilimizki, Hudaning aramliⱪi toƣrisidiki bu hux həwərni awwal angliƣanlar Hudaƣa ita’ətsizlik ⱪilƣanliⱪi üqün, aramliⱪtin bəⱨrimən bolalmidi. Lekin, bu aramliⱪtin qoⱪum bəⱨrimən bolalaydiƣanlar bar. Xuning üqün, Huda ənə xu aramliⱪtin bəⱨrimən bolalaydiƣanlarni kɵzdə tutup, uzaⱪ waⱪittin keyin məlum bir künni “bügün” dəp bekitip, burun eytⱪan tɵwəndiki sɵzlərni Dawut padixaⱨ arⱪiliⱪ Zəburda yənə eytⱪan:
 
“Bügün Hudaning awazini angliƣininglarda,
jaⱨilliⱪ ⱪilmanglar.”
 
Əgər Hudaning aramliⱪi əjdadimiz Yoxuwa* Yoxuwa Musa pəyƣəmbərning izbasari bolup, u Isra’il həlⱪini Huda wədə bərgən zeminƣa baxlap barƣan. Isra’illarni Huda berixkə wədə ⱪilƣan Kən’an zeminiƣa baxlap kirgəndiki aramliⱪ bolsidi, Huda keyin yənə aramliⱪ ⱨəⱪⱪidə tohtilip, “bügün” demigən bolatti. Ⱪisⱪisi, Hudaning yəttinqi künidiki aramliⱪi Hudaning ɵz bəndilirini kütüwatidu.
10 Hudaning aramliⱪiƣa kirgüqilər huddi Huda dunyani yaritix ixidin aram alƣandək, ɵzlirining ixliridin aram alidu. 11 Xunga, Hudaƣa ənə xu Isra’illardək ita’ətsizlik ⱪilip, yiⱪilip qüxməslikimiz üqün, ⱨərbirimiz bu aramliⱪtin bəⱨrimən boluxⱪa tirixayli.
12 Hudaning sɵzi ⱨayatiy küqkə igə bolƣan ünümlük sɵzdur. U ⱨərⱪandaⱪ ⱪox bisliⱪ ⱪiliqtinmu ittik bolup, jan bilən roⱨni, yilik bilən boƣumlarni bir-biridin ayriwetəligüdək ɵtkürlük bilən kixilərning kɵngligə kirip, ularning yoxurun arzu-ⱨəwəs wə oy-pikirlirini pax ⱪilidu. 13 Hudadin yoxurunalaydiƣan ⱨeqⱪandaⱪ məwjudat yoⱪtur. Biz ⱨesab beridiƣan Huda aldida ⱨəmmə nərsə oquⱪ-axkaridur.
Bax roⱨaniyimiz Əysa Məsiⱨ
14 Hudaning Oƣli Əysa Məsiⱨ bizning ərxkə qiⱪip kətkən uluƣ bax roⱨaniyimiz bolƣaqⱪa, etirap ⱪilƣan etiⱪadimizda qing turayli. 15 Qünki, bizning bu bax roⱨaniyimiz ajizliⱪlirimizƣa ⱨesdaxliⱪ ⱪilmay ⱪalmaydu. Umu bizgə ohxax ⱨər hil sinaⱪlarƣa duq kəlgən, lekin gunaⱨ sadir ⱪilip baⱪmiƣandur. 16 Xunga, yürikimiz toⱪ ⱨalda meⱨir-xəpⱪətlik Hudaning təhtigə yeⱪinlixayli. Buning bilən, Hudaning rəⱨim-xəpⱪitigə erixip, eⱨtiyajliⱪ waⱪtimizda yardəmgə igə bolalaymiz.

*8
Yoxuwa Musa pəyƣəmbərning izbasari bolup, u Isra’il həlⱪini Huda wədə bərgən zeminƣa baxlap barƣan.



5

Ⱨər ⱪetimliⱪ bax roⱨaniy kixilər arisidin tallinip, ɵz həlⱪigə wakalitən Hudaƣa hizmət ⱪilixⱪa təyinlinip, ularning Hudaƣa atalƣan ⱨədiyilirini wə gunaⱨliri üqün ⱪilƣan ⱪurbanliⱪlirini Hudaƣa sunidu wə Hudaning yolini bilməy yoldin qətnigənlərgə mulayimliⱪ bilən mu’amilə ⱪilalaydu, qünki uningmu nurƣun ajizliⱪliri bar. Xuning üqün, u həlⱪining gunaⱨliri üqünla əməs, ɵz gunaⱨliri üqünmu ⱪurbanliⱪ sunuxi kerək. Ⱨeqbir kixi bax roⱨaniy mərtiwisigə ɵzlükidin erixəlməydu, pəⱪət Ⱨarunƣa* “Misirdin qiⱪix” 28-bab 1-ayəttə hatirilənginidək, Huda Musa pəyƣəmbərgə akisi Ⱨarunni Isra’illarning tunji bax roⱨaniysi ⱪilip təyinləx ⱨəⱪⱪidə əmr bərgən. Ⱨarun Lawiy ⱪəbilisidin idi. ohxax, Huda təripidin qaⱪirilƣandila bu mərtiwigə erixələydu. Huddi xuningdək Əysa Məsiⱨmu bax roⱨaniy mərtiwisigə ɵzlükidin erixkən əməs. Bəlki Huda uni təyinləp, uningƣa:
 
“Sən mening Oƣlumsən,
bügün mən sening Atang ikənlikimni jakarlidim” degən.
 
Muⱪəddəs yazmilarning yənə bir yeridə Huda uningƣa:
 
“Sən Malkisidiⱪⱪa 7-bab 1-, 2-ayətlərgə ⱪaralsun. ohxax tərtiptə təyinləngən mənggülük roⱨaniysən” degən.
 
Əysa Məsiⱨ yər yüzidiki waⱪtida, ɵzini ɵlümdin ⱪutⱪuzalaydiƣan Hudaning aldida ⱪattiⱪ yiƣlap turup, kɵz yaxliri bilən du’a-tilawət ⱪilƣan. Uning ihlasmənlikidin du’aliri Hudaƣa yətkənidi. Gərqə u Hudaning Oƣli bolsimu, azab qekix jəryanida ita’ətmən boluxni ɵgəndi. U mana muxundaⱪ pütünləy ita’ətmən bolƣaqⱪa, mukəmməl bax roⱨaniy bolux ⱨɵddisidin qiⱪip, ɵzigə ita’ət ⱪilƣuqilarning ⱨəmmisi üqün mənggülük ⱪutⱪuzulux mənbəsi boldi. 10 U Huda təripidin huddi Malkisidiⱪⱪa ohxax tərtiptə bax roⱨaniy ⱪilip jakarlandi.
Etiⱪadtin yanmasliⱪⱪa agaⱨlandurux
11 Bu ⱨəⱪtə eytixⱪa tegixlik nurƣun sɵzlirim bar, lekin qüxinəy deməy anglapla ⱪoysanglar, buni silərgə qüxəndürüx təs. 12 Gərqə silər alliburun təlim bərgüqi boluxⱪa tegixlik bolsanglarmu, biraⱪ əməliyəttə silər yənila baxⱪilarning Hudaning sɵzi toƣrisidiki asasiy bilimlərni baxtin ɵgitixigə moⱨtajsilər. Demək, silərgə yeməklik əməs, bəlki yənila süt kerək. 13 Qünki, pəⱪət sütkila tayinidiƣanlar bowaⱪtin pərⱪsiz bolup, ularda ⱨəⱪⱪaniyət ⱨəⱪⱪidiki təlimlərni igiləx təjribisi kəmdur. 14 Yeməklik bolsa yetilgənlər üqündur. Qünki, ularning engi yetilix jəryanida yahxi-yamanni pərⱪ etixkə kɵngəndur.

*4
“Misirdin qiⱪix” 28-bab 1-ayəttə hatirilənginidək, Huda Musa pəyƣəmbərgə akisi Ⱨarunni Isra’illarning tunji bax roⱨaniysi ⱪilip təyinləx ⱨəⱪⱪidə əmr bərgən. Ⱨarun Lawiy ⱪəbilisidin idi.

6
7-bab 1-, 2-ayətlərgə ⱪaralsun.



6

1-2 Xuning üqün, ɵlümgə elip baridiƣan yamanliⱪlardin yenix, Hudaƣa ixinix, qɵmüldürülüxni ⱪobul ⱪilix, baxⱪilarƣa ⱪol təgküzüp du’a ⱪilix, tirildürülüx wə mənggülük ⱨɵküm ⱪatarliⱪ təlimlərgə ⱪayta asas salimiz, dəp olturmayli. Əysa Məsiⱨ toƣrisidiki bu hil baxlanƣuq təlimlərdə tohtap ⱪalmay, yetilixkə ⱪarap mangayli. Huda halisa, biz xundaⱪ ⱪilimiz.
Bəzi adəmlərni towa ⱪildurup, ⱪaytidin Huda yoliƣa baxlax mumkin əməs. Qünki, ular bir qaƣlarda Hudaning nuri bilən yorutulƣan, Hudaning iltipatidin bəⱨrimən bolƣan, Muⱪəddəs Roⱨⱪa ortaⱪ bolƣan, Hudaning sɵzining yahxiliⱪini wə kelidiƣan zamanda Huda ayan ⱪilidiƣan ⱪudrətlərni ⱨes ⱪilƣan bolsimu, wəⱨalənki ular Hudadin waz kəqti, Hudaning Oƣlini rət ⱪildi. Bu, Hudaning Oƣlini krestkə ⱪayta mihliƣan ⱨəmdə uningƣa daƣ kəltürgən bilən barawərdur.
Pat-pat yaƣⱪan yamƣurdin teriƣuqilarƣa paydiliⱪ zira’ətlərni ɵstürüp bərgən yər Hudadin bərikət alidu. Əksiqə, tikən wə ⱪamƣaⱪ ɵstürgən yər paydisizliⱪidin Hudaning lənitigə ⱪelip, ahiri kɵydürülidu.
Silərgə kəlsəm, ⱪədirlik ⱪerindaxlar, gərqə yuⱪiriⱪi ixlarni tilƣa alƣan bolsammu, əⱨwalinglarning buningdin yahxi ikənlikigə wə ⱪutⱪuzuluxⱪa elip baridiƣan yolda mengiwatⱪanliⱪinglarƣa ⱨəⱪiⱪiy ixinimən. 10 Huda adalətsiz əməstur. U ⱨərgiz silərning uningƣa singdürgən əjringlar wə etiⱪadqilarƣa ⱪilip keliwatⱪan hizmitinglar arⱪiliⱪ kɵrsətkən meⱨir-muⱨəbbitinglarni untumaydu. 11 Pütün ümidinglarning əməlgə exixi üqün, ⱨərbiringlarning ahirƣiqə xundaⱪ ƣəyrət ⱪilixinglarni arzu ⱪilimiz. 12 Xundaⱪ bolƣanda, ⱪaxanglardin bolmay, bəlki ɵz etiⱪadi wə səwrqanliⱪi bilən Hudaning wədisigə erixidiƣanlarni ülgə ⱪilidiƣanlardin bolisilər.
Hudaning wədisi jəzmən əməlgə axidu
13 Hudadin üstün turidiƣan ⱨeqkim bolmiƣaqⱪa, Huda Ibraⱨimƣa wədə ⱪilƣanda, ɵz nami bilən ⱪəsəm ⱪilip mundaⱪ dedi: 14 “Sanga qoⱪum bəht ata ⱪilip, nurƣun əwladlarni berimən.” 15 Xuning bilən, Ibraⱨim səwr-taⱪət bilən kütüp, Hudaning wədisigə erixti.
16 Insanlar ɵzliridin üstün turidiƣan birini tilƣa elip, ⱪəsəm ⱪilidu. Ⱪəsəm ispat ⱨesablanƣanliⱪi üqün, ⱨər hil talax-tartixlarƣa hatimə beridu. 17 Xuningdək, Huda ɵz wədisigə erixidiƣan kixilərgə ɵz iradisining ɵzgərməydiƣanliⱪini oquⱪ bildürüx üqün, wədə bərgəndə ⱪəsəm ⱪildi. 18 Hudaning bizgə bərgən wədisi wə ⱪəsimi ⱨərgiz ɵzgərməydu. Qünki, Huda yalƣan sɵzliməydu. Xunga, Hudadin panaⱨliniwatⱪan bizlər uning wədisi wə ⱪəsimidin kɵp ilⱨamƣa erixip, kɵz aldimizdiki ümidtə ixənq bilən qing turalaymiz. 19 Bu ümid ⱨayatimizƣa nisbətən huddi qing ilinƣan kemə lənggiridək mustəⱨkəm bolup, u bizni ərxtiki ibadəthana pərdisidin ɵtüp, əng muⱪəddəs jayƣa kirixkə yetəkləydu. 20 Əysa Məsiⱨ bizgə yol eqix üqün, u yərgə bizdin awwal kirgən bolup, bizlər üqün Malkisidiⱪⱪa ohxax tərtiptiki mənggülük bax roⱨaniy boldi.


7

Malkisidiⱪ ⱨəⱪⱪidə
Malkisidiⱪ Salim xəⱨirining padixaⱨi ⱨəm uluƣ Hudaning Roⱨaniysi bolup, Ibraⱨim birⱪanqə padixaⱨni yengip jəngdin ⱪaytⱪan qaƣda, u Ibraⱨim bilən kɵrüxkən wə uningƣa bəht tiligənidi. Ibraⱨimmu erixkən oljisining ondin bir ülüxini uningƣa atiƣanidi. Malkisidiⱪ degən isimning mənisi “ⱨəⱪⱪaniyət padixaⱨi” degənliktur. U Salim xəⱨirining padixaⱨi bolup, “Salim padixaⱨi” degənning mənisi “amanliⱪ padixaⱨi” degənliktur. Muⱪəddəs yazmilarda uning ata-anisi, uruⱪ-əwladi, nəsəbi ⱨəmdə uning ⱨayatining baxlinixi wə ahirlixixi toƣrisida birər hatirə yoⱪtur. U huddi Hudaning Oƣlidək mənggülük roⱨaniydur.
Malkisidiⱪ nemidegən uluƣ adəm-ⱨə! Ⱨətta əjdadimiz Ibraⱨimmu oljisining ondin birini uningƣa atiƣan. Lawiyning əwladliridin roⱨaniy bolƣanlar Təwrat ⱪanuni boyiqə həlⱪtin, yəni ɵz ⱪerindaxliridin, ularning ɵzigə ohxax Ibraⱨimning nəsli boluxiƣa ⱪarimay, tapⱪinining ondin bir ülüxini yiƣixi kerək idi. Lekin Malkisidiⱪⱪa kəlsək, u Lawiy ⱪəbilisidin bolmisimu, Ibraⱨim erixkən oljining ondin bir ülüxini ⱪobul ⱪilip, Ibraⱨimƣa – Hudaning wədisigə igə bolƣan bir adəmgə bəht tiligən. Xübⱨisizki, bəht tiligüqi bəhtkə erixküqidin üstündur. Ondin bir ülüxni yiƣidiƣan Lawiy roⱨaniylar bəribir ɵlidiƣanlardur. Biraⱪ, Ibraⱨimdin ondin bir ülüxni ⱪobul ⱪilƣan Malkisidiⱪ bolsa muⱪəddəs yazmilarda guwaⱨliⱪ berilgəndək yənila ⱨayattur. Ⱨətta mundaⱪ deyixkə boliduki, ondin bir ülüxni alidiƣan roⱨaniy Lawiylarmu əjdadi Ibraⱨim arⱪiliⱪ Malkisidiⱪⱪa ondin bir ülüxni bərgən. 10 Qünki, Malkisidiⱪ Ibraⱨimni ⱪarxi alƣanda Lawiylar tehi tuƣulmiƣan bolsimu, ularni yənila əjdadi Ibraⱨimning wujudida, dəp ⱪaraxⱪa bolidu. 11 Isra’il həlⱪigə qüxürülgən Təwrat ⱪanunidiki roⱨaniyliⱪ tüzümi Lawiy ⱪəbilisining roⱨaniyliri arⱪiliⱪ yürgüzülətti. Biraⱪ, əgər Hudaning insanlarni gunaⱨtin pak ⱪilix məⱪsiti bu roⱨaniylar arⱪiliⱪ əməlgə axⱪan bolsa, undaⱪta bu hil tüzüm asasida təyinləngən Ⱨarundək tərtiptiki əməs, bəlki Malkisidiⱪtək tərtiptiki yənə bir roⱨaniyning kelixining nemə ⱨajiti bar idi? 12 Roⱨaniyliⱪ tərtipi ɵzgərtilgəqkə, uningƣa munasiwətlik roⱨaniyliⱪ tüzümimu ɵzgərtilixkə toƣra kelidu. 13 Bu eytiliwatⱪan sɵzlər dəl Əysa Məsiⱨkə ⱪaritilƣan. U baxⱪa bir ⱪəbilidin bolup, bu ⱪəbilidin ⱨeqkim ⱪurbanliⱪ supisida hizməttə bolup baⱪmiƣan. 14 Rəbbimiz Əysaning Yəⱨuda ⱪəbilisidin ikənliki eniⱪ. Musa pəyƣəmbər roⱨaniylar ⱨəⱪⱪidə tohtalƣanda, bu ⱪəbilə toƣrisida bir nərsə demigənidi.
Əysa Məsiⱨ Malkisidiⱪtək tərtiptiki roⱨaniydur
15 Malkisidiⱪtək tərtiptiki baxⱪa bir roⱨaniyning məydanƣa kelixi roⱨaniyliⱪ tüzümining ɵzgərtilgənlikini tehimu eniⱪlaxturdi. 16 Uning roⱨaniyliⱪⱪa təyinlinixi bolsa pütməs-tügiməs ⱨayatliⱪ ⱪudritigə igə bolƣanliⱪidin bolup, ⱨərgiz roⱨaniy bolƣuqi Lawiy ⱪəbilisigə təwə bolux kerək degən tüzüm boyiqə bolmidi. 17 Bu ⱨəⱪtə muⱪəddəs yazmilarda: “Sən Malkisidiⱪⱪa ohxax tərtiptə təyinləngən mənggülük roⱨaniysən” dəp guwaⱨliⱪ berilgən. 18 Aldinⱪi tüzüm ajizliⱪi wə paydisizliⱪi tüpəylidin küqidin ⱪaldi. 19 Qünki, Təwrat ⱪanuni ⱨeq kixini kamalətkə yətküzəlmidi. Xunga, uning orniƣa bizni Hudaƣa yeⱪinlaxturidiƣan tehimu yahxi ümid berildi.
20 Uning üstigə, bu ümid Hudaning ⱪəsimi bilən kapalətkə igə ⱪilindi. Ilgiri ɵtkən roⱨaniylar Hudaning ⱪəsimisiz roⱨaniy bolƣanidi. 21 Lekin, Əysa Məsiⱨ bolsa Hudaning uningƣa:
 
“Pərwərdigaring ⱪəsəm ⱪildi,
u ⱪəsimidin ⱨərgiz yanmaydu,
sən mənggülük roⱨaniysən”
 
degən ⱪəsimi bilən roⱨaniy boldi. 22 Demək, Əysa Məsiⱨ tehimu yahxi bir əⱨdining kepili ⱪilindi.
23 Yənə kelip, ilgiri ɵtkən kɵp roⱨaniylar ɵlüm tüpəylidin wəzipisini dawamlaxturuxⱪa amalsiz ⱪalƣaqⱪa, birining orniƣa yənə biri qiⱪⱪan. 24 Lekin, Əysa Məsiⱨ mənggü ⱨayat bolƣaqⱪa, uning roⱨaniyliⱪi mənggülüktur. 25 Xu səwəbtin, Əysa Məsiⱨ ɵzi arⱪiliⱪ Hudaning aldiƣa kəlgənlərni üzül-kesil ⱪutⱪuzuxⱪa ⱪadirdur. U mənggü ⱨayat bolup, ular üqün Hudaƣa muraji’ət ⱪilidu.
26 Əysa Məsiⱨ dəl bizning ⱨajitimizdin qiⱪidiƣan bax roⱨaniydur. U muⱪəddəs, əyibsiz, pak bolup, gunaⱨkarlardin ayriwetilip, ərxtiki əng yuⱪiri orunƣa elip qiⱪildi. 27 U ilgiriki bax roⱨaniylardək ⱨər küni aldi bilən ɵz gunaⱨliri üqün, keyin həlⱪning gunaⱨliri üqün ⱪurbanliⱪ sunuxⱪa moⱨtaj əməs. Qünki, u ɵzini ⱪurban ⱪilƣanda, insanlarning gunaⱨliri üqün ⱪilinidiƣan ⱪurbanliⱪni bir yolila ada ⱪildi. 28 Təwrat ⱪanuni ajiz bolƣan insanni bax roⱨaniy ⱪilip təyinləytti, lekin Təwrat ⱪanunidin keyin Huda ⱪəsəm bilən ⱪilƣan əⱨdisi arⱪiliⱪ, mənggülük kamalətkə yətküzülgən oƣlini bax roⱨaniy ⱪilip təyinlidi.


8

Bax roⱨaniyimiz Əysa Məsiⱨ
Eytⱪanlirimning asasiy nuⱪtisi xuki: ərxtiki uluƣ Hudaning təhtining ong təripidə olturidiƣan bir bax roⱨaniyimiz bar. U əng muⱪəddəs jayda, yəni insan əməs, bəlki Pərwərdigarimiz Huda ⱪurƣan ⱨəⱪiⱪiy ibadət qedirida hizmət ⱪilmaⱪta.
Ⱨərbir bax roⱨaniy Hudaƣa ⱨədiyə wə ⱪurbanliⱪlar sunux üqün təyinlinidu. Xuning üqün, bizning bax roⱨaniyimizmu Hudaƣa birər nərsə sunuxi kerək idi. Əgər u yər yüzidə bolsidi, ⱨərgiz roⱨaniy bolmaytti. Qünki, bu yərdə Təwrat ⱪanunining təlipi boyiqə Hudaƣa ⱨədiyə sunidiƣan roⱨaniylar alliburunla bardur. Bu roⱨaniylar hizmət ⱪilidiƣan ibadət qediri wə uningda ⱪilinidiƣan hizmətlər pəⱪətla ərxtiki qedirning wə uningda ⱪilinidiƣan hizmətlərning kɵqürülmə nushisi wə kɵlənggisidur. Dərwəⱪə, Musa pəyƣəmbər dəl ibadət qedirini ⱪurmaⱪqi boluwatⱪanda, Huda uningƣa: “Bularning ⱨəmmisi mən sanga taƣda kɵrsətkən nusha boyiqə eⱨtiyat bilən yasalsun” dəp agaⱨlandurƣan. Əysa Məsiⱨkə berilgən roⱨaniyliⱪ wəzipisi bolsa baxⱪa roⱨaniylarningkidin kɵp üstündur. Xuningdək, Huda bilən insanlar arisida u arⱪiliⱪ tüzülgən keyinki əⱨdə dəsləpki əⱨdidin kɵp üstündur. Qünki, bu əⱨdə tehimu yahxi wədilər üstigə ⱪurulƣan.
Əgər dəsləpki əⱨdə nuⱪsansiz bolsa idi, keyinkisining ⱨeqⱪandaⱪ ⱨajiti bolmiƣan bolatti. Lekin, Huda ɵz həlⱪini əyibləp mundaⱪ degən:
 
“Isra’iliyə wə Yəⱨudiyə həlⱪliri bilən
yengi bir əⱨdə tüzidiƣan künlər kelidu.
Bu əⱨdə mən ularning əjdadlirini Misirdin qiⱪirix üqün
ularning ⱪollirini tutup tüzgən əⱨdidək bolmaydu.
Qünki, ular əⱨdəmgə sadiⱪ bolmidi,
xunga, mənmu ulardin nəzirimni yɵtkidim.
10 U künlərdin keyin, Isra’il həlⱪi bilən tüzidiƣan əⱨdəm mundaⱪ:
Ⱪanunlirimni ularning əⱪligə salimən,
ⱪəlbigə pütimən.
Mən ularning Hudasi bolimən.
Ularmu mening həlⱪim bolidu.
11 Ⱨeqkimning ɵz yurtdixiƣa, ɵz ⱪerindixiƣa:
‘pərwərdigarni tonunglar’ dəp əⱪil ɵgitixining ⱨajiti ⱪalmaydu.
Qünki, gadaydin hanƣiqə
ⱨəmmisi meni tonuydu.
12 Yamanliⱪlirini kəqürimən,
gunaⱨlirini kɵnglümdə saⱪlimaymən.”
 
13 Demək, Huda bu əⱨdini “yengi” deyix arⱪiliⱪ burunⱪisining waⱪti ɵtkənlikini kɵrsətti. Waⱪti ɵtkən, koniriƣan nərsə uzun ɵtməy yoⱪilidu.


9

Kona əⱨdə dəwridiki ibadət
Kona əⱨdə dəwridə ibadət ⱪa’idiliri wə insanlar bərpa ⱪilƣan ibadət jayi bar idi. Ibadət jayida bir qedir tikilgən bolup, uning muⱪəddəs jay dəp atalƣan bɵlümidə qiraƣdan, xirə, xirə üstidə bolsa Hudaƣa ⱨədiyə ⱪilinƣan nanlar bolatti. U yərdiki pərdining kəynidə əng muⱪəddəs dəp atalƣan yənə bir bɵlüm bar idi. Altun isriⱪdan wə pütünləy altun bilən ⱪaplanƣan əⱨdə sanduⱪi u yərdə idi. Sanduⱪning iqidə altundin yasalƣan, manna* Manna – “Misirdin qiⱪix” 16-bab 31-ayətkə ⱪaralsun. selinƣan komzək, Ⱨarunning bihliƣan ⱨasisi Huda Ⱨarunni rəⱨbər ⱪilip talliƣanliⱪini kɵrsitix üqün, uning ⱨasisini bihlatⱪanidi. wə pərzlər yezilƣan ikki tax tahta bar idi. Xan-xərəplik “kerub”lar “meⱨir-xəpⱪət təhti” dəp atalƣan sanduⱪ aƣzi üstigə ornitilƣan bolup, ⱪanatliri bilən uni yepip turatti. Əmdi mən bularni tehimu təpsiliy qüxəndürüp olturmaymən.
Ⱨəmmə nərsə mana xundaⱪ orunlaxturulƣandin keyin, roⱨaniylar qedirning “muⱪəddəs jay” dəp atalƣan bɵlümigə da’im kirip, ibadət hizmitini ⱪilatti. Biraⱪ, “əng muⱪəddəs jay” dəp atalƣan ikkinqi bɵlümgə pəⱪət bax roⱨaniy yilda bir ⱪetimla kirətti. Roⱨaniy u yərgə ɵz gunaⱨliri wə həlⱪning nadanliⱪi tüpəylidin ɵtküzgən gunaⱨliri üqün atalƣan ⱪurbanliⱪ ⱪenini almay kirməytti. Bu ibadət hizmətlirining elip berilixi bilən, Muⱪəddəs Roⱨ bizgə xuni kɵrsitip bərdiki, ibadət qediri, xundaⱪla u wəkillik ⱪilƣan ibadət hizmətliri barla bolidikən, əng muⱪəddəs jayƣa baridiƣan yol awam həlⱪⱪə ⱨərgiz eqilmaytti. Mana bular ⱨazirⱪi zaman üqün bir təjribə sawaⱪtur. Buningdin xuni kɵrüwelixⱪa boliduki, Hudaƣa sunulƣan ⱨədiyə wə ⱪurbanliⱪlar ibadət ⱪilƣuqini pak wijdanliⱪ ⱪilalmaydu. 10 Ular pəⱪət ⱨalal wə ⱨaram yemək-iqmək wə boyini suƣa selix rəsmiyətliri bilən munasiwətlik bolup, Huda yengi tərtipni ornatⱪuqə küqkə igə bolƣan sirtⱪi kɵrünüx jəⱨəttiki ⱪa’idə-nizamlardur.
11 Lekin, Əysa Məsiⱨ bolsa güzəl ixlarni əməlgə axurƣan bax roⱨaniy bolup, adəm ⱪoli bilən yasalmiƣan, bu dunyaƣa mənsup bolmiƣan, ərxtiki tehimu uluƣ wə tehimu mukəmməl ibadət qediriƣa kirdi. 12 U bu əng muⱪəddəs jayƣa ɵqkə yaki mozaylarning ⱪurbanliⱪ ⱪenini əməs, bəlki ɵzining ⱪurbanliⱪ ⱪenini tɵküx arⱪiliⱪ birla ⱪetim kirdi. Muxundaⱪ ⱪilip, u insanlarning gunaⱨlirini yuyup, insanlarni mənggügə azad ⱪildi. 13 Kona əⱨdə dəwridə ɵqkə wə buⱪilarning ⱪeni ⱨəm inəkning küli napaklarning uqisiƣa sepilsə, ular sirtⱪi jəⱨəttə tazilinip pak bolatti. 14 Undaⱪta, Əysa Məsiⱨning ⱪeniqu? U wijdanimizni ɵlümgə elip baridiƣan ⱪilmixlardin pak ⱪilip, bizni mənggü ⱨayat Hudaƣa ibadət ⱪilixⱪa tehimu yetəkliməmdu?! U Hudaning mənggülük roⱨi arⱪiliⱪ ɵzini kəm-kütisiz ⱪurbanliⱪ süpitidə bizning gunaⱨlirimiz üqün Hudaƣa atidiƣu!
15 Xuning üqün, Əysa Məsiⱨ Huda bilən insanlar otturisida tüzülgən yengi əⱨdining wasitiqisidur. U arⱪiliⱪ Huda təripidin qaⱪirilƣanlar wədə ⱪilinƣan mənggülük mirasⱪa erixələydu. Qünki, u ularni gunaⱨ sadir ⱪilix səwəblik kona əⱨdə təripidin bekitilgən mənggülük ɵlümdin ibarət jazadin ⱪutⱪuzux üqün ɵldi.
16 Əgər wəsiyət ⱪaldurulsa, wəsiyət ⱪaldurƣuqi ɵlmigüqə, wəsiyət küqkə igə bolmaydu. 17 Qünki, wəsiyət pəⱪət ɵlümdin keyin küqkə igə bolidu. Wəsiyət ⱪaldurƣuqi ⱨayatla bolsa, wəsiyitining ⱨeqⱪandaⱪ küqi bolmaydu. 18 Xuning üqün, dəsləpki əⱨdimu ⱪan eⱪitilƣandila, andin küqkə igə bolƣan. 19 Musa pəyƣəmbər Təwrat ⱪanunining ⱨərbir əmrini pütün həlⱪⱪə uⱪturƣandin keyin, mozay wə ɵqkilərning suƣa arilaxturulƣan ⱪenini ⱪizil yung yipta baƣlanƣan marjangül bilən ⱪanun dəsturiƣa wə pütün həlⱪⱪə səpti. 20 Andin, u: “Bu ⱪan əⱨdə ⱪenidur. U Huda əməl ⱪilixinglarƣa əmr ⱪilƣan əⱨdini küqkə igə ⱪilidu” dedi. 21 U yənə ibadət qediriƣa wə qedirda ⱪurbanliⱪ ⱪilixⱪa ixlitilidiƣan pütkül saymanlarning üstigə ⱪan səpti. 22 Dərwəⱪə, Təwrat ⱪanuni boyiqə ⱨəmmə nərsə degüdək ⱪan bilən paklinidu. Ⱪurbanliⱪ ⱪeni tɵkülməy, gunaⱨlar kəqürüm ⱪilinmaydu.
23 Xu səwəbtin, ərxtikigə təⱪlid ⱪilip yasalƣan bu nərsilər muxu usul bilən paklinixi kerək idi. Biraⱪ, ərxtiki nərsilər bolsa bulardin kɵp yahxi ⱪurbanliⱪlar bilən paklinixi kerək. 24 Xunga, Əysa Məsiⱨ Hudaning ⱨuzurida bolup bizgə wəkillik ⱪilix üqün, ərxtiki ibadət jayiƣa təⱪlid ⱪilinƣan, adəm ⱪoli bilən yasalƣan muⱪəddəs jayƣa əməs, bəlki ərxning ɵzigə kirdi.
25 U Yəⱨudiylarning bax roⱨaniysidək, yilmuyil ⱪurbanliⱪ ⱪilinƣan ⱨaywanlarning ⱪenini elip, əng muⱪəddəs jayƣa ⱪayta-ⱪayta kirgini yoⱪ. 26 Əgər xundaⱪ ⱪilixning zɵrüriyiti bolƣan bolsa, dunya yaritilƣandin beri Əysa Məsiⱨning ⱪayta-ⱪayta azab qekip ⱪurban boluxiƣa toƣra kelətti. Lekin, Əysa Məsiⱨ mana bu ahir zamanda insanlarni gunaⱨtin azad ⱪilix üqün, bir yolila otturiƣa qiⱪip ɵzini ⱪurban ⱪildi. 27 Ⱨəmmə adəmning bir ⱪetim ɵlüxi wə ɵlgəndin keyin soraⱪⱪa tartilixi bekitilgən. 28 Xuningdək, Əysa Məsiⱨmu nurƣun kixilərning gunaⱨlirini ɵz üstigə elix üqün, birla ⱪetim ⱪurban boldi. U ⱪayta kəlgəndə, insanlarning gunaⱨlirining bədiligə ⱪurban bolux üqün əməs, bəlki ɵzini kütkənlərni üzül-kesil ⱪutⱪuzux üqün kelidu.

*4
Manna – “Misirdin qiⱪix” 16-bab 31-ayətkə ⱪaralsun.

4
Huda Ⱨarunni rəⱨbər ⱪilip talliƣanliⱪini kɵrsitix üqün, uning ⱨasisini bihlatⱪanidi.



10

Əysa Məsiⱨning bir ⱪetimliⱪ ⱪurbanliⱪi
Təwrat ⱪanuni Əysa Məsiⱨ kəlgüsidə elip kelidiƣan güzəl ixlarning ɵz əynini əməs, bəlki uning kɵlənggisinila sürətləp beridu. Xu səwəbtin, Təwrat ⱪanuni ɵzigə əməl ⱪilip, yilmuyil ohxax ⱪurbanliⱪlarni atax arⱪiliⱪ Hudaƣa ibadət ⱪilidiƣan adəmlərni ⱨərgizmu gunaⱨliridin pak ⱪilalmaydu. Əgər pak ⱪilaliƣan bolsa, ⱪurbanliⱪ ⱪilix ahirlixatti-də, ibadət ⱪilƣuqilarmu gunaⱨliridin biraⱪla paklinip, wijdani yənə ɵz gunaⱨliri tüpəylidin azablanmaytti. Ⱨalbuki, u ⱪurbanliⱪlar ularƣa ɵz gunaⱨlirini ⱨər yili əslitip turidu. Qünki, buⱪa wə ɵqkilərning ⱪeni insanlarni gunaⱨtin ⱨərgiz pak ⱪilalmaydu. Xuning üqün, Əysa Məsiⱨ dunyaƣa kəlgəndə mundaⱪ degən:
 
“Insanlardin ⱪurbanliⱪ wə ⱨədiyilərni tələp ⱪilmiding,
lekin mən üqün bir tən ⱨazirliding.
Kɵydürmə ⱪurbanliⱪ wə gunaⱨ üqün sunulƣan baxⱪa ⱪurbanliⱪlardinmu hursən bolmiding.
Xunga dedimki, ‘i Huda, sening ⱪanun dəsturungda mən toƣruluⱪ yezilƣinidək,
sening iradəngni ixⱪa axurux üqün kəldim.’ ”
 
Əysa Məsiⱨ aldi bilən Hudaƣa: “Ⱪurbanliⱪ wə ⱨədiyilərni tələp ⱪilmiding. Kɵydürmə ⱪurbanliⱪ wə gunaⱨ üqün sunulƣan baxⱪa ⱪurbanliⱪlardinmu hursən bolmiding” degən. Bu ⱪurbanliⱪlar Təwrat ⱪanunining təlipi boyiqə ⱪilinsimu, u yənila xundaⱪ degən. Andin keyin, yənə: “Sening iradəngni ixⱪa axurux üqün kəldim” degən. Demək, Huda keyinki ⱪurbanliⱪni küqkə igə ⱪilix üqün, burunⱪi ⱪurbanliⱪ ⱪilix ⱪa’idisini əməldin ⱪaldurdi. 10 Hudaning bu iradisi boyiqə Əysa Məsiⱨning ɵz tenining bir yolila ⱪurban ⱪilinixi arⱪiliⱪ biz gunaⱨtin paklinip, Hudaƣa atalduⱪ.
11 Roⱨaniylar ⱨər küni ⱪurbanliⱪ supisi aldida turup, ibadət hizmitini ⱪilix üqün gunaⱨlarni yuyalmaydiƣan ohxax hildiki ⱪurbanliⱪlarni Hudaƣa ⱪayta-ⱪayta sunidu. 12 Biraⱪ, bizning roⱨaniyimiz bolsa ɵzini ⱪurban ⱪilix bilən gunaⱨlarni yuyidiƣan birla ⱪetimliⱪ, mənggü inawətlik ⱪurbanliⱪni Hudaƣa sundi. Andin u Hudaning ong yenida olturup, 13 düxmənlirining ɵz ayiƣi astida tiz püktürülüxini kütməktə. 14 U muxu bir ⱪurbanliⱪ bilən ɵzini Hudaƣa atiƣan kixilərni Hudaning aldida mənggü mukəmməl ⱪildi. 15 Muⱪəddəs yazmilarda hatiriləngəndək, Muⱪəddəs Roⱨmu bu ⱨəⱪtə bizgə guwaⱨliⱪ beridu. U awwal mundaⱪ dəydu:
 
16 “U künlərdin keyin, ular bilən tüzidiƣan əⱨdəm mundaⱪ:
Ⱪanunlirimni ularning ⱪəlbigə salimən, əⱪligə ⱪuyimən.”
 
17 Andin, yənə mundaⱪ dəydu:
 
“Ularning gunaⱨi wə yamanliⱪlirini
kɵnglümdə ⱪayta saⱪlimaymən.”
 
18 Xunga, gunaⱨlar kəqürüm ⱪilinƣanikən, yənə gunaⱨlar üqün ⱪurbanliⱪ ⱪilixning ⱨajiti ⱪalmaydu.
Hudaƣa yeⱪinlixayli
19 Xuning üqün, əy ⱪerindaxlar, Əysa Məsiⱨning ⱪurbanliⱪ ⱪeni arⱪiliⱪ ərxtiki əng muⱪəddəs jayƣa yürikimiz toⱪ ⱨalda kirələymiz. 20 Qünki, Əysa Məsiⱨ ɵz tenining ⱪurban boluxi arⱪiliⱪ ərxtiki ibadəthana pərdisidin ɵtüp, bizdin awwal u yərgə kirgən bolup, u ⱨayatliⱪⱪa yetəkləydiƣan yengi bir yolni bizgə eqip bərdi. 21 Hudaning a’ilisigə, yəni etiⱪaqilar jama’ətqilikigə məs’ul bir bax roⱨaniyimiz bolƣan ikən, 22 mustəⱨkəm ixənq wə səmimiy ⱪəlb bilən Hudaƣa yeⱪinlixayli. Qünki, dillirimiz Əysa Məsiⱨning ⱪenining sepilixi bilən wijdan azabidin halas bolƣan wə bədinimiz pakiz su bilən yuyulƣandək paklanƣan. 23 Baxⱪilar aldida etirap ⱪilƣan ümidimizdə ikkilənməy qing turayli. Qünki, wədə bərgüqi Huda ixənqliktur. 24 Meⱨir-muⱨəbbət kɵrsitix wə yahxi ix ⱪilix üqün bir-birimizni ⱪandaⱪ riƣbətləndürüxni oylayli. 25 Bəzilərdək, etiⱪadqilar jama’ətqilikidə jəm bolux wə Hudaƣa ibadət ⱪilixtin bax tartmayli. Əksiqə, da’im jəm bolup, bir-birimizni ilⱨamlandurayli. Bolupmu Əysa Məsiⱨning ⱪayta kelidiƣan künining az ⱪalƣanliⱪini bilgənikənmiz, tehimu xundaⱪ ⱪilayli.
26 Ⱨəⱪiⱪətni tonup turup, yənila ⱪəstən gunaⱨ* Bu yərdiki gunaⱨ Əysa Məsiⱨtin tenixⱪa ⱪaritilƣan. ɵtküzüwərsək, u qaƣda gunaⱨlar üqün sunulidiƣan baxⱪa bir ⱪurbanliⱪ yoⱪtur. 27 Bizgə ⱪalidiƣini pəⱪət soraⱪ wə Huda bilən ⱪarxilixidiƣanlarni ɵrtəp tügitidiƣan yalⱪunluⱪ otni ⱪorⱪunq iqidə kütüxtur. 28 Təwrat ⱪanuniƣa hilapliⱪ ⱪilƣan kixi ikki yaki üq guwaⱨqining ispati bolsila, kəngqilik ⱪilinmay ɵltürülətti. 29 Undaⱪta, bir kixi Hudaning Oƣlini dəpsəndə ⱪilsa, Hudaning əⱨdisini küqkə igə ⱪilƣan wə ɵzini pakliƣan ⱪanƣa səl ⱪarisa, ɵzigə xəpⱪət ⱪilƣan Muⱪəddəs Roⱨni ⱨaⱪarət ⱪilsa, tehimu eƣir jazaƣa layiⱪ bolmamdu?! 30 Qünki, Təwratta “intiⱪam mening, jazasini ɵzüm berimən” wə “Pərwərdigar ɵz həlⱪini soraⱪⱪa tartidu” degüqining Huda ikənlikini bilimiz. 31 Mənggü ⱨayat Huda təripidin jazaƣa tartilix nemidegən ⱪorⱪunqluⱪ-ⱨə!
32 Huda ⱪəlbinglarni yorutⱪan axu künlərni esinglarda tutunglar. Xu waⱪitlarda, azab-oⱪubətlik kürəxlərgə bərdaxliⱪ berip, etiⱪadinglarda qing turdunglar. 33 Bəzidə həlⱪi’aləm aldida ⱨaⱪarət wə harlinixlarƣa uqridinglar. Bəzidə ɵzünglarƣa ohxax mu’amiligə uqriƣanlar tərəptə turdunglar. 34 Məⱨbus etiⱪadqilarning dərdigə ortaⱪ boldunglar. Mal-mülkünglar bulanƣandimu, kəlgüsidə tehimu güzəl, baⱪiy bayliⱪⱪa igə bolidiƣanliⱪinglarni bilgəqkə, huxalliⱪ bilən ⱪobul ⱪildinglar. 35 Xuning üqün, jasaritinglarni yoⱪatmanglar. Bu jasarətning in’ami intayin zordur. 36 Hudaning iradisi boyiqə ix ⱪilip, uning wədə ⱪilƣanliriƣa muyəssər bolux üqün, səwr ⱪilixinglarƣa toƣra kelidu. 37 Qünki, muⱪəddəs yazmilarda Huda mundaⱪ degən:
 
“Kəlgüqi pat yeⱪinda kelidu, keqikməydu.
38 Mən ‘ⱨəⱪⱪaniy’ degən adəm, etiⱪadi bilən yaxaydu.
Əgər u etiⱪadidin yansa, uningdin hursən bolmaymən.”
 
39 Biraⱪ, biz etiⱪadidin yenip ⱨalak bolidiƣanlardin əməs, bəlki etiⱪad ⱪilip ⱪutⱪuzuluxⱪa erixidiƣanlardindurmiz.

*26
Bu yərdiki gunaⱨ Əysa Məsiⱨtin tenixⱪa ⱪaritilƣan.



11

Etiⱪad
Etiⱪad Hudaning wədisigə baƣlanƣan ümidning əməlgə axidiƣanliⱪiƣa bolƣan ixənq, kɵrünməydiƣan məwjutluⱪⱪa bolƣan ⱪayilliⱪtur. Əjdadlirimiz mana muxundaⱪ etiⱪad bilən Hudaning mahtixiƣa sazawər bolƣan.
Biz etiⱪad arⱪiliⱪ ka’inatning Hudaning əmri bilən yaritilƣanliⱪini, biz kɵrələydiƣan məwjudatlarning kɵrgili bolidiƣandin bərpa bolmiƣanliⱪini qüxinələymiz.
Ⱨabilning Ⱪabilningkidinmu yahxi bir ⱪurbanliⱪni Hudaƣa atixi etiⱪadi wəjidin boldi. Ⱨabilning etiⱪadi wəjidin, Huda uni ⱨəⱪⱪaniy adəm dəp jakarlidi wə uning atiƣanlirini ⱪobul ⱪildi. Ⱨabil gərqə ɵlgən bolsimu, etiⱪadi bilən yənila bizgə sɵzləwatⱪandək turmaⱪta.
Etiⱪadi wəjidin, Ⱨanuh ɵlməy turupla ərxkə kɵtürüldi. Ⱨeqkim uni tapalmidi, qünki Huda uni ɵz yeniƣa elip kətkənidi. Ərxkə kɵtürülüxtin ilgiri, uning Hudani hursən ⱪilƣan adəm ikənliki jakarlanƣanidi. Demək, etiⱪad bolmay turup, Hudani hursən ⱪilix mumkin əməs. Qünki, Hudaning aldiƣa kelidiƣan kixi uning bar ikənlikigə wə uni izdigənlərgə izdəx əjrini ⱪayturidiƣanliⱪiƣa ixinixi kerək.
Etiⱪadi wəjidin, Nuⱨ pəyƣəmbər tehi kɵrülüp baⱪmiƣan wəⱪələr ⱨəⱪⱪidə Huda təripidin agaⱨlandurulƣanda, Hudaning sɵzigə ita’ət ⱪilip, pütün a’ilisidikilərni ⱪutⱪuzux üqün bir kemə yasidi. Ⱨəmdə etiⱪadi arⱪiliⱪ dunyadiki adəmlərning ⱪilmixlirining jazalinixⱪa layiⱪ ikənlikini kɵrsitip bərdi. Etiⱪadi wəjidin, u Huda təripidin ⱨəⱪⱪaniy adəm dəp jakarlandi.
Etiⱪadi wəjidin, Ibraⱨim Huda uningƣa bərməkqi bolƣan zeminƣa qaⱪirilƣanda, u Hudaƣa ita’ət ⱪilip, ⱪəyərgə baridiƣanliⱪini bilməy turup yolƣa qiⱪti. U wədə ⱪilinƣan jayƣa berip, bu yaⱪa yurtta qedirlarda turup, etiⱪadi bilən yaxidi. Hudaning Ibraⱨimƣa ⱪilƣan wədisining mirashorliri bolƣan Is’ⱨaⱪ wə Yaⱪuplarmu xundaⱪ qedirlarda turdi. 10 Ibraⱨimning xundaⱪ ⱪilixidiki səwəb, u Huda təripidin layiⱨilinip selinƣan, uli mustəⱨkəm mənggülük xəⱨərni kütkənidi.
11 Gərqə Ibraⱨim yaxinip ⱪalƣan, ayali Sarə bolsa tuƣut yexidin ɵtkən bolsimu, Ibraⱨimning etiⱪadi wəjidin, Huda uningƣa pərzənt kɵrüx xəripini ata ⱪildi. U ɵzigə wədə ⱪilƣan Hudaning ixənqlik ikənlikini bilətti. 12 Buning bilən bir adəmdin, bolupmu yexi bir yərgə berip ⱪalƣan adəmdin asmandiki yultuzlardək kɵp wə dengiz saⱨilidiki ⱪumdək sansiz əwladlar barliⱪⱪa kəldi.
13 Etiⱪadi bar bu kixilər Huda wədə ⱪilƣanlarƣa muyəssər bolmay turupla aləmdin ɵtti. Biraⱪ, ular ⱨayat waⱪtida etiⱪadi bilən yiraⱪni kɵrüp, bu wədilərning kəlgüsidə əməlgə exixini hursənlik bilən kütkən wə ɵzlirining yər yüzidə yaⱪa yurtluⱪ wə musapir ikənlikini etirap ⱪilixⱪanidi. 14 Ularning bundaⱪ etirap ⱪilixi ɵzliri təwə bolƣan makanƣa təxna boluwatⱪanliⱪini ipadiligənliktur. 15 Ular ɵz yurtini seƣinƣan bolsa, ⱪaytip ketix pursiti bolƣan bolatti. 16 Lekin, ular tehimu yahxisiƣa, yəni ərxtiki makaniƣa təlpündi. Xuning üqün, Huda ularning Hudasi dəp atilixtin nomus ⱪilmaydu. Hudaning ərxtə ular üqün bir xəⱨər ⱨazirliƣanliⱪining ɵzi buning ispatidur.
17-18 Ibraⱨim Huda təripidin sinalƣinida, etiⱪadi wəjidin oƣli Is’ⱨaⱪni ⱪurbanliⱪ süpitidə Hudaƣa atidi. Gərqə Huda uningƣa, “mən sanga wədə ⱪilƣan əwladliring Is’ⱨaⱪtin kelip qiⱪidu” degən bolsimu, u yənila birdinbir oƣlini ⱪurban ⱪilixⱪa təyyar idi. 19 Ibraⱨim Is’ⱨaⱪ ɵlgən təⱪdirdimu, Hudaning uni tirildürələydiƣanliⱪiƣa ixəndi. Mundaⱪqə eytⱪanda, Ibraⱨimƣa nisbətən Huda Is’ⱨaⱪni ɵlümdin tirildürüp, ⱪayturup bərdi.
20 Etiⱪadi wəjidin, Is’ⱨaⱪ oƣulliri Yaⱪup bilən Əsawning kəlgüsi üqün həyrlik du’a ⱪildi.
21 Etiⱪadi wəjidin, Yaⱪup aləmdin ɵtüx aldida Yüsüpning ikki oƣli üqün həyrlik du’a ⱪilip, ⱨasisiƣa tayinip turup Hudaƣa səjdə ⱪildi. 22 Etiⱪadi wəjidin, Yüsüp səkratⱪa qüxüp ⱪalƣanda, Isra’illarning Misirdin qiⱪip ketidiƣanliⱪini aldin eytti ⱨəmdə ketixidə ɵzining ustihanlirinimu elip ketixni tapilidi.
23 Etiⱪadi wəjidin, Musa pəyƣəmbər tuƣulƣanda, uning ata-anisi uni üq ay yoxurdi. Qünki, ular Musaning adəttiki bala əməs ikənlikini kɵrdi, padixaⱨning pərmanidinmu ⱪorⱪmidi. 24 Etiⱪadi wəjidin, Musa pəyƣəmbər qong bolƣandin keyin, Misir padixaⱨining ⱪizining oƣli bolux salaⱨiyitini rət ⱪildi. 25 U gunaⱨliⱪ ixlarni ⱪilixtin kelidiƣan waⱪitliⱪ huxalliⱪtin bəⱨrimən boluxning orniƣa, Hudaning həlⱪi bilən billə azab qekixni tallidi. 26 U Huda əwətixkə wədə ⱪilƣan Ⱪutⱪuzƣuqi – Məsiⱨ üqün harlinixni, Misirning həzinisidiki bayliⱪⱪa igə boluxtinmu əwzəl bildi. Qünki, u ərxtiki in’amni kütüwatatti. 27 Etiⱪadi wəjidin, u Misirdin ayrildi. Qünki, u kɵzgə kɵrünməydiƣan Hudani kɵrüp turƣandək uningƣa ixinip, padixaⱨning ƣəzipidinmu ⱪorⱪmay, ɵz yoliƣa mengiwərdi. 28 Etiⱪadi wəjidin, u Hudaning əmri boyiqə Isra’illarƣa “ɵtüp ketix” keqisining tamiⱪini* “Misirdin qiⱪix” 12-babⱪa ⱪaralsun. təyyarlax wə boƣuzlanƣan ⱪurbanliⱪlarning ⱪenini ixik kexəklirigə sürkəxni buyrudi. Uning bundaⱪ ⱪilixi jan alƣuqi pərixtining Isra’illarning tunji tuƣulƣanliriƣa təgməsliki üqün idi.
29 Etiⱪadi wəjidin, Isra’illar Ⱪizil dengizdin ⱪuruⱪluⱪta mangƣandək mengip ɵtti. Biraⱪ, ularni ⱪoƣlap kəlgən Misirliⱪlar uxbu dengizdin ɵtməkqi bolƣanda, su ularni ƣərⱪ ⱪildi.
30 Etiⱪadi wəjidin, Isra’illar yəttə kün Eriha Eriha – Isra’illar Misirdiki ⱪulluⱪtin ⱪutulup, Huda berixkə wədə ⱪilƣan Kən’an zeminida jəng ⱪilmay turup igiligən tunji xəⱨər. xəⱨər sepilini aylanƣandin keyin, sepil ɵrüldi.
31 Etiⱪadi wəjidin, paⱨixə ayal Raⱨab Isra’il qarliƣuqilirini dostlarqə kütüwalƣaqⱪa, Hudaƣa ita’ət ⱪilmiƣan ɵz xəⱨiridikilər bilən birliktə ɵltürülmidi.
32 Yənə nemə dəy? Gid’on, Baraⱪ, Ximxon, Yiftaⱨ, Dawut, Samu’il wə baxⱪa pəyƣəmbərlər toƣrisida eytip kəlsəm waⱪit yətməydu. 33 Ular etiⱪadi bilən ətrapidiki dɵlətlərni boysundurdi, adilliⱪ bilən dɵlət baxⱪurdi, Huda wədə ⱪilƣanlarƣa erixti, xirlar üstidin ƣalib kəldi, Bir ⱪetim Daniyal pəyƣəmbər xir uwisiƣa taxlanƣan, biraⱪ u Hudaƣa bolƣan etiⱪadi wəjidin ⱪutulup ⱪalƣan. 34 dəⱨxətlik otni ɵqürdi, ⱪiliqtin ⱪeqip ⱪutuldi, ajizliⱪtin küqəydi, jənglərdə baturluⱪ kɵrsətti, düxmən ⱪoxunlirini məƣlup ⱪildi. 35 Etiⱪadi wəjidin, bəzi ayallar ɵlüp kətkən uruⱪ-tuƣⱪanlirini ɵlümdin ⱪayturuwaldi.
Bəzi kixilər bolsa kəlgüsidə ɵlümdin tirilip tehimu yahxi bir ⱨayatliⱪⱪa erixix üqün, iskənjilərgə bərdaxliⱪ berip ɵlüxkə razi boldiki, etiⱪadidin waz keqip zindandin azad boluxni halimidi. 36 Yənə bəzilər məshirilərgə uqrap ⱪamqilandi, bəzilər ⱨətta kixənlinip zindanƣa taxlandi, 37 qalma-kesək ⱪilip ɵltürüldi, ⱨərə bilən ⱨərilinip parqilandi, ⱪiliqlinip ɵltürüldi, ⱪoy-ɵqkə terilirini yepinqa ⱪilƣan ⱨalda sərsan bolup yürdi, namratliⱪta yaxidi, ziyankəxliklərgə uqridi, horlandi. 38 Qɵllərdə wə taƣlarda sərgərdan bolup, ɵngkürlərdə wə gəmilərdə yoxurunup yürdi. Ular bu dunyaƣa zayə kətkənidi.
39 Ularning ⱨəmmisi etiⱪadi bilən Hudani hursən ⱪilƣan bolsimu, ularning iqidə birərsimu ⱨayat waⱪtida Huda wədə ⱪilƣanlarning ⱨəmmisigə toluⱪ erixkini yoⱪ. 40 Qünki, Hudaning tehimu yahxi bir pilani boyiqə bizmu Huda təripidin kamalətkə yətküzülidiƣanlarning iqidə bolƣaqⱪa, ular biz bilən billə Hudaning kamalətkə yətküzüx wədisigə erixidu.

*28
“Misirdin qiⱪix” 12-babⱪa ⱪaralsun.

30
Eriha – Isra’illar Misirdiki ⱪulluⱪtin ⱪutulup, Huda berixkə wədə ⱪilƣan Kən’an zeminida jəng ⱪilmay turup igiligən tunji xəⱨər.

33
Bir ⱪetim Daniyal pəyƣəmbər xir uwisiƣa taxlanƣan, biraⱪ u Hudaƣa bolƣan etiⱪadi wəjidin ⱪutulup ⱪalƣan.



12

Huda ɵz pərzəntlirini tərbiyiləydu
Bizgə etiⱪad bilən yaxaxning nemə ikənlikini kɵrsətkən axu kixilər huddi guwaⱨqilardək ətrapimizda bolƣanikən, bizgə tosⱪunluⱪ ⱪilidiƣan ⱨər hil ixlardin wə bizni qirmiwalƣan gunaⱨlardin ⱪol üzüp, aldimizdiki musapini qidamliⱪ bilən besip ɵtəyli. Kɵzimiz etiⱪadimizning asasqisi wə mukəmməlləxtürgüqisi bolƣan Əysa Məsiⱨtə bolsun. U ɵzini kütkən huxalliⱪ üqün, kresttiki azabⱪa bərdaxliⱪ bərdi ⱨəm bundaⱪ ⱨaⱪarətlik ɵltürülüxkə pisənt ⱪilmidi. Xuningdin buyan, u Hudaning təhtining ong təripidə olturmaⱪta.
Roⱨinglar qüxüp, jasaritinglarni yoⱪatmasliⱪinglar üqün, Əysa Məsiⱨning gunaⱨkarlarning xunqə horlaxliriƣa ⱪandaⱪ bərdaxliⱪ bərgənlikini oylap kɵrünglar. Gunaⱨⱪa ⱪarxi kürixinglarda tehi ⱪan aⱪⱪuzux dərijisigə berip yətmidinglar. Hudaning silərni ɵz pərzəntlirim dəp ilⱨamlanduridiƣan muⱪəddəs yazmilardiki munu sɵzlirini untudunglarmu?
 
“Pərzəntim, Pərwərdigarning tərbiyisigə səl ⱪarima,
əyiblixidin roⱨsizlanma,
qünki, Pərwərdigar sɵygənlirigə tərbiyə beridu,
pərzəntim dəp ⱪobul ⱪilƣanlarni qiwiⱪlaydu.”
 
Azab qəkkininglarni Hudaning tərbiyisi dəp bilip, uningƣa bərdaxliⱪ beringlar. Qünki, silərning tərbiyə elixinglarning ɵzi Hudaning silərni pərzəntim dəp mu’amilə ⱪilidiƣanliⱪini kɵrsitidu. Ⱪaysi pərzənt atisi təripidin tərbiyilənmisun? Xuning üqün, Hudaning pərzəntlirining ⱨəmmisi Huda təripidin tərbiyilinidu. Əgər Hudaning pərzəntliri alidiƣan tərbiyidin məⱨrum bolsanglar, ⱨəⱪiⱪiy pərzəntkə əməs, bəlki ata tərbiyisi kɵrmigən ⱨaramdin bolƣan pərzəntkə ohxap ⱪalisilər. Yər-yüzidiki atimizning tərbiyisini ⱪobul ⱪilip, ularni ⱨɵrmətləp kəlduⱪ. Xundaⱪ ikən, ərxtiki Atimizƣa tehimu ita’ət ⱪilip, yaxiximiz kerək əməsmu?
10 Yər-yüzidiki atimiz bizni pəⱪət ɵzi muwapiⱪ kɵrgən yol boyiqə waⱪitliⱪ tərbiyiləydu. Lekin, Hudaning tərbiyisi ⱨəmixə bizning paydimiz üqündur. U bizni ɵz pakliⱪidin bəⱨrimən ⱪilix üqün tərbiyiləydu. 11 Ⱪattiⱪ tərbiyə bilən tüzitilgən adəm tüzitix berilgən waⱪitning ɵzidə huxal bolmaydu, kɵngli buzulidu. Biraⱪ, keyin u bundaⱪ tüzitix bilən tawlinip, amanliⱪ wə ⱨəⱪⱪaniyliⱪ yolida mangidu.
12 Xuning üqün, talƣan ⱪolunglarƣa mədət berip, pükülgən tizinglarni ruslanglar. 13 Silərgə əgəxkən “aⱪsaⱪ”larning yiⱪilip qüxməsliki üqün mangƣan yolunglar tüz bolsun. Buning bilən silər ularning xipa tepixiƣa yardəm berələysilər.
Eⱨtiyat bilən yaxanglar
14 Kixilər bilən inaⱪ ɵtüxkə wə pak yaxaxⱪa tirixinglar. Qünki, pak yaximiƣan kixi Rəbkə yeⱪinlixalmaydu. 15 Diⱪⱪət ⱪilinglarki, ⱨeqkim Hudaning meⱨir-xəpⱪitidin məⱨrum ⱪalmisun. Silərgə ziyan yətküzidiƣan wə kɵpqilikni zəⱨərləydiƣan, adawətning giyaⱨi aranglarda yiltiz tartmisun. 16 Ⱨeqkim jinsiy əhlaⱪsizliⱪ ⱪilmisun yaki tunji oƣulluⱪ miras ⱨoⱪuⱪini bir wah tamaⱪⱪa satⱪan Əsawƣa ohxax, Hudaƣa biⱨɵrmətlik ⱪilmisun. 17 Silərgə məlumki, Əsaw keyin atisining həyrlik du’asini elixni oylisimu, rət ⱪilindi. U puxayman ⱪilip, du’a elix üqün ⱨətta kɵz yaxlirini eⱪitip yalwurƣan bolsimu, keqikkənidi.
18 Silər Isra’illar Təwrat ⱪanunini ⱪobul ⱪilƣan, ⱪol bilən tutⱪili bolidiƣan, yalⱪunlap ot yenip turuwatⱪan ⱨəmdə ⱪara bulut, ⱪarangƣuluⱪ, ⱪara boran ⱪapliƣan Sinay teƣiƣa kəlmidinglar. 19 U jayda qaⱪiriⱪ kaniyining sadasi bilən sɵzligən awazni angliƣanlar: “Bundaⱪ sɵzlər əmdi bizgə eytilmisikən!” dəp Hudaƣa yalwurƣanidi. 20 Qünki, “Əgər bu taƣⱪa ⱨətta birər ⱨaywan yeⱪin kəlsimu, qalma-kesək ⱪilip ɵltürülsun” degən əmr ularƣa naⱨayiti eƣir kəlgənidi. 21 U kɵrünüx xundaⱪ ⱪorⱪunqluⱪ idiki, ⱨətta Musa pəyƣəmbərmu: “Bək ⱪorⱪup titrəp kəttim” degənidi.
22 Silər Si’on teƣiƣa, yəni mənggü ⱨayat Hudaƣa tə’əlluⱪ – ərxtiki Yerusalemƣa kəldinglar. U ⱨeyt-mərikə huxalliⱪiƣa qɵmgən on mingliƣan pərixtilər yiƣilƣan, 23 isimliri ərxtə yezilƣan tunji tuƣulƣanlar* Tunji tuƣulƣanlar – bu yərdə ⱨəzriti Əysaƣa etiⱪad ⱪilip, Hudaning pərzənti dəp ⱨesablanƣanlarni kɵrsitidu. jəm bolidiƣan, pütün insanlarning soraⱪqisi Huda bar bolƣan, kamalətkə yətküzülgən ⱨəⱪⱪaniy kixilərning roⱨliri məwjut bolƣan, 24 yengi əⱨdining wasitiqisi Əysa Məsiⱨ ⱨəm uning sepilgən ⱪeni bolƣan jaydur. Bu sepilgən ⱪan Ⱨabilning ⱪenidək intiⱪam dəp ⱨɵrkirəp yiƣlaxning orniƣa, gunaⱨlarni kəqürdüm, dəp kapalət beridu.
25 Silərgə bularni eytⱪan Hudadin yüz ɵrüməslikkə diⱪⱪət ⱪilinglar. Qünki, bu aləmdə ɵzlirini agaⱨlandurƣuqi Musa pəyƣəmbərni rət ⱪilƣan Isra’illar bundaⱪ ⱪilixning jazasidin ⱪutulalmiƣan yərdə, ərxtiki bizni agaⱨlandurƣuqini rət ⱪilsaⱪ, u jazadin biz ⱪandaⱪmu ⱪutulalaymiz!? 26 Huda Sinay teƣidin sɵzligəndə, uning awazi zeminni zilziligə kəltürgənidi. Lekin, əmdi u: “Yənə bir ⱪetim zeminnila əməs, asmannimu zilziligə kəltürimən” dəp wədə ⱪildi. 27 “Yənə bir ⱪetim” degən bu sɵz zilziligə kəltürülidiƣanlarning, yəni yaritilƣan nərsilərning zilzilə bilən yoⱪitilip, zilziligə kəltürülməydiƣanlarning mənggü saⱪlinixidin ibarət mənini bildüridu.
28 Xuning üqün, zilziligə kəltürülməydiƣan bir padixaⱨliⱪⱪa muyəssər bolƣinimizdin minnətdar bolup, Hudani hursən ⱪilidiƣan ⱨɵrmət wə əyminix bilən Hudaƣa ibadət ⱪilayli. 29 Qünki, Hudayimiz ⱨəmmini ⱨalak ⱪilalaydiƣan otⱪa ohxaydu.

*23
Tunji tuƣulƣanlar – bu yərdə ⱨəzriti Əysaƣa etiⱪad ⱪilip, Hudaning pərzənti dəp ⱨesablanƣanlarni kɵrsitidu.



13

Hudani hux ⱪilix
Bir-biringlarƣa ⱨəmixə ⱪerindaxlarqə meⱨir-muⱨəbbət kɵrsitinglar. Natonux kixilərgə meⱨmandost boluxni untumanglar. Qünki, bəzilər meⱨmandostluⱪ bilən bilməstin pərixtilərni meⱨman ⱪilƣan. Zindanƣa taxlanƣan etiⱪadqilarni ular bilən billə zindanda turƣandək yad etip, yardəm ⱪilinglar. Horlanƣanlarni huddi ɵzünglarmu horlanƣandək ⱨes ⱪilip, yad etip turunglar.
Ⱨəmmə adəm nikaⱨⱪa ⱨɵrmət ⱪilsun. Ər-hotun bir-birigə sadiⱪ bolsun. Qünki, Huda nikaⱨsiz jinsiy munasiwəttə bolƣanlar wə jorisiƣa sadiⱪ bolmiƣanlardin ⱨesab alidu. Ɵzünglarni mal-dunyaƣa urmanglar. Bariƣa ⱪana’ət ⱪilinglar. Təwratta Huda mundaⱪ degən:
 
“Səndin əsla ayrilmaymən,
seni əsla taxlimaymən.”
 
Xunga, Zəburda yezilƣandək yürəklik eytalaymizki:
 
“Ⱪorⱪmaymən, Rəbbim yardəmqimdur.
Kixilər meni nemə ⱪilalisun?”
 
Hudaning sɵzini silərgə yətküzgən yetəkqilərni esinglarda tutunglar. Ularning ⱨayatining nəⱪədər yahxi mewilərni bərgənlikini əsləp, ularning etiⱪadidin ülgə elinglar.
Əysa Məsiⱨ tünügün, bügün wə mənggü ɵzgərməydu. Xuning üqün, ⱨər hil ƣəyriy təlimlərning azduruxiƣa berilip, tuyuⱪ yolƣa kirip ⱪalmanglar. Ɵzünglarni yeməkliklər toƣrisidiki ⱪa’idilərgə ri’ayə ⱪilix bilən əməs, Hudaning meⱨir-xəpⱪiti bilən mustəⱨkəmlənglar. Qünki, bundaⱪ ⱪa’idilərgə ri’ayə ⱪilixning ⱨeqⱪandaⱪ ⱪimmiti yoⱪtur.
10 Bizlərning xundaⱪ bir ⱪurbanliⱪ supimiz* Bu, ⱨəzriti Əysa insanlarning gunaⱨi üqün mihlinip ɵltürülgən krestni kɵrsitidu. Ⱪurbanliⱪtin bəⱨrimən bolux bolsa Əysa Məsiⱨ ata ⱪilƣan yengi ⱨayattin bəⱨrimən bolux deməktur. barki, biz uningdiki gunaⱨlarning bədili üqün atalƣan ⱪurbanliⱪtin bəⱨrimən bolalaymiz. Əyni qaƣda ibadət qedirida hizməttə bolƣan roⱨaniylar bolsa gunaⱨlarning bədili üqün atalƣan ⱪurbanliⱪlardin bəⱨrimən bolalmaytti. 11 Bu gunaⱨlarni kəqürüm ⱪilixning kapaliti süpitidə ɵltürülgən ⱨaywanlarning ⱪeni bax roⱨaniy təripidin əng muⱪəddəs jayƣa elip kirilətti, teni bolsa ⱪarargaⱨning sirtida kɵydürülətti. 12 Xunga, Əysa Məsiⱨmu ɵz ⱪeni bilən həlⱪni pak ⱪilip, Hudaƣa atax üqün, xəⱨər dərwazisining sirtida azab qekip ɵldi. 13 Xundaⱪ ikən, bizmu ⱪarargaⱨning sirtiƣa qiⱪip, Ⱪarargaⱨning sirtiƣa qiⱪix Yəⱨudiy diniy əⱪidiliridin waz keqixkə ⱪaritilƣan bolup, bu bəkmu ⱨaⱪarətlik ix idi. Huddi Əysa Məsiⱨ Yerusalem xəⱨər dərwazisining sirtida mihlanƣanda ⱨaⱪarətkə ⱪarimiƣanƣa ohxax, kitabhanlarmu Yəⱨudiy diniy əⱪidiliridin waz keqixi tüpəylidin uqraydiƣan ⱨaⱪarətkə ⱪarimay, Əysa Məsiⱨkə yüzlinixi kerək. uning yeniƣa berip, u ⱨaⱪarətlərgə uqriƣinida bərdaxliⱪ bərginidək, bizmu ⱨaⱪarətlərgə bərdaxliⱪ berəyli. 14 Yər-yüzidə mənggü məwjut bolidiƣan xəⱨirimiz yoⱪ. Biz kəlgüsidiki xəⱨərgə intilməktimiz. 15 Xu wəjidin, ⱨəmixə Əysa Məsiⱨ arⱪiliⱪ Hudaƣa mədⱨiyilirimizni ⱪurbanliⱪ süpitidə atayli, yəni ɵz aƣzimiz bilən uning namini etirap ⱪilayli. 16 Yahxiliⱪ ⱪilixni wə baxⱪilarni ɵzimizdə bar bolƣandin təng bəⱨrimən ⱪilixni untumayli. Qünki, Huda bundaⱪ ⱪurbanliⱪlardin hursən bolidu.
17 Yetəkqiliringlarƣa boysununglar. Ularning sɵzini anglanglar. Qünki, ular ɵz hizmitidin Hudaƣa ⱨesab bərgəqkə, ⱨəmixə silərgə agaⱨ bolup turidu. Ularning hizmitining ƣəm-əndixə bilən əməs, huxal-huramliⱪ bilən elip berilixi üqün, ularning gepigə kiringlar.
18 Biz üqün du’a ⱪilip turunglar. Wijdanimizning pak ikənlikigə ixinimiz, ⱨər jəⱨəttə toƣra yolda mengixni ümid ⱪilimiz. 19 Yeninglarƣa pat arida ⱪaytip berixim üqün, du’a ⱪilixinglarni alaⱨidə ɵtünimən.
Du’a
20 Amanliⱪ bərgüqi, yəni mənggülük əⱨdining ⱪeni arⱪiliⱪ ⱪoy padisining katta ⱪoyqisi bolƣan Rəbbimiz Əysani ɵlümdin tirildürgən Huda, 21 silərni silər eⱨtiyaj bolƣan barliⱪ yahxi nərsilər bilən təminləp, ɵz iradisining ijraqiliri ⱪilƣay! Əbədil’əbəd xan-xərəpkə layiⱪ bolƣan Əysa Məsiⱨ arⱪiliⱪ silərni ɵzini hursən ⱪilidiƣan ixlarni ⱪilixⱪa yetəkligəy, amin!
Ahirⱪi sɵz
22 Ⱪerindaxlirim, silərdin ɵtünimənki, bu ⱪisⱪiƣina həttiki nəsiⱨətlirimni razimənlik bilən ⱪobul ⱪilƣaysilər. 23 Ⱪerindiximiz Timotiyning zindandin ⱪoyup berilgənlikidin həwərdar bolƣaysilər. Yeⱪinda yenimƣa kelip ⱪalsa, uning bilən billə silərni yoⱪlap barimən.
24 Barliⱪ yetəkqiliringlar wə baxⱪa etiⱪadqilarƣa salam eytⱪaysilər. Italiyidin kəlgən ⱪerindaxlar silərgə salam yollidi. 25 Hudaning meⱨir-xəpⱪiti ⱨəmminglarƣa yar bolƣay!

*10
Bu, ⱨəzriti Əysa insanlarning gunaⱨi üqün mihlinip ɵltürülgən krestni kɵrsitidu. Ⱪurbanliⱪtin bəⱨrimən bolux bolsa Əysa Məsiⱨ ata ⱪilƣan yengi ⱨayattin bəⱨrimən bolux deməktur.

13
Ⱪarargaⱨning sirtiƣa qiⱪix Yəⱨudiy diniy əⱪidiliridin waz keqixkə ⱪaritilƣan bolup, bu bəkmu ⱨaⱪarətlik ix idi. Huddi Əysa Məsiⱨ Yerusalem xəⱨər dərwazisining sirtida mihlanƣanda ⱨaⱪarətkə ⱪarimiƣanƣa ohxax, kitabhanlarmu Yəⱨudiy diniy əⱪidiliridin waz keqixi tüpəylidin uqraydiƣan ⱨaⱪarətkə ⱪarimay, Əysa Məsiⱨkə yüzlinixi kerək.