|
Markus bayan ⱪilƣan hux həwər 1 Qɵmüldürgüqi Yəⱨyaning təlim berixi
1 Hudaning Oƣli* Hudaning Oƣli – Bu nam ⱨərgizmu Huda bilən ⱨəzriti Əysa otturisidiki jismaniy jəⱨəttiki ata-baliliⱪ munasiwətni əməs, bəlki roⱨiy jəⱨəttiki munasiwətni bildüridu. Əysa Məsiⱨ toƣrisidiki hux həwər mundaⱪ baxlinidu: 2 Yəxaya pəyƣəmbərning yazmisida Hudaning munu sɵzliri hatiriləngən:
“Mana, aldingda əlqimni əwətimən.
U sening yolungni aldin’ala təyyarlaydu.”
3 U bolsa: “Bayawanda: ‘dilinglarni Rəbbimizning kelixigə təyyar ⱪilinglar!
Uning yollirini tüz ⱪilinglar!’ ” dəp towlaydiƣan kixidur.
4 Dərwəⱪə, qɵmüldürgüqi Yəⱨya qɵl-bayawanda pəyda bolup, kixilərgə:
– Yaman yolliringlardin yenip, towa ⱪilinglar! Towa ⱪilƣanliⱪinglarni bildürüx üqün qɵmüldürüxni ⱪobul ⱪilinglar. Xundaⱪ ⱪilƣanda, Huda silərni kəqürüm ⱪilidu! – dəp jakarlidi.
5 Kixilər Yerusalem xəⱨiridin, jümlidin pütün Yəⱨudiyə ɵlkisidin uning aldiƣa kelixip, gunaⱨlirini iⱪrar ⱪilixti wə uning ɵzlirini I’ordan dəryasida qɵmüldürüxini ⱪobul ⱪilixti. 6 Yəⱨya pəyƣəmbər tɵgə yungidin kiyim kiygən, beligə kɵn tasma baƣliƣanidi. Yəydiƣini qekətkə bilən yawa ⱨərə ⱨəsili idi. 7 U mundaⱪ dəp jakarlaytti:
– Məndin keyin tehimu ⱪudrətlik biri kelidu. Mən ⱨətta engixip uning ayiƣining yiplirini yexixkimu layiⱪ əməsmən! 8 Mən silərni suƣila qɵmüldürimən, lekin u silərni Muⱪəddəs Roⱨⱪa qɵmüldüridu.
Ⱨəzriti Əysaning qɵmüldürülüxi wə sinilixi
9 Xu künlərdə, ⱨəzriti Əysa Jəliliyə ɵlkisining Nasirə xəⱨiridin kelip, Yəⱨya pəyƣəmbər təripidin I’ordan dəryasida qɵmüldürüldi. 10 U sudin qiⱪipla, asmanning yerilip, Muⱪəddəs Roⱨning kəptər ⱨalitidə asmandin qüxüp, ɵz üstigə ⱪonuwatⱪanliⱪini kɵrdi. 11 Andin, ərxtin Hudaning: “Sən mening sɵyümlük Oƣlum, mən səndin hursənmən!” degən awazi anglandi.
12 Muⱪəddəs Roⱨ ⱨəzriti Əysani xu’an qɵl-bayawanƣa elip kəldi. 13 U qɵldə ⱪiriⱪ kün turup, Xəytan təripidin sinaldi. U yawayi ⱨaywanatlar yaxaydiƣan yərdə bolƣan xu jəryanda, pərixtilər uning hizmitidə boldi.
Ⱨəzriti Əysaning tɵt beliⱪqini qaⱪirixi
14 Yəⱨya pəyƣəmbər tutⱪun ⱪilinƣandin keyin, ⱨəzriti Əysa Jəliliyə ɵlkisining ⱨərⱪaysi jayliriƣa berip: 15 “Waⱪit-sa’ət yetip kəldi. Hudaning padixaⱨliⱪi namayan bolux aldida turidu! Xunga, towa ⱪilinglar, hux həwərgə ixininglar!” dəp, Hudaning hux həwirini jakarlaxⱪa baxlidi.
16 Bir küni, ⱨəzriti Əysa Jəliliyə kɵli boyida ketiwetip, Simun bilən inisi Əndərni kɵrdi. Ular beliⱪqi bolup, kɵlgə tor seliwatatti. 17 Ⱨəzriti Əysa ularƣa:
– Manga əgixinglar, mən silərni beliⱪ tutuxning orniƣa, manga adəm tutidiƣan ⱪilimən, – dedi. 18 Ular xu’an beliⱪ torlirini taxlap, ⱨəzriti Əysa bilən mangdi. 19 Kɵl boyida bir’az mangƣandin keyin, ⱨəzriti Əysa Zəbədiyning oƣulliri Yaⱪup bilən Yuⱨannani kɵrdi. Ular kemidə torlirini ongxawatatti. 20 Ⱨəzriti Əysa dərⱨal ularni xagirtliⱪⱪa qaⱪirdi. Ular atisi Zəbədiyni mədikarlar bilən billə kemidə ⱪaldurup, ɵzliri ⱨəzriti Əysa bilən mangdi.
Jin qaplaxⱪan adəmning saⱪaytilixi
21 Ular Kəpərnaⱨum xəⱨirigə kirdi. Dəm elix küni ⱨəzriti Əysa ibadəthaniƣa kirip, təlim berixkə baxlidi. 22 Halayiⱪ uning təlimlirigə ⱨəyran ⱪelixti. Qünki, uning təlimliri nopuzluⱪ idi, Təwrat ustazliriningkigə ohximaytti.
23 Ibadəthanida jin qaplaxⱪan bir kixi bar idi. Dəl xu qaƣda, u:
24 – Əy Nasirəlik Əysa, biz bilən karing bolmisun! Bizni yoⱪatmaⱪqimusən? Mən sening kimlikingni bilimən. Huda əwətkən muⱪəddəs bolƣuqisən! – dəp towlap kətti.
25 Ⱨəzriti Əysa uni sɵzlitiwatⱪan jinƣa buyruⱪ ⱪilip:
– Aƣzingni yum, bu adəmning tenidin qiⱪ! – dedi.
26 Jin ⱨeliⱪi adəmning bədinini ⱪattiⱪ tartixturdi wə pəryad kɵtürginiqə uning tenidin qiⱪip kətti.
27 Buningdin ⱨəyran bolƣan kɵpqilik bir-birigə:
– Bu ⱪandaⱪ ix? Yipyengi bir təlimƣu! U dərwəⱪə jinlarƣa buyruⱪ ⱪilix ⱨoⱪuⱪiƣa igə ikən! Ularmu uning sɵzigə boysunidikən, – deyixti. 28 Buning bilən, ⱨəzriti Əysa toƣrisidiki həwərlər tezliktə pütün Jəliliyə ɵlkisigə tarⱪaldi.
Ⱨəzriti Əysaning nurƣun bimarlarni saⱪaytixi
29 Ⱨəzriti Əysa ibadəthanidin qiⱪipla, Simun wə Əndər bilən billə ularning ɵyigə bardi. Yaⱪup wə Yuⱨannamu ular bilən birgə bardi. 30 Simunning ⱪeynanisi ⱪizitma iqidə yatatti. Uning əⱨwali ⱨəzriti Əysaƣa dərⱨal məlum ⱪilindi. 31 Ⱨəzriti Əysa bimarning ⱪexiƣa kirip, ⱪolidin tutup yɵləp, ɵrə turƣuzdi. Ayalning ⱪizitmisi dərⱨal yenip, ularni kütüxkə baxlidi.
32 Kəqⱪurun kün patⱪanda, kixilər barliⱪ bimarlarni wə jin qaplaxⱪanlarni ⱨəzriti Əysaning aldiƣa elip kelixti. 33 Pütün xəⱨərdikilər ixik aldiƣa toplaxⱪanidi. 34 Ⱨəzriti Əysa ⱨər hil kesəllərgə giriptar bolƣan nurƣun kixilərni saⱪaytti. Nurƣun kixilərning tenidiki jinlarni ⱨəydəp, jinlarning ɵzi ⱨəⱪⱪidə eƣiz eqixiƣa yol ⱪoymidi. Qünki, jinlar ⱨəzriti Əysaning kim ikənlikini bilixətti.
Jəliliyidə təlim berix
35 Ətisi ətigən tang tehi süzülməstinla, ⱨəzriti Əysa ornidin turup, xəⱨər sirtidiki hilwət bir yərgə berip du’a-tilawət ⱪildi. 36 Simun bilən uning ⱨəmraⱨliri ⱨəzriti Əysani izdəp qiⱪip, 37 uni tapⱪanda:
– Ⱨəmməylən sizni izdixiwatidu! – deyixti. 38 Biraⱪ, ⱨəzriti Əysa ularƣa:
– Yeⱪin ətraptiki yezilarƣimu barmisaⱪ bolmaydu. U yərdimu Hudaning sɵzini yətküzüxüm kerək. Qünki, mən muxu ix bilən kəldim, – dedi. 39 Xundaⱪ ⱪilip, ⱨəzriti Əysa Jəliliyə ɵlkisining ⱨəmmə yerigə berip, ibadəthanilarda təlim bərdi ⱨəmdə kixilərning tenidiki jinlarni ⱨəydidi.
Ⱨəzriti Əysaning mahaw kesəlni saⱪaytixi
40 Mahaw kesiligə† Mahaw kesili – bir hil ⱪorⱪunqluⱪ terə kesili bolup, Yəⱨudiylar bu hil kesəlgə giriptar bolƣanlarni napak, dəp ⱪaraytti. giriptar bolƣan bir kixi ⱨəzriti Əysaning aldiƣa kelip, tizlinip turup:
– Təⱪsir, əgər halisingiz, meni kesilimdin saⱪaytip pak ⱪilƣaysiz! – dəp yalwurdi.
41 Iqi aƣriƣan ⱨəzriti Əysa ⱪolini uningƣa təgküzüp turup:
– Halaymən, pak bolƣin! – dewidi, 42 u adəm xu’an mahaw kesilidin saⱪiyip, pakpakiz boldi. 43-44 Ⱨəzriti Əysa uningƣa:
– Ⱨazir bu ixni ⱨeqkimgə tinma, lekin udul mərkiziy ibadəthaniƣa berip, roⱨaniyƣa ɵzüngning saⱪayƣanliⱪingni kɵrsət. Andin, buni baxⱪilarƣa ispatlax üqün, Musa pəyƣəmbərning əmri boyiqə mahaw kesilidin saⱪayƣanlar ⱪilixⱪa tegixlik ⱪurbanliⱪni ⱪil, – dəp, uni ⱪattiⱪ agaⱨlandurup yolƣa saldi.
45 Biraⱪ, u adəm qiⱪip, bu ixni ⱨəmmə yərgə yeyiwətti. Nətijidə, halayiⱪning ɵzining ətrapiƣa topliniwalmasliⱪi üqün, ⱨəzriti Əysa ⱨeqⱪandaⱪ xəⱨərgə axkara baralmay, xəⱨər sirtidiki hilwət jaylarda turuxⱪa məjbur boldi. Xundaⱪtimu, ⱨər yərdin kəlgən həlⱪ uni yənila izdəp turdi.
*1 †40 2 Ⱨəzriti Əysaning paləq adəmni saⱪaytixi
1 Birnəqqə kündin keyin, ⱨəzriti Əysa Kəpərnaⱨumdiki burun turƣan ɵygə yənə kəldi. Uning kəlgənliki toƣrisidiki həwər tarⱪilix bilənla, 2 u yərgə xunqilik kɵp adəm yiƣildiki, ⱨətta ixik aldidimu put tiⱪⱪudək yər ⱪalmiƣanidi. Ⱨəzriti Əysa ularƣa Hudaning sɵzini yətküzüwatatti. 3 Xu əsnada, uning yeniƣa paləq bir adəmni tɵt kixi kɵtürüp elip kəldi. 4 Ular adəmning toliliⱪidin ⱨəzriti Əysaning yeniƣa baralmay, u təlim beriwatⱪan ɵyning ɵgzisini texip, bimarni yatⱪan orun-kɵrpisi bilən ⱨəzriti Əysaning aldiƣa qüxürdi. 5 Ularning ixənqini kɵrgən ⱨəzriti Əysa ⱨeliⱪi paləqkə:
– Oƣlum, sening gunaⱨliring kəqürüm ⱪilindi, – dedi.
6 U yərdə olturƣan bəzi Təwrat ustazliri kɵnglidə: 7 “Bu adəm nemə üqün mundaⱪ dəydu? Bu kupurluⱪⱪu! Hudadin baxⱪa ⱨeqkimning gunaⱨlarni kəqürüm ⱪilix ⱨoⱪuⱪi yoⱪⱪu!” deyixti.
8 Ularning nemə oylawatⱪanliⱪini xu’an bilgən ⱨəzriti Əysa ularƣa mundaⱪ dedi:
– Silər buni nemə üqün kupurluⱪ dəysilər? 9 “Gunaⱨliring kəqürüm ⱪilindi!” deyix asanmu yaki “ornungdin tur, orun-kɵrpəngni yiƣixturup mang!” deyixmu? Əlwəttə, eytmaⱪ asan, ⱪilmaⱪ təs. 10 Əmma, ⱨazir Insan’oƣlining* Muⱪəddəs yazmilarda “Insan’oƣli”din ibarət əwətilgüqining Hudaning küq-ⱪudriti wə xan-xəripi bilən ərxtin qüxüp, pütkül insanlarni mənggü baxⱪuridiƣanliⱪi aldin eytilƣan. Ⱨəzriti Əysa bu namni ɵzi ⱨəⱪⱪidə ixlətkən. yər yüzidə gunaⱨlarni kəqürüm ⱪilix ⱨoⱪuⱪiƣa igə ikənlikini ispatlap berəy, – dedi. Andin, paləq kesəlgə:
11 – Ornungdin tur, orun-kɵrpəngni yiƣixturup ɵyünggə ⱪayt! – dəp buyrudi. 12 Ⱨeliⱪi adəm ornidin dəs turup, orun-kɵrpisini yiƣixturdi wə ⱨəmməylənning kɵz aldida ɵydin qiⱪip kətti. Ⱨəyran ⱪalƣan halayiⱪ Hudani mədⱨiyilixip:
– Bundaⱪ ixni əzəldin kɵrüp baⱪmiƣaniduⱪ, – deyixti.
Ⱨəzriti Əysaning Lawiyni xagirtliⱪⱪa qaⱪirixi
13 Ⱨəzriti Əysa yənə kɵl boyiƣa ⱪarap mangdi. Nurƣun kixilər uning ətrapiƣa toplixiwaldi. Ⱨəzriti Əysa ularƣa təlim bərdi.
14 Ⱨəzriti Əysa yoldin ɵtüp ketiwetip, baj yiƣidiƣan jayda olturƣan Alfayning oƣli Lawiyni kɵrüp, uningƣa:
– Manga əgəxkin, – dedi. Lawiy ornidin turup, uningƣa əgəxti.
15 Keyin, ⱨəzriti Əysa Lawiyning ɵyidə meⱨmandarqiliⱪta boluwatⱪanda, təklip ⱪilinƣan nurƣun bajgirlar† Bajgirlar – Isra’iliyini ixƣal ⱪilƣan Rimliⱪlar üqün ɵz həlⱪidin baj yiƣip beridiƣan wə xu səwəbtin nəprətkə uqriƣan Yəⱨudiylar. wə xulardək gunaⱨkar dəp ⱪaralƣan bir ⱪisim kixilərmu ⱨəzriti Əysa wə uning xagirtliri bilən ⱨəmdastihan boldi. Ⱨəzriti Əysaƣa əgəxkənlər iqidə gunaⱨkar dəp ⱪaralƣan bundaⱪ kixilər heli kɵp idi. 16 Pərisiy‡ Pərisiylər – Yəⱨudiy diniƣa təwə bolƣan, Təwrat tüzümlirigə ⱪattiⱪ ri’ayə ⱪilidiƣan məⱬəptiki kixilər. diniy eⱪimidiki bəzi Təwrat ustazliri uning gunaⱨkar dəp ⱪaralƣanlar wə bajgirlar bilən bir dastihanda olturƣanliⱪini kɵrüp, xagirtliriƣa:
– Uning bajgir wə gunaⱨkarlar bilən bir dastihanda olturƣini ⱪandaⱪ gəp?! – deyixti. 17 Buni angliƣan ⱨəzriti Əysa ularƣa:
– Saƣlam adəm əməs, bəlki kesəl adəm tewipⱪa moⱨtajdur. Mən ɵzlirini durus ⱨesablaydiƣanlarni əməs, bəlki ɵzlirining gunaⱨlirini tonuydiƣanlarni qaⱪirƣili kəldim, – dedi.
Koniƣa esiliwalmasliⱪ
18 Yəⱨya pəyƣəmbərning xagirtliri bilən Pərisiylər roza tutatti. Bəzi kixilər ⱨəzriti Əysaning aldiƣa kelip:
– Yəⱨya pəyƣəmbərning xagirtliri wə Pərisiylər roza tutidu, sizning xagirtliringiz nemixⱪa tutmaydu? – dəp soraxti.
19 Ⱨəzriti Əysa jawabən mundaⱪ dedi:
– Toyi boluwatⱪan yigit tehi toy ziyapitidə turƣan qaƣda, meⱨmanlar ⱨəsrət qekiwatⱪan adəmlərdək roza tutsa ⱪandaⱪ bolƣini?! Əlwəttə bolmaydu! 20 Əmma, yigitning ulardin elip ketilidiƣan küni kelidu, ənə xu qaƣda ular ⱪayƣu-ⱨəsrət qəkkinidin roza tutidu.
21 Ⱨeqkim kona kɵngləkkə kirixip ketidiƣan yengi rəhttin yamaⱪ salmaydu. Undaⱪ ⱪilsa, kiyim yuyulƣanda yengi yamaⱪ kirixip, kiyimni yirtip taxlaydu. Nətijidə, yirtiⱪ tehimu yoƣinap ketidu. 22 Xuningdək, ⱨeqkim yengi xarabni kona tulumƣa ⱪaqilimaydu. Əgər undaⱪ ⱪilsa, yengi xarabning kɵpüxi bilən tulum yerilidu-də, xarabmu, tulummu kardin qiⱪidu. Xuning üqün, yengi xarabni yengi tulumƣa ⱪaqilax kerək.
Dəm elix küni ⱨəⱪⱪidiki məsilə
23 Bir dəm elix küni, ⱨəzriti Əysa buƣdayliⱪtin ɵtüp ketiwatatti. Billə ketiwatⱪan xagirtliri baxaⱪlarni üzüwelip, yeyixkə baxlidi. 24 Pərisiylər ⱨəzriti Əysaƣa:
– Xagirtliringiz nemixⱪa dəm elix küni qəkləngən ixni§ Yəⱨudiylarning ən’ənisi boyiqə, dəm elix küni haman tepix ⱪa’idigə hilap idi. Pərisiylər xagirtlarning danlarni yeyix üqün aⱪlixini haman təpkənlik, dəp ⱪariƣan. Əməliyəttə, mən’i ⱪilinƣini baxaⱪlarni üzüwelip, yeyix əməs, bəlki zira’ətlərgə orƣaⱪ selixtur. ⱪilidu, – deyixti.
25 Ⱨəzriti Əysa ularƣa:
– Padixaⱨ Dawut wə uning ⱨəmraⱨlirining aq wə moⱨtajliⱪta ⱪalƣanda ⱪandaⱪ ⱪilƣanliⱪini muⱪəddəs yazmilardin oⱪumiƣanmu? 26 Bax roⱨaniy Abiyatarning waⱪtida, padixaⱨ Dawut ibadəthanidiki muⱪəddəs jayƣa kirip, Hudaƣa atalƣan nanlarni roⱨaniydin sorap yegən ⱨəm ⱨəmraⱨliriƣimu bərgən. Ⱨalbuki, bu nanlarni roⱨaniylardin baxⱪa ⱨərⱪandaⱪ kixining yeyixi Təwrat ⱪanuniƣa hilap idi, – dedi. 27 Ⱨəzriti Əysa ularƣa yənə:
– Insan dəm elix küni üqün əməs, dəm elix küni insan üqün yaritildi. 28 Xuning üqün, mən Insan’oƣli dəm elix küniningmu igisidurmən, – dedi.
*10 †15 ‡16 §24 3 Ⱪoli ⱪurup kətkən bimarning saⱪaytilixi
1 Ⱨəzriti Əysa yənə ibadəthaniƣa kirdi. Ibadəthanida bir ⱪoli ⱪurup kətkən bir adəm bar idi. 2 Bəzilər ⱨəzriti Əysaning üstidin ərz ⱪilix üqün baⱨanə izdəx məⱪsitidə uning dəm elix künimu kesəl saⱪaytidiƣan-saⱪaytmaydiƣanliⱪini paylap yürüxətti. 3 Ⱨəzriti Əysa ⱪoli ⱪurup kətkən kesəlgə:
– Ornungdin turup, aldiƣa qiⱪ! – dedi.
4 Andin, ibadəthanidikilərdin:
– Ⱪandaⱪ ⱪilix Təwrat ⱪanuniƣa uyƣun? Dəm elix küni yahxiliⱪ ⱪilixmu yaki yamanliⱪ ⱪilixmu? Janni ⱪutⱪuzuxmu yaki ⱨalak ⱪilixmu? – dəp soridi. Ular zuwan sürüxmidi.
5 Ⱨəzriti Əysa ətrapidikilərgə ƣəzəp bilən kɵz yügürtti. Ularning tərsaliⱪi uni eqindurƣanidi. Andin keyin, u ⱨeliⱪi kesəlgə:
– Ⱪolungni uzat! – dedi. U adəm ⱪolini uzitixi bilənla ⱪoli əsligə kəldi. 6 Buning bilən, Pərisiylər taxⱪiriƣa qiⱪip, ⱨəzriti Əysani ⱪandaⱪ jayliwetix ⱨəⱪⱪidə Ⱨirod padixaⱨning tərəpdarliri bilən məsliⱨətlixixkə baxlidi.
Kɵl boyidiki halayiⱪ
7 Ⱨəzriti Əysa xagirtliri bilən billə u yərdin ayrilip kɵl boyiƣa kətti, Jəliliyə ɵlkisidin nurƣun halayiⱪ uningƣa əgixip bardi. 8 Uning ⱪilƣan ixlirini angliƣan yənə nurƣun halayiⱪ Yerusalem xəⱨiri, pütün Yəⱨudiyə ɵlkisi, Idumeya ɵlkisi, I’ordan dəryasining ⱪarxi təripi, Tir wə Sidon xəⱨərlirining ətrapidiki jaylardin səldək eⱪip, uning aldiƣa kelixti. 9 Ⱨəzriti Əysa halayiⱪning arisida ⱪistilip ⱪalmasliⱪ üqün, xagirtliriƣa kiqik bir kemə təyyarlap ⱪoyuxni buyrudi. 10 Qünki, u nurƣun bimarlarni saⱪaytⱪaqⱪa, ⱨər hil kesəlliklərgə giriptar bolƣanlarning ⱨəmmisi uning uqisini siliwelix üqün ⱪistixip kelixkənidi. 11 Ⱪaqanla bolmisun, jin qaplixiwalƣanlar ⱨəzriti Əysani kɵrsə, uning ayiƣiƣa bax ⱪoyup: “Sən Hudaning Oƣlisən!” dəp warⱪirixatti. 12 Lekin, ⱨəzriti Əysa ularƣa ɵzining kim ikənlikini axkarilimasliⱪni ⱪattiⱪ jekiləytti.
Ⱨəzriti Əysaning on ikki əlqini tallixi
13 Ⱨəzriti Əysa bir taƣⱪa qiⱪip, ɵzi haliƣan kixilərni yeniƣa qaⱪirdi. Qaⱪirilƣanlar uning yeniƣa kelixti. 14 Ⱨəzriti Əysa ulardin on ikki kixini əlqi dəp atap, ularni ɵzi bilən billə bolux, Hudaning sɵzini yətküzüx 15 wə jinlarni ⱨəydəx ⱨoⱪuⱪiƣa igə ⱪilix üqün tallidi.
16 Bu on ikki kixi: Simun (ⱨəzriti Əysa uni Petrus dəpmu atiƣan), 17 Zəbədiyning oƣli Yaⱪup wə uning ⱪerindixi Yuⱨanna, (ⱨəzriti Əysa ularni “Beni Rəgəx”, yəni “güldürmama oƣulliri” dəpmu atiƣan), 18 Əndər, Filip, Bartolomay, Mətta, Tomas, Ⱨalpayning oƣli Yaⱪup, Taday, wətənpərwər dəp atalƣan Simun 19 wə ⱨəzriti Əysaƣa satⱪunluⱪ ⱪilidiƣan Yəⱨuda Ixⱪariyotlardin ibarət.
Ⱨəzriti Əysa Xəytandin küqlüktur
20 Ⱨəzriti Əysa ɵygə ⱪaytip kəlgəndin keyin, u yərgə yənə xunqə nurƣun halayiⱪ toplandiki, ⱨəzriti Əysa bilən xagirtlirining ƣizalinixⱪimu qolisi təgmidi. 21 Ⱨəzriti Əysaning a’ilisidikilər buni anglap, uni ⱪayturup kəlgili berixti. Qünki, ular uni “əⱪlidin eziptu” dəp oylaxⱪanidi.
22 Yerusalemdin kəlgən Təwrat ustazliri bolsa: “Uningƣa Xəytan qaplixiwaptu”, “u jinlarni ularning baxliⱪi bolƣan Xəytanƣa tayinip ⱨəydəydikən” deyixətti.
23 Xuning üqün, ⱨəzriti Əysa Təwrat ustazlirini yeniƣa qaⱪirip, ularƣa təmsillər bilən mundaⱪ dedi:
– Xəytan Xəytanni ⱪandaⱪmu ⱪoƣlisun? 24 Əgər bir dɵləttikilər ikki guruⱨⱪa bɵlünüp soⱪuxsa, u dɵlət put tirəp turalmaydu. 25 Bir a’ilidikilər ɵz’ara jedəl-majira ⱪilixsa, u a’ilə wəyran boluxtin saⱪlinalmaydu. 26 Xuningƣa ohxax, Xəytanmu ɵz-ɵzigə ⱪarxi qiⱪip, ɵz baxⱪuruxida bolƣan jinlar bilən soⱪuxsa, umu put tirəp turalmaydu, jəzmən ⱨalak bolidu. 27 Ⱨeqkim küqtünggür adəmning ɵyigə kirip, uning melini bulap ketəlməydu. Pəⱪət xu küqtünggür adəmni baƣliyaliƣanlarla uning ɵyini bulang-talang ⱪilalaydu.
28 Bilip ⱪoyunglarki, insanlarning ɵtküzgən gunaⱨi wə ⱪilƣan kupurluⱪlirining ⱨəmmisini kəqürüxkə bolidu. 29 Lekin, Muⱪəddəs Roⱨⱪa kupurluⱪ ⱪilƣan adəm ⱨərgiz kəqürüm ⱪilinmaydu, qünki u adəm mənggü kəqürüm ⱪilinmaydiƣan gunaⱨ sadir ⱪilƣan bolidu.
30 Ⱨəzriti Əysa bu sɵzlərni bəzilərning “uningƣa jin qaplixiptu” deginigə ⱪarita eytⱪanidi.
Ⱨəzriti Əysaning anisi wə iniliri
31 Xu qaƣda, ⱨəzriti Əysaning anisi bilən iniliri kəldi. Ular taxⱪirida turup, uni qaⱪirixⱪa adəm kirgüzdi. 32 Ⱨəzriti Əysaning ətrapida olturƣan jama’əttin bəziliri:
– Aningiz, iniliringiz {wə singilliringiz} sizni sirtta qaⱪiriwatidu, – deyixti.
33 Ⱨəzriti Əysa buningƣa jawabən:
– Kimlər mening anam wə inilirim? – dedi. 34 Andin, u qɵrisidə olturƣanlarƣa ⱪarap mundaⱪ dedi:
– Mana bular mening anam wə inilirim! 35 Qünki, kim Hudaning iradisigə əməl ⱪilsa, xu mening aka-inim, aqa-singlim wə anamdur.
4 Uruⱪ qeqix toƣrisidiki təmsil
1 Ⱨəzriti Əysa yənə kɵl boyida həlⱪⱪə təlim berixkə baxlidi. Uning ətrapiƣa toplanƣan halayiⱪ intayin kɵp bolƣaqⱪa, u bir kemigə qiⱪip olturdi. Halayiⱪ bolsa kɵl boyida turuxatti. 2 Ⱨəzriti Əysa ularƣa təmsil bilən nurƣun ⱨekmətlərni ɵgətti. U təlimidə mundaⱪ dedi:
3 – Ⱪulaⱪ selinglar! Bir deⱨⱪan uruⱪ qaqⱪili etiziƣa qiⱪiptu. 4 Qaqⱪan uruⱪlirining bəziliri qiƣir yol üstigə qüxüptu, ⱪuxlar kelip ularni yəp ketiptu. 5 Bəziliri tupriⱪi kəm taxliⱪ yərlərgə qüxüptu. Topisi nepiz bolƣanliⱪtin, tezla ünüp qiⱪiptu, 6 lekin qongⱪur yiltiz tartmiƣaqⱪa, kün qiⱪix bilənla solixip ⱪurup ketiptu. 7 Bəziliri tikənlərning arisiƣa qüxüptu, tikənlər ɵsüp maysilarni besiwaptu. Nətijidə, maysilar ⱨosul berəlməptu. 8 Bəziliri bolsa munbət tupraⱪⱪa qüxüptu. Ular ünüp qiⱪⱪandin keyin, ɵsüp qong bolup, yahxi ⱨosul beriptu. Ularning bəziliri ottuz, bəziliri atmix, yənə bəziliri bolsa yüz ⱨəssə ⱨosul beriptu.
9 Ⱨəzriti Əysa yənə mundaⱪ dedi:
– Bu sɵzlərni ⱪuliⱪinglarda qing tutunglar!
Təmsillərning məⱪsiti
10 Halayiⱪ kətkəndin keyin, ⱨəzriti Əysaning on ikki xagirti bilən əgəxküqiliri uningdin təmsillərning mənisini soraxti. 11 Ⱨəzriti Əysa ularƣa mundaⱪ dedi:
– Hudaning padixaⱨliⱪining siri silərning bilixinglarƣa berildi. Lekin, padixaⱨliⱪning sirtidikilərgə ⱨəmmə ix təmsillər bilən uⱪturulidu. 12 Buning bilən, Hudaning munu sɵzliri əməlgə axuruldi:
“Ⱪilƣanlirimƣa ⱪaraydu, ⱪaraydu, mənisini uⱪmaydu.
Sɵzlirimni anglaydu, anglaydu, qüxənməydu.
Undaⱪ bolmisidi, manga ⱪaytatti,
mənmu ularni kəqürüm ⱪilattim.”
Uruⱪ qeqix toƣrisidiki təmsilning qüxəndürülüxi
13 Andin, ⱨəzriti Əysa ularƣa mundaⱪ dedi:
– Silər muxu təmsilnimu qüxənmidinglarmu? Undaⱪta, baxⱪa təmsillərni ⱪandaⱪmu qüxinisilər? 14 Deⱨⱪan qaqⱪan uruⱪ Hudaning sɵzidur. 15 Qiƣir yolƣa qüxkən uruⱪlar mundaⱪ adəmlərgə təmsil ⱪilinƣan bolup, ular Hudaning sɵzini angliƣan ⱨaman Xəytan kelip ularning ⱪəlbigə qüxkən sɵzni elip ketidu. 16 Tupriⱪi kəm taxliⱪ yərlərgə qüxkən uruⱪlar mundaⱪ kixilərgə təmsil ⱪilinƣan. Ular Hudaning sɵzini angliƣan ⱨaman huxalliⱪ bilən ⱪobul ⱪilidu. 17 Ⱨalbuki, Hudaning sɵzi ularda yiltiz tartmiƣaqⱪa, ular uzunƣa bərdaxliⱪ berəlməydu. Hudaning sɵzigə ixəngənlikidin ⱪiyinqiliⱪ yaki ziyankəxlikkə uqrisa, dərⱨal Huda yolidin qətnəp ketidu. 18 Yənə bəzi kixilər bolsa tikənlikkə qüxkən uruⱪlarƣa təmsil ⱪilinƣan. 19 Undaⱪ kixilərning kɵngligə bu dunyaning əndixiliri, bayliⱪning eziⱪturuxi wə baxⱪa nərsilərgə bolƣan ⱨəwəslər kiriwelip, Hudaning sɵzini boƣuwetidu-də, ular ⱨosulsiz ⱪalidu. 20 Yənə bəzi kixilər munbət tupraⱪⱪa qüxkən uruⱪlarƣa təmsil ⱪilinƣan. Ular Hudaning sɵzini anglap, ⱪobul ⱪilidu. Hudaning sɵzi ularda ottuz, atmix, ⱨətta yüz ⱨəssə ⱨosul beridu.
Das astidiki qiraƣ
21 Ⱨəzriti Əysa ularƣa yənə mundaⱪ dedi:
– Kim qiraƣni yeⱪip, uni das yaki kariwat astiƣa yoxurup ⱪoyidu? U əlwəttə qiraƣni qiraƣdan üstigə ⱪoymamdu? 22 Ⱨərⱪandaⱪ məhpiy ix axkarilanmay ⱪalmaydu; yoxurun tutulƣan ⱨərⱪandaⱪ ix pax bolmay ⱪalmaydu. 23 Bu sɵzlərni ⱪuliⱪinglarda qing tutunglar!
24 Angliƣanliringlarƣa zeⱨin ⱪoyunglar! Silər ⱪanqiki kɵp zeⱨin ⱪoysanglar, silərgə xunqə kɵp qüxənqə berilidu, ⱨətta yetip axⱪudəkmu berilidu. 25 Qünki, kimdə əⱪil-parasət bolsa, uningƣa tehimu kɵp berilidu. Lekin, kimdə əⱪil-parasət bolmisa, uningda bar bolƣinimu elip ketilidu.
Üngən uruⱪ toƣrisidiki təmsil
26 Keyin, ⱨəzriti Əysa mundaⱪ dedi:
– Hudaning padixaⱨliⱪi yənə buningƣa ohxaydu: deⱨⱪan tupraⱪⱪa uruⱪ qaqidu. 27 U keqisi uhlaydu, kündüzi turidu. Uruⱪ ünüp yetixidu. Lekin, u deⱨⱪan ⱪandaⱪsigə bundaⱪ bolƣanliⱪini bilməydu. 28 Tupraⱪ təbi’iy ⱨalda ⱨosul beridu. Uruⱪ awwal ünidu, keyin bax qiⱪiridu, ahirda baxaⱪlar toluⱪ dan tutidu. 29 Dan pixip yetilgəndə, u deⱨⱪan dərⱨal orƣaⱪ salidu, qünki ⱨosul yiƣix waⱪti kəlgən bolidu.
Ⱪiqa uruⱪi toƣrisidiki təmsil
30 Ⱨəzriti Əysa yənə mundaⱪ dedi:
– Hudaning padixaⱨliⱪini nemigə ohxitay? Ⱪandaⱪ bir təmsil bilən sürətləp berəy? 31 U goya bir tal ⱪiqa uruⱪiƣa ohxaydu. Ⱪiqa uruⱪi pütün uruⱪlarning iqidə əng kiqik bolsimu, 32 terilƣandin keyin, ⱨərⱪandaⱪ zira’əttin egiz ɵsüp* Bu yərdə tilƣa elinƣan ⱪiqa Ottura Xərⱪtə ɵsidiƣan, yahxi ɵskəndə ⱨətta üq metirdin exip ketidiƣan ɵsümlükni kɵrsitidu. xundaⱪ xahlayduki, ⱪuxlarmu uning sayisidə uwulaydu.
33 Ⱨəzriti Əysa Hudaning sɵzini buningƣa ohxax nurƣun təmsillər bilən jama’ət qüxinəligüdək ⱪilip qüxəndürətti. 34 Təmsil kəltürməy turup ⱨeqⱪandaⱪ təlim bərməytti. Ɵz xagirtliri bilən yalƣuz ⱪalƣinida, ularƣa ⱨəmmini qüxəndürüp berətti.
Ⱨəzriti Əysaning boranni tinqitixi
35 U küni kəqⱪurun, ⱨəzriti Əysa xagirtliriƣa:
– Kɵlning u ⱪetiƣa ɵtəyli, – dedi. 36 Xagirtlar halayiⱪtin ayrilip, ⱨəzriti Əysa olturƣan kemigə qüxüp, uni elip yürüp ketixti. Ular bilən billə mangƣan baxⱪa kemilərmu bar idi. 37 Ⱪattiⱪ boran qiⱪip, dolⱪunlar xundaⱪ urdiki, kemigə su toxay dəp ⱪalƣanidi. 38 Ⱨəzriti Əysa kemining ayaƣ təripidə yastuⱪⱪa bax ⱪoyup uyⱪuƣa kətkənidi. Xagirtlar uni oyƣitip:
– Ustaz, biz ƣərⱪ bolux aldida turuwatsaⱪ, karingiz yoⱪmu? – deyixti.
39 Ⱨəzriti Əysa ornidin turup boranƣa buyruⱪ ⱪildi wə dolⱪunlarƣa: “Tohta! Tinqlan!” dedi. Buning bilən, boran tohtap, dolⱪun pəsləp, ⱨəmmisi tinqidi.
40 Ⱨəzriti Əysa xagirtliriƣa:
– Nemanqə ⱪorⱪisilər! Tehiqə ixənqinglar yoⱪmu? – dedi.
41 Ular bolsa ⱪattiⱪ ⱪorⱪunq iqidə bir-birigə:
– Bu adəm zadi kimdu? Ⱨətta boran wə dolⱪunlarmu uning gepini anglaydikən-ⱨə! – dəp ketixti.
*32 5 Jin qaplaxⱪan Gerasaliⱪ adəmning saⱪaytilixi
1 Ular kɵlning u ⱪetidiki Gerasaliⱪlar turidiƣan yərgə bardi. 2 Ⱨəzriti Əysa kemidin qüxüxi bilənla, jin qaplaxⱪan bir adəm gɵr ⱪilinidiƣan ɵngkürlərning biridin qiⱪip, uning aldiƣa yügürdi. 3 U adəm ɵngkürlərni makan tutⱪan bolup, ⱨeqkim uni ⱨətta zənjir bilənmu baƣlap ⱪoyalmaytti. 4 Birnəqqə ⱪetim ⱪolliri zənjirlinip, putliriƣa kixənlər selinƣan bolsimu, zənjirlərni üzüp, kixənlərni qeⱪiwətkənidi. Ⱨeqkim uni boysunduralmiƣanidi. 5 Keqə-kündüz mazarliⱪ wə dalalarda warⱪirap-jarⱪirap yürətti. Ɵz-ɵzini tax bilən urup yarilanduratti.
6 U ⱨəzriti Əysani yiraⱪtin kɵrüp, yügürgən peti uning aldiƣa berip, yərgə bax ⱪoydi 7 wə ⱪattiⱪ warⱪirap:
– Uluƣ Hudaning Oƣli Əysa, iximƣa arilaxma! Huda aldida səndin ɵtünüp soraymənki, meni ⱪiynima! – dedi. 8 Səwəbi, ⱨəzriti Əysa: “Ⱨəy jin, bu adəmning tenidin qiⱪ!” dəp buyruƣanidi.
9 Andin, ⱨəzriti Əysa bu adəmdin:
– Isming nemə? – dəp soridi.
– Ismim “mingliƣan”, qünki sanimiz kɵp, – dəp jawab bərdi bu adəmni sɵzlitiwatⱪan jin 10 wə ⱨəzriti Əysadin ɵzlirini u zemindin qiⱪiriwətməslikni tələp ⱪilip, kɵp ɵtünüp yalwurdi.
11 Xu ətraptiki taƣ baƣrida qong bir top tongguz padisi ozuⱪlinip yürətti. 12 Jinlar ⱨəzriti Əysaƣa:
– Bizni muxu tongguz padisiƣa ⱨəydiwətkin, ularning iqigə kirip ketixkə ijazət bərgin, – dəp yalwuruxti. 13 Ⱨəzriti Əysaning ijaziti bilən jinlar qiⱪip, tongguzlarning tenigə kirip kətti. Ikki mingƣa yeⱪin tongguz patiparaⱪ bolup, yügürgən peti tik yardin qüxüp, kɵlgə ƣərⱪ boldi.
14 Tongguz baⱪⱪuqilar u yərdin ⱪeqip, xəⱨər-yezilarda bu həwərni tarⱪatti. Halayiⱪmu əⱨwalni kɵrgili qiⱪixti. 15 Ular ⱨəzriti Əysaning yeniƣa kəlginidə, ilgiri mingliƣan jinlarƣa əsir bolƣan ⱨeliⱪi adəmning kiyimlirini kiyip, əs-ⱨoxi jayida ⱨalda olturƣinini kɵrüp, ⱪorⱪup ketixti. 16 Bu mɵjizini kɵrgənlər jin qaplaxⱪan adəmning ⱪutⱪuzulƣanliⱪi wə tongguzlarning aⱪiwitini halayiⱪⱪa sɵzləp bərdi. 17 Buning bilən, həlⱪ ⱨəzriti Əysaning ɵzlirining zeminidin qiⱪip ketixini tələp ⱪildi.
18 Ⱨəzriti Əysa kemigə qiⱪiwatⱪanda, ilgiri jin qaplaxⱪan ⱨeliⱪi adəm uningƣa:
– Mənmu siz bilən billə ketəy, – dəp yalwurdi.
19 Lekin, ⱨəzriti Əysa uningƣa ruhsət ⱪilmay:
– Uruⱪ-tuƣⱪanliringning yeniƣa berip, ularƣa Rəbbingning sanga nəⱪədər qong ixlarni ⱪilip bərgənlikini wə ⱪanqilik meⱨir-xəpⱪət kɵrsətkənlikini yətküzgin, – dedi. 20 U adəm ⱪaytip berip, ⱨəzriti Əysaning ɵzigə ⱪilip bərgən qong ixlarni on xəⱨər rayonida tarⱪitixⱪa baxlidi. Buni angliƣanlarning ⱨəmmisi ⱨəyran ⱪelixti.
Tirildürülgən ⱪiz wə saⱪaytilƣan ayal
21 Ⱨəzriti Əysa kemə bilən kɵlning u ⱪetiƣa ⱪaytⱪinida, nurƣun halayiⱪ kɵl boyida yənə uning yeniƣa yiƣildi. 22-23 Bu qaƣda, məlum bir ibadəthanining Ya’ir isimlik bir məs’uli kəldi. U ⱨəzriti Əysani kɵrüp ayiƣiƣa yiⱪilip:
– Kiqik ⱪizim səkratⱪa qüxüp ⱪaldi. Berip uningƣa ⱪolingizni təgküzüp ⱪoysingiz, u saⱪiyip ɵmür kɵrsə! – dəp yalwurdi.
24 Ⱨəzriti Əysa u adəm bilən billə bardi. Uning ətrapiƣa olixiwalƣan halayiⱪmu kəynidin əgixip mengixti.
25 Topning iqidə hun təwrəx kesiligə giriptar bolƣiniƣa on ikki yil bolƣan bir ayal bar idi. 26 U nurƣun tewiplarning ⱪolida kɵp azab qekip, bar-yoⱪini sərp ⱪilƣan bolsimu, kesili yahxilanmaⱪ tügül, tehimu eƣirlixip kətkənidi. 27 Bu ayalmu ⱨəzriti Əysa ⱨəⱪⱪidiki gəp-sɵzlərni angliƣanidi. Xuning üqün, halayiⱪning arisidin ⱪistilip kelip, arⱪa tərəptin uning qapinini silap ⱪoydi. 28 Qünki, u iqidə “ⱨəzriti Əysaning qapinini tutsamla, qoⱪum saⱪiyip ketimən” dəp oyliƣanidi. 29 Hun xu’an tohtap, ayal ɵzining kesəl azabidin ⱪutulƣanliⱪini ⱨes ⱪildi. 30 Dəl xu waⱪitta, ⱨəzriti Əysa wujudidin ⱪudritining qiⱪⱪanliⱪini səzdi. U halayiⱪning iqidə kəynigə burulup:
– Kiyimimni tutⱪan kim? – dəp soridi.
31 Xagirtliri uningƣa:
– Ɵpqɵringizdiki halayiⱪning ⱪistap keliwatⱪanliⱪini kɵrüp turuⱪluⱪ, yənə: “Meni tutⱪan kim?” dəp soraysizƣu? – deyixti.
32 Biraⱪ, ⱨəzriti Əysa ɵzini tutⱪan kixini tepix üqün dawamliⱪ ətrapiƣa ⱪaridi. 33 Ɵzidə nemə əⱨwalning yüz bərgənlikini səzgən ayalmu ⱪorⱪⱪinidin titrigən ⱨalda ⱨəzriti Əysaning aldiƣa kelip, ayiƣiƣa yiⱪildi wə uningƣa ⱨəⱪiⱪiy əⱨwalni eytti. 34 Ⱨəzriti Əysa uningƣa:
– Ⱪizim, ixənqing seni saⱪaytti! Tinq-aman ⱪayt. Dawamliⱪ salamət bol, – dedi.
35 Ⱨəzriti Əysa bu sɵzni ⱪiliwatⱪanda, ibadəthana məs’ulining ɵyidin kixilər kelip, ibadəthana məs’uli Ya’irƣa:
– Ⱪizingiz jan üzdi. Əmdi ustazni awarə ⱪilixning ⱨajiti yoⱪmikin, – deyixti.
36 Ⱨəzriti Əysa bu sɵzlərgə ⱪarimay, ibadəthana məs’uliƣa:
– Ⱪorⱪmiƣin! Ixənqing bolsun, – dedi. 37 Xuning bilən, ⱨəzriti Əysa Petrus, Yaⱪup wə Yaⱪupning inisi Yuⱨannani elip yolƣa qiⱪti. Ulardin baxⱪa ⱨeqkimning ɵzi bilən billə berixiƣa ruhsət ⱪilmidi. 38 Ular ibadəthana məs’ulining ɵyi aldiƣa kəlgəndə, ⱨəzriti Əysa ⱪattiⱪ dərd-pəryad kɵtürgən kixilər topini kɵrdi. 39 Ⱨəzriti Əysa ɵygə kirip ularƣa:
– Nemixⱪa dərd-pəryad kɵtürüp yiƣlaysilər? Bala ɵlmidi, uhlap ⱪaptu, – dedi. 40 Biraⱪ, ular ⱨəzriti Əysani məshirə ⱪilixti.
Ⱨəzriti Əysa ⱨəmməylənni taxⱪiriƣa qiⱪiriwətkəndin keyin, balining ata-anisini wə billə kəlgən xagirtlirini elip, bala bar ɵygə kirdi. 41 U balining ⱪolidin tartip, uningƣa: “Talita kumi” dedi. Bu sɵzning mənisi “ⱪizim sanga eytimənki, ornungdin tur” degənlik idi. 42 On ikki yaxliⱪ bu ⱪiz xu’an ornidin turup, mengixⱪa baxlidi. U yərdikilər bu ixⱪa intayin ⱨəyran boluxti. 43 Ⱨəzriti Əysa ularƣa bu ixni ⱨeqkimgə tinmasliⱪni ⱪattiⱪ tapilidi wə ularƣa ⱪizning ⱪorsiⱪiƣa birnərsə berixni buyrudi.
6 Nasirəliklərning ⱨəzriti Əysani rət ⱪilixi
1 Ⱨəzriti Əysa u yərdin ayrilip, ɵz yurtiƣa ⱪaytti. Xagirtlirimu uning bilən billə idi. 2 Dəm elix küni, ⱨəzriti Əysa ibadəthanida təlim berixkə baxlidi. Uning sɵzlirini angliƣan jama’ət ⱨəyran boluxup:
– Bu adəm bularni nədin ɵgəngəndu? Uningƣa bunqiwala əⱪil-parasətni kim bərgəndu? Bu mɵjizilərni ⱪandaⱪ yaritidiƣandu? 3 U pəⱪət addiy bir yaƣaqqiƣu? Məryəm uning anisi, Yaⱪup, Yosə, Yəⱨuda wə Simun uning ⱪerindaxliri əməsmu? Singilliri bu yərdə ɵz iqimizdiƣu? – deyixətti. Xuning bilən, ular uni rət ⱪildi.
4 Ⱨəzriti Əysa ularƣa:
– Pəyƣəmbər ɵz yurti, ɵz uruⱪ-tuƣⱪanliri arisida wə ɵz ɵyidə ⱨɵrmətkə sazawər bolmaydu, – dedi. 5 Xunga, ⱨəzriti Əysa u yərdə birⱪanqə bimarni ularning uqisiƣa ⱪollirini təgküzüp saⱪaytⱪandin baxⱪa, ⱨeqⱪandaⱪ mɵjizə kɵrsitixni toƣra tapmidi. 6 U bu kixilərning etiⱪadsizliⱪidin ⱨəyran ⱪaldi.
Ⱨəzriti Əysaning on ikki əlqini əwətixi
Keyin, ⱨəzriti Əysa ətraptiki yeza-kəntlərni aylinip təlim beriwatatti. 7 U on ikki xagirtini yeniƣa qaⱪirip, ularƣa jinlarni ⱨəydəx ⱨoⱪuⱪini bərdi wə həlⱪ arisiƣa ikki-ikkidin əwətti. 8 Ⱨəm ularƣa səpərdə yeniƣa ⱨasidin baxⱪa nərsə eliwalmasliⱪ, nə nan, nə hurjun kɵtürməslik, pulmu seliwalmasliⱪni eytti. 9 Putiƣa ayaƣ kiyixkə ijazət bərdi, biraⱪ birər artuⱪ kɵnglək eliwalmasliⱪni buyrudi. 10 U yənə:
– Bir yurtⱪa barƣininglarda, ⱪaysi a’ilidə ⱪarxi elinsanglar, u yərdin kətküqə xu a’ilidila turunglar. 11 Əgər birər yərdiki kixilər silərni ⱪarxi almisa wə sɵzünglarni anglimisa, u yərdin ayrilƣininglarda, ularni agaⱨlandurux üqün ayiƣinglardiki topini ⱪeⱪiwetinglar! – dedi.
12 Xundaⱪ ⱪilip, xagirtlar yolƣa qiⱪip, kixilərni gunaⱨliriƣa towa ⱪilixⱪa ündidi. 13 Ular nurƣun jinlarni ⱨəydidi, nurƣun bimarlarƣa zəytun yeƣini sürkəp saⱪaytti.
Qɵmüldürgüqi Yəⱨyaning ɵlümi
14 Ⱨirod han ⱨəzriti Əysa ⱨəⱪⱪidiki ⱨəmmə ixlardin həwər tapti, qünki ⱨəzriti Əysaning dangⱪi ⱨəmmə yərgə pur kətkənidi. Bəzilər: “Bu adəm ɵlümdin tirilgən qɵmüldürgüqi Yəⱨya bolsa kerək. Uning pəwⱪul’addə ⱪudrətlərgə igə bolƣanliⱪining səwəbi ənə xu” deyixətti. 15 Bəzilər: “U ilyas pəyƣəmbər” desə, yənə bəzilər: “Burunⱪi pəyƣəmbərlərdək bir pəyƣəmbər bolsa kerək” deyixətti.
16 Bularni angliƣan Ⱨirod han:
– Mən kallisini aldurƣan Yəⱨya tiriliptu! – dedi. 17-18 Ⱨirodning bundaⱪ deyixining səwəbi, u ɵgəy akisi Filipning ayali Ⱨirodiyəni tartiwalƣanda, u ayalning təlipi bilən Yəⱨyani tutⱪun ⱪilip, zindanƣa taxliƣanidi. Qünki, Yəⱨya Ⱨirodⱪa: “Akangning ayalini tartiwelixing Təwrat ⱪanuniƣa hilaptur” dəp kəlgənidi.
19 Ⱨirodiyə xu wəjidin Yəⱨya pəyƣəmbərgə ɵqmənlik saⱪlap, uni ɵltürüwətməkqi bolsimu, lekin əməlgə axuralmiƣanidi. 20 Qünki, Yəⱨya pəyƣəmbərning durus wə Hudaƣa atalƣan bir adəm ikənlikini bilidiƣan Ⱨirod han uningdin ⱪorⱪatti wə uni muⱨapizət ⱪilatti. Ⱨirod Yəⱨya pəyƣəmbərning sɵzlirini angliƣan qaƣlirida nemə ⱪilixni biləlməy ⱪalatti. Biraⱪ, uning sɵzlirini yənila ⱪiziⱪip anglaytti.
21 Ⱨirodiyə kütkən pursət ahir yetip kəldi. Ⱨirod ɵzining tuƣulƣan künini hatiriləx üqün katta ziyapət ɵtküzüp, ⱪol astidiki əməldarlar, ⱪomandanlar wə Jəliliyə ɵlkisidiki yurt kattilirini kütüwaldi. 22 Ⱨirodiyəning burunⱪi eridin bolƣan ⱪizi kirip ussul oynap bərdi. Bu Ⱨirod bilən meⱨmanlarƣa bəkmu yeⱪip kətti. Ⱨirod han ⱪizƣa:
– Məndin nemə tələp ⱪilsingiz, xuni berimən, – dedi. 23 Arⱪidinla u ⱪəsəm ⱪilip yənə:
– Məndin nemə tələp ⱪilsingiz, ⱨətta hanliⱪimning yerimini desingizmu mərⱨəmət, – dedi.
24 Ⱪiz taxⱪiriƣa qiⱪip, anisidin:
– Nemə tələp ⱪilay? – dəp soridi.
– Qɵmüldürgüqi Yəⱨyaning kallisini tələp ⱪil, – dedi anisi.
25 Ⱪiz xu’an Ⱨirod hanning aldiƣa yügürüp kirip:
– Qɵmüldürgüqi Yəⱨyaning kallisini dərⱨal bir təhsigə ⱪoyup kəltürüxingizni tələp ⱪilimən, – dedi.
26 Ⱨirod han buningƣa naⱨayiti ongaysizlanƣan bolsimu, meⱨmanlarning aldida ⱪilƣan ⱪəsimi tüpəylidin, ⱪizning təlipini rət ⱪilixni rawa kɵrmidi. 27 U dərⱨal bir jallat əwətip, Yəⱨya pəyƣəmbərning kallisini elip kelixni buyrudi. Jallat zindanƣa berip Yəⱨya pəyƣəmbərning kallisini elip, 28 uni bir təhsigə ⱪoyup, ⱪizning aldiƣa elip kəldi. Ⱪiz uni anisiƣa tapxurdi. 29 Buningdin həwər tapⱪan Yəⱨya pəyƣəmbərning xagirtliri kelip, jəsətni elip berip yərlikkə ⱪoydi.
Ⱨəzriti Əysaning bəx ming kixini toyduruxi
30 Yeza-ⱪixlaⱪlarƣa əwətilgən əlqilər ⱪaytip kelip, ⱨəzriti Əysaning aldiƣa yiƣildi wə ⱪilƣan ixliri ⱨəm bərgən təlimlirini uningƣa məlum ⱪilixti. 31 Kelip-ketiwatⱪanlar naⱨayiti kɵp bolƣanliⱪtin, ⱨəzriti Əysa wə xagirtlarƣa ƣizalinixⱪimu waⱪit qiⱪmidi. Xunga, ⱨəzriti Əysa ularƣa:
– Yürünglar, mən bilən hilwət bir jayƣa berip, bir dəm aram elinglar, – dedi. 32 Buning bilən, ular kemigə qüxüp, hilwət bir yərgə ⱪarap yol aldi. 33 Biraⱪ, ularning ketiwatⱪanliⱪini kɵrgən birmunqə kixilər ularni tonuwalƣanidi. Halayiⱪ ətraptiki pütün yezilardin bəs-bəs bilən piyadə yolƣa qiⱪip, ulardin burun u yərgə yetip berixti. 34 Ⱨəzriti Əysa kemidin qüxüp, nurƣun halayiⱪni kɵrdi. Ⱪoyqisiz ⱪoy padisiƣa ohxaydiƣan bu insanlarƣa iq aƣritti wə ularƣa kɵp nərsilərni ɵgitixkə baxlidi.
35 Waⱪit bir yərgə berip ⱪalƣanidi. Xagirtliri ⱨəzriti Əysaning aldiƣa kelip:
– Bu hilwət bir jay ikən, kəq kirip kətti. 36 Halayiⱪni tarⱪitiwətkən bolsingiz, ular ətraptiki yeza-ⱪixlaⱪlarƣa berip, ɵzlirigə yəydiƣan bir nərsə setiwalsun, – dedi.
37 Lekin, ⱨəzriti Əysa:
– Ularƣa ɵzünglar tamaⱪ beringlar, – dedi.
Xagirtlar ⱨəzriti Əysadin:
– Yerim yilliⱪ kirimni həjləp, ularƣa nan əkelip üləxtürüp berəmduⱪ? – dəp soridi.
38 – Ⱪanqə neninglar bar? Ⱪarap beⱪinglar, – dedi ⱨəzriti Əysa ularƣa. Ular təkxürüp kəlgəndin keyin:
– Bizdə bəx nan bilən ikki beliⱪ bar ikən, – deyixti.
39 Ⱨəzriti Əysa ularƣa halayiⱪni top-top ⱪilip yexil qimliⱪta olturƣuzuxni buyrudi. 40 Halayiⱪ yüzdin, əlliktin bolup olturuxti. 41 Ⱨəzriti Əysa bəx nan bilən ikki beliⱪni ⱪoliƣa elip, asmanƣa ⱪarap Hudaƣa xükür eytti. Andin, nanlarni oxtup, kɵpqilikkə tarⱪitip berix üqün xagirtliriƣa bərdi. Ikki beliⱪnimu xundaⱪ ⱪildi. 42 Ⱨəmməylən yəp toydi. 43 Xagirtlar exip ⱪalƣan nan wə beliⱪ parqilirini liⱪ on ikki sewətkə yiƣiwaldi. 44 Tamaⱪ yegən ərlərning sanila bəx ming idi.
Ⱨəzriti Əysaning su üstidə mengixi
45 Buning kəynidinla, ⱨəzriti Əysa xagirtlirining kemigə olturup, ɵzidin awwal kɵlning u ⱪetidiki Bəytsayda yezisiƣa ɵtüxini buyrudi. Bu arida ɵzi halayiⱪni tarⱪitiwətti. 46 Ularni uzatⱪandin keyin, du’a-tilawət ⱪilix üqün taƣⱪa qiⱪti.
47 Kəqⱪurun, kemə kɵlning otturisiƣa barƣanidi. Ⱪuruⱪluⱪta ɵzi yalƣuz ⱪalƣan ⱨəzriti Əysa 48 xagirtlirining palaⱪni naⱨayiti təstə uruwatⱪanliⱪini kɵrdi, qünki ⱪarxi tərəptin xamal qiⱪiwatatti. Tang etixⱪa az ⱪalƣanda, ⱨəzriti Əysa kɵlning üstidə mengip, xagirtliri tərəpkə kəldi wə ularning yenidin ɵtüp kətməkqi boldi. 49 Xagirtlar ⱨəzriti Əysaning kɵlning üstidə mengip keliwatⱪanliⱪini kɵrüp, uni alwasti, dəp oylap warⱪirixip kətti. 50 Ⱨəmməylən uni kɵrüp intayin alaⱪzadə boluxⱪanidi.
Lekin, ⱨəzriti Əysa dərⱨal ularƣa:
– Hatirjəm bolunglar, bu mən, ⱪorⱪmanglar! – dedi.
51 Ⱨəzriti Əysa kemigə qiⱪip ularƣa ⱪoxulƣanda, xamal tohtidi. Xagirtlar buningdin intayin ⱨəyran ⱪelixti. 52 Qünki, ular nan toƣrisidiki mɵjizini tehiqə qüxənmigənidi, ularning əⱪli bolsa bihudlixip kətkənidi.
53 Ⱨəzriti Əysa bilən xagirtliri kɵlning ⱪarxi ⱪetiƣa berixida, Ginəsar degən yərdə ⱪuruⱪluⱪⱪa qiⱪip kemini baƣlidi. 54 Ular kemidin qüxüxi bilənla, həlⱪ ⱨəzriti Əysani tonuwaldi. 55 Ular yügürüxüp yürüp, bu həwərni ətraptiki jaylarƣa yətküzdi. Ⱨəzriti Əysa ⱪəyərdə bolsa, kixilər bimarlarni zəmbilgə selip, xu yərgə elip berixti. 56 Ⱨəzriti Əysa məyli yeza, məyli xəⱨər yaki ⱪixlaⱪⱪa barsun, halayiⱪ bimarlarni asasliⱪ koqilarƣa elip qiⱪip yatⱪuzup, ⱨəzriti Əysadin bimarlarning ⱨeqbolmiƣanda uning tonining pexigə bolsimu ⱪolini təgküzüwelixiƣa ruhsət ⱪilixini sorap yalwuratti. Uningƣa ⱪolini təgküzgənlərning ⱨəmmisi saⱪaydi.
7 Hudaning əmrini yoⱪⱪa qiⱪarmasliⱪ
1 Bir küni, Yerusalemdin kəlgən bəzi Pərisiylər wə Təwrat ustazliri ⱨəzriti Əysaning qɵrisigə yiƣildi. 2 Ular ⱨəzriti Əysaning xagirtliri iqidə bəzilirining tamaⱪtin burun ⱪol yuyux diniy ⱪa’idisini ada ⱪilmayla tamaⱪ yəwatⱪanliⱪini kɵrdi. 3 (Pərisiylər, jümlidin pütün Yəⱨudiylar əjdadlirining ən’ənisi boyiqə ⱪollirini pakiz yumay turup tamaⱪ yeməydu. 4 Xuningdək, bazardin alƣan nərsilərnimu yumay yeməydu. Uningdin baxⱪa, ⱪədəⱨ, qɵgün wə mis ⱪaqilarni yuyux toƣrisidimu birmunqə ən’ənilərgə ri’ayə ⱪilidu.)
5 Pərisiylər wə Təwrat ustazliri ⱨəzriti Əysadin:
– Xagirtliring nemixⱪa əjdadlirimizning ən’ənilirigə ri’ayə ⱪilmaydu? Nemixⱪa napak ⱪolliri bilən tamaⱪ yəydu? – dəp soraxti.
6 Ⱨəzriti Əysa ularƣa mundaⱪ jawab bərdi:
– Huda Yəxaya pəyƣəmbər arⱪiliⱪ aldin eytⱪan munu sɵzlər silər sahtipəzlərgə nemidegən mas kelidu-ⱨə?! Uning yazmisida mundaⱪ yezilƣan:
“Bu həlⱪ meni aƣzidila ⱨɵrmətləydu,
lekin ⱪəlbi məndin yiraⱪ.
7 Manga ⱪilƣan ibaditi biⱨudidur.
Qünki, ɵgətkənliri Hudaning əmrliri əməs,
bəlki ɵzliri qiⱪiriwalƣan pətiwalardur.”
8 Silər Hudaning əmrini bir yaⱪⱪa ⱪayrip ⱪoyup, insanlarning ən’ənisigə esiliwalidikənsilər.
9 Ⱨəzriti Əysa ularƣa yənə mundaⱪ dedi:
– Ɵz ən’ənənglarni saⱪlap ⱪelix üqün, Hudaning əmrlirini bir yaⱪⱪa ⱪayrip ⱪoyuxta nemanqə ustiliⱪ ⱪilisilər! 10 Musa pəyƣəmbər: “Ata-anangni ⱨɵrmət ⱪil” wə “atisi yaki anisini ⱨaⱪarətligənlərgə ɵlüm jazasi berilsun” dəp buyruƣan. 11 Lekin, silər: “Ata-anisiƣa: ‘məndin alidiƣan pütün maddiy yardiminglarni ⱪurban ⱪildim, yəni Hudaƣa atiwəttim’ desə, 12 u adəm ɵz ata-anisining ⱨalidin həwər almisimu bolidu” dəp ɵgitisilər. 13 Xundaⱪ ⱪilip, əwladtin əwladⱪiqə dawamlaxturup kəlgən ən’əniliringlarni dəp Hudaning əmrini yoⱪⱪa qiⱪirisilər. Silər bundaⱪ ixlarni kɵp ⱪilisilər.
Insanni nemə napak ⱪilidu?
14 Ⱨəzriti Əysa halayiⱪni yənə yeniƣa qaⱪirip, ularƣa:
– Ⱨəmminglar sɵzümgə ⱪulaⱪ selinglar wə xuni qüxininglarki, 15 insanning sirtidin iqigə kiridiƣan nərsilərning ⱨeqⱪandiⱪi uni napak ⱪilmaydu, insanni napak ⱪilidiƣini insanning iqidin qiⱪidiƣinidur. { 16 Bu sɵzlərni ⱪuliⱪinglarda qing tutunglar!} – dedi.
17 Ⱨəzriti Əysa halayiⱪtin ayrilip ɵygə kirgəndə, xagirtliri uningdin bu təmsilning mənisini soridi. 18 Ⱨəzriti Əysa ularƣa:
– Silərmu tehiqə qüxənməywatamsilər? Sirttin insanning iqigə kiridiƣan ⱨərⱪandaⱪ nərsining uni napak ⱪilalmaydiƣanliⱪini qüxənməmsilər? 19 Sirttin kirgən nərsə insanning ⱪəlbigə əməs, axⱪaziniƣa baridu. U yərdin tərət bolup qiⱪip ketidu, – dedi. Ⱨəzriti Əysa bu sɵzlər arⱪiliⱪ, yeməkliklərning ⱨəmmisining ⱨalal ikənlikini bildürgənidi.
20 Ⱨəzriti Əysa sɵzini dawamlaxturup mundaⱪ dedi:
– Insanni napak ⱪilidiƣini insanning iqidin qiⱪidiƣinidur. 21 Qünki, yaman niyət, jinsiy əhlaⱪsizliⱪ, oƣriliⱪ, ⱪatilliⱪ, 22 zinahorluⱪ, aqkɵzlük, yamanliⱪ, ⱨiyligərlik, xəⱨwaniyliⱪ, ⱨəsəthorluⱪ, tɵⱨməthorluⱪ, təkəbburluⱪ wə ⱨamaⱪətliklər insanning iqidin, yəni ⱪəlbidin qiⱪidu. 23 Bu yamanliⱪlarning ⱨəmmisi insanning iqidin qiⱪip, insanni napak ⱪilidu.
Yəⱨudiy əməs ayalning etiⱪadi
24 Ⱨəzriti Əysa u yərdin ayrilip Tir xəⱨirining ətrapidiki rayonlarƣa bardi. U yərdə bir ɵygə kirdi. Əslidə u buni ⱨeqkimning bilixini halimiƣan bolsimu, lekin yoxuralmidi. 25 Jin təgkən kiqikkinə bir ⱪizning anisi ⱨəzriti Əysa toƣrisidiki həwərni angliƣan ⱨaman yetip kelip, ⱨəzriti Əysaning ayiƣiƣa yiⱪildi. 26 Süriyə ɵlkisining Fənikiyə degən yeridə tuƣulƣan Yəⱨudiy əməs bu ayal ⱨəzriti Əysadin ⱪizidiki jinni ⱨəydiwetixni ɵtündi. 27 Ⱨəzriti Əysa uningƣa:
– Aldi bilən balilar yəp toysun, balilarning nenini itlarƣa taxlap berix toƣra əməs,* Ⱨəzriti Əysa bu yərdə ɵzining əwətilixining aldi bilən Yəⱨudiylar, andin Yəⱨudiy əməslər üqün ikənlikini təkitligən. – dedi.
28 Ⱨeliⱪi ayal buningƣa jawabən:
– Xundaⱪ, təⱪsir, biraⱪ itlarmu üstəl astida balilardin qüxkən nan uwaⱪlirini yəydiƣu, – dedi.
29 Ⱨəzriti Əysa uningƣa:
– Toƣra eytting. Muxu sɵzüng üqün jin ⱪizingdin qiⱪip kətti, əmdi ⱪaytⱪin, – dedi.
30 Ayal ɵyigə ⱪaytⱪinida, ⱪizining kariwatta yatⱪanliⱪini kɵrdi. Jin uning tenidin qiⱪip kətkənidi.
Ⱨəzriti Əysaning bir gas-gaqa adəmni saⱪaytixi
31 Ⱨəzriti Əysa Tir xəⱨirining ətrapidiki rayonlardin qiⱪip, Sidon xəⱨiri wə on xəⱨər rayonidin ɵtüp, yənə Jəliliyə kɵligə kəldi. 32 Kixilər uning aldiƣa gas ⱨəm tili eƣir bir adəmni elip kelip, uning uqisiƣa ⱪolini təgküzüp saⱪaytip ⱪoyuxni tələp ⱪilixti. 33 Ⱨəzriti Əysa bu adəmni halayiⱪ iqidin bir qətkə tartip, uning ⱪulaⱪliriƣa barmaⱪlirini tiⱪti wə barmiⱪiƣa tükürüp, uning tiliƣa təgküzdi.
34 Andin, asmanƣa ⱪarap qongⱪur tiniwalƣandin keyin, u adəmgə: “Əffata” (mənisi “eqil”) dedi. 35 U adəmning ⱪulaⱪliri xu’an eqilip, tili zuwanƣa kelip rawurus gəp ⱪilixⱪa baxlidi.
36 Ⱨəzriti Əysa u yərdikilərgə buni ⱨeqkimgə tinmasliⱪni buyrudi. Lekin, ⱨərⱪanqə buyruƣan bolsimu, kixilər bu həwərni xunqə kəng yeyiwətti. 37 Halayiⱪ intayin ⱨəyranliⱪ iqidə ⱪalƣanidi. Ular:
– U ⱪilƣan ixlarning ⱨəmmisi yahxi! Ⱨətta gaslarning ⱪulaⱪlirini eqip, gaqilarni zuwanƣa kəltürdi, – deyixti.
*27 8 Ⱨəzriti Əysaning tɵt ming kixini toyduruxi
1 Xu künlərning biridə, yənə nurƣun halayiⱪ yiƣilƣanidi. Ularning yəydiƣini bolmiƣanliⱪi üqün, ⱨəzriti Əysa xagirtlirini yeniƣa qaⱪirip:
2 – Bu halayiⱪⱪa iqim aƣriydu. Ular üq kündin beri yenimdin kətmidi, yəydiƣan bir nərsisimu ⱪalmidi. 3 Ularni ɵylirigə aq ⱪorsaⱪ ⱪaytursam, yolda yiⱪilip ⱪelixi mumkin. Uning üstigə, bəziliri yiraⱪ yərlərdin kəlgənikən, – dedi.
4 Xagirtliri buningƣa jawabən:
– Bundaⱪ hilwət bir yərdə bunqiwala kixini toydurƣudək nanni nədin tapⱪili bolsun? – deyixti.
5 – Ⱪanqə neninglar bar? – dəp soridi ⱨəzriti Əysa.
– Yəttə, – deyixti ular.
6 Buning bilən, ⱨəzriti Əysa halayiⱪni yərdə olturuxⱪa buyrudi. Andin, yəttə nanni ⱪoliƣa aldi wə Hudaƣa xükür eytip oxtup, kɵpqilikkə tarⱪitip berix üqün xagirtliriƣa bərdi. Ular kɵpqilikkə tarⱪatti. 7 Xagirtlarda yənə birⱪanqə kiqik beliⱪmu bar idi. Ⱨəzriti Əysa ular üqünmu Hudaƣa xükür eytip, xagirtliriƣa ularnimu tarⱪitixni eytti. 8 Ⱨəmməylən yəp toyƣandin keyin, xagirtlar exip ⱪalƣan parqilarni yəttə sewətkə yiƣiwaldi. 9 U yərdə tɵt mingqə kixi bar idi. Ⱨəzriti Əysa ularni yolƣa salƣandin keyin, 10 xagirtliri bilən billə dərⱨal kemigə qüxüp, Dalmanuta rayoniƣa kətti.
Pərisiylərning karamət kɵrüxni tələp ⱪilixi
11 Pərisiylər kelip ⱨəzriti Əysa bilən munazirilixixkə baxlidi. Ular ⱨəzriti Əysaning Huda təripidin əwətilgənlikini sinap beⱪix məⱪsitidə, uningdin bir karamət kɵrsitixni tələp ⱪilixti. 12 Ⱨəzriti Əysa qongⱪur bir uluƣ-kiqik tinip:
– Bu zamanning adəmliri nemə üqün karamət kɵrsət, dəpla turidiƣandu? Bilip ⱪoyunglarki, ularƣa kɵrsitilidiƣan karamət yoⱪ, – dedi. 13 Andin, ulardin ayrilip, yənə kemigə olturup, kɵlning u ⱪetiƣa ɵtüp kətti.
Sahta təlimdin saⱪlinix
14 Xagirtlar nan eliwelixni untuƣan bolup, kemidə bir nandin baxⱪa yeməklik yoⱪ idi. 15 Ⱨəzriti Əysa ularni agaⱨlandurup:
– Ⱨoxyar bolunglar, Pərisiylər bilən Ⱨirod hanning eqitⱪusidin* “Mətta” 16-bab 12-ayətkə ⱪaralsun. eⱨtiyat ⱪilinglar, – dedi.
16 Xagirtlar bir-birigə:
– Nan əkəlmigənlikimiz üqün xundaⱪ dəwatsa kerək, – deyixti.
17 Ularning nemə deyixiwatⱪanliⱪini bilgən ⱨəzriti Əysa ulardin:
– Silər nemə üqün nan əkəlmigənlikinglar toƣrisida sɵzlixisilər? Tehiqə qüxənməywatamsilər? Silər tehiqə bihudmu? 18 Kɵzünglar turup kɵrməywatamsilər? Ⱪuliⱪinglar turup anglimaywatamsilər? Esinglarda yoⱪmu? 19 Bəx nanni bəx ming kixigə üləxtürginimdə, exip ⱪalƣan nan parqilirini ⱪanqə sewətkə yiƣiwalƣanidinglar? – dəp soridi.
– On ikki sewətkə, – deyixti ular.
20 – Yəttə nanni tɵt ming kixigə üləxtürginimdə, exip ⱪalƣan nanlarni ⱪanqə sewətkə yiƣiwalƣanidinglar? – dedi ⱨəzriti Əysa.
– Yəttə sewətkə, – deyixti ular.
21 Ⱨəzriti Əysa ularƣa:
– Undaⱪta, yənə qüxənmidinglarmu? – dedi.
Bəytsaydadiki bir korning saⱪaytilixi
22 Ⱨəzriti Əysa bilən xagirtliri Bəytsayda yezisiƣa kəldi. U yərdə kixilər ⱨəzriti Əysaning aldiƣa bir kor adəmni elip kelip, uningƣa ⱪolini təgküzüp saⱪaytip ⱪoyuxni ɵtündi. 23 Ⱨəzriti Əysa kor adəmning ⱪolidin yetiləp yezining sirtiƣa elip bardi wə uning kɵzlirigə tükürüp, ⱪollirini təgküzüp:
– Bir nərsə kɵrüwatamsən? – dəp soridi.
24 U adəm bexini kɵtürüp:
– Kixilərni kɵrüwatimən. Biraⱪ ular huddi mengip yüridiƣan dərəhlərdək kɵrünüwatidu, – dedi.
25 Andin, ⱨəzriti Əysa ⱪollirini u adəmning kɵzlirigə yənə bir ⱪetim təgküzdi. Xuning bilən, uning kɵzliri eqilip, ⱨəmmə nərsini eniⱪ kɵrdi. 26 Ⱨəzriti Əysa bu ixni ⱨeqkimning uⱪmasliⱪi üqün, uni ɵyigə ⱪayturux aldida uningƣa:
– Ɵygə ⱪaytix yolungda yeziƣa kirmə, – dəp tapilidi.
Petrusning ⱨəzriti Əysani Ⱪutⱪuzƣuqi – Məsiⱨ dəp tonuxi
27 Ⱨəzriti Əysa xagirtliri bilən billə Filip Ⱪəysəriyisi degən rayonƣa ⱪaraxliⱪ yezilarƣa bardi. U yolda xagirtliridin:
– Kixilər meni kim dəp bilidikən? – dəp soridi.
28 Xagirtliri uningƣa:
– Bəzilər sizni qɵmüldürgüqi Yəⱨya, bəzilər Ilyas pəyƣəmbər wə yənə bəzilər baxⱪa ⱪədimki pəyƣəmbərlərdin biri dəp bilidikən, – dəp jawab berixti.
29 Ⱨəzriti Əysa yənə ulardin:
– Silərqu, silər meni kim dəp bilisilər? – dəp soridi.
– Siz Ⱪutⱪuzƣuqi – Məsiⱨ† Məsiⱨ – pəyƣəmbərlər aldin eytⱪan, Huda təripidin tallanƣan, ⱨaman bir küni kelip mənggü ⱨɵkümranliⱪ ⱪilidiƣan padixaⱨni kɵrsitidu. ikənsiz, – dəp jawab bərdi Petrus.
30 Ⱨəzriti Əysa ularƣa bu ⱨəⱪtə ⱨeqkimgə tinmasliⱪni tapilidi.
Ⱨəzriti Əysaning ɵlüp tirilidiƣanliⱪini aldin eytixi
31 Andin, ⱨəzriti Əysa Insan’oƣlining nurƣun azab-oⱪubət tartixi, aⱪsaⱪallar, aliy roⱨaniylar wə Təwrat ustazliri təripidin rət ⱪilinixi, ɵltürülüxi wə üq kündin keyin tirildürülüxi kerəklikini xagirtliriƣa uⱪturuxⱪa baxlidi. 32 U buni xagirtlarƣa oquⱪ-axkara sɵzlidi. Buning bilən, Petrus ⱨəzriti Əysani bir qətkə tartip, Məsiⱨning bexiƣa bundaⱪ kelixməsliklərning kəlməydiƣanliⱪini eytip, uni əyiblidi. 33 Lekin, ⱨəzriti Əysa burulup xagirtliriƣa ⱪaridi wə Petrusni əyibləp:
– Yoⱪal kɵzümdin, Xəytandək sɵzləwatisən! Oyliƣanliring Hudaning əməs, insanning hiyalidur, – dedi.
34 Andin, u xagirtliri bilən billə halayiⱪnimu qaⱪirip mundaⱪ dedi:
– Kimdəkim manga əgixixni halisa, ɵz haⱨixidin waz keqip, ɵzining krestini kɵtürüp‡ Rimliⱪlar təripidin ɵlüm jazasi berilgənlər mihlinidiƣan krestni mürisidə kɵtürüp jaza məydaniƣa baratti. “Ɵzining krestini kɵtürüx” degənlik Əysa Məsiⱨ üqün azab-oⱪubət tartixⱪa təyyar boluxni kɵrsitidu. manga əgəxsun! 35 Qünki, ɵzi üqünla yaxaydiƣanlar əksiqə ⱨayatidin məⱨrum bolidu. Biraⱪ, ɵz haⱨixidin waz keqip, mən wə hux həwər üqün yaxaydiƣanlar ⱨayatini saⱪliyalaydu. 36 Bir adəm pütün dunyaƣa igə bolup ⱨayatidin məⱨrum ⱪalsa, buning nemə paydisi bolsun?! 37 Nemini tɵləpmu ⱨayatliⱪⱪa erixkili bolsun?! 38 Bu zamanning wapasiz wə gunaⱨkar kixiliri aldida kimdəkim məndin wə mening sɵzlirimdin nomus ⱪilsa, Insan’oƣli bolƣan mənmu atamning xan-xəripi iqidə muⱪəddəs pərixtilər bilən billə ⱪaytip kəlginimdə, uningdin nomus ⱪilimən.
*15 †29 ‡34 9
1 Ⱨəzriti Əysa ularƣa yənə:
– Bilip ⱪoyunglarki, bu yərdə turƣanlarning bəziliri Hudaning padixaⱨliⱪining küq-ⱪudrət bilən ayan bolƣinini kɵrmigüqə ɵlməydu.
Ⱨəzriti Əysaning nurƣa qɵmüxi
2 Altə kündin keyin, ⱨəzriti Əysa pəⱪət Petrus, Yaⱪup wə Yuⱨannanila elip, egiz bir taƣⱪa qiⱪti. U yərdə ⱨəzriti Əysaning ⱪiyapiti ularning kɵz aldidila ɵzgərdi. 3 Kiyimliri kɵzni xunqilik ⱪamaxturƣudək ap’aⱪ bolup kəttiki, dunyadiki ⱨərⱪandaⱪ aⱪartⱪuqmu kirni unqilik aⱪartalmaytti. 4 Tosattin, xagirtlarƣa Ilyas pəyƣəmbər wə Musa pəyƣəmbərning ⱨəzriti Əysa bilən sɵzlixiwatⱪanliⱪi kɵründi.
5 Petrus ⱨəzriti Əysaƣa:
– Ustazim, bu yərdə bolƣinimiz nemidegən yahxi! Biri sizgə, biri Musa pəyƣəmbərgə, yənə biri Ilyas pəyƣəmbərgə dəp, bu yərgə üq kəpə yasayli, – dedi. 6 Petrus nemə deyixini bilməy ⱪalƣanidi, qünki xagirtlar naⱨayiti ⱪorⱪuxup kətkənidi.
7 Xu əsnada, bir parqə bulut pəyda bolup, ularni ⱪapliwaldi. Buluttin Hudaning: “Bu mening sɵyümlük Oƣlum; uning sɵzigə ⱪulaⱪ selinglar!” degən awazi kəldi. 8 Xagirtlar xu’an ətrapiƣa ⱪaraxti, lekin yenida ⱨəzriti Əysadin baxⱪa ⱨeqkim kɵrünmidi.
9 Taƣdin qüxüwetip, ⱨəzriti Əysa xagirtliriƣa Insan’oƣli ɵlümdin tirildürülmigüqə, kɵrgənlirini ⱨeqkimgə tinmasliⱪni buyrudi. 10 Ular ⱨəzriti Əysaning sɵzini kɵngligə püküp, “ɵlümdin tirilix” degənning mənisining nemə ikənliki toƣrisida ɵz’ara pikirləxti.
11 Xagirtlar ⱨəzriti Əysadin yənə:
– Təwrat ustazliri nemə üqün: “Ilyas pəyƣəmbər Ⱪutⱪuzƣuqi – Məsiⱨ kelixtin awwal ⱪaytip kelixi kerək” deyixidu? – dəp soraxti.
12-13 Ⱨəzriti Əysa ularƣa mundaⱪ dedi:
– Əlwəttə, Ilyas pəyƣəmbər qoⱪum Ⱪutⱪuzƣuqi – Məsiⱨtin awwal kelip, ⱨəmmini ⱪelipiƣa salidu. Undaⱪta, muⱪəddəs yazmilarda Insan’oƣli kɵp azab-oⱪubət qekidu wə rət ⱪilinidu, dəp pütülginigə ⱪandaⱪ ⱪaraysilər? Bilip ⱪoyunglarki, Ilyas pəyƣəmbər ⱨəⱪiⱪətən kəldi* Yəⱨudiylar Təwrattiki “Ⱪutⱪuzƣuqi – Məsiⱨ kelixtin burun Ilyas pəyƣəmbər Məsiⱨning yolini təyyarlax üqün ⱪaytip kelidu” degən bexarətkə asasən uning kelixini kütüwatⱪanidi. Ⱨəzriti Əysa əməliyəttə buning Ilyas pəyƣəmbərdək küq-ⱪudrət bilən kəlgən Yəⱨya pəyƣəmbər arⱪiliⱪ əməlgə axⱪanliⱪini eytⱪan. wə huddi muⱪəddəs yazmilarda u ⱨəⱪⱪidə yezilƣandək, kixilərning uningƣa ⱪilmiƣan əskiliki ⱪalmidi.
Jin qaplaxⱪan balining saⱪaytilixi
14 Ular baxⱪa xagirtlarning yeniƣa ⱪaytip barƣinida, nurƣun halayiⱪning ularning ətrapiƣa olixiwalƣanliⱪini, birmunqə Təwrat ustazlirining ular bilən munazirilixiwatⱪanliⱪini kɵrdi. 15 Halayiⱪ ⱨəzriti Əysani kɵrüp intayin ⱨəyran boluxti wə yügürüp kelip uning bilən salamlaxti. 16 Ⱨəzriti Əysa xagirtliridin:
– Ular bilən nemə toƣruluⱪ munazirilixiwatisilər, – dəp soridi. 17 Kɵpqiliktin birəylən uningƣa:
– Ustaz, mən oƣlumni sizning aldingizƣa elip kəldim, qünki uningƣa jin qaplixiwelip, gəp ⱪilalmas ⱪilip ⱪoydi. 18 Jin ⱨər ⱪetim oƣlumƣa qaplaxsa, uni yərgə yiⱪitiwetidu. Balining aƣzidin kɵpük qiⱪip, qixliri kirixip ketidu. Pütün əzayi ⱪetip ⱪalidu. Xagirtliringizdin jinni ⱨəydiwetixni soriƣanidim, biraⱪ ularning ⱪolliridin kəlmidi, – dedi.
19 – Əy etiⱪadsiz əwlad! Silər manga ixəngüqə, mən silər bilən yənə ⱪanqilik billə boluxum kerək? Yənə ⱪaqanƣiqə bərdaxliⱪ berəy? – dedi ⱨəzriti Əysa, – balini aldimƣa elip kelinglar.
20 Ular balini ⱨəzriti Əysaning aldiƣa elip kəldi. Jin ⱨəzriti Əysani kɵrüx bilənla balining pütün bədinini tartixturuwətti.
Bala yiⱪilip, aƣzidin kɵpük qiⱪip, yərdə yumilaxⱪa baxlidi.
21 Ⱨəzriti Əysa balining atisidin:
– Uning bexiƣa bu kün kəlginigə ⱪanqilik waⱪit boldi? – dəp soridi.
– Kiqikidin tartip xundaⱪ. 22 Jin uni yoⱪitix üqün, kɵp ⱪetim otⱪa wə suƣa taxlidi. Ⱪolingizdin kəlsə bizgə xapa’ət ⱪilip, ⱨalimizƣa yətkəysiz! – dedi balining atisi.
23 – Siz nemixⱪa ⱪolingizdin kəlsə dəysiz? Ixənq bar bolƣan adəmgə ⱨəmmə ix mumkin! – dedi ⱨəzriti Əysa uningƣa.
24 – Ixənqim bar, lekin ajiz. Ixənqimni küqəytkəysiz! – dedi balining atisi xu’an. 25 Ⱨəzriti Əysa halayiⱪning yügürüxüp kəlgənlikini kɵrüp, jinni əyibləp:
– Əy adəmlərni gas wə gaqa ⱪilidiƣan jin! Buyruⱪ ⱪilimənki, balining tenidin qiⱪ, ikkinqi kirgüqi bolma! – dedi.
26 Xuning bilən, jin bir pəryad kɵtürdi-də, balining bədinini ⱪattiⱪ tartixturup, uning tenidin qiⱪip kətti. Bala ɵlüktək jim bolup ⱪaldi. U yərdikilərning kɵpqiliki balini “ɵldi!” deyixti. 27 Lekin, ⱨəzriti Əysa balini ⱪolidin tutup turƣuzƣanda, bala ornidin turdi.
28 Ⱨəzriti Əysa ɵygə kirip, xagirtliri bilən yalƣuz ⱪalƣanda, ular uningdin:
– Biz nemə üqün jinni ⱨəydiyəlmiduⱪ? – dəp soraxti.
29 Ⱨəzriti Əysa ularƣa:
– Bu hil jinni pəⱪət du’a bilənla ⱨəydigili bolidu, – dəp jawab bərdi.
Ⱨəzriti Əysaning ɵlüp tirilidiƣanliⱪini yənə aldin eytixi
30 Ular bu yərdin ayrilip, Jəliliyə ɵlkisi arⱪiliⱪ yürüp kətti. Ⱨəzriti Əysa ɵzlirining ⱪəyərdə ikənlikini ⱨeqkimning bilixini halimidi. 31 Qünki, u xagirtliriƣa təlim beriwatⱪan bolup, ɵzi ⱨəⱪⱪidə:
– Insan’oƣli baxⱪilarning ⱪoliƣa tapxurulup ɵltürülidu. Lekin, ɵltürülüp üq kündin keyin tirilidu, – degənidi. 32 Xagirtlar bu sɵzlərni qüxənmidi, biraⱪ ⱨəzriti Əysadin soraxⱪimu petinalmidi.
Hudaning nəziridə kim əng uluƣ?
33 Ular Kəpərnaⱨum xəⱨirigə kəldi. Ɵygə kirgəndin keyin, ⱨəzriti Əysa xagirtliridin:
– Yolda nemə toƣrisida talax-tartix ⱪilixtinglar? – dəp soridi. 34 Ularning ⱨeqⱪaysisi zuwan sürmidi, qünki ular yolda kimning əng uluƣ ikənliki toƣrisida talax-tartix ⱪilixⱪanidi.
35 Ⱨəzriti Əysa olturup on ikki xagirtini yeniƣa qaⱪirip, ularƣa:
– Kim aldinⱪisi boluxni halisa, əng ahirⱪisi wə ⱨəmməylənning hizmətkari bolsun, – dedi. 36 Andin, u kiqik bir balini otturida turƣuzdi wə uni ⱪuqiⱪiƣa elip turup, ularƣa mundaⱪ dedi:
37 – Kim meni dəp, bundaⱪ kiqik balini ⱪobul ⱪilsa, u menimu ⱪobul ⱪilƣan bolidu. Kim meni ⱪobul ⱪilsa, u menila əməs, bəlki meni əwətküqinimu ⱪobul ⱪilƣan bolidu.
Ⱪarxi turmasliⱪ ⱪolliƣanliⱪtur
38 Yuⱨanna ⱨəzriti Əysaƣa:
– Ustaz, sizning namingiz bilən jinlarni ⱨəydəwatⱪan birsini kɵrduⱪ. Lekin, u bizgə ohxax sizgə əgəxmigənliki üqün, uni tostuⱪ, – dedi.
39 – Uni tosmanglar, – dedi ⱨəzriti Əysa, – qünki mening namim bilən mɵjizə yaratⱪan kixi arⱪidinla mening üstümdin yaman gəp ⱪilmaydu. 40 Bizgə ⱪarxi turmiƣanlar bizni ⱪolliƣanlardur. 41 Bilip ⱪoyunglarki, Ⱪutⱪuzƣuqi – Məsiⱨkə mənsup bolƣanliⱪinglar üqün, silərgə ⱨətta birər qinə su bərgən kiximu jəzmən mening in’amimdin məⱨrum ⱪalmaydu.
Gunaⱨning ezitⱪuluⱪi
42 – Kimdəkim manga etiⱪad ⱪilƣan bundaⱪ kiqiklərdin birini gunaⱨⱪa azdursa, xu adəm üqün eytⱪanda boyniƣa yoƣan tügmən texi esilƣan ⱨalda dengizƣa qɵktürülgini əwzəl. 43-44 Əgər ⱪolung seni gunaⱨⱪa azdursa, uni kesip taxla. Ikki ⱪolung bar ⱨalda dozahⱪa, mənggü ɵqməs otⱪa kirginingdin kɵrə, qolaⱪ ⱨalda mənggülük ⱨayatⱪa erixkining əwzəl. 45-46 Əgər putung seni gunaⱨⱪa azdursa, uni kesip taxla. Ikki putung bar ⱨalda dozahⱪa taxlanƣiningdin kɵrə, tokur ⱨalda mənggülük ⱨayatⱪa erixkining əwzəl. 47 Əgər kɵzüng seni gunaⱨⱪa azdursa, uni oyup taxla. Ikki kɵzüng bar ⱨalda dozahⱪa taxlanƣiningdin kɵrə, birla kɵzüng bilən bolsimu Hudaning padixaⱨliⱪiƣa kirgining əwzəl. 48 Dozahta ⱪurt-ⱪongƣuz ɵlməydu, yalⱪunluⱪ ot ɵqməydu.† Bəzi Grekqə nushilarda bu ayət 44- wə 46- ayəttə təkrarlinidu.
49 Ⱨərbir ⱪurbanliⱪ tuzlanƣandək, ⱨəmmə adəm ottin ɵtidu.‡ “Ottin ɵtidu” – sɵzmusɵz bolƣanda “ot bilən tuzlinidu”. Bu, sinaⱪtin ɵtüp, paklinixni bildüridu.
50 Tuz yahxi nərsidur. Biraⱪ, tuz ɵz küqidin ⱪalsa, uni ⱪandaⱪ əsligə kəltürgili bolidu? Xuningƣa ohxax, silərmu tuzdək bolup aranglardiki inaⱪliⱪini saⱪlanglar.
*12-13 †48 ‡49 10 Talaⱪ toƣrisidiki təlim
1 Ⱨəzriti Əysa u yərdin ayrilip, Yəⱨudiyə ɵlkisini besip ɵtüp, I’ordan dəryasining u ⱪetidiki rayonlarƣa bardi. Uning ətrapiƣa yənə top-top adəm yiƣilƣanidi. U kɵpqilikkə ⱨər ⱪetimⱪidək təlim berixkə baxlidi.
2 Ⱨəzriti Əysaning yeniƣa kəlgən bəzi Pərisiylər uningƣa tuzaⱪ ⱪurux məⱪsitidə:
– Bir adəmning ayalini talaⱪ ⱪilixi Təwrat ⱪanuniƣa uyƣunmu? – dəp soridi.
3 – Musa pəyƣəmbər silərgə nemə dəp buyruƣan? – dedi ⱨəzriti Əysa.
4 – Musa pəyƣəmbər ərlərning ayalini bir parqə talaⱪ heti yezipla talaⱪ ⱪilixiƣa ruhsət ⱪilƣan, – deyixti ular.
5 Ⱨəzriti Əysa ularƣa:
– Tərsaliⱪinglardin Musa pəyƣəmbər bu buyruⱪni yazƣan. 6 Huda aləmni yaratⱪanda, insanlarni “ər wə ayal ⱪilip yaratti”. 7 “Bir adəmning ata-anisidin ayrilip, ayali bilən birlixip 8 bir tən boluxi ənə xu səwəbtindur.” Xundaⱪ ikən, ər-ayal ayrim-ayrim ikki tən bolmastin, bir təndur. 9 Xuning üqün, Huda ⱪoxⱪanni insan ayrimisun, – dedi.
10 Ular ɵygə kirgəndin keyin, xagirtliri bu ⱨəⱪtə ⱨəzriti Əysadin yənə soridi. 11 Ⱨəzriti Əysa ularƣa:
– Ayalini talaⱪ ⱪilip, baxⱪa birini əmrigə alƣan kixi zina ⱪilƣan bolidu. 12 Eridin ajrixip baxⱪa ərgə təgkən ayalmu zina ⱪilƣan bolidu, – dedi.
Ⱨəzriti Əysaning kiqik balilarƣa bəht tilixi
13 Ⱪolini təgküzüp bəht tilisun dəp, kixilər kiqik balilirini ⱨəzriti Əysaning aldiƣa elip kəldi. Biraⱪ, xagirtlar ularni əyiblidi. 14 Buni kɵrgən ⱨəzriti Əysa hapa bolup, xagirtliriƣa:
– Balilar aldimƣa kəlsun, ularni tosmanglar. Qünki, Hudaning padixaⱨliⱪiƣa kiridiƣanlar dəl muxularƣa ohxaxlardur. 15 Bilip ⱪoyunglarki, kimdəkim Hudaning padixaⱨliⱪini səbiy balilardək ⱪobul ⱪilmisa, uningƣa ⱨərgiz kirəlməydu, – dedi. 16 Xuning bilən, u balilarni ⱪuqiⱪiƣa elip, ularƣa ⱪollirini təgküzüp bəht tilidi.
Mülükdardiki müxkülat
17 Ⱨəzriti Əysa səpərgə qiⱪix aldida, bir kixi yügürüp kelip, uning aldida tiz püküp:
– I yahxi ustaz, mənggülük ⱨayatⱪa erixix üqün ⱪandaⱪ ⱪilixim kerək? – dəp soridi.
18 Ⱨəzriti Əysa uningƣa:
– Meni nemixⱪa yahxi dəysiz? Yeganə Hudadin baxⱪa yahxi yoⱪ. 19 Siz Təwratta buyrulƣan “ⱪatilliⱪ ⱪilma, zina ⱪilma, oƣriliⱪ ⱪilma, yalƣan guwaⱨliⱪ bərmə, baxⱪilarni ⱪaⱪti-soⱪti ⱪilma, ata-anangni ⱨɵrmət ⱪil” degən pərzlərni ada ⱪiling, – dedi.
20 – Ustaz, bularƣa kiqikimdin tartip əməl ⱪilip keliwatimən, – dedi ⱨeliⱪi adəm.
21 Ⱨəzriti Əysa uningƣa meⱨribanliⱪ bilən ⱪarap:
– Sizdə ⱪilixⱪa tegixlik yənə bir ix kəm. Berip pütün mal-mülkingizni setip, pulini kəmbəƣəllərgə bering. Xundaⱪ ⱪilsingiz, ərxtə həziningiz bolidu. Andin kelip manga əgixing! – dedi.
22 Bu sɵzni anglax bilənla bu adəmning qirayi ɵzgirip, ⱪayƣu iqidə u yərdin ketip ⱪaldi. Qünki, uning mal-dunyasi naⱨayiti kɵp idi.
23 Ⱨəzriti Əysa ɵpqɵrisigə kɵz yügürtüp qiⱪⱪandin keyin, xagirtliriƣa:
– Mal-dunyasi kɵplərning Hudaning padixaⱨliⱪiƣa kirixi nemidegən təs-ⱨə! – dedi.
24 Xagirtlar uning sɵzlirigə ⱨəyran boluxti. Lekin, ⱨəzriti Əysa ularƣa yənə:
– Balilirim, Hudaning padixaⱨliⱪiƣa kirix nemidegən təs-ⱨə! 25 Baylarning Hudaning padixaⱨliⱪiƣa kirixi tɵgining yingnə tɵxükidin ɵtüxidinmu təs ikən! – dedi.
26 Xagirtlar tehimu ⱨəyran boluxup, bir-biridin:
– Undaⱪta, kim ⱪutⱪuzuxⱪa erixələydu? – dəp soraxti. 27 Ⱨəzriti Əysa ularƣa ⱪarap:
– Bu, insanlarning ⱪolidin əməs, Hudaningla ⱪolidin kelidiƣan ixtur, qünki Huda ⱨəmmigə ⱪadirdur, – dedi.
28 – Mana biz ⱨəmmini taxlap sizgə əgəxtuⱪ! Sizqə, biz ⱪutⱪuzulamduⱪ? – dedi Petrus kəynidinla.
29 – Bilip ⱪoyunglarki, meni wə hux həwərni dəp, ɵyi, aka-ukiliri, aqa-singilliri, ata-anisi, bala-qaⱪiliri yaki yər-zeminliridin waz kəqkənlərning ⱨəmmisi 30 bu dunyada ziyankəxlikkə uqrax bilən birgə yüz ⱨəssiləp ɵy, aka-uka, aqa-singil, ana, bala-qaⱪa wə yər-zeminlarƣa erixidu. Kelidiƣan dunyadimu mənggülük ⱨayatⱪa erixidu. 31 Lekin xu qaƣda, nurƣun aldinⱪi ⱪatardikilər ahirⱪilar bolidu, nurƣun ahirⱪilar aldinⱪi ⱪatarƣa qiⱪidu, – dedi ⱨəzriti Əysa.
Ⱨəzriti Əysaning ɵlüp tirilidiƣanliⱪini yənə aldin eytixi
32 Ular Yerusalemƣa baridiƣan yolda idi, ⱨəzriti Əysa ⱨəmmining aldida ketiwatatti. Xagirtliri uning hətər yüz berix mumkinqiliki bolƣan u xəⱨərgə aldirap mangƣanliⱪidin ⱨəyran idi, ularƣa əgəxkənlərmu ⱪorⱪunq iqidə ketiwatatti. Ⱨəzriti Əysa on ikki xagirtini yənə bir qətkə tartip, ularƣa ɵz bexiƣa kelidiƣanlarni uⱪturup:
33 – Mana biz ⱨazir Yerusalemƣa ketiwatimiz. Insan’oƣli aliy roⱨaniylar wə Təwrat ustazliriƣa tapxurulidu. Ular uni ɵlüm jazasiƣa məⱨkum ⱪilip, Rimliⱪlarƣa tapxurup beridu. 34 Rimliⱪlar uni məshirə ⱪilidu, yüzigə tüküridu, uni ⱪamqilaydu wə ɵltüridu. Lekin, u üq kündin keyin ⱪayta tirilidu, – dedi.
Yaⱪup bilən Yuⱨannaning təlipi
35 Zəbədiyning oƣulliri Yaⱪup bilən Yuⱨanna ⱨəzriti Əysaning aldiƣa kelip:
– Ustaz, bizning bir təlipimiz bar idi. Orundap berixingizni ɵtünimiz, – deyixti.
36 – Silərgə nemə ⱪilip beriximni tələp ⱪilisilər? – dəp soridi ⱨəzriti Əysa.
37 – Siz xan-xərəpkə erixkiningizdə, birimizni ong yeningizda, birimizni sol yeningizda olturƣuzƣaysiz, – deyixti ular.
38 – Silər nemə tələp ⱪilƣanliⱪinglarni bilməywatisilər, – dedi ⱨəzriti Əysa, – mən iqidiƣan azab ⱪədiⱨini wə mən ⱪobul ⱪilidiƣan qɵmüldürüxni silərmu ⱪobul ⱪilalamsilər?* Bu ayəttə ⱨəzriti Əysaning tartidiƣan azab-oⱪubiti wə kresttiki ɵlümi kɵzdə tutulƣan.
39 – Ⱪobul ⱪilalaymiz, – deyixti ular.
Ⱨəzriti Əysa ularƣa:
– Silər ⱨəⱪiⱪətənmu mening azab ⱪədiⱨimgə wə qɵmüldürülüxümgə ortaⱪ bolisilər. 40 Biraⱪ, ong yaki sol yenimda olturuxunglarƣa ruhsət ⱪilix mening ihtiyarimda əməs. Bu orunlar kimlərgə təyyarlanƣan bolsa, xular olturidu, – dedi.
41 Buningdin həwər tapⱪan baxⱪa on xagirt Yaⱪup bilən Yuⱨannaƣa hapa boluxⱪa baxlidi. 42 Ⱨəzriti Əysa ularni yeniƣa qaⱪirip, mundaⱪ dedi:
– Silərgə məlum, bu dunyadiki ⱨɵkümran dəp ⱪaralƣanlar ⱪol astidiki həlⱪ üstidin rəⱨimsizlik bilən ⱨakimiyət yürgüzidu. Əmirliri ularni ⱪattiⱪ ⱪolluⱪ bilən idarə ⱪilidu. 43 Biraⱪ, silərning aranglarda bundaⱪ ix bolmisun. Silərdin kim mərtiwilik boluxni halisa, u ⱪalƣanlarƣa hizmət ⱪilsun. 44 Kim birinqi boluxni halisa, u ⱨəmmə adəmning ⱪuli bolsun. 45 Qünki, Insan’oƣlimu baxⱪilarni ɵzigə hizmət ⱪildurƣili əməs, baxⱪilarƣa hizmət ⱪilƣili wə jenini pida ⱪilix bədiligə nurƣun adəmlərni gunaⱨtin azad ⱪilƣili kəldi.
Ⱪariƣu Bartimayning kɵzining saⱪaytilixi
46 Keyin, ular Eriha xəⱨirigə kəldi. Ⱨəzriti Əysa xagirtliri wə nurƣun halayiⱪ bilən billə Erihadin ⱪaytⱪan waⱪitta, Timayning Bartimay isimlik ⱪariƣu oƣli yol boyida olturup, tiləmqilik ⱪiliwatatti. 47 U Nasirəlik Əysaning u yərdə ikənlikini anglap:
– I padixaⱨ Dawutning əwladi† Dawut padixaⱨning əwladi – Bu nam Yəⱨudiylar arisida ular kütüwatⱪan Ⱪutⱪuzƣuqi – Məsiⱨni kɵrsitətti. Əysa, manga rəⱨim ⱪilƣaysiz! – dəp towlaxⱪa baxlidi.
48 Nurƣun adəmlər uni əyibləp, ünini qiⱪarmasliⱪini eytti. Lekin, u:
– I padixaⱨ Dawutning əwladi, rəⱨim ⱪilƣaysiz, – dəp tehimu ⱪattiⱪ towlidi.
49 Ⱨəzriti Əysa ⱪədimini tohtitip:
– Uni qaⱪiringlar, – dedi. Qaⱪirƣili barƣanlar ⱪariƣuƣa:
– Ⱪorⱪma! Ornungdin tur, u seni qaⱪiriwatidu! – deyixti. 50 U adəm qapinini selip taxlap, ornidin dəs turup ⱨəzriti Əysaning aldiƣa kəldi.
51 Ⱨəzriti Əysa uningdin:
– Məndin nemə tələp ⱪilisən? – dəp soridi.
ⱪariƣu:
– Ustaz, kɵzümning eqilixini tələp ⱪilimən! – dedi.
52 Ⱨəzriti Əysa:
– Ⱪaytsang bolidu, manga baƣliƣan ixənqing seni saⱪaytti, – dewidi, u adəmning kɵzi xu’an eqildi. Xuning bilən, u adəm yol boyi ⱨəzriti Əysaƣa əgixip mangdi.
*38 †47 11 Ⱨəzriti Əysaning təntənə bilən Yerusalemƣa kirixi
1 Ⱨəzriti Əysa xagirtliri bilən Yerusalemƣa yeⱪinlixip, zəytun teƣining etikidiki Bəytpaji wə Bəytaniya degən yezilarƣa kəlgəndə, ikki xagirtini 2 mundaⱪ dəp aldin əwətti:
– Silər aldimizdiki yeziƣa beringlar. Yeziƣa kiripla, tehi minilip baⱪmiƣan bir təhəyning baƣlaⱪliⱪ turƣanliⱪini kɵrisilər. Uni yexip, yetiləp kelinglar. 3 Əgər biri silərdin: “Nemixⱪa bundaⱪ ⱪilisilər?” dəp sorap ⱪalsa, “Rəbbimizning buningƣa ⱨajiti qüxti, birdəmdin keyin ⱪayturup beridu” dənglar.
4 Ular berip yol üstidiki bir ɵyning dərwazisi yenida baƣlaƣliⱪ turƣan bir təhəyni kɵrdi. Ular tanini yexiwatⱪan qaƣda, 5 u yərdə turƣan bəzi kixilər:
– Təhəyni yexip nemə ⱪilisilər? – deyixti. 6 Xagirtlar ⱨəzriti Əysaning degənlirini eytⱪanda, ⱨeliⱪi kixilər ularƣa yol ⱪoydi. 7 Xagirtlar təhəyni ⱨəzriti Əysaning aldiƣa yetiləp kelip, üstigə ɵz qapanlirini saldi. Ⱨəzriti Əysa təhəygə mindi. 8 Nurƣun halayiⱪning bəziliri qapanlirini, bəziliri ɵpqɵridiki etizlardin kəskən xah-xumbilarni yolƣa payandaz ⱪilip saldi. 9 Aldida mangƣan wə kəynidin əgəxkənlər:
“Hudaƣa xükür!
Pərwərdigarimizning namida kəlgüqigə mubarək bolsun!
10 Əjdadimiz Dawutning padixaⱨliⱪining izbasariƣa mubarək bolsun!
Ərxi’əladiki Hudaƣa xükürlər oⱪulsun!” dəp warⱪirixatti.
11 Ⱨəzriti Əysa Yerusalemƣa berip mərkiziy ibadəthana* Mərkiziy ibadəthana – Əyni qaƣda, Yəⱨudiylarning nurƣun ibadəthaniliri bolup, bu Yəⱨudiylarning əng kɵp yiƣilip ibadət ⱪilidiƣan jayi idi. Hudaning əmri boyiqə, pəⱪət Yerusalemdiki mərkiziy ibadəthanidila ⱪurbanliⱪ ⱪilix toƣra bolatti. ⱨoyliliriƣa kirdi wə ⱨəmmə nərsini kɵzdin kəqürdi. Biraⱪ, kəq kirip ⱪalƣaqⱪa, on ikki xagirti bilən billə yənə Bəytaniyaƣa ⱪaytti.
Mewisiz ənjür dərihi
12 Ətisi ular Bəytaniyadin qiⱪⱪanda, ⱨəzriti Əysaning ⱪorsiⱪi eqip kətkənidi. 13 U yiraⱪtiki baraⱪsan bir tüp ənjür dərihini kɵrüp, ⱨeqbolmiƣanda tong ənjür bolsimu bardu dəp, uningƣa ⱪarap mangdi. Dərəhning yeniƣa barƣinida, yopurmaⱪtin baxⱪa ⱨeq nərsə tapalmidi. Bu, ənjür pixidiƣan waⱪit əməs idi. 14 Ⱨəzriti Əysa dərəhkə:
– Buningdin keyin ⱨeqkim sening mewəngni yemigəy! – dedi. Xagirtlirimu buni anglidi.
Ⱨəzriti Əysaning mərkiziy ibadəthanini tərtipkə selixi
15 Ular Yerusalemƣa kəldi. Ⱨəzriti Əysa mərkiziy ibadəthana ⱨoyliliriƣa kirip, u yərdə elim-setim ⱪiliwatⱪanlarning ⱨəmmisini ⱨəydəp qiⱪirixⱪa baxlidi. Pul tegixidiƣanlarning xirəlirini wə kəptər satⱪuqilarning orunduⱪlirini ɵrüp, 16 mal kɵtürüwalƣan ⱨərⱪandaⱪ adəmning ibadəthana ⱨoyliliridin ɵtüxigə ruhsət ⱪilmidi.† Ibadəthana ⱨoylilirida setilƣan ⱨaywan wə uqarⱪanatlar həlⱪning ⱪurbanliⱪ ⱪilixi üqün idi. Ibadəthaniƣa sədiⱪə bərgüqilər pulini yərlik pulƣa tegixkəndin keyin berixi kerək idi.
17 U həlⱪⱪə təlim bərgəndə, mundaⱪ dedi:
– Muⱪəddəs yazmilarda Hudaning: “Mening ɵyüm pütkül həlⱪlərning du’a-tilawəthanisi dəp atalsun” degən sɵzi yezilƣan əməsmu? Lekin, silər uni bulangqilarning uwisiƣa aylanduruwapsilər! – dedi.
18 Aliy roⱨaniylar wə Təwrat ustazliri buni anglap, ⱨəzriti Əysani ujuⱪturuwetixning qarisini izdəxkə baxlidi. Ular ⱨəzriti Əysadin ⱪorⱪatti, qünki pütün halayiⱪ uning təlimigə ⱨəyran idi.
19 Kəqⱪurunliri, ⱨəzriti Əysa bilən xagirtliri xəⱨərning sirtiƣa qiⱪip ketətti.
Ənjür dərihidin elinidiƣan ibrət
20 Ətisi ətigəndə, ⱨəzriti Əysa bilən xagirtliri ənjür dərihining yenidin ɵtüp ketiwetip, dərəhning yiltizidin ⱪurup kətkənlikini kɵrüxti. 21 Tünügünki wəⱪəni esigə alƣan Petrus:
– Ustaz, ⱪarang, siz ⱪarƣiƣan ənjür dərihi ⱪurup ketiptu! – dedi.
22 Ⱨəzriti Əysa ularƣa jawabən mundaⱪ dedi:
– Hudaƣa ixininglar. 23 Bilip ⱪoyunglarki, kim bu taƣⱪa: “Ⱪozƣal, dengizƣa taxlan!” desə wə kɵnglidə gumanlanmay, eytⱪanlirining əməlgə exixiƣa ixənq ⱪilsa, uning təlipi ijabət bolidu.
24 Xuning üqün silərgə eytimənki, du’a bilən tiligən ⱨərⱪandaⱪ nərsigə erixtim, dəp ixininglar. Xunda, təlipinglar ijabət bolidu.
25 Ornunglardin turup du’a ⱪilƣininglarda, birərsigə ⱪorsaⱪ kɵpükünglar barliⱪi yadinglarƣa kəlsə, uni kəqürünglar. Xu qaƣda, ərxtiki atanglarmu silərning gunaⱨliringlarni kəqürüm ⱪilidu. { 26 Silər baxⱪilarni kəqürüm ⱪilmisanglar, ərxtiki atanglarmu silərning gunaⱨliringlarni kəqürüm ⱪilmaydu.}
Ⱨəzriti Əysaning ⱨoⱪuⱪining sürüxtürülüxi
27 Ular yənə Yerusalemƣa ⱪaytip kəldi. Ⱨəzriti Əysa mərkiziy ibadəthana ⱨoylilirida aylinip yürgəndə, aliy roⱨaniylar, Təwrat ustazliri wə aⱪsaⱪallar uning yeniƣa kelip:
28 – Siz ⱪiliwatⱪan ixlarni ⱪaysi ⱨoⱪuⱪⱪa tayinip ⱪiliwatisiz? Sizgə bundaⱪ ⱪilix ⱨoⱪuⱪini kim bərgən? – dəp soridi.
29 Ⱨəzriti Əysa ularƣa:
– Mən awwal silərdin bir so’al soray. Silər uningƣa jawab beringlar. Xu qaƣda, mənmu bu ixlarni ⱪaysi ⱨoⱪuⱪⱪa tayinip ⱪiliwatⱪanliⱪimni eytip berimən. 30 Eytinglarqu, Yəⱨya pəyƣəmbərgə qɵmüldürüx ⱨoⱪuⱪini Huda bərgənmu yaki insanlarmu? – dedi.
31 Ular ɵz’ara munazirə ⱪilixⱪa baxlap:
– Əgər “Huda bərgən” desək, u: “Undaⱪta silər nemə üqün Yəⱨyaƣa ixənmidinglar?” dəydu. 32 Biraⱪ, biz ⱪandaⱪmu: “Insanlar bərgən” deyələymiz?! – deyixti. Qünki, ular Yəⱨyani ⱨəⱪiⱪətən pəyƣəmbər, dəp ⱨesablaydiƣan həlⱪtin ⱪorⱪatti.
33 Buning bilən, ular ⱨəzriti Əysaƣa:
– Bilməymiz, – dəp jawab berixti.
– Undaⱪta, mənmu bu ixlarni ⱪaysi ⱨoⱪuⱪⱪa tayinip ⱪiliwatⱪanliⱪimni eytmaymən, – dedi ⱨəzriti Əysa ularƣa.
*11 †16 12 Yaman ijarikəxlər ⱨəⱪⱪidiki təmsil
1 Andin, ⱨəzriti Əysa ularƣa təmsillər bilən sɵzləxkə baxlidi:
– Bir kixi bir üzümzarliⱪ bərpa ⱪilip, ətrapini qitlaptu. Musəlləs ixləx üqün üzümzarliⱪⱪa bir kɵlqək ⱪazduruptu wə bir kɵzəthana yasitiptu. Keyin, üzümzarliⱪni ijarigə berip, ɵzi yiraⱪ bir yərgə ketiptu. 2 Üzümlərni üzidiƣan məzgil kəlgəndə, u ⱨosulning bir ülüxini elip kelixkə ⱪulliridin birini ijarikəxlərning yeniƣa əwətiptu. 3 Lekin, ijarikəxlər ⱨeliⱪi ⱪulni tutuwelip dumbalap, ⱪuruⱪ ⱪol ⱪayturuptu. 4 Hojayin yənə bir ⱪulini əwətiptu. Ijarikəxlər uningmu bax-kɵzini yerip, ⱨaⱪarətləp ⱪayturuptu. 5 Keyin, hojayin yənə bir ⱪulini əwətiptu. Lekin u ɵltürülüptu. Yənə birmunqə ⱪullirini əwətiptu, ularningmu bəziliri tayaⱪ yəp, bəziliri ɵltürülüptu. 6 Hojayinning yenida birla adimi, yəni uning sɵyümlük oƣlila ⱪaptu. U oƣlumniƣu ⱨɵrmət ⱪilar dəp, ijarikəxlərning yeniƣa əng ahirida uni əwətiptu. 7 Lekin, ijarikəxlər ɵz’ara: “Bu bolsa hojayinning mirashori. Kelinglar, uni ɵltürüwetəyli, üzümzarliⱪ bizgə ongqə ⱪalsun” deyixiptu. 8 Xundaⱪ ⱪilip, uni tutup ɵltürüp, üzümzarliⱪning sirtiƣa sɵrəp aqiⱪiwetiptu. 9 Bundaⱪ əⱨwalda, üzümzarliⱪning hojayini bu ijarikəxlərni ⱪandaⱪ ⱪilidu? Jəzmən ularni ɵltürüp, üzümzarliⱪini baxⱪilarƣa ijarigə beridu. 10 Silər Zəburdiki munu sɵzlərni zadi oⱪumiƣanmidinglar?
“Tamqilar taxliwətkən tax
ⱪuruluxning ul texi bolup ⱪaldi.
11 Bu, Pərwərdigar təripidindur,
biz üqün ajayip bir ixtur.”
12 Ⱨəzriti Əysaning bu təmsilni ɵzlirigə ⱪaritip eytⱪanliⱪini qüxəngən Yəⱨudiylarning qongliri uni tutⱪun ⱪilmaⱪqi boldi. Lekin, həlⱪtin ⱪorⱪup, uni taxlap ketip ⱪaldi.
Baj tapxurux məsilisi
13 Xuningdin keyin, Yəⱨudiylarning qongliri ⱨəzriti Əysani uning ɵzining sɵzliri bilən tuzaⱪⱪa qüxürüx məⱪsitidə Pərisiylərdin wə Rimdin təyinləngən Ⱨirod padixaⱨning tərəpdarliridin bəzilərni uning yeniƣa əwətti. 14 Ular kelip ⱨəzriti Əysaƣa:
– Ustaz, sizning səmimiy adəm ikənlikingizni, ⱨeqkimgə yüz-hatir ⱪilmaydiƣanliⱪingizni bilimiz, qünki kixilərning sirtⱪi ⱪiyapiti bilən ⱨesablaxmay, ularƣa Hudaning yolini sadiⱪliⱪ bilən ɵgitip kəldingiz. Sizqə Rim imperatori ⱪəysərgə baj tapxuruximiz Təwrat ⱪanunimizƣa hilapmu ⱪandaⱪ?* Əyni waⱪitta, Yəⱨudiylar Rimliⱪlarning zulmi astida yaxawatⱪan bolup, əgər ⱨəzriti Əysa: “Rim imperatoriƣa baj tapxurux toƣra” desə, bu gəp azadliⱪni istigən kixilərgə yaⱪmaytti. Nawada kixilərni baj tapxurmasliⱪⱪa qaⱪirsa, Rim imperiyisigə ⱪarxi qiⱪⱪan bolatti. Ular muxundaⱪ so’allarni sorax arⱪiliⱪ ⱨəzriti Əysani gepidin tutuwelip, Rimliⱪlarning ⱪoliƣa tapxurup, uningƣa ziyankəxlik ⱪilmaⱪqi boluxⱪan. Zadi baj tapxuramduⱪ-tapxurmamduⱪ? – deyixti.
15 Ularning sahtipəzlikini bilgən ⱨəzriti Əysa:
– Nemixⱪa meni sɵzüm arⱪiliⱪ ilindurmaⱪqi boluwatisilər? Manga bir danə kümüx tənggə beringlar, kɵrüp baⱪay, – dedi.
16 Pul elip kelindi, ⱨəzriti Əysa ulardin:
– Buning üstidiki sürət wə isim kimning? – dəp soridi.
– Rim imperatori ⱪəysərning, – deyixti ular.
17 – Undaⱪ bolsa, ⱪəysərning ⱨəⱪⱪini ⱪəysərgə, Hudaning ⱨəⱪⱪini Hudaƣa tapxurunglar, – dedi ⱨəzriti Əysa ularƣa. Ular ⱨəzriti Əysaning sɵzlirigə ⱨəyran ⱪelixti.
Tirilixkə munasiwətlik məsilə
18 Ɵlgənlər tirilməydu, dəp ⱪaraydiƣan Saduⱪiy diniy eⱪimidikilər ⱨəzriti Əysaning aldiƣa kelip:
19 – Ustaz, Musa pəyƣəmbər Təwratta: “Bir kixi ɵlüp ketip, ayali tul ⱪelip, pərzənt kɵrmigən bolsa, ɵlgüqining aka yaki inisi tul ⱪalƣan yənggisini əmrigə elip, ⱪerindixi üqün nəsil ⱪalduruxi lazim” dəp yazƣan. 20 Burun yəttə aka-uka ɵtkənikən, qongi ɵylinip pərzənt ⱪaldurmayla aləmdin ɵtüptu. 21 Kəynidiki inisi yənggisini əmrigə elip, umu pərzənt kɵrməy aləmdin ɵtüptu. Kəynidiki inisimu xundaⱪ boluptu. 22 Xundaⱪ ⱪilip yəttinqisigiqə uni elip qiⱪiptu. Lekin, ⱨeqⱪaysisi pərzənt kɵrməy aləmdin ɵtüptu. Ahirda, u ayalmu aləmdin ɵtüptu. 23 Əmdi soraydiƣinimiz xuki: ⱪiyamət küni bu ayal kimning ayali bolup tirilidu? Qünki, yəttə ⱪerindaxning ⱨəmmisi uni hotunluⱪⱪa alƣan-də! – deyixti.
24 Ⱨəzriti Əysa ularƣa mundaⱪ jawab bərdi:
– Silər muⱪəddəs yazmilarni wə Hudaning ⱪudritini bilmigənlikinglar üqün mana muxundaⱪ hatalixisilər əməsmu?!
25 Ɵlümdin tirilgəndin keyin insanlar ərxtiki pərixtilərgə ohxax, hotun almaydu, ərgə təgməydu. 26 Ɵlümdin tirilix məsilisi ⱨəⱪⱪidə Musa pəyƣəmbər arⱪiliⱪ qüxürülgən Təwratta oⱪumidinglarmu? Əjdadlirimiz Ibraⱨim, Is’ⱨaⱪ wə Yaⱪuplar alliburun aləmdin ɵtkən bolsimu, Təwrattiki “tikənlikning kɵyüxi” ⱨəⱪⱪidiki bayanda Huda ularni tirik ⱨesablap: “Mən Ibraⱨim, Is’ⱨaⱪ wə Yaⱪuplar etiⱪad ⱪilip kəlgən Huda bolimən!” dəydu. 27 Demək, Huda ɵlüklərning əməs, tiriklərning Hudasidur. Silər tamamən hatalaxtinglar.
Əng muⱨim əmr
28 Ularning munazirisini angliƣan wə ⱨəzriti Əysaning ularƣa yahxi jawab bərgənlikini kɵrgən bir Təwrat ustazi ⱨəzriti Əysaning aldiƣa kelip:
– Pütün əmrlərning iqidə əng muⱨimi ⱪaysi? – dəp soridi.
29 Ⱨəzriti Əysa mundaⱪ jawab bərdi:
– Əng muⱨimi xuki, “Angliƣin əy Isra’illar! Pərwərdigarimiz bolƣan Huda birdinbir Hudadur. 30 Pərwərdigaring bolƣan Hudani pütün ⱪəlbing, pütün jening, pütün zeⱨning wə pütün küqüng bilən sɵygin.” 31 Yənə bir əmr bolsa “ⱪoxnangni ɵzüngni sɵygəndək sɵy.” Mana bulardin muⱨim əmr yoⱪ.
32 – Toƣra eyttingiz, ustaz, – dedi Təwrat ustazi ⱨəzriti Əysaƣa, – “Huda birdur, uningdin baxⱪisi yoⱪtur” deginingiz durus. 33 Insanning Hudani pütün ⱪəlbi, pütün əⱪli wə pütün küqi bilən sɵyüxi ⱨəm ⱪoxnisinimu ɵzini sɵygəndək sɵyüxi Hudaƣa atalƣan ⱨərⱪandaⱪ kɵydürmə ⱪurbanliⱪ wə ⱨədiyilərdinmu muⱨimdur.
34 Ⱨəzriti Əysa uning aⱪilanə jawab bərgənlikini kɵrüp:
– Siz Hudaning padixaⱨliⱪidin yiraⱪ əməssiz, – dedi.
Xuningdin keyin, uningdin ⱨeqkim so’al soraxⱪa petinalmidi.
Ⱪutⱪuzƣuqi – Məsiⱨning salaⱨiyiti
35 Ⱨəzriti Əysa mərkiziy ibadəthana ⱨoylilirida təlim beriwetip, mundaⱪ so’alni otturiƣa ⱪoydi:
– Təwrat ustazliri Ⱪutⱪuzƣuqi – Məsiⱨni padixaⱨ Dawutning əwladi, dəp turuwalsa ⱪandaⱪ bolidu? 36 Dawut padixaⱨ ɵzi Muⱪəddəs Roⱨning ilⱨami bilən mundaⱪ degənƣu:
“Pərwərdigar hojayinimƣa eyttiki:
‘mən sening düxmənliringni
ayiƣing astida dəssətküqə,
mening ong yenimda olturƣin!’ ”
37 Ⱪutⱪuzƣuqi – Məsiⱨ padixaⱨ Dawutning əwladi bolsimu, lekin padixaⱨ Dawut Məsiⱨni “hojayinim” degən yərdə Məsiⱨ uningdin uluƣ bolmamdu?!
Ⱨəzriti Əysaning Təwrat ustazlirini əyiblixi
U yərdiki jama’ət ⱨəzriti Əysaning sɵzini zoⱪ bilən anglaytti. 38 Ⱨəzriti Əysa təlim berip mundaⱪ dedi:
– Təwrat ustazliridin ⱨoxyar bolunglar. Ular uzun tonlarni kiyiwelip, ƣadiyip yürüxkə amraⱪ kelidu. Bazarlarda baxⱪilarning ɵzlirigə salam berip ⱨɵrmətlixini, 39 ibadəthanilarda alaⱨidə orunda olturuxni, ziyapətlərdimu tɵrdə olturuxni yahxi kɵridu. 40 Ular tul ayallardin nəp elip, ularning mal-mülkini yəwelip, andin ətəy baxⱪilar kɵrsun dəp, uzundin-uzun du’a ⱪilidu. Ular jəzmən tehimu ⱪattiⱪ jazaƣa tartilidu!
Tul ayalning i’anisi
41 Ⱨəzriti Əysa mərkiziy ibadəthanidiki i’anə yiƣilidiƣan jayning aldida olturup, ɵz i’anilirini taxlawatⱪan jama’ətkə ⱪarap turatti. Nurƣun baylar sanduⱪⱪa heli kɵp pul taxlidi. 42 Bir kəmbəƣəl tul ayalmu kelip, birnəqqə tiyinla ⱪimmitidiki ikki tənggini taxlidi.
43 Ⱨəzriti Əysa xagirtlirini yeniƣa qaⱪirip, ularƣa mundaⱪ dedi:
– Bilip ⱪoyunglarki, bu namrat tul ayalning i’anisi Hudaning nəziridə ⱨəmməylənningkidin kɵp. 44 Qünki, baxⱪilar ɵzlirining axⱪan bayliⱪliridin i’anə ⱪildi. Lekin, bu ayal namrat turuⱪluⱪ, ɵzining bar-yoⱪini – tirikqilik ⱪilidiƣan ⱨəmmə nərsisini i’anə ⱪildi.
*14 13 Mərkiziy ibadəthanining wəyran ⱪilinixidin bexarət
1 Ⱨəzriti Əysa mərkiziy ibadəthanidin qiⱪiwatⱪanda, xagirtliridin biri uningƣa:
– Ustaz, ⱪarang, bu nemidegən kɵrkəm taxlar! Nemidegən ⱨəywətlik imarətlər! – dedi.
2 Ⱨəzriti Əysa uningƣa:
– Sən bu ⱨəywətlik imarətlərni kɵrüwatamsən? Bu yərdiki ⱨəmmə nərsə gumran ⱪilinidu, ⱨətta bir tal ul teximu jayida ⱪaldurulmaydu, – dedi.
3 Ⱨəzriti Əysa Zəytun teƣida mərkiziy ibadəthana tərəpkə ⱪarap olturƣanda, Petrus, Yaⱪup, Yuⱨanna wə Əndərlər astiƣina uningdin:
4 – Bizgə eytingqu, bu degənliringiz ⱪaqan yüz beridu? Bularning yüz beridiƣanliⱪini bildüridiƣan ⱪandaⱪ bexarət bolidu? – dəp soraxti.
5 Ⱨəzriti Əysa ularƣa qüxəndürüxkə baxlidi:
– Baxⱪilarning azduruxidin ⱨoxyar bolunglar. 6 Nurƣun kixilər mening namimni setip, “Ⱪutⱪuzƣuqi – Məsiⱨ mən bolimən!” dəwelip, kɵp adəmlərni azduridu. 7 Silər urux həwərliri wə urux xəpilirini angliƣan waⱪtinglardimu, alaⱪzadə bolup kətmənglar, qünki bu ixlarning yüz berixi muⱪərrər. Lekin bu, zaman ahiri yetip kəldi, degənlik əməs. 8 Bir millət yənə bir millət bilən urux ⱪilidu. Bir dɵlət yənə bir dɵlətkə ⱨujum ⱪilidu. Nurƣun jaylarda yər təwrəx wə aqarqiliⱪlar yüz beridu. Mana bu ixlarning yüz berixi huddi ⱨamilidar ayalning tolƣiⱪining baxlanƣiniƣa ohxaydu.
9 Silər ɵzünglarƣa pəhəs bolunglar. Kixilər silərni tutⱪun ⱪilip sotⱪa tapxurup beridu, ibadəthanilarda ⱪamqilaydu. Silər manga ixəngənlikinglar üqün, waliy wə padixaⱨlar aldida soraⱪⱪa tartilisilər. Buning bilən, ular aldida mening guwaⱨqilirim bolisilər. 10 Lekin, hux həwər pütkül millətlərgə zaman ahiridin burun yətküzülüxi kerək. 11 Xunga, silər tutulup sotⱪa tapxurulƣanda nemə deyixtin əndixə ⱪilmanglar. U qaƣda, silərgə nemə nesip etilsə, xuni dənglar, qünki sɵzligüqi silər əməs, Muⱪəddəs Roⱨtur. 12 Ⱪerindax ⱪerindixiƣa, ata balisiƣa ha’inliⱪ ⱪilip, ularni ɵlümgə tutup beridu. Balilarmu ata-anisi bilən ⱪarxilixip, ularni ɵlümgə ittiridu. 13 Manga ixəngənlikinglar üqün ⱨəmmə adəm silərgə ɵqmənlik ⱪilidu, lekin ahirƣiqə bərdaxliⱪ bərgənlər jəzmən ⱪutⱪuzulidu.
Zor balayi’apət
14 – “Yirginqlik wəyran ⱪilƣuqi”ning ɵzi turuxⱪa tegixlik bolmiƣan yərdə turƣinini kɵrgininglarda, (kitabhanlar bu sɵzning mənisini qüxənsun) Yəⱨudiyə ɵlkisidiki aⱨalilər taƣlarƣa ⱪaqsun. 15 Ɵgzidikilər ɵyidiki nərsə-kerəklirini almay ⱪaqsun. 16 Etizlarda ixləwatⱪanlarmu qapinini eliwelix üqün ɵyigə ⱪaytmay ⱪeqip kətsun. 17 U künlərdə, ⱪeqixi əpsiz bolƣan ⱨamilidar ayallar wə bala emitidiƣan anilarning ⱨaliƣa way! 18 Bu wəⱪələrning ⱪixⱪa toƣra kelip ⱪalmasliⱪi üqün du’a ⱪilinglar. 19 Qünki, u künlərdiki balayi’apətlər Huda aləmni yaratⱪandin buyan kɵrülüp baⱪmiƣan, kəlgüsidimu kɵrülməydu. 20 Pərwərdigar u künlərni azaytmisidi, ⱨeqkim ⱪutulalmaytti. Lekin, Pərwərdigar u künlərni ɵzi talliƣanliri üqün azaytⱪan. 21 Əgər u qaƣda biri silərgə: “Ⱪaranglar, Ⱪutⱪuzƣuqi – Məsiⱨ bu yərdə!” yaki “ⱪaranglar, Məsiⱨ ənə u yərdə!” desə, ixənmənglar. 22 Qünki, sahta Məsiⱨlər, sahta pəyƣəmbərlər məydanƣa kelidu. Əgər mumkin bolsidi, ular Huda talliƣanlarni mɵjizilər wə karamətlər bilən azdurƣan bolatti. 23 Xuning üqün, ⱨoxyar bolunglar. Mən bularning ⱨəmmisini eytix bilən, silərni aldin’ala agaⱨlandurup ⱪoydum.
Insan’oƣlining kelixi
24 – U künlərdiki balayi’apətlər ɵtüp kətkəndin keyin,
“Ⱪuyax ⱪariyip,
ay yoruⱪluⱪ bərməs,
25 yultuzlar asmandin tɵkülüp,
asman jisimliri lərzigə kelər.”
26 U qaƣda, kixilər Insan’oƣlining zor küq-ⱪudrət wə xan-xərəp bilən bulutlar iqidə keliwatⱪanliⱪini kɵridu. 27 Insan’oƣli pərixtilirini əwətip, ɵzi talliƣan kixilərni aləmning bir qetidin yənə bir qetigiqə, dunyaning tɵt bulungidin yiƣip bir yərgə jəm ⱪilidu.
Ənjür dərihidin sawaⱪ elix
28 – Ənjür dərihidin sawaⱪ elinglar! Uning xahliri kɵkirip, yengi yopurmaⱪ qiⱪarƣanda, yazning kelixigə az ⱪalƣanliⱪini bilisilər. 29 Huddi xuningdək, mən baya degən alamətlərning yüz beriwatⱪanliⱪini kɵrgininglarda, Hudaning padixaⱨliⱪining* Əsli tekisttə “uning” dəp elinƣan bolup, Insan’oƣlini yaki Hudaning padixaⱨliⱪini (“Luⱪa” 21-bab 31-ayət) kɵrsitidu. ixik aldida, yəni namayan bolux aldida turuwatⱪanliⱪini bilinglar. 30 Bilip ⱪoyunglarki, mana bu alamətlərning ⱨəmmisi əməlgə axurulmay turup, bu əwlad† Əgər tilƣa elinƣan alamət Yerusalemning wəyran boluxiƣa (13-bab 2-ayət) ⱪaritilƣan bolsa, undaⱪta “əwlad” sɵzi təbi’iyki xu dəwrdə yaxap ɵtkən adəmlərni kɵrsitidu. Əgər Əysa Məsiⱨning dunyaƣa ⱪaytip kelixigə (13-bab 26-ayət) ⱪaritilƣan bolsa, “əwlad” sɵzi bəlkim pütün Yəⱨudiyə həlⱪini yaki bu ayətlərdə eytilƣan wəⱪələrning baxlinix waⱪtida yaxawatⱪan əwladni kɵrsitidu. Bu ⱨərgiz ⱨəzriti Əysada “dunyaƣa dərⱨal ⱪaytip kelimən” degən hata qüxənqining barliⱪini bildürməydu. kixilər aləmdin ɵtməydu. 31 Asman-zemin yoⱪilidu, biraⱪ mening sɵzlirim yoⱪalmay mənggü inawətlik bolidu!
Ⱨoxyar bolunglar
32 – Bu ixlarning yüz beridiƣan waⱪit-sa’itigə kəlsək, buni Atamdin baxⱪa ⱨeqkim bilməydu. Nə ərxtiki pərixtilər, nə oƣli bilməydu. 33 Pəhəs bolunglar, səgək bolunglar, qünki u waⱪit-sa’ətning ⱪaqan kelidiƣanliⱪini bilməysilər. 34 Bu, səpərgə qiⱪmaⱪqi bolƣan adəmning əⱨwaliƣa ohxaydu. U yolƣa qiⱪidiƣan qaƣda, qakarlirining hizmət da’irisini bəlgiləp, ularning ⱨərbirigə birdin wəzipə tapxuridu. Dərwazidiki kɵzətqigimu ⱨoxyar boluxni tapilaydu. 35 Xuningƣa ohxax, silərmu ⱨoxyar bolunglar. Qünki ɵyning hojayinining kelidiƣan waⱪtining kəqⱪurunmu, tün yerimimu, horaz qilliƣan waⱪitmu yaki səⱨər waⱪtimu, uni biləlməysilər. 36 Xunga, u tuyuⱪsiz kelip, silərni ƣəplət uyⱪusida kɵrüp ⱪalmisun! 37 Silərgə eytⱪanlirimni ⱨəmməyləngə eytimən: ⱨoxyar bolunglar!
*29 †30 14 Gunaⱨkar ayalning ⱨəzriti Əysani ətirlixi
1 Yəⱨudiylarning Ɵtüp Ketix wə Petir Nan ⱨeytiƣa ikki kün ⱪalƣanidi. Aliy roⱨaniylar wə Təwrat ustazliri ⱨəzriti Əysani ⱨiylə bilən tutup ujuⱪturuwetixning qarisini izdəxti. 2 Ular:
– Bu ixni ⱨeyt-ayəm künliri ⱪilmayli. Bolmisa, həlⱪ arisida ⱪalaymiⱪanqiliⱪ qiⱪixi mumkin, – deyixətti.
3 Ⱨəzriti Əysa Bəytaniya yezisida ilgiri mahaw kesiligə giriptar bolƣan Simunning ɵyidə dastihanda olturuwatⱪanda, iqigə ⱪimmətlik sap sumbul ətiri ⱪaqilanƣan, aⱪ ⱪaxtexidin yasalƣan ⱪutini tutⱪan bir ayal kirip, ⱪolidiki ⱪutini eqip, iqidiki ətirni ⱨəzriti Əysaning bexiƣa ⱪuydi. 4 Bəzilər buningƣa hapa bolup, bir-birigə:
– Hux puraⱪ ətirni bundaⱪ israp ⱪilƣanning nemə paydisi? 5 Bu ətirning ⱪimmiti bir yilliⱪ kirimimizgə təng kelidikən! U setilip puli kəmbəƣəllərgə berilsə bolatti, – deyixip, ayalƣa tapa-tənə ⱪilixⱪa baxlidi.
6 – Ayalning ihtiyariƣa ⱪoyuwetinglar, uni hijil ⱪilip nemə ⱪilisilər? U mən üqün yahxi ix ⱪildi. 7 Kəmbəƣəllər da’im aranglarda, ularƣa haliƣan waⱪitta yardəm ⱪilalaysilər. Lekin, mən aranglarda da’im bolmaymən. 8 Ayal qami yetidiƣan ixni ⱪildi; mening dəpnə ⱪiliniximƣa təyyarliⱪ yüzisidin bədinimgə aldin’ala ətir sürkəp ⱪoydi. 9 Bilip ⱪoyunglarki, hux həwər dunyaning ⱪəyeridə yətküzülsə, bu ayal əslinip, uning ⱪilƣan ixi tilƣa elinidu, – dedi ⱨəzriti Əysa ularƣa.
Yəⱨudaning ⱨəzriti Əysaƣa satⱪunluⱪ ⱪilixi
10 Xu waⱪitta, on ikki xagirttin biri bolƣan Yəⱨuda Ixⱪariyot ⱨəzriti Əysani tutup berix məⱪsitidə aliy roⱨaniylarning yeniƣa bardi. 11 Buni anglap, aliy roⱨaniylarning gülⱪəⱪəliri eqilip kətti wə uningƣa pul berixkə wədə ⱪilixti. Yəⱨudamu ⱨəzriti Əysani ularƣa tutup berixkə pursət izdəxkə baxlidi.
Ɵtüp Ketix ⱨeytining kəqlik tamiⱪi
12 Petir Nan ⱨeytining* Petir Nan ⱨeyti yəttə kün bolup, birinqi küni Ɵtüp Ketix ⱨeyti dəp atilidu. Bu küni, Yəⱨudiylar ɵyliridə ⱪoy soyup, petir nan bilən yəydu. birinqi küni, yəni Ɵtüp Ketix ⱨeytining ⱪurbanliⱪi ⱪilinidiƣan küni, xagirtlar ⱨəzriti Əysaning yeniƣa kelixip:
– Ɵtüp Ketix ⱨeytining tamiⱪini ⱪəyərgə berip təyyarliximizni halaysiz? – dəp soridi.
13 U xagirtliridin ikkiylənni mundaⱪ dəp aldin əwətti:
– Yerusalemƣa kiringlar, u yərdə kozida su toxuwatⱪan bir ər kixini uqritisilər. Uning kəynidin mengip, 14 u adəm kirgən ɵyning igisigə: “Ustazimiz: ‘xagirtlirim bilən Ɵtüp Ketix ⱨeytining tamiⱪini yəydiƣan meⱨmanliⱪ ɵy ⱪəyərdə?’ dəp sorawatidu” dənglar. 15 U silərni üstünki ⱪəwəttiki rətlik jabdup ⱪoyulƣan bir eƣiz qong ɵygə baxlap qiⱪidu. Mana xu ɵydə ⱨeytning tamiⱪini təyyar ⱪilinglar.
16 Xagirtlar yolƣa qiⱪip xəⱨərgə kirdi. Ⱨəmmə ixlar ⱨəzriti Əysaning eytⱪinidək bolup qiⱪti. Ular xu yərdə tamaⱪni təyyarlaxⱪa kirixti.
17 Kəqⱪurun, ⱨəzriti Əysa on ikki xagirti bilən kelip, 18 dastihanda olturup ta’am üstidə:
– Bilip ⱪoyunglarki, mən bilən billə ƣizaliniwatⱪan silərning aranglardiki birəylən manga satⱪunluⱪ ⱪilidu, – dedi.
19 Bu sɵz ularni ⱪayƣuƣa saldi. Ular bir-birləp:
– Mən əməstimən? – dəp soridi.
20 Ⱨəzriti Əysa ularƣa:
– Manga satⱪunluⱪ ⱪilƣuqi ⱪolidiki nanni mən bilən billə təhsigə tɵgürgən on ikki xagirtning iqidiki biridur. 21 Insan’oƣli muⱪəddəs yazmilarda yezilƣinidək aləmdin ɵtidu. Lekin, uningƣa satⱪunluⱪ ⱪilidiƣan kixining ⱨaliƣa way! U adəm tuƣulmiƣan bolsiqu kaxki! – dedi.
22 Ular tamaⱪ yeyixiwatⱪanda, ⱨəzriti Əysa bir nanni ⱪoliƣa elip xükür eytⱪandin keyin, uni oxtup turup, xagirtliriƣa bərdi wə:
– Elinglar, bu mening tenim, – dedi.
23 Andin, u ⱪoliƣa bir jam elip Hudaƣa xükür eytⱪandin keyin, uni xagirtliriƣa sundi. Ⱨəmməylən uningdin iqixti.
24 – Bu, mening nurƣun adəmlər üqün tɵkülüp, Hudaning əⱨdisini tüzidiƣan ⱪenimdur. 25 Bilip ⱪoyunglarki, Hudaning padixaⱨliⱪida yengiqə xarabtin iqmigüqə, bundaⱪ xarabni ⱨərgiz iqməymən, – dedi ⱨəzriti Əysa.
26 Ular mədⱨiyə nahxisini eytⱪandin keyin talaƣa qiⱪip, Zəytun teƣiƣa ⱪarap ketixti.
Ⱨəzriti Əysaning Petrusning tanidiƣanliⱪini eytixi
27 Bu qaƣda, ⱨəzriti Əysa xagirtliriƣa:
– Ⱨəmminglar meni taxlap ketixilər, qünki muⱪəddəs yazmilarda Huda:
“Ⱪoyqini urup ɵltürimən,
ⱪoyliri patiparaⱪ bolup ketidu” degən.
28 Lekin, mən tirilgəndin keyin, Jəliliyigə silərdin burun barimən, – dedi.
29 Petrus uningƣa:
– Ⱨəmməylən sizni taxlap kətsimu, mən ⱨərgiz taxlap kətməymən, – dedi.
30 – Bilip ⱪoyƣinki, bügün keqə horaz ikki ⱪetim qillaxtin burun, sən məndin üq ⱪetim tanisən, – dedi ⱨəzriti Əysa.
31 Lekin, Petrus tehimu ⱪət’iy tələppuz bilən:
– Siz bilən billə ɵlüxkə toƣra kəlsimu, sizdin tanmaymən, – dedi. Ⱪalƣan xagirtlarmu xundaⱪ deyixti.
Getsimanə baƣqisidiki du’a-tilawət
32 Keyin, ular Getsimanə degən bir yərgə kəldi. Ⱨəzriti Əysa xagirtliriƣa:
– Mən du’a-tilawət ⱪilip kəlgüqə, muxu jayda olturup turunglar, – dedi.
33 U Petrus, Yaⱪup wə Yuⱨannani birgə elip mangdi. Bu waⱪitta, uni ⱪayƣu besip, kɵngli ⱪattiⱪ bi’aram boluxⱪa baxlidi. U:
34 – Jenim qiⱪip ketidiƣandək ƣəm-ⱪayƣuƣa patti. Silər bu yərdə ⱪelip, ⱨoxyar turunglar, – dedi 35 wə səl neriraⱪ berip, yərgə bax ⱪoyup, mumkin bolsa u künning ɵz bexiƣa kəlməslikigə du’a ⱪilip:
36 – I sɵyümlük Ata, ⱨəmmigə ⱪadirsən, bu azab ⱪədiⱨini məndin yiraⱪlaxturƣaysən. Lekin, bu ix mening əməs, bəlki sening iradəng boyiqə bolsun, – dedi.
37 U üq xagirtining yeniƣa ⱪaytip kelip, ularning mügdəp ⱪalƣanliⱪini kɵrüp, Petrusⱪa:
– Əy Simun, uhlawatamsən?! Birər sa’ətmu ⱨoxyar turalmidingmu?! 38 Eziⱪturuluxtin saⱪlinix üqün, səgək turup du’a ⱪilinglar. Kɵngül halaydu, lekin tən ajizdur, – dedi.
39 Andin, u yənə berip, burunⱪi sɵzlirini təkrarlap du’a ⱪildi. 40 U xagirtlirining yeniƣa ⱪaytip kəlginidə, ularning yənə mügdəp ⱪalƣanliⱪini kɵrdi. Qünki, ular kɵzlirini aqalmay ⱪalƣanidi. Ular ⱨəzriti Əysaƣa nemə deyixini bilməy ⱪaldi.
41 Ⱨəzriti Əysa üqinqi ⱪetim ularning yeniƣa ⱪaytip:
– Silər tehiqə dəm elip uhlawatamsilər? Boldi bəs əmdi! Insan’oƣlining gunaⱨkarlarning ⱪoliƣa tapxurulidiƣan waⱪit-sa’iti yetip kəldi. 42 Ⱪopunglar, ketəyli, mana manga satⱪunluⱪ ⱪilidiƣan kixi kəptu, – dedi.
Ⱨəzriti Əysaning tutⱪun ⱪilinixi
43 Ⱨəzriti Əysaning sɵzi ayaƣlaxmastinla, on ikki xagirtining biri bolƣan Yəⱨuda kəldi. Uning yenida aliy roⱨaniylar, Təwrat ustazliri wə aⱪsaⱪallar təripidin əwətilgən, ⱪiliq-toⱪmaⱪlar bilən ⱪorallanƣan zor bir top adəm bar idi. 44 Ⱨəzriti Əysaƣa satⱪunluⱪ ⱪilƣan Yəⱨuda ularƣa alliburun: “Mən kimni sɵysəm, Əysa xu. Silər uni tutup, ⱪattiⱪ muⱨapizət astida elip menginglar” degən wə sɵyüx arⱪiliⱪ bəlgə bərməkqi bolƣanidi. 45 U udul ⱨəzriti Əysaning aldiƣa berip:
– Ustaz, – dəp uni sɵydi. 46 Xu qaƣda, u baxlap kəlgənlər ⱨəzriti Əysaƣa ⱪol selip, uni tutⱪun ⱪildi. 47 Ⱨəzriti Əysaning yenidikilərdin biri ⱪiliqini suƣurup, bax roⱨaniyning qakiriƣa urdi. Ⱪiliq qakarning ⱪuliⱪiƣa tegip, uni xilip qüxürüwətti.
48 Ⱨəzriti Əysa:
– Silər ⱪiliq-toⱪmaⱪlarni kɵtürüp meni tutⱪili kəpsilər, meni ⱪaraⱪqi kɵrüwatamsilər? 49 Ⱨər küni mərkiziy ibadəthana ⱨoylilirida silər bilən billə bolup təlim berəttim. U qaƣda tutmidinglar. Bu ixlarning yüz berixi muⱪəddəs yazmilarda aldin eytilƣanlarning əməlgə axuruluxi boldi, – dedi.
50 Bu qaƣda, xagirtlarning ⱨəmmisi uni taxlap ⱪeqip ketixti.
51 Ⱨəzriti Əysaning kəynidin pəⱪət uqisiƣa kəndir rəht yepinqaⱪliwalƣan bir yax əgixip mangƣanidi. Ular unimu tutuwaldi. 52 Lekin, u rəhtning iqidin suƣurulup qiⱪip, yalingaq peti ⱪeqip kətti.
Aliy məⱨkimidə sotlinix
53 Ular ⱨəzriti Əysani bax roⱨaniyning aldiƣa elip berixti. Pütün aliy roⱨaniylar, aⱪsaⱪallar wə Təwrat ustazlirimu u yərgə yiƣildi. 54 Petrus ⱨəzriti Əysaƣa taki bax roⱨaniyning ⱨoylisiƣiqə yiraⱪtin əgixip berip, ⱨoylida ⱪarawullar bilən billə issinip olturdi. 55 Aliy roⱨaniylar wə pütün aliy kengəxmə əzaliri ⱨəzriti Əysani ɵlüm jazasiƣa məⱨkum ⱪilix üqün ispat izdidi, əmma tapalmidi. 56 Birmunqə yalƣan guwaⱨqilar otturiƣa qiⱪⱪan bolsimu, ispatliri bir-birigə maslaxmaytti.
57 Ularning bəziliri ornidin turup, yalƣan guwaⱨliⱪ berip:
58 – Biz uning: “Insan ⱪoli bilən yasalƣan bu ibadəthanini buzup taxlap, insan ⱪoli bilən yasalmiƣan baxⱪa bir ibadəthanini üq kün iqidə yasap qiⱪimən” degənlikini angliduⱪ, – dedi. 59 Lekin, bu ⱨəⱪtiki guwaⱨliⱪlarmu bir-birigə maslaxmidi.
60 Andin, bax roⱨaniy ornidin turup, jama’ətning aldida ⱨəzriti Əysaƣa:
– Ⱪeni, jawab bərməmsən? Bularning sening üstüngdin bərgən guwaⱨliⱪliriƣa nemə dəysən? – dedi. 61 Lekin, ⱨəzriti Əysa xük turup, ⱨeqⱪandaⱪ jawab bərmidi. Bax roⱨaniy yənə uningdin:
– Mədⱨiyilinixkə layiⱪ bolƣan Hudaning Oƣli Ⱪutⱪuzƣuqi – Məsiⱨ sənmu? – dəp soridi.
62 – Ⱨə’ə, mən, – dedi ⱨəzriti Əysa, – silər Insan’oƣlining ⱪadir Hudaning ong yenida olturidiƣanliⱪini wə kɵktiki bulutlar iqidə kelidiƣanliⱪini kɵrisilər.
63 Bu sɵzni angliƣan bax roⱨaniy kiyimlirini yirtip† Bax roⱨaniy ⱨəzriti Əysani “kupurluⱪ ⱪildi” dəp ⱪarap, ɵzining buningƣa bolƣan qɵqüxi wə ƣəzipini ipadiləx üqün, kiyimlirini yirtⱪan. Ⱨəzriti Əysaning: “Məsiⱨ mən bolimən” deyixi uning Hudaƣa has ⱨoⱪuⱪ wə xɵⱨrət məndidur, degənlikidur. taxlap:
– Əmdi baxⱪa ⱨeqⱪandaⱪ guwaⱨqining ⱨajiti ⱪalmidi. 64 Silər uning kupurluⱪlirini anglidinglar. Əmdi buningƣa nemə dəysilər? – dedi.
Ular birdək uningƣa ɵlüm jazasi tegixlik dəp ⱨɵküm ⱪilixti. 65 Bəziliri uningƣa tükürüxkə baxlidi. Ular yənə uning kɵzlirini baƣlap, muxt etip: “Pəyƣəmbər bolsang, eytip baⱪⱪina, seni kim urdi?” deyixti. Ⱪarawullarmu uni arisiƣa eliwelip kaqatlidi.
Petrusning ⱨəzriti Əysadin tenixi
66 Petrus tɵwəndiki ⱨoylida turatti. Bax roⱨaniyning dedəkliridin biri kelip, 67 issinip olturƣan Petrusni kɵrüp, uningƣa tikilip ⱪarap:
– Sənmu Nasirəlik Əysa bilən bir idingƣu, – dedi.
68 Petrus buni inkar ⱪilip:
– Sening nemə dəwatⱪanliⱪingni bilmidim ⱨəm qüxənmidim, – dedi-də, taxⱪiriƣa, dərwazining aldiƣa qiⱪip turdi. Xu əsnada, horaz qillidi.
69 Uning taxⱪirida turƣanliⱪini kɵrgən ⱨeliⱪi dedək u yərdə turƣanlarƣa yənə:
– Bu uning adimiƣu, – dedi. 70 Petrus yənə inkar ⱪildi.
Bir’azdin keyin, u yərdə turƣanlar Petrusⱪa yənə:
– Xübⱨisizki, sən uning xagirtlirining biri. Tələppuzungdin seningmu Jəliliyilik ikənliking qiⱪip turmamdu?! – deyixti.
71 Petrus ⱪəsəm ⱪilip:
– Silər dəwatⱪan adəmni tonumaymən. Bolmisa, meni Huda ursun! – dedi.
72 Dəl xu qaƣda, horaz ikkinqi ⱪetim qillidi. Petrus ⱨəzriti Əysaning ɵzigə: “Horaz ikki ⱪetim qillaxtin burun, sən məndin üq ⱪetim tanisən” degən sɵzini esigə elip, kɵngli buzulup yiƣlap kətti.
*12 †63 15 Ⱨəzriti Əysaning Pilatusning aldida sotlinixi
1 Ətisi tang səⱨərdə, aliy roⱨaniylar, aⱪsaⱪallar, Təwrat ustazliri wə aliy kengəxmining pütün əzaliri məsliⱨətlixiwalƣandin keyin, ⱨəzriti Əysani baƣlap, waliy Pilatusⱪa tapxurup bərdi.
2 Pilatus uningdin:
– Sən Yəⱨudiylarning padixaⱨimu? – dəp soridi.
– Eytⱪiningizdək, – dəp jawab bərdi ⱨəzriti Əysa.
3 Aliy roⱨaniylar uning üstidin birmunqə ərz-xikayətlərni ⱪilixti. 4 Pilatus uningdin yənə:
– Ⱪara, ular üstüngdin xunqiwala xikayət ⱪiliwatidu. Sən ⱨeqⱪaysisiƣa jawab bərməmsən? – dəp soridi.
5 Lekin, ⱨəzriti Əysa yənila zuwan sürmidi. Pilatus buningƣa ⱨəyran ⱪaldi.
Ⱨəzriti Əysaning ɵlüm jazasiƣa ⱨɵküm ⱪilinixi
6 Ⱨər ⱪetimliⱪ Ɵtüp Ketix ⱨeytida, waliy həlⱪ iltimas ⱪilƣan bir məⱨbusni ⱪoyup berətti. 7 Əyni waⱪitta, zindanda topilangda adəm ɵltürgən topilangqilar bilən billə tutulƣan Barabbas isimlik bir kixi bar idi. 8 Həlⱪ waliy Pilatusning aldiƣa kelip, uningdin bir məⱨbusni burunⱪiƣa ohxax ⱪoyup berixni tələp ⱪildi.
9 Pilatus ularƣa:
– Silərgə Yəⱨudiylarning padixaⱨini ⱪoyup beriximni halamsilər? – dedi. 10 Pilatus aliy roⱨaniylarning ⱨəzriti Əysaƣa ⱨəsəthorluⱪ ⱪilip, uni ɵzigə tapxurup bərgənlikini bilətti. 11 Biraⱪ, aliy roⱨaniylar həlⱪⱪə: “Ⱨəzriti Əysaning orniƣa, Barabbasni ⱪoyup berixni tələp ⱪilinglar” dəp, ularni küxkürtti.
12 Pilatus ulardin yənə:
– Undaⱪ bolsa, silər Yəⱨudiylarning padixaⱨi, dəp atiƣan adəmni ⱪandaⱪ bir tərəp ⱪilay? – dəp soridi.
13 – Uni krestkə mihliting! – dəp quⱪan selixti ular.
14 – Nemixⱪa? U nemə jinayət ɵtküzüptu? – dedi Pilatus ularƣa.
Biraⱪ, ular tehimu ⱪattiⱪ warⱪirixip:
– Uni krestkə mihliting! – dəp turuwelixti. 15 Halayiⱪni hursən ⱪilmaⱪqi bolƣan Pilatus Barabbasni ularƣa qiⱪirip bərdi. Ⱨəzriti Əysani bolsa ⱪamqilatⱪandin keyin, krestkə mihlax üqün ləxkərlirigə tapxurdi.
Ləxkərlərning ⱨəzriti Əysani məshirə ⱪilixi
16 Ləxkərlər ⱨəzriti Əysani waliy ordisidiki bir səynaƣa elip kirdi. Andin, pütün ləxkərlər topini bu yərgə yiƣdi. 17 Ular uningƣa xaⱨanə sɵsün rənglik ton, bexiƣa tikən xahliridin ɵrüp yasalƣan taj kiydürdi. 18 Wə uningƣa: “Yaxisun Yəⱨudiylarning padixaⱨi!” dəp warⱪiraxti. 19 Andin, bexiƣa ⱪomux bilən ⱪayta-ⱪayta urup, uningƣa ⱪarap tükürüxti wə uning aldida tiz püküp, səjdə ⱪilixti.
20 Uni mana xundaⱪ mazaⱪ ⱪilƣandin keyin, sɵsün tonni saldurup, uqisiƣa ɵz kiyimlirini kiydürdi wə krestkə mihlax üqün elip mengixti.
21 Simun isimlik bir kixi yezidin kelip, u yərdin ɵtüp ketiwatatti. Iskəndər bilən Rufusning atisi bolƣan bu adəm Kirini xəⱨiridin idi. Ləxkərlər ⱨəzriti Əysa yüdüp mangƣan krestni bu adəmgə məjburiy kɵtürgüzdi. 22 Ular ⱨəzriti Əysani Golgota, yəni “Bax Sɵngək” degən yərgə elip bardi. 23 Uningƣa murməkki arilaxturulƣan xarab* Murməkki arilaxturulƣan xarabning aƣriⱪni pəsəytix roli toƣrisida ⱪədimki kitablarda hatirilər bar. bərdi, lekin ⱨəzriti Əysa uni iqmidi. 24 Ular ⱨəzriti Əysani krestkə mihlap asti wə ⱨərⱪaysisi ɵzigə qiⱪⱪanni elix üqün qək taxlixip, kiyimlirini bɵlüxüwaldi. 25 Ⱨəzriti Əysa krestkə mihlanƣan waⱪit ətigən sa’ət toⱪⱪuzlar idi. 26 Gunaⱨ tahtisiƣa “Yəⱨudiylarning padixaⱨi” dəp yezilƣanidi. 27 Ⱨəzriti Əysadin baxⱪa ikki ⱪaraⱪqimu krestkə mihlanƣan bolup, biri uning ong yenidiki, yənə biri sol yenidiki kresttə idi. { 28 Xundaⱪ ⱪilip, muⱪəddəs yazmilardiki: “U jinayətqilər bilən bir ⱪatarƣa ⱪoyulidu” degən sɵz ispatlandi.} 29 U yərdin ɵtkənlər baxlirini qayⱪixip, ⱨəzriti Əysani ⱨaⱪarətləp:
– Ⱪeni, sən ibadəthanini buzup taxlap, üq kündə ⱪaytidin yasap qiⱪidiƣan adəm idingƣu? 30 Əmdi kresttin qüxüp, ɵzüngni ⱪutⱪuzƣina! – deyixti.
31 Aliy roⱨaniylar wə Təwrat ustazlirimu uni xundaⱪ məshirə ⱪilip, ɵz’ara:
– Baxⱪilarni ⱪutⱪuzuptikən, ɵzini ⱪutⱪuzalmidi. 32 Isra’illarning padixaⱨi Ⱪutⱪuzƣuqi – Məsiⱨ əmdi kresttin qüxüp baⱪsunqu, biz xuni kɵrüp uningƣa etiⱪad ⱪilayli, – deyixti. Ⱨəzriti Əysa bilən billə krestkə mihlanƣanlarmu uni ⱨaⱪarətləxti.
Ⱨəzriti Əysaning ɵlümi
33 Qüx waⱪti sa’ət on ikkidə, pütün zeminni ⱪarangƣuluⱪ ⱪaplap, sa’ət üqkiqə dawam ⱪildi. 34 Sa’ət üqtə, ⱨəzriti Əysa yuⱪiri awaz bilən: “Eloy, eloy, ləma xəwaⱪtani!” yəni “Hudayim, Hudayim, meni nemixⱪa taxliwətting!” dəp warⱪiridi.
35 U yərdə turƣanlarning bəziliri buni hata anglap:
– Ⱪaranglar, bu adəm Ilyas pəyƣəmbərgə muraji’ət ⱪiliwatidu – deyixti. 36 Ularning iqidin birəylən yügürüp berip, bir parqə bulutni əkelip ərzan üzüm xarabiƣa qilap, uni ⱪomuxning uqiƣa baƣlap ⱨəzriti Əysaƣa iqküzməkqi boldi wə:
– Tohtap turunglar! Ⱪarap baⱪayli, Ilyas pəyƣəmbər kelip uni qüxürüwalamdikin? – dedi.
37 Ⱨəzriti Əysa ⱪattiⱪ warⱪiridi-də, tiniⱪi tohtap, jan üzdi.
38 Xu waⱪitta, mərkiziy ibadəthanidiki pərdə yuⱪiridin tɵwəngə ikki parqə bolup yirtildi.† Bu pərdə ibadəthanidiki əng muⱪəddəs jayni muⱪəddəs jaydin ayrip turidiƣan pərdə bolup, uning yirtilixi insanlarning Hudaning aldiƣa baridiƣan yolining ⱨəzriti Əysa təripidin eqilƣanliⱪini bildüridu. 39 Ⱨəzriti Əysaning udulida turƣan yüz bexi uning ⱪandaⱪ jan üzginini kɵrüp:
– Bu adəm ⱨəⱪiⱪətən Hudaning Oƣli ikən! – dedi.
40 U yərdə yənə wəⱪəni yiraⱪtin kɵrüp turƣan bəzi ayallarmu bar idi. Ularning arisida Məjdəllik Məryəm, kiqik Yaⱪup bilən Yosining anisi Məryəm wə Salomilar bar idi. 41 Ⱨəzriti Əysa Jəliliyidə turƣan waⱪitta, bu ayallar uningƣa əgixip, uning hizmitidə bolƣanidi. Uning bilən Yerusalemƣa billə kəlgən yənə birmunqə ayallarmu əⱨwalni kɵzitip turatti.
Ⱨəzriti Əysaning dəpnə ⱪilinixi
42-43 U ⱨarpa küni, yəni dəm elix künining aldinⱪi küni idi. Kəq kirip ⱪalƣanda, Yəⱨudiylarning aliy kengəxmisining ⱨɵrmətkə sazawər əzasi, Hudaning padixaⱨliⱪini intizarliⱪ bilən kütüwatⱪan Aramatiyaliⱪ Yüsüp yürəklik ⱨalda waliy Pilatusning aldiƣa qiⱪip, uningdin ⱨəzriti Əysaning jəsitini berixni tələp ⱪildi.‡ Ⱪa’idə boyiqə, ɵltürülgənlərning jəsiti dəm elix künidə kresttə ⱪalsa bolmaytti. 44 Pilatus ⱨəzriti Əysaning alliⱪaqan ɵlgənlikini anglap ⱨəyran boldi. U yüz bexini qaⱪirip, uningdin ⱨəzriti Əysaning ɵlginigə ⱪanqilik waⱪit bolƣanliⱪini soridi. 45 U yüz bexidin əⱨwalni uⱪⱪandin keyin, Yüsüpkə jəsətni elip ketixkə ruhsət ⱪildi. 46 Yüsüp kəndir rəht setiwelip, jəsətni kresttin qüxürüp kepənlidi wə ⱪiyada oyulƣan bir ⱪəbrigə dəpnə ⱪilip, aƣziƣa yoƣan bir ⱪoram taxni domilitip ⱪoydi. 47 Məjdəllik Məryəm bilən Yosining anisi Məryəm ⱨəzriti Əysaning ⱪoyulƣan yerini kɵrüwaldi.
*23 †38 ‡42-43 16 Ⱨəzriti Əysaning tirilixi
1 Dəm elix küni ɵtkəndin keyin, Məjdəllik Məryəm, Yaⱪupning anisi Məryəm wə Salomilar berip ⱨəzriti Əysaning jəsitigə sürüx üqün hux puraⱪliⱪ buyumlarni setiwaldi. 2 Ⱨəptining birinqi küni* Xənbə küni Yəⱨudiylarning dəm elix küni bolup, yəkxənbə “ⱨəptining birinqi küni” idi. ular tang səⱨərdə ornidin turup, kün qiⱪix bilən təng ⱪəbrigə berixti. 3 Ular ɵz’ara: “Ⱪəbrining aƣzidiki taxni kim domilitixip berər?” deyixti. 4 U tax naⱨayiti qong idi. Biraⱪ, ular baxlirini kɵtürüp ⱪariƣinida, taxning bir yanƣa domilitiwetilgənlikini kɵrdi. 5 Ular ⱪəbrigə kirip ong tərəptə aⱪ ton kiygən yax bir adəmning olturƣanliⱪini kɵrgəndə, alaⱪzadə boluxti.
6 U pərixtə ularƣa:
– Alaⱪzadə bolmanglar, silər krestkə mihlanƣan Nasirəlik ⱨəzriti Əysani izdəwatisilər. U tirildi, bu yərdə əməs. Mana, u burun ⱪoyulƣan jay. 7 Silər berip uning xagirtliriƣa, bolupmu Petrusⱪa: “Ⱨəzriti Əysa Jəliliyigə silərdin awwal baridikən, silərgə eytⱪinidək, uni xu yərdə kɵridikənsilər” dənglar, – dedi.
8 Ularni titrək basti ⱨəm alaⱪzadə boluxup ⱪəbridin qiⱪip ⱪaqti. Ⱪorⱪup kətkəqkə, bu ixni ⱨeqkimgə eytmidi.
Ⱨəzriti Əysaning Məjdəllik Məryəmgə kɵrünüxi
9 Ⱨəzriti Əysa ⱨəptining birinqi küni tang səⱨərdə tirilgəndin keyin, awwal Məjdəllik Məryəmgə kɵründi. U bu ayalning tenidin yəttə jinni ⱨəydiwətkənidi. 10 Məryəm berip burun ⱨəzriti Əysa bilən billə bolƣan, ⱨazir matəm tutup kɵz yexi ⱪilixiwatⱪan xagirtlarƣa həwər ⱪildi. 11 Ular ⱨəzriti Əysaning tirilgənliki wə Məryəmning uni kɵrgənlikini angliƣanda, ixənmidi.
Ⱨəzriti Əysaning ikki xagirtiƣa kɵrünüxi
12 Bu wəⱪədin keyin, ⱨəzriti Əysa yeziƣa ketiwatⱪan ikki xagirtiƣa baxⱪa bir ⱪiyapəttə kɵründi. 13 Xuning bilən, xagirtlar kəynigə ⱪaytip, baxⱪilarƣa bu ixni həwər ⱪildi, lekin ular buningƣimu ixənmidi.
Ⱨəzriti Əysaning on bir xagirtiƣa kɵrünüxi
14 Uningdin keyin, ⱨəzriti Əysa bir dastihanda olturup ƣizaliniwatⱪan on bir xagirtiƣa kɵrünüp, ularning etiⱪadsizliⱪi wə tərsaliⱪini əyiblidi. Qünki, ular ⱨəzriti Əysani tirilgəndin keyin kɵrgənlərning sɵzigə ixənmigənidi.
15 Ⱨəzriti Əysa ularƣa mundaⱪ dedi:
– Dunyaning ⱨərⱪaysi jayliriƣa berip, pütün insanlarƣa hux həwərni jakarlanglar. 16 Etiⱪad ⱪilip, qɵmüldürüxni ⱪobul ⱪilƣanlar ⱪutⱪuzulidu. Etiⱪad ⱪilmiƣanlar bolsa dozahⱪa məⱨkum ⱪilinidu.
17 Etiⱪad ⱪilƣanlarƣa mundaⱪ mɵjizilərni kɵrsitix Ⱪabiliyiti ⱨəmraⱨ bolidu: ular mening namim bilən jinlarni ⱨəydiwetələydu, naməlum tillarda sɵzlixələydu, 18 yilanlarni ⱪollirida tutsimu, ⱨeqnemə bolmaydu, zəⱨərlik nərsini iqsimu, ⱨeqⱪandaⱪ təsir ⱪilmaydu. Bimarlarƣa ⱪollirini təgküzüp ⱪoysa, kesəlliri saⱪiyip ketidu.
Ⱨəzriti Əysaning asmanƣa kɵtürülüxi
19 Rəbbimiz Əysa ularƣa bu sɵzlərni ⱪilƣandin keyin, asmanƣa kɵtürüldi wə Hudaning ong yenida olturdi. 20 Xagirtlar tərəp-tərəpkə berip hux həwərni jakarlap yürdi. Rəbbimiz ular bilən billə bolup, ɵz sɵzini ular kɵrsətkən mɵjizilər bilən ispatlidi.† 9-ayəttin taki 20-ayətkiqə bolƣan ayətlərni bəzi Grekqə nushilardin tapⱪili bolmaydu.
|
||||||||||||||||||
