|
«Pend-nesihetler» 1 Pənd-nəsiⱨətlərning ⱪimmiti
1 Dawut padixaⱨning oƣli, Isra’iliyə padixaⱨi Sulaymanning pənd-nəsiⱨətliri:
2 bu pənd-nəsiⱨətlər danaliⱪ wə təlim-tərbiyigə igə ⱪilar seni,
yexər ibrətlik sɵzlərning qongⱪur mənisini;
3 tərbiyilər seni aⱪilanilik bilən yaxaxⱪa,
ⱨəⱪⱪaniy, adil wə durus boluxⱪa;
4 qeqən ⱪilar gol adəmlərni,
bilimlik wə pəm-parasətlik ⱪilar yaxlarni.
5 Anglap bularni danalar tehimu dana bolsun,
zerəklər aⱪilanə məsliⱨətkə erixsun.
6 Qüxəngili bolar bu pənd-nəsiⱨətlərdin əⱪliyə sɵzlərni,
təmsillərni, aⱪillarning ⱨekmətliri wə tepixmaⱪlirini.
7 Pərwərdigardin əyminix əⱪil-idrakning baxlinixidur.
Əhməⱪlər danaliⱪ wə təlim-tərbiyini kəmsitidu.
Yaxlarƣa nəsiⱨət
8 Əy oƣlum, tərbiyisigə ⱪulaⱪ sal atangning,
təlimigə bipərwaliⱪ ⱪilma anangning.
9 Ularning təlim-tərbiyisi bexingƣa taⱪalƣan tajdur,
boynungƣa esilƣan altun zənjirdur.
10 Əy oƣlum, əgər seni gunaⱨkarlar azdursa,
əgəxmigin ularƣa.
11 Əgər ular:“Kəl, bizgə ⱪoxul, tuzaⱪ ⱪurayli jan elixⱪa,
birər bigunaⱨni səwəbsizla paylap turayli tutuxⱪa.
12 Ɵlüklər makanidək tirik yutayli biz gunaⱨsizlarni,
gɵrgə qüxüp kətkəndək yoⱪitayli u saƣlam adəmlərni.
13 Tartip alayli xu qaƣ hilmuhil ⱪimmətlik mal-dunyani,
alƣan olja bilən toldurayli ɵylirimizni.
14 Bizgə xerik bol, tapⱪinimiz ortaⱪ bolsun” desimu,
15 əy oƣlum, yoliƣa kirmə ularning, basma bir ⱪədəmmu.
16 Qünki etixidu ular ɵzlirini yamanliⱪⱪa,
aldirixidu ⱨəm ⱪan tɵküxkə.
17 Ⱪux tuyup ⱪalƣanda tor yeyix biⱨudə awariqiliktur,
18 lekin xu yamanlar dəl ɵz ɵzigə əjəllik tuzaⱪ ⱪoyidu,
ɵz jeniƣa zamin bolidiƣan ora kolaydu.
19 Ⱨaram mal-dunyaƣa ⱨeris adəmlərning aⱪiwiti xuki,
alidu bu ⱨaram mal-dunya ularning jenini.
Danaliⱪning agaⱨlanduruxi
20 Danaliⱪ qaⱪirmaⱪta koqilarda, awazi yangrimaⱪta bazarlarda,
21 ündiməktə awat jaylarda,
wəz eytmaⱪta xəⱨər dərwazilirining aldida:
22 – Əy nadanlar, ⱪaqanƣiqə nadanliⱪta yürisilər?
Əy mazaⱪqilar, ⱪaqanƣiqə mazaⱪ ⱪilixtin ⱨuzur alisilər?
Əy əⱪilsizlər, ⱪaqanƣiqə bilimdin nəprətlinisilər?
23 Tənbiⱨlirimgə ⱪulaⱪ salƣan bolsanglar,
silərgə tɵküp berəttim ⱪəlbimdikini,
silər bilən ortaⱪlixattim oy-pikirlirimni.
24 Lekin meni rət ⱪildinglar qaⱪirƣinimda,
ⱨeqⱪaysinglar ilik almidinglar ⱪolumni uzatⱪinimda.
25 Pərwa ⱪilmidinglar nəsiⱨətlirimning ⱨeqⱪaysisiƣa,
halimidinglar ⱪulaⱪ selixni tənbiⱨlirimgə.
26 Xunga külimən balayi’apətkə yoluⱪⱪininglarda,
silərni məshirə ⱪilimən wəⱨimigə qüxkininglarda,
27 borandək kəlgən wəⱨimidə ⱪalƣininglarda,
balayi’apət ⱪuyundək yetip kəlginidə,
azab wə ⱪayƣu silərni muptila ⱪilƣinida.
28 Qaⱪirisilər yalwurup xu qaƣ meni,
lekin bərməsmən silərgə jawab.
Ⱨərⱪanqə izdisənglarmu tapalmaysilər meni.
29 Qünki nəprətləndinglar silər bilimdin,
tallimidinglar əyminixni Hudadin.
30 Ⱪobul ⱪilmidinglar mening nəsiⱨətlirimni,
mənsitmidinglar barliⱪ tənbiⱨlirimni.
31 Xunga silər ɵz bexinglarni yəysilər,
ɵzünglar koliƣan oriƣa ɵzünglar qüxisilər.
32 Bərⱨəⱪ, ɵz jeniƣa zamin bolidu nadanlar meni rət ⱪilƣanliⱪtin,
ɵzlirini ⱨalak ⱪilidu ⱨamaⱪətlər biƣəmlikidin.
33 Biraⱪ, manga ⱪulaⱪ salƣanlar aman-esən yaxaydu,
yamanliⱪning wəⱨimisidin haliy, hatirjəm bolidu.
2 Danaliⱪning ata ⱪilidiƣanliri
1 Əy oƣlum, əgər ⱪobul ⱪilsang sɵzlirimni,
ⱪəlbingdə saⱪlisang buyruⱪlirimni,
2 ⱪulaⱪ salsang danaliⱪⱪa,
kɵngül ⱪoysang əⱪil-idrakⱪa,
3 hitab ⱪilsang parasətkə təxna bolup,
qaⱪirisang əⱪil-idrakni təlmürüp,
4 ⱪazsang danaliⱪni altun-kümüx ⱪazƣandək,
izdisəng uni yoxurun həzinə izdigəndək,
5 xu qaƣda Pərwərdigardin əyminixni bilisən,
Hudani ⱨəⱪiⱪətən tonuyalaysən.
6 Qünki Pərwərdigar danaliⱪ ata ⱪilƣuqidur.
Bilim bilən əⱪil-idrak uning sɵzidin kelur.
7 U saⱪlap ⱪoyƣandur yahxiliⱪlarni duruslarƣa,
ɵzi ⱪalⱪandur diyanət yolida mangƣanlarƣa.
8 Yolini ⱪoƣdaydu u adilliⱪni yaⱪliƣuqilarning,
saⱪlaydu u yolini sadiⱪ bəndilirining.
9 Xu qaƣ ⱨəⱪⱪaniyliⱪ, adilliⱪ wə durusluⱪni tonuysən,
bu yahxi yollarni qüxinisən.
10 Qünki orun alidu danaliⱪ ⱪəlbingdin,
kɵnglüng yayraydu bilimdin.
11 Ⱪoƣdaydu seni pəm-parasiting,
muⱨapizət ⱪilidu ⱨəm əⱪil-idriking,
12 xunda danaliⱪ ⱪutulduridu seni yaman yoldin,
tilining astida tili barlardin,
13 undaⱪlar toƣra yolni taxlap, zulməttə yaxar,
14 yamanliⱪ ⱪilixtin huxallinar,
rəzillikning nijisliⱪidin xadlinar,
15 əgri yolda mengip sahtipəzlik ⱪilar.
16 Danaliⱪ saⱪlar seni zinahor ayaldin,
xerin-xekər sɵzlük, buzuⱪ hotundin.
17 Bundaⱪ hotun taxlar yaxliⱪida təgkən jorisini,
untup ⱪalar u Huda aldida ⱪilƣan əⱨdisini.
18 Ɵlümgə apiridiƣan yoldur uning ɵyi,
ərwaⱨlar makaniƣa baxlar uning yoli.
19 Uning yeniƣa barƣanlarning birimu ⱪaytalmas,
ⱨayatliⱪ yoliƣa ⱨəm yetəlməs.
20 Sən mang yahxilarning izidin,
qiⱪma ⱨəⱪⱪaniylarning yolidin.
21 Qünki yerimizdə makanlixar duruslar,
ⱪelip ⱪalar diyanətliklər.
22 Lekin u yərdin tarmar ⱪilinar yamanliⱪ ⱪilƣuqilar.
Yulup taxlinar wapasizlar.
3 Yaxlarƣa yol-yoruⱪ
1 Əy oƣlum, untuma təlimimni,
qing saⱪla ⱪəlbingdə buyruⱪlirimni.
2 Ɵmür ⱪoxar ular ɵmrünggə,
aman-esənlik elip kelər ⱨayatingƣa.
3 Meⱨribanliⱪ wə sadaⱪətni taxlima,
ularni marjandək esiwal boynungƣa,
pütüwal ⱪəlbingning qongⱪur ⱪetiƣa.
4 Tapisən ⱨimmət wə izzət xu qaƣda,
Hudaning ⱨəm adəmlərning nəziridə.
5 Ixənməy ɵz əⱪlinggə,
ixən pütün ⱪəlbing bilən Pərwərdigarƣa,
6 yad ət Pərwərdigarni ⱨər ixta,
oquⱪ ⱪilar yolungni u xunda.
7 Ɵzüngni əⱪilliⱪ dəp sanima,
Pərwərdigardin əyminip, yamanliⱪⱪa yolima.
8 Xundaⱪ ⱪilsang, saƣlam bolar tening,
yilikkə tolar sɵngəkliring.
9 Uluƣla Pərwərdigarni, atap mal-dunyayingni,
ⱨədiyə ⱪilip uningƣa ⱨosulungning bax burnini.
10 Xunda tolup taxar ambarliring axliⱪⱪa,
xarab idixliring yengi xarabⱪa.
11 Əy oƣlum, bax tartma Pərwərdigarning tərbiyisidin,
bizar bolma uning tənbiⱨidin.
12 Qünki ata tərbiyiligəndək ətiwarliⱪ oƣlini,
Pərwərdigarmu tərbiyilər sɵygənlirini.
13 Danaliⱪⱪa erixkənlər, əⱪil-idrak tapⱪanlar bəhtliktur!
14 Danaliⱪ kəltürgən payda kümüxningkidinmu artuⱪtur,
altundin alƣan mənpə’əttinmu əwzəldur.
15 U lə’əl-yaⱪutlardin ⱪimmətliktur,
ⱨərⱪandaⱪ arzuluⱪ nərsəng uningƣa təng keləlməstur.
16 Bardur uzun ɵmür danaliⱪning ong ⱪolida,
bayliⱪ wə xɵⱨrət uning sol ⱪolida.
17 Beƣixlar danaliⱪ yoli xad-huramliⱪ sanga,
yetəklər u seni amanliⱪⱪa.
18 Danaliⱪni tutup turƣuqilar üqün u ⱨayatliⱪ dərihidur,
danaliⱪni məⱨkəm tutⱪanlarning ⱨəmmisi bəhtliktur.
19 Pərwərdigar danaliⱪi bilən yaratti zeminni,
əⱪli bilən bərpa ⱪildi asmanni.
20 Pərwərdigarning danaliⱪi bilən qongⱪur ⱪaynamlar etildi,
bulutlar xəbnəm pürkidi.
21 Əy oƣlum, qing tut danaliⱪ wə pəm-parasətni,
kɵz aldingdin ⱨərgiz yoⱪatma ularni.
22 Ular ⱨayat bəhx etər jeningƣa,
bezək bolup esilar boynungƣa.
23 Xu qaƣ yolungda yürisən tinq-aman,
putlixip kətməysən ⱨeqⱪaqan.
24 Yatⱪanda ⱨeqnemidin ⱪorⱪmaysən,
yetipla tatliⱪ uhlaysən.
25 Ⱪorⱪma tuyuⱪsiz kəlgən həwptin,
rəzillərning bexiƣa kəlgən wəyranqiliⱪtin.
26 Qünki tayanqingdur Pərwərdigar,
u putliringni tuzaⱪlarƣa qüxüxtin saⱪlar.
27 Əgər kəlsə yahxiliⱪ ⱪilix ⱪolungdin,
yardimingni ayima ⱨajətmənlərdin.
28 Ⱪoxnangƣa eⱨtiyajliⱪ nərsə səndə bar bolsa,
“Ətə kəl, xu qaƣda berəy” dəp uni ⱪayturma.
29 Ⱪoxnangƣa ziyankəxlik ⱪilix niyitidə bolma,
qünki u sanga ixinip hatirjəm yaxidi yeningda.
30 Birərsi sanga yamanliⱪ ⱪilmiƣan bolsa,
uning bilən səwəbsiz majiralaxma.
31 Zorawanƣa ⱨəsət ⱪilma,
uning yolliridin ⱨeqⱪaysisini tallima.
32 Qünki əgri adəmlər yirginqliktur Pərwərdigarƣa,
duruslarƣa u yeⱪin turar əmma.
33 Pərwərdigarning ləniti tegər rəzillərning ɵyigə,
u bəht ata ⱪilar ⱨəⱪⱪaniylarning a’ilisigə.
34 U məshiriqilərni məshirə ⱪilar,
kiqik pe’illarƣa xəpⱪət yaƣdurar.
35 Danalar xan-xərəpkə muyəssər bolar,
nadanlar bolsa xərməndiliktə ⱪalar.
<
4 Danaliⱪning əwzəlliki
1 Əy oƣullirim, atanglarning tərbiyisigə ⱪulaⱪ selinglar.
Əⱪil-idrak tepix üqün kɵngül ⱪoyup anglanglar.
2 Qünki silərgə ɵgitimən ilim-ⱨekmətni,
tərk ətmənglar mening təlimlirimni.
3 Kiqikimdə alƣanmən atamning tərbiyisini,
idim mən anamning yalƣuz ətiwarliⱪi,
4 atam manga mundaⱪ ɵgətkənidi:
– Yürikingdə saⱪliƣin sɵzlirimni,
əməl ⱪilƣin buyruⱪlirimƣa,
yaxaysən bəhtlik xunda.
5 Əⱪil tap, erix danaliⱪⱪa,
untuma eytⱪanlrimni, sɵzümdin qiⱪma.
6 Danaliⱪtin waz kəqmə, u seni ⱪoƣdar,
uni sɵygin, u seni muⱨapizət ⱪilar.
7 Danaliⱪⱪa erixixtur danaliⱪning baxlinixi,
əⱪil tap, berip bolsimu pütün bayliⱪingni.
8 Danaliⱪni ətiwarliƣin, u seni üstün ⱪilar.
Uni ⱪuqaⱪla u seni xɵⱨrətkə erixtürər.
9 Danaliⱪ taⱪar kɵrkəm taj bexingƣa,
in’am ⱪilar xərəp tajinimu sanga.
10 Sɵzlirimni angla, ⱪobul ⱪil, əy oƣlum,
xunda uzun bolar ɵmrüng.
11 Mən sanga kɵrsəttim danaliⱪning yolini,
yetəklidim toƣra yolda mengixni.
12 Tosalƣuƣa uqrimaysən mangƣiningda,
putlixip kətməysən yügürginingdə.
13 Alƣan tərbiyini qing tut, ayrilma, obdan saⱪla uni,
u sening ⱨayatingdur qünki.
14 Kirmə rəzillərning yoliƣa,
yürmə yamanlarning izida.
15 Ɵzüngni ⱪaqur, ɵtmə ⱨəm ularning yolidin,
burulup ɵtüp kətkin ularƣa yolimastin,
16 qünki uhliyalmas ular yamanliⱪ ⱪilmiƣiqə,
uyⱪusi kəlməs birərsini yiⱪitmiƣiqə.
17 Ular yər rəzillikning nenini.
Iqər zorawanliⱪning xarabini.
18 Tang nuriƣa ohxar ⱨəⱪⱪaniylarning yoli,
ⱪuyax toluⱪ kɵtürülgiqə nurlinar yoruƣanseri.
19 Ⱪarangƣu zulmətkə ohxar rəzillərning yoli,
bilməs ular ɵzlirining nemigə putlixip ketixini.
20 Əy oƣlum, sɵzlirimni kɵngül ⱪoyup angla.
Obdan ⱪulaⱪ sal eytⱪanlirimƣa,
21 ularni kɵz aldingdin yoⱪatma,
ⱪəlbingning qongⱪur ⱪetida saⱪla.
22 Qünki qüxəngənlər üqün bu sɵzlər ⱨayatliⱪtur,
ularning tən saƣlamliⱪidur.
23 Pak tut bar küqüng bilən ⱪəlbingni,
u ⱨayat buliⱪidur qünki.
24 Bir eƣizmu əgri gəp ⱪilma.
Tilingni ⱨiyligərliktin saⱪla.
25 Aldingƣa tikkin kɵzliringni,
toƣra taxla ⱨəm nəziringni.
26 Ⱨərbir ⱪədimingni al toƣra,
ong bolidu mangƣan yolliring xunda.
27 Ong, solƣa qətliməy, alƣa basⱪin,
yiraⱪ tut putliringni yamanliⱪtin.
5 Zina ⱪilmasliⱪⱪa agaⱨlandurux
1 Əy oƣlum, ⱨekmətlik sɵzlirimgə kɵngül ⱪoyƣin,
aⱪilanə məsliⱨətlirimgə ⱪulaⱪ salƣin.
2 Xunda ayrilmas əⱪil-idrak səndin,
durus sɵzlər tɵkülər ləwliringdin.
3 Ⱨəsəl tamar buzuⱪ hotunning ləwliridin,
siliⱪtur uning sɵzliri zəytun yeƣidin.
4 Lekin u elip kəlgən aⱪiwət aqqiⱪtur kəkridək,
azab-oⱪubətliktur hənjər bilən tilƣandək.
5 Ɵlümgə baxlar uning tutⱪan yoli.
Ɵlüklər makaniƣa elip barar basⱪan ⱪədəmliri.
6 U ⱨayatliⱪ yolini oylapmu ⱪoymas,
əgri yollarda tenəp yürgənlikini ɵzi bilməs.
7 Əy oƣullar, sɵzlirimni kɵngül ⱪoyup anglanglar.
Degənlirimdin qiⱪmanglar.
8 Bundaⱪ hotundin neri ⱪaq!
Uning bosuƣisiƣa yeⱪin yolima!
9 Bolmisa, ɵz izzitingni yoⱪitisən,
rəⱨimsizgə ⱪərzdar bolisən.* Bu yərdə uning zinahorluⱪ ⱪilƣanliⱪi bayⱪalƣandin keyin ayalning eri yaki a’ilisidikilərgə ⱪərzdar bolidiƣanliⱪi mənisidə boluxi mumkin.
10 Bayliⱪingdin yatlar bəⱨrimən bolar,
meⱨnət ⱪilip tapⱪanliring ɵzgining ɵyidə ⱪalar.
11 Nalə-pəryad qekisən ɵmrüngning ahirida,
ⱨeq madar ⱪalmiƣanda tən wə wujudungda.
12 Xu qaƣ dəysənki:
– Nemixⱪimu tərbiyini ɵq kɵrgəndimən?
Kɵnglümdə tənbiⱨlərni mənsitmigəndimən?
13 Ustazlirimning sɵzini anglimiƣandimən?
Manga tərbiyə bərgənlərgə ⱪulaⱪ salmiƣandimən?
14 Tas ⱪaldim mana xərməndə boluxⱪa,
yiƣilƣan jama’ət aldida.
15 Iqkin ɵz kɵlqikingning suyidin,
ɵz ⱪuduⱪungdiki süzük sudin.
16 Taxsunmu bulaⱪliring taxⱪiriƣa, ɵstəngliring koqilarƣa?
17 Ular mənsup bolsun sangila,
ularni ɵzgilər bilən ortaⱪlaxma.
18 Ⱪuduⱪung bərikətlik bolsun,
yaxliⱪingda alƣan ayalingdin ⱨuzur alƣin.
19 U keyiktək sɵyümlük, maraldək qirayliⱪtur,
uning kɵksi seni ⱪana’ətləndürsun,
muⱨəbbitigə da’im xəyda bolƣin.
20 Oƣlum, nemixⱪa xəyda bolisən buzuⱪ hotunƣa?
Nemixⱪa atisən ɵzüngni zinahor hotunning ⱪoyniƣa?
21 Pərwərdigarning kɵz aldididur insanning ⱪilƣanliri,
kɵzitip turidu u uning barliⱪ yollirini.
22 Qüxüridu yamanning ⱪilmixliri ɵzini tuzaⱪⱪa.
Ilinidu u ɵz gunaⱨi bilən sirtmaⱪⱪa.
23 U ɵzini tutalmasliⱪidin ɵz jeniƣa zamin bolidu.
Qekidin axⱪan əhməⱪliⱪi tüpəyli yoldin azidu.
*9 6 Nadanliⱪtin ⱨəzər əyləxkə dəwət
1 Əy oƣlum, kepil bolƣan bolsang dostungƣa,
yaki ⱪol bərgən bolsang kapalət üqün birawƣa,
2 tutulup aƣzingdin qiⱪⱪan sɵzüng bilən,
baƣlinip ⱪalƣan bolisən ɵz wədəng bilən,
3 ⱪutuldurux üqün ɵzüngni buningdin,
bundaⱪ ⱪil, u kixining yeniƣa dərⱨal barƣin,
uningdin ɵtünüp sora tɵwənqilik bilən,
qünki uning ilkidisən bərgən wədəng bilən.
4 Ⱪutulmiƣiqə uhlap yatma, kirpik ⱪaⱪma,
5 azad ⱪil ɵzüngni owqi ⱪolidin ⱪaqⱪan keyiktək,
owqining toridin ⱪutulƣan ⱪuxtək.
6 Əy ⱨurun, al qümülilərdin ülgə,
əⱪil tap ⱪarap ularning ⱨərikitigə.
7 Yoⱪtur baxliⱪ, nazarətqi, ⱨɵkümdar ularda.
8 Lekin təyyarlar ular ⱪixning ozuⱪini yazda,
axliⱪ toplar ⱨosul yiƣix waⱪtida.
9 Əy ⱨurun, sən ⱪaqanƣiqə uhlaysən?
Ⱪaqan ornungdin turisən?
10 Dəysənki:
bir’az kɵzümni yumuwalay, birdəm uhliwalay,
yənə birdəm put-ⱪolumni almap yetiwalay.
11 Yetiwərsəng yeningƣa kelər ⱪaraⱪqidək namratliⱪ,
ⱪoralliⱪ bulangqidək ⱨəm moⱨtajliⱪ.
12 Ɵktəmlər bilən yamanlar yalƣan-yawidaⱪ sɵzləp yüridu.
13 Kɵz ⱪisip, put-ⱪoli bilən xərət ⱪilidu,
14 ⱪara niyiti bilən yamanliⱪ pilanlaydu,
ⱨəmixə jedəl-majira teridu.
15 Xunga, kelidu tuyuⱪsiz bala-ⱪaza ularƣa,
birdinla bitqit bolup ⱪalar ⱪutⱪuzulƣusiz ⱨalƣa.
16 Pərwərdigarning yirginidiƣan ixi altə,
yaⱪ, nəprətlinidiƣan ixi yəttə.
17 Ular bolsimu təkəbbur ⱪaraydiƣan kɵz,
yalƣan-yawidaⱪ sɵzləydiƣan til,
bigunaⱨlarning jenini alidiƣan ⱪol,
18 suyiⱪəst oylaydiƣan kɵngül,
yamanliⱪⱪa yügüridiƣan put,
19 aƣzidin yalƣanqiliⱪ tɵkülidiƣan sahta guwaⱨqi,
ⱨəm ⱪerindaxlar ara majira qiⱪarƣuqi.
20 Əy oƣlum, əməl ⱪil buyruⱪiƣa atangning,
qiⱪma təlimidin anangning.
21 Ornitip ularning sɵzini ⱪəlbinggə,
esiwal marjan ⱪilip boynungƣa.
22 Nəgila barsang, yol baxlar u sanga,
ⱪoƣdar seni uhliƣiningda,
məsliⱨət berər sanga oyƣanƣiningda.
23 Qünki buyruⱪ bolsa qiraƣdur,
təlim bolsa nurdur,
tərbiyining ɵzi ⱨayat yolidur.
24 Ular saⱪlar seni buzuⱪ hotundin,
zinahor hotunning xerin sɵzliridin.
25 Berilip kətmə uning güzəllikigə,
əsir bolup kətmə ⱪax-kɵz oynitixiƣa.
26 Nan ⱨəⱪⱪi yetər paⱨixə ayalƣa,
ɵzgining hotuni əziz jeningni alar ⱪariƣa.
27 Kiyimi kɵyməmdu etikigə qoƣ salƣuqining?
28 Puti kɵyməmdu qoƣ üstidə mangƣuqining?
29 Ohxaxtur ɵzgining hotuni bilən zina ⱪilƣuqining aⱪiwiti,
ⱪutulalmas jazadin uning bilən bir orunda yatsa kimki.
30 Kixilər kəmsitməydu aqliⱪtin oƣriliⱪ ⱪilƣan oƣrini,
31 lekin tutulup ⱪalsa, tɵləydu u birgə yəttə ⱨəssə tɵləmni,
tapxuridu ɵy iqidiki barliⱪ bisatini.
32 Əmma ɵzgining ayali bilən zina ⱪilƣuqi,
yoⱪtur əⱪli, ⱨalak ⱪilidu ɵz ɵzini.
33 U qoⱪum xərməndə bolup, tayaⱪ yəydu,
yuyup qiⱪarƣusiz rəswaqiliⱪⱪa ⱪalidu.
34 Qünki ayalning eri ƣəzəpkə kelər kündəxlik otida,
ⱨərgiz rəⱨim ⱪilmas u intiⱪam alƣanda.
35 Ⱨərⱪandaⱪ tɵləmgə u ⱪarapmu ⱪoymas,
bərsəngmu ⱪanqilik sowƣat, u razi bolmas.
7 Buzuⱪ hotun
1 Əy oƣlum, əməl ⱪil sɵzlirimgə,
buyruⱪlirimni ⱪədirlə.
2 Əməl ⱪil ularƣa, bəhtlik yaxaysən xunda.
Təlimlirimni kɵz ⱪariquⱪungdək asra.
3 Ularni tengip barmaⱪliringƣa,
pütüwal ⱪəlbingning qongⱪur ⱪetiƣa.
4 Aqa-singil dəp tonuƣin danaliⱪni,
uruⱪ-tuƣⱪan dəp atiƣin parasətni.
5 Xunda saⱪlar ular seni zinahor ayaldin,
tili xerin, buzuⱪ hotundin.
6 Ɵyümning derizə pənjirisidin taxⱪiriƣa ⱪariƣinimda bir ⱪetim,
7 sadda yaxlar ara bir əⱪilsiz yigitni kɵrüp ⱪaldim.
8 U koqa yaⱪilap mengiwərdi.
Bir hotunning doⱪmuxtiki ɵyi tərəpkə mengip ⱪaldi.
9 Bu, kün petip, keqə ⱪarangƣusi qüxüxkə baxliƣan waⱪit idi.
10 Mana, bir hotun yigitning aldiƣa qiⱪip, uning bilən kɵrüxti.
U paⱨixidək yasiniwalƣan bolup, niyiti buzuⱪ idi.
11 Bixəm wə baxbaxtaⱪ bolup, u ɵyidə olturmaytti.
12 Ərlərni eziⱪturuxⱪa saⱪlaytti ⱨərbir doⱪmuxta,
bəzidə koqilarda, bəzidə bazarlarda.
13 U ⱨeliⱪi yigitkə esilip, sɵyüp, ⱪelinliⱪ bilən eytti:
14 – Ɵyümdə bar “amanliⱪ ⱪurbanliⱪi”ning gɵxi,
bügün ⱪildim Hudaƣa wədə ⱪilƣan bu ⱪurbanliⱪni.
15 Xunga, siz bilən kɵrüxüx üqün qiⱪⱪanidim,
əmdi sizni izdəp tepiwaldim.
16 Kariwitimni Misirning rənglik yapⱪuqliri bilən yaptim.
17 Orun-kɵrpilirimgə murməkki, mu’əttər wə darqinlar qaqtim.
18 Keling, tang atⱪuqə ⱪenip oynixayli,
bir-birimizning ⱪoynida ləzzətlinəyli.
19 Qünki erim ɵydə yoⱪ, qiⱪip kətti yiraⱪ səpərgə,
20 elip bir ⱨəmyan kümüx tənggə, ɵygə ⱪaytmaydu ay tolƣuqə.
21 Bənd ⱪildi ayal uni ɵzigə xerin sɵzliri bilən,
eziⱪturdi uni yaƣlima gəp bilən.
22 Yax yigit u ayalƣa oylimayla əgəxti,
ⱪuxhaniƣa elip mangƣan ɵküz kəbi,
ⱪapⱪanƣa qüxüx aldidiki buƣa kəbi,
23 ⱪiltaⱪⱪa ɵzini etiwatⱪan ⱪux kəbi,
oⱪ texip ɵtmigüqə uning jigirini,
bilməs u Zinaning ⱨayatiƣa zamin ikənlikini.
24 Əy oƣullirim, əmdi ⱪulaⱪ selinglar sɵzlirimgə,
etibar beringlar degənlirimgə.
25 Bundaⱪ hotun yoliƣa mayil bolmisun kɵnglünglar,
uning yoliƣa kirip adixip kətmənglar.
26 Bundaⱪ ayal nabut ⱪilƣan nurƣun kixilərni,
ⱨayatidin ayriƣan sansiz ərlərni.
27 Elip barar uning ɵyi gɵrgə,
ɵlüklər makanidiki qongⱪur yərgə.
8 Danaliⱪning ɵzini təriplixi
1 Danaliⱪ qaⱪirmidimu?
Əⱪil-idrakning awazi yangrimidimu?
2 Turup u yol boyidiki egiz jaylarda,
tɵt koqilarda,
3 jakarlimaⱪta xəⱨər dərwazilirining yenida,
xəⱨərgə kirix eƣizlirida:
4 əy insanlar, silərni qaⱪiriwatimən,
adəm baliliriƣa hitab ⱪiliwatimən.
5 Əy gol adəmlər, ɵgininglar zerəklikni,
əy nadanlar, ɵgininglar əⱪlinglarni ixlitixni.
6 Ⱪulaⱪ selinglar, eytmaⱪqimən yüksək ixlarni,
durustur aƣzimdin qiⱪⱪanliri.
7 Ⱨəⱪiⱪətni sɵzləymən, yalƣan sɵzləxtin nəprətlinimən.
8 Eytⱪanlirimning ⱨəmmisi ⱨəⱪtur,
uningda ⱨiyligərlik yaki sahtiliⱪ yoⱪtur.
9 Eniⱪtur barliⱪ sɵzlirim qüxəngənlərgə,
toƣridur ular bilim alƣanlarƣa.
10 Ⱪobul ⱪilinglar kümüxning orniƣa nəsiⱨətlirimni,
sap altunning orniƣa bilimni.
11 Qünki danaliⱪ lə’əl-yaⱪutlardinmu ⱪimmətliktur,
ⱨərⱪandaⱪ arzuluⱪ nərsə uningƣa təng keləlməstur.
12 Mən danaliⱪmən, əⱪil-idrak bilən billə yaxaymən.
Bilim wə pəm-parasətning igisimən.
13 Pərwərdigardin əyminix yamanliⱪtin nəprətlinixtur.
Nəprətlinimən təkəbburluⱪ, mənmənlik, yaman yol, yalƣan sɵzdin.
14 Igisimən nəsiⱨət wə ⱨekmətning,
əⱪil ⱨəm küq-ⱪudrətning.
15 Mən arⱪiliⱪ ⱨɵküm süridu padixaⱨlar,
adil ⱪanun-pərman qiⱪiridu ⱨɵkümdarlar.
16 Mən arⱪiliⱪ idarə ⱪilidu ⱨoⱪuⱪdarlar,
əməldarlar, barliⱪ adil ⱨɵküm qiⱪarƣuqilar.
17 Sɵyimən mənmu meni sɵygənlərni,
tapalaydu tirixip izdigənlər meni,
18 məndə bardur bayliⱪ wə xɵⱨrət,
tügiməs mal-dunya wə ⱨəⱪⱪaniyət.
19 Mən beridiƣan mewə altundin, ⱨətta sap altundin ⱪimmətliktur.
Məndin kelidiƣan payda sap kümüxtinmu əwzəldur.
20 Mən ⱨəⱪⱪaniyət yolida mangimən,
adalət yolida ilgiriləymən.
21 Meni sɵygənlərgə bayliⱪ berimən,
ularning həzinilirini toldurimən.
22 Pərwərdigar wujudⱪa kəltürgən meni ɵz ixlirini baxlixidin burunla,
ⱨəmmə məwjudatlarning ⱨeq nemini yaritixtin burunla,
23 bərpa bolƣanmən əlmisaⱪtila, əzəldin tartipla,
yər-zemin tehi yaritilmastila.
24 Tɵrəlgənmən dengiz-okyanlar yoⱪtila,
bulaⱪlar kɵz aqmastila,
25 tɵrəlgənmən egiz taƣlar xəkillənməstila,
tɵpiliklər pəyda bolmastila,
26 Huda bipayan zemin, kəng dalilarni yaratmastila,
zemindiki topa-qanglar tehi məwjut bolmastila.
27 U yərdə idim Huda asmanni ornatⱪinida,
dengiz yüzigə upuⱪ siziⱪini sizƣinida,
28 asmanƣa bulutlarni orunlaxturƣinida,
dengiz-okyanlarni su bilən toldurƣinida,
29 u sular taxmisun dəp, əmr ⱪilip dengizƣa qək ⱪoyƣinida,
yər-zeminning ulini bəlgiliginidə.
30 Mən uning yenidiki usta ⱨünərwən idim.
Ⱨər küni mən uning huxalliⱪi idim,
mənmu ⱨərda’im uning ⱨuzurida xadlinattim.
31 U yaratⱪan pütkül aləm üqün xadlinattim.
Dunyadiki insanlardin sɵyünəttim.
32 Əmdi manga ⱪulaⱪ selinglar, əy oƣullar,
nəⱪədər bəhtliktur yolumni tutⱪanlar!
33 Təlim-tərbiyəmgə ⱪulaⱪ selip, əⱪil tepinglar,
ularƣa bipərwaliⱪ ⱪilmanglar.
34 Nəⱪədər bəhtliktur ixik aldimdin kətməy ⱨər küni,
bosuƣamda kütüp sɵzümni anglaydiƣan kixi!
35 Qünki meni tapⱪanlar ⱨayatliⱪni tapar.
Pərwərdigarning raziliⱪiƣa igə bolar.
36 Ɵzi ziyan tartar meni ⱪoldin berip ⱪoyƣanlar,
ɵlümni yahxi kɵrgənlərdur meni yaman kɵrgənlər.
9 Danaliⱪning qaⱪiriⱪi
1 Saldi danaliⱪ bir ɵy ɵzigə,
ornatti yəttə tüwrük uningƣa.
2 Soyup mal, təyyarlap xarabni,
yaydi u dastihinini.
3 Əwətti dedəklirini ɵz ziyapitigə qaⱪirixⱪa,
turƣuzdi xəⱨərning əng egiz jaylirida:
4 “Əy saddilar, bu yərgə kelinglar!” dəp qaⱪirƣuzdi,
əⱪilsizlərgə u mundaⱪ eytti:
5 “Ətkən ƣizayimƣa eƣiz teginglar,
təyyarliƣan xarabimni iqinglar.
6 Nadanliⱪ yolini taxlanglar, bəhtlik yaxaysilər xunda,
menginglar aⱪilliⱪ yolida”.
7 Kimki tənbiⱨlisə mazaⱪ ⱪilƣuqilarni, uqrar aⱨanətkə,
əyiblisə rəzillərni, ⱪalar ⱨaⱪarətkə.
8 Əyiblimə mazaⱪ ⱪilƣuqilarni, bolmisa sanga ɵq bolup ⱪalar,
gər əyiblisəng danalarni, sɵyər seni ular.
9 Təlim bərsəng danaƣa, ziyadə bolar uning əⱪli,
ɵgətsəng ⱨəⱪⱪaniy adəmgə, axar uning bilimi.
10 Pərwərdigardin əyminix danaliⱪning baxlinixidur.
Birdinbir Muⱪəddəs bolƣuqini bilixning ɵzi əⱪil-idraktur.
11 Manga əgəxsəng, ɵmrüng uzun bolar.
Yexingƣa yax ⱪoxular.
12 Dana bolsang, ɵzüng kɵrisən paydisini,
mazaⱪ ⱪilsang, ɵzüng tartisən ziyinini.
Nadanliⱪning qaⱪiriⱪi
13 Nadanliⱪ ohxar bixəm wə ⱨeqnemigə ⱪarimaydiƣan kalwa hotunƣa,
14 olturup u ɵyining ixiki aldida,
xəⱨərning əng egiz jayida,
15 yenidin ɵtüp, tüz yolda ketiwatⱪanlarƣa towlidi:
16 “Əy saddilar, bu yərgə kelinglar!” dəp qaⱪirdi,
əⱪilsizlərgə ⱨəm mundaⱪ eytti:
17 “Oƣrilap iqkən su tatliⱪtur,
yoxurup yegən nan təmliktur”.
18 Biraⱪ, bilməs angliƣuqilar u yərning ərwaⱨlar makani ikənlikini,
ɵyigə qaⱪirilƣanlarning gɵrgə kirip bolƣanliⱪini.
10 Sulayman padixaⱨning pənd-nəsiⱨətliri
1 Sulayman padixaⱨning pənd-nəsiⱨətliri:
dana oƣul xadlandurar atisini,
nadan oƣul ⱪayƣuƣa salar anisini.
2 Payda bərməs ⱨaram bayliⱪ,
ɵlümdin ⱪutuldurar ⱨəⱪⱪaniyliⱪ.
3 Aq ⱪoymas Huda ⱨəⱪⱪaniylarni,
əməlgə axurmas yamanlarning arzusini.
4 Namrat bolar ⱪol ⱪoxturup olturƣanlar,
bayliⱪ kəltürər ɵz ⱪoli bilən ixqanlar.
5 Əⱪil-idrakliⱪ oƣuldur ⱨosulni waⱪtida yiƣⱪan,
uyatⱪa ⱪalduridiƣan oƣuldur orma məzgilidə uhliƣan.
6 Bərikət ⱨəⱪⱪaniylarning bexiƣa yaƣar,
zorawanliⱪini yamanlarning sɵzliri yoxurar.
7 Ⱨəⱪⱪaniylar mubarək əslimilər ⱪaldurar.
Yamanlarning nami tezla untulup ⱪalar.
8 Ⱪəlbidə danaliⱪ bolƣan nəsiⱨətni ⱪobul ⱪilar,
əhməⱪlərqə sɵzligən balaƣa ⱪalar.
9 Diyanət yolida mangƣanning ⱪədimi bihətərdur,
əgri yolda yürgənning ⱪuyruⱪi bir tutamdur.
10 Ƣərəzlik kɵz ⱪisⱪan ƣəm-ⱪayƣuni kəltürüp qiⱪirar,
əhməⱪlərqə sɵzligən balada ⱪalar.
11 Ⱨayatliⱪ buliⱪidur ⱨəⱪⱪaniyning sɵzi,
yoxurar zorawanliⱪini yamanlarning tili.
12 Ɵqmənlik jedəl-majira ⱪozƣar,
meⱨir-muⱨəbbət barliⱪ gunaⱨlarni yapar.
13 Aⱪilning ləwliridin danaliⱪ tamar,
əⱪilsizning dümbisigə dərrə təyyar turar.
14 Danalar bilimini iqidə saⱪlar,
əhməⱪning tili ⱨalakət qaⱪirar.
15 Baylarning məzmut ⱪorƣinidur ɵz bayliⱪi.
Namratlarning ⱨalakitidur ɵz yoⱪsuzluⱪi.
16 Ⱨayatliⱪtur ⱨəⱪⱪaniyning erixkini,
gunaⱨtur rəzilning tapⱪini.
17 Tərbiyini ⱪobul ⱪilƣuqi ⱨayatliⱪ yolididur,
tənbiⱨni rət ⱪilƣuqi yoldin azƣan kixidur.
18 Ɵqmənlikini yoxurƣuqining sɵzi yalƣan.
Əhməⱪtur baxⱪilarƣa tɵⱨmət qapliƣan.
19 Gunaⱨtin haliy bolmas kɵp sɵzləydiƣan,
danadur tilini tartⱪan.
20 Sap kümüxtur ⱨəⱪⱪaniyning ləwzi,
ərziməstur yamanlarning kɵngli.
21 Ⱨəⱪⱪaniyning sɵzi kɵpkə ozuⱪ bolar,
əhməⱪlər əⱪilsizliⱪidin ⱨalak bolar.
22 Bayliⱪ kəltürər Pərwərdigarning bərikiti,
ⱪoxmas bu bayliⱪⱪa dərd-ələmni.
23 Ⱨuzurlinar əⱪilsiz yamanliⱪ ⱪilƣinidin,
zoⱪlinar aⱪil danaliⱪ ixidin.
24 Yamanning ⱪorⱪⱪini uning bexiƣa qüxər,
ⱨəⱪⱪaniylarning arzusi əməlgə axar.
25 Ⱪuyundin keyin yaman adəm yoⱪilar,
ⱨəⱪⱪaniy adəm mənggülük uldək məzmut ⱪalar.
26 Sirkə qixni, tütün kɵzni eqixturar,
ⱨurun ɵzini ixⱪa salƣuqini awarə ⱪilar.
27 Uzartar Pərwərdigardin əyminix ɵmürni,
ⱪisⱪa bolar yamanlarning ɵmri.
28 Xadliⱪ elip kelər ⱨəⱪⱪaniylarning ümidi,
yoⱪⱪa qiⱪar yamanlarning kütkini.
29 Pərwərdigarning yoli diyanətliklər üqün baxpanaⱨdur,
yamanliⱪ ⱪilƣuqilar üqün ⱨalakəttur.
30 Mustəⱨkəm turar ⱨəⱪⱪaniy adəm ɵz ornida,
uzun turalmas yamanlar zeminda.
31 Ⱨəⱪⱪaniyning aƣzidin danaliⱪ tɵkülər,
yalƣan sɵzləydiƣan til kesilər.
32 Ⱨəⱪⱪaniyning sɵzi kixilərgə yaⱪar,
yamanlarning aƣzidin ⱪuwluⱪ-xumluⱪ qiⱪar.
11
1 Pərwərdigar yirginər məkkarning tarazisidin,
hursən bolar ⱨəⱪⱪaniyning taraza texidin.
2 Təkəbburluⱪ kəynidin kelər xərməndilik,
ⱨəmraⱨ bolar kəmtərlikkə danaliⱪ.
3 Yetəklər duruslarni diyanətliki,
wəyran ⱪilar kazzaplarni ɵz ⱨiyligərliki.
4 Mal-dunyaning paydisi bolmas Huda ƣəzəpkə kəlgən küni,
ⱨəⱪⱪaniyliⱪ bolsa ɵlümdin ⱪutⱪuzar adəmni.
5 Diyanətlik kixining ⱨəⱪⱪaniyliⱪi uning yolini oquⱪ ⱪilar,
yaman adəm ɵz yamanliⱪidin yiⱪilar.
6 Duruslarni ⱨəⱪⱪaniyliⱪi ⱪutⱪuzar,
satⱪunlar ɵz nəpsidin tutular.
7 Ɵlsə yaman adəm, arzusi yoⱪⱪa qiⱪar,
bay bolux ümidi kɵpükkə aylinar.
8 Ⱨəⱪⱪaniy kixi külpəttin ⱪutuldurular,
yaman adəm əksiqə külpətkə duqar bolar.
9 Hudasizlar yeⱪinini tili bilən ⱨalak ⱪilar,
ⱨəⱪⱪaniylar bilimi bilən ⱪutⱪuzular.
10 Əl-yurt xad bolar, ⱨəⱪⱪaniylar ronaⱪ tapsa,
təntənə ⱪilar, yamanlar ⱨalak bolsa.
11 Əl-yurt gülləp yaxinar duruslarning bərikət tiləxliridin,
harab bolar yamanlarning tilidin.
12 Əⱪilsiz kəmsitər yeⱪinini,
süküt ⱪilar əⱪil igisi.
13 Qeⱪimqi axkarilar məhpiyətlikni,
ixənqlik kixi qing saⱪlar sirni.
14 Əl wəyran bolar, məsliⱨətsiz bolsa,
ƣəlibə ⱪilar məsliⱨətqilər kɵp bolsa.
15 Kɵp ziyan tartar yatⱪa kepil bolƣuqi,
aman bolar kepilliktin bax tartⱪuqi.
16 Sazawər bolar latapətlik ayal ⱨɵrmətkə,
pəⱪət igə bolar zorawanlar bayliⱪⱪa.
17 Kəltürər rəⱨimdil ɵzigə payda,
uqritar rəⱨimsiz ɵzini ziyanƣa.
18 Kɵpüktək bolar yamanlarning tapⱪini.
Qoⱪum in’am alar ⱨəⱪⱪaniyliⱪ uruⱪini qaqⱪuqi.
19 Ⱨayatliⱪⱪa erixər qin ⱨəⱪⱪaniy kixi,
ɵlümgə yüzlinər yamanliⱪni ⱪoƣlaxⱪuqi.
20 Pərwərdigar yirginər kɵngli əgrilərdin,
hursən bolar yoli diyanətliklərdin.
21 Sɵzsizki, yamanlar qoⱪum jazalinar,
ⱨəⱪⱪaniylarning əwladi ⱪutⱪuzular.
22 Ⱨɵsni bar əⱪli yoⱪ hotun ohxar,
qoxⱪa tumxuⱪiƣa esilƣan altun ⱨalⱪiƣa.
23 Yahxiliⱪⱪa baxlar ⱨəⱪⱪaniylarning arzusi,
ƣəzəp-nəprəttə ⱪaldurar yamanlarning kütkini.
24 Biri sehiy bolup, bayliⱪi yənila axar,
yənə biri behil bolup əksiqə namratlixar.
25 Ronaⱪ tapar mərdlər,
su bərgənlərgə su berilər.
26 Ⱪalar axliⱪni waⱪtida satmiƣanlar həlⱪning lənitigə,
bərikət tilinər axliⱪni waⱪtida setip bərgənlərgə.
27 Yahxiliⱪ ⱪilixⱪa intilgüqi kɵrər yahxiliⱪ,
yamanliⱪ ⱪilixni kɵzligüqigə kelər yamanliⱪ.
28 Yiⱪilip qüxər mal-dunyasiƣa tayanƣanlar,
ətiyazning bihidək kɵklər ⱨəⱪⱪaniylar.
29 Miras alalmas ɵyidikilərgə külpət kəltürgüqi,
dananing qakiri bolup ⱪalar əⱪilsiz kixi.
30 Ⱨayatliⱪ dərihidur ⱨəⱪⱪaniyning mewisi,
aⱪildur kixilərning ⱪəlbini utⱪuqi.
31 Səwənlikliri üqün bu dunyada jazalanƣan tursa ⱨəⱪⱪaniylar,
yamanlar bilən gunaⱨkarlarning aⱪiwiti nemə bolar?
12
1 Tərbiyini sɵygən bilimni sɵygüqidur.
Tənbiⱨni ɵq kɵrgən ⱨamaⱪəttur.
2 Yahxi adəm Pərwərdigarning xapa’itigə muyəssər bolar,
bətniyət adəmni Pərwərdigar jazaƣa ⱨɵküm ⱪilar.
3 Adəm yamanliⱪ ⱪilip aman bolmas,
ⱨəⱪⱪaniylarning yiltizi ⱪomurulmas.
4 Pəzilətlik ayal erining tajidur,
xərməndə hotun erining küqini horatⱪuqidur.
5 Ⱨəⱪⱪaniylarning oyliri adilliⱪtur,
yamanlarning məsliⱨiti məkkarliⱪtur.
6 Ⱪan tɵkidiƣan tuzaⱪtur yamanlarning tili,
adəmni tuzaⱪtin ⱪutⱪuzar ⱨəⱪⱪaniylarning sɵzi.
7 Yamanlar wəyran ⱪilinip yoⱪilar,
ⱨəⱪⱪaniylarning ɵyi məzmut turar.
8 Əⱪil-idrikigə ⱪarap adəm mahtaxⱪa sazawər bolar,
əgri oy-pikirlik kixi kɵzgə ilinmay ⱪalar.
9 Etibarsiz ⱪaralsimu qakar yalliƣan kixi,
ɵzini qong tutup nanƣa zar bolƣuqidin yahxi.
10 Ⱨəⱪⱪaniy adəm ɵz mal-warinini asrimay ⱪalmas,
yaman adəmning “rəⱨimdilliki” zalimliⱪtur halas.
11 Yerigə ixligənning ⱪorsiⱪi toⱪ.
Ⱪuruⱪ hiyal sürgənning əⱪli yoⱪ.
12 Kɵz ⱪizartar rəzilning oljisiƣa yamanlar,
yiltiz tartip mewə berər ⱨəⱪⱪaniylar.
13 Yaman kixi ɵz aƣzining gunaⱨidin tutular,
ⱨəⱪⱪaniy adəm müxküllüktin ⱪutular.
14 Adəm yahxi sɵzi bilən yahxiliⱪ tapar,
meⱨniti bilən in’amƣa sazawər bolar.
15 Əhməⱪning yoli ɵz nəziridə toƣridur,
nəsiⱨətkə ⱪulaⱪ salƣuqi danadur.
16 Tezla bilinər kəlsə əhməⱪning aqqiⱪi,
ⱨaⱪarətkə uqriƣanda zerək qandurmas inkasini.
17 Bildürər ⱨəⱪ sɵzligüqi adilliⱪni,
yalƣan guwaⱨliⱪ bərgüqi sahtiliⱪni.
18 Oylimayla ⱪilƣan sɵz ⱪiliqtək tiⱪilar,
danalarning sɵzi dawa bolar.
19 Rast gəp mənggü put tirəp turar,
yalƣan gəp birdəmlik bolar.
20 Yaman niyətlik kixining kɵnglidə ⱨiyligərlik bolar.
Tinq-amanliⱪni dəwət ⱪilƣuqilar huxalliⱪ tapar.
21 Ⱨəⱪⱪaniy adəmning bexiƣa ⱨeq külpət qüxməs,
rəzillər bəhtsizliktin ⱪutulalmas.
22 Pərwərdigar yirginər yalƣan sɵzlərdin,
hursən bolar sɵz-ⱨərikiti səmimiy bolƣanlardin.
23 Bilindurməs zerəklər ɵz bilimini,
axkarilar əhməⱪlər ɵzining nadanliⱪini.
24 Tirixqan ⱪol ⱨoⱪuⱪ tutar,
ⱨurun alwanƣa tutular.
25 Mükqəytər ƣəm-əndixə kixini,
hux ⱪilar bir eƣiz yahxi sɵz adəmni.
26 Ⱨəⱪⱪaniylar yeⱪiniƣa yol kɵrsitər,
yamanlarning yoli ɵzlirini azdurar.
27 Ⱨurun ⱨətta erinər pixuruxⱪa owliƣan owni,
tirixqanliⱪ bolsa adəmning ⱪimmətlik bayliⱪi.
28 Ⱨəⱪⱪaniylarning yolida ⱨayatliⱪ bardur,
bu yol ɵlümgə yetəkliməydiƣan yoldur.
13
1 Dana oƣul atisining tərbiyisigə kɵngül ⱪoyar,
məshirə ⱪilƣuqi tənbiⱨtin ɵzini tartar.
2 Yahxi adəm ɵz sɵzidin yahxiliⱪ tapar,
ha’inlar zorawanliⱪning koyida bolar.
3 Aƣzi qing jenini saⱪlap ⱪalar,
aƣzi ittik ⱨalakətkə yüz tutar.
4 Erixəlməs ⱨurunlar kɵngli haliƣan ⱨər ⱪandaⱪ nərsigə,
erixər tirixqanlar barliⱪ arzusiƣa.
5 Yalƣanqiliⱪtin yirginər ⱨəⱪⱪaniylar,
uyatsizliⱪ ⱪilip xərməndə bolar yamanlar.
6 Adilliⱪ ⱪoƣdar ⱨəⱪⱪaniyni,
rəzillik yiⱪitar gunaⱨkarni.
7 Bəzilər bay kɵrsitər ɵzini, lekin bu ⱪuruⱪ sɵləttur,
bəzilər yoⱪsul kɵrsitər ɵzini, əmma katta baylardur.
8 Bayliⱪ bayning jeniƣa tɵləm bolar.
Yoⱪsul təⱨdittin haliy bolar.
9 Parlap turar ⱨəⱪⱪaniyning nuri,
ɵqürülər yamanning qiriƣi.
10 Qiⱪar pəⱪət jedəl-majira kibirliktin,
tepilar danaliⱪ nəsiⱨət anglaydiƣanlardin.
11 Asan erixkən bayliⱪ bərikətsiz bolar,
meⱨnət ⱪilip tapⱪini bərikətlik bolar.
12 Uzaⱪⱪa sozulƣan ümid kɵngülni yerim ⱪilar,
arzusiƣa yətmək huddi ⱨayatliⱪ dərihigə erixkəndək bolar.
13 Hudaning sɵzigə səl ⱪariƣuqi ɵzigə ⱨalakət kəltürər,
uning əmrlirigə əməl ⱪilƣan tartuⱪⱪa erixər.
14 Ⱨayatliⱪ buliⱪidur danalarning təlimi,
u əjəl tuziⱪidin halas ⱪilidu adəmni.
15 Əⱪil-idrak ⱨimmət tapⱪuzar,
ha’inning yoli muxəⱪⱪətlik bolar.
16 Zerək bilimigə tayinip ix ⱪilar,
ⱨamaⱪət ɵz nadanliⱪini axkarilar.
17 Duqar bolar balaƣa yaman əlqi,
elip kelər xipaliⱪ sadiⱪ əlqi.
18 Tərbiyini rət ⱪilƣuqi namratlixip uyatⱪa ⱪalar,
tənbiⱨni ⱪobul ⱪilƣuqi izzətkə igə bolar.
19 Əməlgə axⱪan arzu xerindur kixigə,
yamanliⱪini taxlax yirginqliktur ⱨamaⱪətkə.
20 Danalar bilən billə yürgən dana bolar,
ⱨamaⱪətlərgə ⱨəmraⱨ bolƣan ziyanƣa uqrar.
21 Gunaⱨkarlarning kəynidin bala ⱪoƣlixar,
ⱨəⱪⱪaniylar yahxi in’am alar.
22 Yahxi adəm miras ⱪaldurar əwladliriƣa,
gunaⱨkarlarning mal-dunyaliri ⱪalar ⱨəⱪⱪaniylarƣa.
23 Yoⱪsulning boz yeri terilixi bilən mol ⱨosul berər,
biraⱪ adalətsizlik tüpəylidin tartiwelinar.
24 Oƣlidin tayaⱪni ayisa, uni ɵq kɵrgənlik bolar,
oƣlini sɵysə, dəl waⱪtida uningƣa tərbiyə ⱪilar.
25 Ⱨəⱪⱪaniy adəm toyƣuqə ƣizalinar,
yamanning ⱪorsiⱪi aqliⱪta tartixar.
14
1 Aⱪil ayal a’ilisini ronaⱪ tapⱪuzar,
əhməⱪ ayal ɵz ⱪoli bilən a’ilisini buzar.
2 Pərwərdigardin əyminər toƣra yolda mangƣuqi,
kɵzgə ilmas uni əgri yolda yürgüqi.
3 Toⱪmaⱪ bolar ɵzigə əhməⱪning təkəbbur aƣzi,
ɵzini ⱪoƣdar aⱪilning tili.
4 Ɵküzüng bolmiƣanda oⱪur ⱪuruⱪ turar,
lekin ɵküzning küqi bilən mol ⱨosul bolar.
5 Aƣzidin yalƣan sɵz qiⱪmas sadiⱪ guwaⱨqining,
tiniⱪidin yalƣanqiliⱪ qiⱪip turar sahta guwaⱨqining.
6 Mazaⱪ ⱪilƣuqining danaliⱪni izdixi biⱨudidur,
aⱪilƣa bilim elix asandur.
7 Neri tut ɵzüngni əhməⱪtin,
alalmaysən nə bilim uning ləwzidin.
8 Zerəkning danaliⱪi ɵz yolini qüxəngənlikidə,
əhməⱪlərning əⱪilsizliⱪi aldamqiliⱪ ⱪilixida.
9 Məshirilik külər əhməⱪlər gunaⱨⱪa,
kəngqilik bolar ⱨəⱪⱪaniylarning arisida.
10 Yürək ɵz dərdini ɵzila bilidu,
huxalliⱪiƣimu baxⱪilar xerik bolalmaydu.
11 Ɵyi wəyran bolar yamanning,
gülləp yaxnar ⱨəⱪⱪaniyning.
12 Bəzi yollar toƣridək kɵrünər kixigə,
lekin ahiri elip barar ɵlümgə.
13 Bəzidə külüp tursimu, azab yürəkni aƣritar,
huxalliⱪ bəzidə ƣəm-ⱪayƣu bilən ahirlixar.
14 Yoldin qiⱪⱪanlar tegixlik jaza tartar.
Yahxi adəm yahxiliⱪidin tartuⱪlinar.
15 Gol kixi ixinip ketər ⱨəmmə gəpkə,
zerək adəm oylinar ⱨər ⱪədəmdə.
16 Dana eⱨtiyatqan bolup, yamanliⱪtin neri turar,
əⱪilsiz bəngbax bolup, bipərwaliⱪ ⱪilar.
17 Mijəzi ittik adəm əhmiⱪanə ix ⱪilar,
bətniyət nəprətkə ⱪalar.
18 Gol adəmlərgə əhməⱪliⱪ miras ⱪalar,
zerəklərgə bilim taj bolup taⱪilar.
19 Bax egər yamanlar yahxilarning aldida,
rəzillər ⱨəⱪⱪaniyning dərwazisi aldida.
20 Namratⱪa yeⱪinimu ɵq bolar ⱨətta,
dost tartidiƣanlar kɵp bolar bayƣa.
21 Yeⱪinini pəs kɵrgən gunaⱨkardur,
ⱨajətmənlərgə rəⱨim ⱪilƣan bəhtliktur.
22 Bərⱨəⱪ, yaman niyətlik yoldin adixar,
yahxi niyətlik muⱨəbbət wə sadiⱪliⱪni tapar.
23 Kelər ⱨərbir meⱨnəttin payda,
ⱪaldurar ⱪuruⱪ parang adəmni moⱨtajliⱪta.
24 Aⱪilning erixkən bayliⱪi uning xɵⱨrət tajidur,
nadanliⱪidin əhməⱪⱪə pəⱪət nadanliⱪ ⱪalur.
25 Ⱪutⱪuzar kixilərning ⱨayatini qin guwaⱨliⱪ bərgüqi,
ha’inliⱪ ⱪilar tiniⱪidin yalƣanqiliⱪ qiⱪip turƣuqi.
26 Pərwərdigardin əyməngüqining yɵlənqüki bar,
uning balilirimu ⱨimayigə igə bolar.
27 Pərwərdigardin əyminix buliⱪidur ⱨayatliⱪning,
kixini haliy ⱪilar tuziⱪidin ɵlümning.
28 Padixaⱨning xan-xəripi puⱪrasining kɵp boluxidin,
ⱨɵkümdarning ⱨalakiti puⱪrasining yoⱪ boluxidin.
29 Əⱪil-idrakⱪa igə eƣir-besiⱪ kixi,
axkarilar əhməⱪliⱪini qeqilƣaⱪ kixi.
30 Tənning saƣlamliⱪidur kɵngül hatirjəmliki,
qiritar ⱨəsəthorluⱪ sɵngəkni.
31 Kəmbəƣəlni əzgənlik uning Yaratⱪuqisiƣa ⱨaⱪarət kəltürgənliktur,
ⱨajətməngə xapa’ət ⱪilƣanliⱪ uning Yaratⱪuqisini uluƣliƣanliⱪtur.
32 Yaman yamanliⱪi tüpəylidin yiⱪilar,
ⱨəⱪⱪaniy səkratta yatⱪandimu baxpanaⱨiƣa ɵzini tapxurar.
33 Alar danaliⱪ aⱪilning kɵnglidə qongⱪur orunni,
bildürər əhməⱪlərning arisidimu ɵzini.
34 Kɵtürər ⱨəⱪⱪaniyət həlⱪning abruyini,
nomusⱪa ⱪaldurar gunaⱨ ⱨərⱪandaⱪ əlni.
35 Qeqən əməldarƣa yaƣar padixaⱨning iltipati,
xərməndə əməldarƣa bolsa uning ƣəzipi.
15
1 Mulayim jawab basar ƣəzəpni,
ⱪopal sɵz ⱪozƣar aqqiⱪni.
2 Danalarning sɵzi bilimgə jəlp ⱪilar,
əhməⱪlərning aƣzidin nadanliⱪ yaƣar.
3 Ⱨər yərgə qüxər Pərwərdigarning nəziri,
küzitip turar u yahxi-yamanni.
4 Ⱨayatliⱪ dərihidur mulayim til,
kixining roⱨini qüxürər ⱨiylə-mikirlik til.
5 Rət ⱪilar əhməⱪ atisining tərbiyisini,
zerək bolar tənbiⱨkə ⱪulaⱪ salƣuqi.
6 Ɵyidə mol bayliⱪ bolar ⱨəⱪⱪaniyning,
bala-ⱪaza elip kelər tapⱪini yamanning.
7 Bilim tarⱪitar dananing tili,
uningƣa ohximas əⱪilsizning dili.
8 Pərwərdigarƣa yirginqliktur yamanlarning ⱪurbanliⱪi,
uning hursənlikidur adillarning du’asi.
9 Pərwərdigarƣa yirginqliktur yamanning yoli,
yahxi kɵrər u ⱨəⱪⱪaniyliⱪni izdigüqini.
10 Duq kelər ⱪattiⱪ jazaƣa toƣra yolni taxliƣuqi,
ⱨalak bolar tənbiⱨini rət ⱪilƣuqi.
11 Pərwərdigarƣa ayan tursa ɵlüklər makani,
tehimu ayan bolmasmu insanlarning dili?
12 Məshirə ⱪilƣuqi tənbiⱨni yaⱪturmas,
danalarning aldiƣa u barmas.
13 Kɵngül xad bolsa, hux qiray bolar,
ⱪəlb azablansa, roⱨi sunar.
14 Təxna bolar bilimgə aⱪilning yüriki,
ⱪana’ət tapar nadanliⱪtin əⱪilsizning aƣzi.
15 Kəmbəƣəlning ⱨərbir küni muxəⱪⱪətliktur,
lekin u kɵnglini xad tutsa da’ima ziyapəttə bolƣandəktur.
16 Mol bayliⱪi bilən təxwixtə ɵtkəndin,
əwzəldur az dunya bilən əyminip ɵtkən Pərwərdigardin.
17 Ɵq-adawət iqidə bordiƣan malning gɵxini yegəndin kɵrə,
əwzəldur kɵktat yegən meⱨir-muⱨəbbət iqrə.
18 Terikkək jedəl qiⱪirar,
səwrqan talax-tartixlarni tinqlandurar.
19 Ⱨurunning yoli goya tikənlik qatⱪalliⱪtur,
durusning yoli bolsa daƣdam yoldur.
20 Xadlandurar əⱪilliⱪ oƣul atisini,
kəmsitər əⱪilsiz anisini.
21 Əhməⱪliⱪi bilən hux bolar əⱪli yoⱪlar,
toƣra ix kɵrər əⱪil-idrakliⱪlar.
22 Pilanlar məƣlup bolar məsliⱨət bolmiƣanda,
muwəppəⱪiyətlik bolar məsliⱨətqi kɵp bolƣanda.
23 Jayida berilgən jawab kixini hux ⱪilur,
dəl waⱪtida ⱪilƣan sɵz nəⱪədər yahxidur!
24 Danaƣa uzun ɵmür beƣixlar ⱨayatliⱪ yoli,
ɵlüklər makanidin yiraⱪlaxturar uni.
25 Pərwərdigar wəyran ⱪilar təkəbburning ɵyini,
saⱪlap ⱪalar tul hotunning ɵy-zeminini.
26 Pərwərdigarƣa yirginqliktur yamanlarning oy-pikiri,
sap bilinər aⱪ kɵngülning yeⱪimliⱪ sɵzliri.
27 Aqkɵz kixi ɵz a’ilisigə külpət kəltürər,
parihorluⱪtin nəprətləngüqi uzaⱪ ɵmür kɵrər.
28 Ⱨəⱪⱪaniy adəm ɵzini dəngsəp sɵzlər,
yaman adəmning aƣzidin xumluⱪ tɵkülər.
29 Pərwərdigar yamandin yiraⱪ turar.
Ⱨəⱪⱪaniyning du’asiƣa u ⱪulaⱪ salar.
30 Hux qiray kɵngülni xadlandurar,
hux həwər ustihanƣa ət ⱪondurar.
31 Ⱨayatliⱪ beridiƣan tənbiⱨkə ⱪulaⱪ salƣanlar,
danalar arisida yaxar.
32 Tərbiyini rət ⱪilƣan ɵzini har ⱪilar,
tənbiⱨkə ⱪulaⱪ salƣan əⱪil tapar.
33 Pərwərdigardin əyminix adəmgə danaliⱪ ɵgitər,
izzət-ⱨɵrmətning aldida kiqik pe’illiⱪ yürər.
16
1 Kɵngüldiki oy-pikirlər insandindur,
uning toƣra jawab berixi Hudaning ilⱨamidindur.
2 Insan pak dəp bilər ɵzining ⱪilƣan ⱨəmmə ixini,
lekin Pərwərdigar dəngsəp kɵrər adəmning niyiti.
3 Tapxur ⱪilmaⱪqi bolƣan ixliringni Pərwərdigarƣa,
nətijilik bolar pilanliring xunda.
4 Pərwərdigar barliⱪ məwjudatni məⱪsətlik orunlaxturƣandur,
ⱨətta yamanlarni balayi’apət künigə ⱪaldurƣandur.
5 Pərwərdigarƣa yirginqliktur təkəbburlar,
muⱪərrərki, jazasiz ⱪalmas ular.
6 Ɵzgərməs muⱨəbbət bilən gunaⱨ kəqürüm ⱪilinar,
Pərwərdigardin əyminix adəmlərni yamanliⱪtin haliy ⱪilar.
7 Pərwərdigarni hursən ⱪilsa adəmning tutⱪan yoli,
Pərwərdigar ⱨətta yaraxturar düxmənliri bilən uni.
8 Mol bayliⱪni tapⱪandin adalətsizlik bilən,
əwzəldur az tapⱪan ⱨəⱪⱪaniyliⱪ bilən.
9 Insan ɵz yoli üqün pilan tüzər kɵnglidə,
əmma Pərwərdigar ⱪarar ⱪilar uning ⱪədimigə.
10 Pərwərdigarning ilⱨami bar padixaⱨning ⱪararida,
adalətsizlik qiⱪmas uning aƣzidin ⱨɵküm qiⱪarƣinida.
11 Adil taraza-mizanlar Hudaƣa hastur,
taraza taxlirining ⱨəmmisi uning ijadidur.
12 Padixaⱨning yamanliⱪ ⱪilixi ɵzi üqün yirginqliktur,
qünki təhtning məzmut turuxi ⱨəⱪⱪaniyət biləndur.
13 Hursən ⱪilar toƣra sɵz padixaⱨni,
sɵyər u ⱨəⱪ sɵzligənlərni.
14 Ɵlümning əlqisidur padixaⱨning ƣəzipi,
biraⱪ ⱪayturar dana kixi uning ƣəzipini.
15 Ⱨayat ⱪelixⱪa nixanidur padixaⱨning təbəssumi,
goya baⱨardiki yamƣurdəktur uning xəpⱪiti.
16 Danaliⱪⱪa erixix altunƣa erixixtin kɵp əwzəldur,
əⱪil-idrakliⱪni tallax kümüxni tallaxtin əladur.
17 Toƣra adəmning daƣdam yoli yamanliⱪtin yiraⱪtur,
yoliƣa eⱨtiyat ⱪilixning ɵzi jenini saⱪlap ⱪelixtur.
18 Awwal kelər təkəbburluⱪ ⱨalakəttin,
ⱨakawurluⱪ yiⱪilixtin.
19 Təkəbburlar bilən ⱨaram olja bɵlüxkəndin kɵrə,
yaxax əwzəldur kəmtər bolup ezilgənlər bilən billə.
20 Ronaⱪ tapar Pərwərdigarning sɵzigə kɵngül ⱪoyƣanlar,
bəhtlik bolar ixənqini Pərwərdigarƣa baƣliƣanlar.
21 Kɵngligə danaliⱪ orniƣuqi parasətlik dəp atilar,
yeⱪimliⱪ sɵzlər tehimu ⱪayil ⱪilarliⱪ bolar.
22 Əⱪil-idrak ɵz igisi üqün ⱨayat buliⱪidur,
əhməⱪning ɵz əhməⱪliⱪi elip kelidiƣini jazadur.
23 Dananing ⱪəlbidiki danaliⱪ uning aƣzidin qiⱪar,
sɵzliri tehimu ⱪayil ⱪilarliⱪ bolar.
24 Yeⱪimliⱪ sɵzlər goya ⱨəsəldur,
janƣa raⱨət, təngə xipadur.
25 Bəzi yollar toƣridək kɵrünər kixigə,
lekin ahiri elip barar ɵlümgə.
26 Əmgəkqining ixtiyi uni tutar əmgəkkə,
aq ⱪarni məjburlar ixləxkə.
27 Ⱪozƣar yamanliⱪni ɵktəm kixi,
ohxar lawuldap turƣan otⱪa uning zuwani.
28 Jedəl-majirani kengəytər ⱨiyligərning sɵzi,
bir-biridin ayriwetər ƣəywət yeⱪin dostlarni.
29 Eziⱪturar zorawan kixi ɵz yeⱪinini,
baxlar yaman yolda mengixⱪa uni.
30 Kɵz ⱪisix bilən xumluⱪ oylar,
lewini qing yumux bilən yamanliⱪni əməlgə axurar.
31 Ⱨəⱪⱪaniyət yolida aⱪarƣan qaq ⱨɵrmət tajidur.
32 Əwzəldur səwrqan adəm baturdin,
ɵzini tutuwelix xəⱨər alƣandin.
33 Qək etəkkə taxlanƣini bilən,
ⱨɵküm ⱪilix Pərwərdigardindur.
17
1 Jedəl-majiraliⱪ ɵydiki mol dastihandin kɵrə,
bir burda ⱪuruⱪ nan əwzəldur tinq-hatirjəmliktə.
2 Qeqən hizmətkar hojayinining yüzini tɵkidiƣan oƣlini baxⱪurar,
uning oƣulliri ⱪatarida ohxax miras alar.
3 Altun-kümüx otta tawlinar,
adəmning ⱪəlbini Pərwərdigar sinar.
4 Kɵngül ⱪoyar ⱪəbiⱨ sɵzgə yamanliⱪ ⱪilƣuqi,
ⱪulaⱪ salar ƣəywət-xikayətkə yalƣanqi.
5 Kəmbəƣəlni mazaⱪ ⱪilƣan ⱨaⱪarət kəltürər Yaratⱪuqisiƣa,
baxⱪilarning bəhtsizlikigə xadlanƣan qoⱪum duq kelər jazaƣa.
6 Tajidur nəwrilər moysipitlarning,
pəhridur ata-anilar pərzəntlərning.
7 Natiⱪliⱪ əhməⱪⱪə yaraxmas,
yalƣan sɵz mɵtiwərgə ⱨeq ⱪamlaxmas.
8 Para bir tumardur uni bərgüqining nəziridə,
nəgila barsa u erixidiƣandək muwəppəⱪiyətkə.
9 Muⱨəbbətni qingaytar gunaⱨni kəqürgüqi,
yeⱪin dostidin ayrilar kona hamanni soriƣuqi.
10 Berilgən bir eƣiz tənbiⱨ danaƣa,
ünümlük bolar urulƣan yüz dərridin nadanƣa.
11 Kɵzlər rəzil pəⱪət isyan kɵtürüxni,
xunga əwətilər uningƣa rəⱨimsiz əlqi.
12 Uqrap ⱪalƣandin ⱨamaⱪətning əhməⱪliⱪ ⱪilixiƣa,
yahxiraⱪtur uqrap ⱪelix küqükliridin ayrilƣan eyiⱪⱪa.
13 Kimki yahxiliⱪⱪa ⱪilsa yamanliⱪ,
ɵyidin kətməs yamanliⱪ.
14 Tosmidiki su taxⱪandəktur jedəlning baxlinixi,
xunga jedəl əwjigə qiⱪixtin awwal tohtat uni.
15 Yamanni aⱪliƣanliⱪ bilən ⱨəⱪⱪaniyni ⱪariliƣanliⱪ,
ⱨər ikkisi Pərwərdigarƣa yirginqlik.
16 Pulning nemə paydisi əhməⱪning ⱪolidiki? Setiwalalamti danaliⱪni?
Pəⱪət yoⱪ uningƣa erixix niyiti.
17 Dost sanga meⱨir-muⱨəbbət kɵrsitər ⱨərⱪaqan,
ⱪerindax eƣir künlərdə ⱨəmdəm boluxⱪa tuƣulƣan.
18 Ⱪol berip əⱪilsiz kixi kepil bolar ɵzgigə.
19 Gunaⱨ ⱪilixⱪa amraⱪtur jedəlhor kixi,
ɵz bosuƣisini egiz ⱪilƣan yiⱪilar ɵzi.
20 Kɵrməs yahxiliⱪ niyiti yaman,
tartar ⱨiylə-mikirlik til ziyan.
21 Əhməⱪning atisi bolux ⱪayƣuluⱪtur,
nadanning atisining huxalliⱪi yoⱪtur.
22 Bəhx etər xad kɵngül xipaliⱪni,
ⱪurutar roⱨi sunuⱪluⱪ yilikni.
23 Para alar yəng iqidə qirik kixi,
xunda burmilar adalət yolini.
24 Danaliⱪ turar əⱪilliⱪning kɵz aldida,
əⱪilsiz hiyaliy ⱪarar tɵt ətrapⱪa.
25 Azabⱪa salar ⱨamaⱪət oƣul atisini,
dərd-ələmgə ⱪoyar anisini.
26 Natoƣridur ⱨəⱪⱪaniylarƣa jərimanə ⱪoyux,
adalətni ⱪolliƣini üqün əməldarlarni urux.
27 Bilimlik kixi kəm sɵz bolar,
əⱪil-idrakliⱪ adəm eƣir-besiⱪ kelər.
28 Ⱨətta əhməⱪmu jim turuwalsa aⱪil ⱨesablinar,
aƣzini yumuwalsa parasətlik kɵrünər.
18
1 Toptin ayrilƣan oylar ⱨaman ɵzinila,
ⱪarxi qiⱪar u ⱨərⱪandaⱪ danaliⱪⱪa.
2 Əhməⱪ ⱪiziⱪmas əⱪil-idrakⱪa,
pəⱪət ⱪiziⱪar oy-pikirlirini eytixⱪa.
3 Təng kelər yaman kixi nəprət bilən,
nomus iza-aⱨanət bilən.
4 Adəmning aƣzidin qiⱪⱪan sɵzlər ohxar qongⱪur suƣa,
danaliⱪ ohxar bulduⱪlap turƣan bulaⱪⱪa.
5 Yamanƣa yan besip ⱨɵkümdə,
ⱨəⱪⱪaniyni naⱨəⱪqiliⱪⱪa uqritix natoƣra əlwəttə.
6 Jedəl qiⱪirar ⱨamaⱪətning tili,
ɵzini tayaⱪⱪa tutup berər uning aƣzi.
7 Ⱨamaⱪətning aƣzi ɵzigə baladur.
Uning tili ɵz jeniƣa ⱪapⱪandur.
8 Ohxar ƣəywət məzzilik tamaⱪⱪa,
singip ketər təngə tezla.
9 Kimki ⱨurun bolsa ɵz ixida,
ⱪerindax bolur buzƣunqiƣa.
10 Məzmut ⱪəl’ədəktur Pərwərdigarning nami,
aman bolur ⱨəⱪⱪaniylar panaⱨ tartip uni.
11 Bayning bayliⱪi goya uning məzmut ⱪorƣinidur,
uning hiyalida u egiz sepildəktur.
12 Ⱨalakəttin ilgiri adəmning yürikidə bolur təkəbburluⱪ.
Izzət-ⱨɵrməttin ilgiri yürər kiqik pe’illiⱪ.
13 Sɵzni ahiriƣiqə anglimay turup jawab bərgən kixi,
qandurup əhməⱪliⱪini, ⱪaldurar hijaləttə ɵzini.
14 Adəm roⱨi bilən bərdaxliⱪ berər aƣriⱪ azabiƣa,
biraⱪ kimmu qidiyalar roⱨi sunuⱪluⱪⱪa?
15 Bilim alar aⱪilning ⱪəlbi,
bilimgə təlpünər dananing ɵzi.
16 Sowƣat aqar kixigə asanliⱪ ixikini,
baxlap barar qong ərbablarning aldiƣa uni.
17 Ⱨəⱪ bilinər awwal sɵzligüqining sɵzi dawada,
ⱪarxi tərəp kelip so’al ⱪoyup təkxürgiqə uningƣa.
18 Qək taxlax arⱪiliⱪ tügətkili bolar jangjalni,
yoⱪatⱪili bolar mɵtiwərlər arisidiki talax-tartixlarni.
19 Rənjigən ⱪerindixiƣa yeⱪinlixix ⱪiyin kirixtinmu məzmut ⱪorƣanƣa,
arisidiki jedəl-majira ohxar ⱪorƣanning tɵmür rexatkiliriƣa.
20 Dana sɵz huddi esil tamaⱪdək kixini məmnun ⱪilar,
toƣra sɵz kɵngülgə yaⱪar.
21 Ⱨayat-mamat tilning ilkidə bolar,
uni sɵygən uning mewisidin ⱨosul alar.
22 Yahxi hotun alƣan kixi yahxiliⱪ tapⱪan bolar,
u Pərwərdigarning mərⱨəmitigə igə bolar.
23 Kəmbəƣəl yalwurup sɵzlər,
bay bolsa ⱪopal jawab berər.
24 Bəzi dostlar ɵz’ara bir-birini harab ⱪilar,
lekin ⱪerindaxtinmu yeⱪin dost bolar.
19
1 Diyanət yolida mangƣan kəmbəƣəl kixi,
ⱨiylə-mikir bilən sɵzləydiƣan əhməⱪtin yahxi.
2 Bilməy turup ⱪizƣinliⱪ ⱪilix yahxi əməs,
aldirangƣuluⱪ bilən ix ⱪilƣan nixanƣa yətməs.
3 Adəmning nadanliⱪi ⱨayat yolini nabut ⱪilar,
u kɵnglidə yənila Pərwərdigardin hapa bolar.
4 Bayliⱪ dostni kɵpəytər,
kəmbəƣəl bar dostidinmu ayrilip ⱪalar.
5 Sahta guwaⱨliⱪ bərgüqi jazalanmay ⱪalmas,
yalƣan eytⱪuqimu ⱪeqip ⱪutulalmas.
6 Kɵp kixilər mərd adəmdin iltipat kütər.
Ⱨəmmə kixi sowƣat bərgüqigə dost tartar.
7 Yirginər kəmbəƣəldin ⱪerindaxlirimu, yiraⱪlixar dostliri tehimu,
bikardur ularning arⱪisidin u yalwurup barsimu.
8 Danaliⱪⱪa erixix ɵzini sɵygənliktur,
əⱪil-idrakliⱪ bolux bəht tapⱪanliⱪtur.
9 Jazalanmay ⱪalmas sahta guwaⱨliⱪ bərgüqi,
ⱨalakəttin ⱪutulalmas yalƣan eytⱪuqi.
10 Ⱨəxəmətlik turmux əhməⱪⱪə yaraxmas,
ⱪulning ⱨɵkümdarlar üstidin ⱨɵküm sürüxi tehimu ⱪamlaxmas.
11 Əⱪil-idrakliⱪ kixi aqqiⱪlanmas asanliⱪqə,
baxⱪilarning gunaⱨini kəqürüxi xɵⱨrət kəltürər ɵzigə.
12 Xirning ⱨɵrkirixigə ohxaxtur padixaⱨning ƣəzipi.
Ot-qɵpkə qüxkən xəbnəmdəktur uning xəpⱪiti.
13 Ⱨamaⱪət oƣul atisi üqün baladur,
hotunning jedəlliri torustin tamqiliƣan yamƣurdəktur.
14 Mirastur ɵy wə mal-mülük ata-bowidin,
əⱪil-idrakliⱪ hotun Pərwərdigardin.
15 Ⱨurunluⱪ kixini ƣəplət uyⱪusiƣa ƣərⱪ ⱪilar,
bikar tələp aqliⱪning dərdini tartar.
16 Pərwərdigarning əmrliriƣa əməl ⱪilƣan jenini saⱪlap ⱪalar,
uning yolini kəmsitkən adəm ⱨalak bolar.
17 Namratⱪa yardəm berix Pərwərdigarƣa ⱪərz bərgən bilən barawər,
uning ⱪilƣan xapa’itini Pərwərdigar ⱪayturar.
18 Pərzəntinggə bər tüzitix tərbiyisi ümid bar waⱪtida,
lekin ƣəziping kəlginidə uni nabut ⱪilma.
19 Ⱪattiⱪ ⱪəⱨrlik kixi ɵzigə jaza əkelər,
ⱪutⱪuzsang uni bir ⱪetim, yənə ⱪutⱪuzmaⱪ kelər.
20 Angla nəsiⱨətni, ⱪobul ⱪil tərbiyini,
xundaⱪ ⱪilƣiningda dana bolisən ahiri.
21 Kixining kɵnglidə pilan kɵptur,
lekin əməlgə axidiƣini Pərwərdigarning məⱪsitidur.
22 Kixining istiki sadiⱪliⱪtur.
Kəmbəƣəl yalƣanqidin əwzəldur.
23 Pərwərdigardin əyminix erixtürər kixini ⱨəⱪiⱪiy ⱨayatliⱪⱪa,
u ⱪana’ətlik yaxap, uqrimas bala-ⱪazaƣa.
24 Sozar ⱨurun ⱪaqiƣa ⱪolini,
lekin erinər aƣziƣa selixⱪimu ƣizani.
25 Mazaⱪqini ur, sadda uningdin ibrət alar,
əⱪilliⱪⱪa tüzitix tərbiyisi bər, u ɵginiwalar.
26 Atisini horliƣan, anisini ɵydin ⱨəydigən oƣul,
ularƣa uyat ⱨəm xərməndilik kəltürgəndur.
27 Əy oƣlum, tohtatsang nəsiⱨət anglaxni,
ⱪaqurƣiningdur ilim-ⱨekməttin ɵzüngni.
28 Pasiⱪ guwaⱨqi mazaⱪ ⱪilar adalətni,
yamanning aƣzi yalmar rəzillikni.
29 Təyyardur mazaⱪ ⱪilƣuqilarƣa jaza,
ⱨamaⱪətlərning dümbisigə ⱪamqa.
20
1 Xarab məshiriqi, ⱨaraⱪ jedəl-majiraqi,
əⱪilsizdur ⱨərbir ⱨaraⱪ-xarab iqip azƣuqi.
2 Padixaⱨning ƣəzipi xirning ⱨɵrkirixigə ohxaxtur,
uning aqqiⱪini kəltürüx ɵzining jenini təwəkkül ⱪilƣanliⱪtur.
3 Majiradin ɵzini tartix izzət kəltürər kixigə,
ⱨərbir əhməⱪ təyyardur arilixixⱪa jedəlgə.
4 Ⱨurun deⱨⱪan ɵz pəslidə yər ⱨəydiməs,
yiƣim pəyti ⱨeqbir ⱨosul alalmas.
5 Qongⱪur ⱪuduⱪtiki suƣa ohxar adəmning oy-pikiri,
biraⱪ uni tartip alalar əⱪil-idrakliⱪ kixi.
6 Ɵzini dostⱪa sadiⱪ dəydiƣanlar kɵp bolar,
biraⱪ ⱨəⱪiⱪiy ixənqlik birini kim tapalar?
7 Ⱨəⱪⱪaniy adəm diyanət yolida mangar,
uning əwladliri bəhtlik bolar!
8 Padixaⱨ təhtidə olturup ⱨɵküm qiⱪirar,
nəzər selip ⱨəmmə yamanni yahxidin ayrar.
9 Kim ⱪəlbim paklandi, gunaⱨtin tazilandim deyələr?
10 Tarazida wə ɵlqəmdə adil bolmiƣanda,
ⱨər ikkisi yirginqlik bilinər Pərwərdigarƣa.
11 Ayan ⱪilar ⱨətta balimu ⱪiliⱪliridin ɵzini,
ⱨərikitidə pakliⱪ wə toƣriliⱪning bar yaki yoⱪluⱪini.
12 Kɵridiƣan kɵzni, anglaydiƣan ⱪulaⱪni,
Pərwərdigar yaratti ⱨər ikkisini.
13 Amraⱪ bolma uyⱪuƣa, bolmisa namratliⱪta ⱪalisən,
tirixsang uyⱪungni eqip, mol nemətkə toyisən.
14 Heridar baⱨa talixip “mal naqar!” dəp zarlinar,
neriraⱪⱪa berip “esil nərsə aldim” dəp mahtinar.
15 Altunmu bar, lə’əl-yaⱪutlarmu kɵptur,
biraⱪ dana sɵz bolsa tepilƣusiz gɵⱨərdur!
16 Natonuxⱪa kapalət bolƣan kixidin kepilgə tonini eliwal,
yatⱪa kepil bolƣandin kepillik al.
17 Aldap tapⱪan nan tatliⱪ bolar,
biraⱪ keyin aƣziƣa xeƣil tolar.
18 Pilan muⱪim bolar məsliⱨət bilən,
jəng ⱪil aⱪilanə məsliⱨət bilən.
19 Pitnihor axkarilar sirni,
walaⱪtəgkürdin ⱪaqur ɵzüngni.
20 Kimki ata-anisini ⱪarƣisa,
ɵqər uning qiriƣi tün ⱪarangƣusida.
21 Asan erixkən miras,
ahirida bərikətlik bolmas.
22 Yamanliⱪ ⱪayturimən demə yamanliⱪⱪa,
Pərwərdigarni küt, u yardəm berər sanga.
23 Tarazida sahtiliⱪ ⱪilix Pərwərdigarƣa yirginqliktur.
Sahta ɵlqəm ⱪəbiⱨliktur.
24 Pərwərdigarning iradisidindur insanning ⱪədəmliri,
xundaⱪ ikən ⱪandaⱪ bilər insan ɵz yolini?
25 Yeniklik bilən “ Hudaƣa atiƣan ⱨədiyə” dəp wədə berip,
andin arisalda bolƣan kixi ɵzi ⱪiltaⱪⱪa ketər qüxüp.
26 Dana padixaⱨ topan soruƣandək soruwetər yamanlarni,
haman təpkəndək ayriwetər ularni.
27 Pərwərdigarning nuri qüxüp roⱨiƣa adəmning,
kɵzütüp turar barliⱪ oy-niyitini uning.
28 Sadiⱪliⱪ wə ixənq padixaⱨni ⱪoƣdar,
uning təhti sadiⱪliⱪ bilən mustəⱨkəm bolar.
29 Yigitlərning küq-ⱪuwwiti ularning xəripidur,
aⱪ qaqliri bolsa yaxanƣanlarning ⱨɵrmitidur.
30 Ⱪamqining izi kixini yamanliⱪtin tazilar,
tayaⱪ kɵngülni paklitar.
21
1 Pərwərdigarning ⱪolididur padixaⱨning kɵngli,
baxlar u ɵzi haliƣan tərəpkə eriⱪ suyidək uni.
2 Insan toƣra dəp bilər ɵzining ⱨərbir yolini,
lekin Pərwərdigar dəngsəp kɵrər uning ⱪəlbidikini.
3 Adəmning ⱨəⱪⱪaniy wə adil ix ⱪilixi,
ⱪurbanliⱪ ⱪilƣinidinmu bəkrək hursən ⱪilar Pərwərdigarni.
4 Gunaⱨtur kɵzning təkəbburluⱪi wə ⱪəlbning ⱨakawurluⱪi,
yamanlarning kibirlik turmux kəqürüxi.
5 Qoⱪum molqiliⱪ kəltürər əstayidil adəmning pilani,
pəⱪət moⱨtajliⱪta ⱪalar barliⱪ aldirangƣu kixi.
6 Yalƣan sɵzləp tapⱪan bayliⱪlar huddi,
uqup ketidiƣan tütün, əjəllik tuzaⱪ kəbi.
7 Ɵz bexiƣa qiⱪar yamanlarning zalimliⱪi,
qünki rət ⱪilar adalət yolida mengixni.
8 Əgridur gunaⱨkarning yoli,
durustur pakning ix-ⱨərikiti.
9 Soⱪuxⱪaⱪ hotun bilən bir ɵydə yaxaxtin,
əwzəldur ɵgzining bir bulungida yaxax.
10 Yamanning kɵngli ⱨerisməndur yamanliⱪⱪila,
ⱨimmət ⱪilmas u ⱨətta ɵz yeⱪinliriƣa.
11 Nadan ibrət alar mazaⱪqi tartilƣinida jazaƣa,
dana bilim alar nəsiⱨət berilgəndə uningƣa.
12 Adil Huda kɵzitip turar yamanning ɵyini,
zawalliⱪⱪa yüz tutⱪuzar ⱨaman yamanlarni.
13 Kimki ⱪulaⱪ salmisa kəmbəƣəllərning dad-pəryadiƣa,
ɵzi dad-pəryad ⱪilƣandimu ⱨeqkim jawab bərməs uningƣa.
14 Basar yoxurun sowƣat aqqiⱪni,
yəng iqidə berilgən para ⱪəⱨr-ƣəzəpni.
15 Adalət bəja kəltürülgəndə ⱨəⱪⱪaniylar huxal bolar,
yamanliⱪ ⱪilƣuqilar bolsa wəⱨimidə ⱪalar.
16 Əⱪil-idrak yolidin qiⱪⱪuqi,
bolar ɵlüklərning arisidiki biri.
17 Raⱨət-paraƣətkə berilgən kixi namrat ⱪalar,
beyimas xarab iqix, yaƣ qaynaxⱪa amraⱪlar.
18 Ɵzigə ⱪaytar rəzilning ⱨəⱪⱪaniyƣa pilanliƣan yamanliⱪi,
wapasizning durusⱪa ⱪilƣan yaman niyiti.
19 Soⱪuxⱪaⱪ wə terikkək hotun bilən yaxaxtin,
əwzəldur qɵl-bayawanda yaxax.
20 Aⱪilning ɵyidə arzuluⱪ bayliⱪ, nazunemətlər,
əhməⱪlər bar dunyasini buzup-qaqar.
21 Ⱨəⱪⱪaniyət wə sadiⱪliⱪni izdigənlər,
qin ⱨayatliⱪ, ⱨəⱪⱪaniyliⱪ wə ⱨɵrmətkə erixər.
22 Elip aⱪil küqlüklərning xəⱨirini,
ƣulitar ularning tayanqi bolƣan ⱪorƣinini.
23 Ɵz aƣziƣa igə bolƣan kixi,
saⱪlap ⱪalar baladin ɵzini.
24 Təkəbburluⱪ wə qongqiliⱪ ⱪilƣan “Məshiriqi” dəp atilar,
u ziyadə kibirlik bilən ix ⱪilar.
25 Ⱨalak ⱪilar ɵzini ⱨurunning təməsi,
qünki ixⱪa barmas uning ⱪoli.
26 U kün boyi aqkɵzlük bilən təmə ⱪilar,
ⱨəⱪⱪaniy bolsa ayimay sehiyliⱪ ⱪilar.
27 Yamanlarning ⱪurbanliⱪi Pərwərdigarƣa yirginqliktur,
yaman ƣərəzdə ⱪilinƣan bolsa tehimu xundaⱪtur.
28 Sahta guwaⱨliⱪ yoⱪⱪa qiⱪar,
ɵz ⱪuliⱪi bilən angliƣuqining guwaⱨliⱪi mənggülük bolar.
29 Ⱪelindur yaman adəmning yüzi,
oylinip mangar durus ɵz yolini.
30 Ⱨərⱪandaⱪ danaliⱪ, əⱪil-idrak yaki məsliⱨət,
ⱪarxi bolsa Pərwərdigarƣa, karƣa kəlməs pəⱪət.
31 Atlar jəng üqün təyyar ⱪilinar,
biraⱪ ƣəlibə pəⱪət Pərwərdigardinla bolar.
22
1 Əwzəldur yahxi nam zor bayliⱪtin,
qongⱪur ⱨɵrmət altun-kümüxtin.
2 Gaday bilən bayning ortaⱪliⱪi xuki:
Pərwərdigar yaratⱪuqidur ⱨər ikkilisini.
3 Zerək həwp-hətərni kɵrüp ⱪaqar,
nadan ⱪariƣularqə alƣa besip azab tartar.
4 Əymənsə kimki kəmtərlik bilən Pərwərdigardin,
bəⱨrimən bolur u bayaxatliⱪ, ⱨɵrmət wə ⱨəⱪiⱪiy ⱨayatliⱪtin.
5 Ⱨiyligərlərning yolida tikən, tuzaⱪlar yatar,
ⱨayatini əzizligən kixi ulardin yiraⱪ turar.
6 Tərbiyilə balangni toƣra yolda mengixⱪa,
qong bolƣandimu xu yoldin qiⱪmas u xunda.
7 Bay kəmbəƣəlni baxⱪurar,
ⱪərzdar ⱪərz bərgüqining ⱪuli bolar.
8 Naⱨəⱪliⱪ uruⱪini qaqⱪan balayi’apət orar,
uning ⱪəⱨr tayiⱪi ⱨaman sundurular.
9 Sehiy adəm bərikət tapar,
qünki u yoⱪsullarƣa ɵz nenidin bɵlüp berər.
10 Məshiriqini ⱪoƣlisang, jangjal yoⱪilar,
jedəl-majira wə ⱨaⱪarət ⱨəm tügər.
11 Dil pakliⱪini sɵyidiƣan wə sɵzliri yeⱪimliⱪ kixi,
bolar padixaⱨning dosti.
12 Ⱪoƣdar Pərwərdigar ⱨəⱪiⱪətni,
yoⱪⱪa qiⱪirar wapasizning sɵzlirini.
13 Ⱨurun xundaⱪ dər:“Xir bar talada,
yəm bolimən qiⱪsam koqiƣa”.
14 Qongⱪur oridur buzuⱪ ayalning aƣzi,
uningƣa qüxər Pərwərdigarning ƣəzipini kəltürgən kixi.
15 Nadanliⱪ ⱪapliƣandur balilarning ⱪəlbini,
nadanliⱪni ⱪoƣliƣuqidur tərbiyə tayiⱪi.
16 Ⱪalar moⱨtajliⱪta pəⱪət, bayliⱪ üqün yoⱪsulni əzgüqi,
baylarƣa ⱨəm sowƣat bərgüqi.
Ottuz nəsiⱨət
17 Ⱪulaⱪ sal danalarning sɵzlirigə,
kɵngül ⱪoy mən ɵgətkən ilim-ⱨekmətkə.
18 Yahxidur saⱪlisang ularni ⱪəlbingdə,
təyyar bolsa tilingda ular ⱨəmixə.
19 Ixənqingni baƣlax üqün Pərwərdigarƣa,
bügün ularni tonutimən sanga.
20 Ilim-ⱨekmət wə kengəx berix üqün sanga,
yezip bərmidimmu ottuz nəsiⱨətni mana?
21 Buningdindiki məⱪsət sən ⱨəⱪiⱪətni bilisən,
ɵzüngni əwətküqilərgə ⱨəm ⱨəⱪiⱪiy jawab berələysən.
(birinqi nəsiⱨət)
22 Yoⱪsul bolƣanliⱪi üqün uni ezip nəp alma,
sotta yɵlənqüki yoⱪni bozək ⱪilma.
23 Qünki aⱪlar Pərwərdigar ularni,
alar u ularni əzgənlərning jenini.
(ikkinqi nəsiⱨət)
24 Terikkək adəm bilən dost bolma,
ⱪəⱨrlik adəm bilən arilaxma,
25 sənmu ularni doraysən bolmisa,
qüxisən ɵzüng ⱨəm tuzaⱪⱪa.
(üqinqi nəsiⱨət)
26 Bolma ⱪol berip kepil bolƣuqilardin,
ⱪərz tɵləxkə kapalət bərgüqilərdin,
27 ⱪayturƣudək nərsəng bolmiƣanda ɵzgining ⱪərzini,
yatⱪan ornungni tartⱪuzup ⱪoyuxungning nemə ⱨajiti?
(tɵtinqi nəsiⱨət)
28 Yɵtkimə ⱪədimdə əjdading bəlgiləp ⱪoyƣan pasilni.
(bəxinqi nəsiⱨət)
29 Kɵrgənsən ixiƣa maⱨir ustini?
U puⱪraning əməs, padixaⱨlarning hizmitididur.
23 (altinqi nəsiⱨət)
1 Ⱨɵkümdar bilən ⱨəmdastihan bolƣanda,
uning kim ikənlikini esingdə saⱪla.
2 Əgər nəpsing yaman bolsa,
ɵzüngni tart piqaⱪ ⱪadalƣandək boƣuzungƣa.
3 Uning nazunemətlirigə ixtəy saⱪlima,
aldamqiliⱪ yoxurulƣandur bəlki ularda.
(yəttinqi nəsiⱨət)
4 Bay bolimən dəp upratma ɵzüngni,
əⱪilliⱪliⱪ bilən taxla bu oyungni.
5 Kɵzüng bayliⱪⱪa qüxkəndə u yoⱪilar,
qünki u birdinla ⱪanat qiⱪirp, bürküttək uqup ketər.
(səkkizinqi nəsiⱨət)
6 Behilning nenini yemə,
ixtəy saⱪlima uning nazunemətlirigə.
7 Qünki u kɵnglidə ɵzining paydisini oylaydiƣan adəmdur.
“Tartinmay yəng, iqing” dər, biraⱪ kɵngli səndə əməstur.
8 Yegən tamiⱪing yenip qiⱪar,
eytⱪan qirayliⱪ sɵzliring bikar bolar.
(toⱪⱪuzinqi nəsiⱨət)
9 Əhməⱪⱪə sɵzləp awarə ⱪilma ɵzüngni,
qünki kɵzgə ilmas u aⱪilanə sɵzliringni.
(oninqi nəsiⱨət)
10 Yɵtkimə ⱪədimdə bəlgiləp ⱪoyƣan pasilni,
tartiwalma yetimlarning etizlirini.
11 Qünki ⱪudrətliktur ularning Ⱨimayiqisi,
ularning təripini alar u sanga ⱪarxi.
(on birinqi nəsiⱨət)
12 Kɵngül ⱪoy nəsiⱨətkə,
ⱪulaⱪ sal ⱨekmətlik sɵzlərgə.
(on ikkinqi nəsiⱨət)
13 Balangdin tüzitix tərbiyisini ayima,
u ɵlüp ⱪalmas tayaⱪ bilən salƣanƣa.
14 Gər ursang tayaⱪ bilən uni,
saⱪlap ⱪalarsən əjəldin uning jenini.
(on üqinqi nəsiⱨət)
15 Əy oƣlum, dana bolsang, ⱪəlbim yayrar.
16 Toƣra sɵzlisəng yürikim xadlinar.
(on tɵtinqi nəsiⱨət)
17 Gunaⱨkarlarƣa ⱨəsət ⱪilma,
Pərwərdigardin əymən da’ima.
18 Bərⱨəⱪ, bardur sening istiⱪbaling.
Yoⱪⱪa qiⱪmas arzu-ümiding.
(on bəxinqi nəsiⱨət)
19 Əy oƣlum, sɵzümgə ⱪulaⱪ sal, bol dana,
ⱪəlbingni toƣra yolƣa beƣixla.
20 Bolma ⱨaraⱪkəxlərning arisida,
arilaxma gɵxkə toymaslarƣa.
21 Qünki ⱨaraⱪkəx wə toymaslar yoⱪsulluⱪta ⱪalar,
ƣəplət uyⱪusi ularni jul-jul kiyimdə ⱪaldurar.
(on altinqi nəsiⱨət)
22 Angla seni tapⱪan atangning sɵzini,
kəmsitmə anang yaxanƣanda uni.
23 Bədəl tɵlisəngmu ⱨəⱪiⱪətni tap, satma uni,
tap ⱨəm danaliⱪ, tərbiyə wə parasətni.
24 Ⱨəⱪⱪaniy oƣli bolƣan ata zor huxalliⱪ tapar,
aⱪil oƣul tapⱪan ata uningdin xadliⱪⱪa tolar.
25 Ata-anang səndin hox bolsun!
Seni tuƣⱪan anang xadlansun.
(on yəttinqi nəsiⱨət)
26 Əy oƣlum, manga beƣixla ⱪəlbingni,
kɵzüng bilən kɵzitip tur yolumni!
27 Paⱨixə ayal qongⱪur oridur,
buzuⱪ ayal tar ⱪuduⱪtur.
28 Bundaⱪ ayal huddi ⱪaraⱪqilardək mɵkünüp turar,
insanlar arisida hotuniƣa wapasiz ərlərni awutar.
(on səkkizinqi nəsiⱨət)
29 Kimlər azab-ⱪayƣuda? Kimlər jedəl qiⱪirar, zarlinar?
Kimlər səwəbsiz yarilinar? Kimning kɵzi məydin ⱪizirar?
30 Məy sorunida uzaⱪ olturƣanlar,
əbjəx xarabni iqixkə berilgənlər xundaⱪ küngə ⱪalar!
31 Xarapning ⱪizilliⱪiƣa, jamdiki julasiƣa ⱪarima,
gelingdin xundaⱪ siliⱪ ɵtkənlikigə məptun bolma.
32 Ahirida u seni yilandək qeⱪiwalar,
zəⱨərlik yilandək nəxtirini sanjar.
33 Kɵrünər kɵzünggə ƣəlitə mənzirilər,
əⱪling ezip, qiⱪar aƣzingdin ⱪalaymiⱪan sɵzlər.
34 Bolarsən huddi dengiz otturisida ləyləp ⱪalƣandək,
kemə moma yaƣiqining uqida yatⱪandək.
35 Dərsənki: “Meni dumbalidi, aƣrimidi! Urdi, bilmidim ⱨeqnemini.
Ⱪaqan ⱨoxumƣa kelip yənə iqərmən məyni!”
24 (on toⱪⱪuzinqi nəsiⱨət)
1 Yamanlarƣa ⱨəsət ⱪilma,
ular bilən billə boluxni arzu ⱪilma.
2 Ular kɵnglidə zorawanliⱪni oylar,
ularning sɵzliridin xumluⱪ yaƣar.
(yigirminqi nəsiⱨət)
3 Ɵy selinar danaliⱪ bilən,
mustəⱨkəmlinər əⱪil-idrak bilən.
4 Toldurar bilim ɵyning hanilirini,
ⱨərhil ⱪimmətlik esil bayliⱪlar bilən.
(yigirmə birinqi nəsiⱨət)
5 Aⱪil küqlüktin ⱪudrətlik bolar,
bilimlik adəm ɵz ⱪudritini axurar.
6 Aⱪilanə məsliⱨət bilən urux elip bar,
məsliⱨətqi kɵp bolƣanda ƣəlibilik bolar.
(yigirmə ikkinqi nəsiⱨət)
7 Yiraⱪtur danaliⱪ əhməⱪⱪə,
kɵpqilik yiƣilixida əhməⱪ zuwan sürəlməs.
(yigirmə üqinqi nəsiⱨət)
8 Yamanliⱪ pilanliƣan adəm “suyiⱪəstqi” atilur.
9 Əhməⱪliⱪ bilən tüzülgən pilan gunaⱨtur,
adəm üqün mazaⱪqi yirginqliktur.
(yigirmə tɵtinqi nəsiⱨət)
10 Eƣir kündə jasaritingni yoⱪatsang,
sən ajizsən.
(yigirmə bəxinqi nəsiⱨət)
11 Ⱪutⱪuz ɵlüm həwpidə ⱪalƣanlarni,
ⱪutuldur ɵltürülüx aldida turƣanlarni.
12 Gər“bilməptimən” dəp ⱪaqursang ɵzüngni,
insan kɵnglini dəngsigüqi kɵrüp turmasmu buni?
Ⱨayatingni ⱪoƣdiƣuqi bilməsmu?
U ⱨərbir adəmning əməliyitigə ⱪarap yandurmasmu?
(yigirmə altinqi nəsiⱨət)
13 I oƣlum, ⱨəsəl istemal ⱪil, u yahxidur.
Ⱨərə kɵnikidin alƣan ⱨəsəl tehimu tatliⱪtur.
14 Tatliⱪtur danaliⱪ ⱨəsəldək jeningƣa,
istiⱪbaling parlaⱪtur gər erixsəng uningƣa,
arzu-ümiding ⱨəm qiⱪmas yoⱪⱪa.
(yigirmə yəttinqi nəsiⱨət)
15 Rəzildək ⱨəⱪⱪaniyning ɵyini yoxurun paylap turma,
uning ɵyini wəyran ⱪilma!
16 Qünki u yəttə ⱪetim yiⱪilsimu, yənila ornidin turar,
biraⱪ rəzillər bala-ⱪazada yiⱪilar.
(yigirmə səkkizinqi nəsiⱨət)
17 Rəⱪibing yiⱪilƣanda huxal bolma,
putlaxⱪinida iq-iqingdin xadlanma.
18 Bolmisa yaⱪturmas Pərwərdigar kɵrüp buni,
tohtitar rəⱪibingdin ƣəzipini.
(yigirmə toⱪⱪuzinqi nəsiⱨət)
19 Kɵnglüng bisərəmjan bolmisun rəzillərdin,
yüriking eqixmisun ⱨəsət ⱪilip yamanlardin.
20 Qünki bolmas rəzillərning istiⱪbali,
ɵqürülər yamanlarning qiriƣi.
(ottuzinqi nəsiⱨət)
21 Əy oƣlum! Pərwərdigardin ⱪorⱪmas bolma,
padixaⱨni ⱨɵrmətliməy ⱪalma,
ularƣa ⱪarxi qiⱪⱪuqilarƣa xerik bolma.
22 Qünki uxtumtut balayi’apət ularƣa kelər,
Pərwərdigar wə padixaⱨ kəltüridiƣan ⱨalakətni kimmu bilər?
Baxⱪa əⱪliyə sɵzlər
23 Bularmu danalarning sɵzliridur:
ⱨɵkümdə bir tərəpkə yan besix yamandur.
24 Jinayətqigə: “Gunaⱨsiz sən” dəp ⱨɵküm qiⱪarƣuqini,
ⱪarƣaydu həlⱪlər; ɵq kɵridu əl-jama’ət uni.
25 Biraⱪ ular jinayətqini əyibligüqidin hursən bolidu,
bəht-sa’adətlər uningƣa kelidu.
26 Səmimiy jawab bərgüqi kɵrsitər qin dostluⱪni.
27 Tügətkin awwal sirttiki ixlarni,
orunlaxturƣin etizdiki ixliringni,
ⱪurƣin andin ɵyüngni.
28 Səwəbsiz yeⱪiningƣa ⱪarxi guwaⱨliⱪ ⱪilma,
yalƣan sɵzləp aldima.
29 Demə:“U manga ⱪandaⱪ ⱪilƣan bolsa, mənmu uningƣa xundaⱪ ⱪilimən,
uning manga ⱪilƣinidək yandurimən”.
30 Ɵttüm mən ⱨurunning etizliⱪidin,
əⱪilsizning üzümzarliⱪidin.
31 Mana ⱨər yeridin tikənlər ɵsüp qiⱪⱪan,
yawa ot-qɵplər ⱨəmmə yərni ⱪapliƣan,
ⱪoruⱪ temi ɵrülüp kətkən!
32 Ularni kɵrüxüm bilən oyƣa pattim,
kɵrginimdin mundaⱪ sawaⱪ aldim:
33 desəng: “Biraz kɵzümni yumuwalay, birdəm uhliwalay,
yənə birdəm put-ⱪolumni almap yetiwalay”,
34 yeningƣa kelər ⱪaraⱪqidək namratliⱪ,
ⱪoralliⱪ bulangqidək moⱨtajliⱪ.
25 Sulayman padixaⱨning pənd-nəsiⱨətlirining dawami
1 Tɵwəndə bayan ⱪilinidiƣanlirimu Sulayman padixaⱨning pənd-nəsiⱨətliri bolup, bularni Yəⱨudiyə* Sulayman padixaⱨning wapatidin keyin Isra’illarning on ikki ⱪəbilidin oni Sulaymanning oƣlining padixaⱨliⱪ ⱪilixiƣa ⱪarxi turup, ɵzliri ayrim padixaⱨliⱪ ⱪuridu. Bu padiixaⱨliⱪ Isra’iliyə padixaⱨliⱪi, ⱪalƣan ikki ⱪəbilə Sulaymanning oƣli ⱨokümranliⱪida ⱪurulƣan padixaⱨliⱪ Yəⱨudiyə padixaⱨliⱪi dəp atilidu. padixaⱨi Hizkiyaning ordisidikilər kɵqürüp topliƣan.
2 Pərwərdigarning uluƣluⱪidur uning karamətlirining sirliⱪliⱪi,
padixaⱨlarning xɵⱨritidur ixlarning tegigə yetip yexixi.
3 Asmanning egizlikini, yərning qongⱪurluⱪini bilgili bolmas,
xuningƣa ohxax, padixaⱨlarning kɵnglidikining tegigə yətkili bolmas.
4 Awwal kümüxni tawlap, qiⱪindisini ayrip taxla,
andin zərgər ⱪuyup qiⱪidu nəpis bir ⱪaqa.
5 Awwal padixaⱨning ⱨuzuridin ⱪoƣliwət yaman məsliⱨətqilərni,
andin ⱨəⱪⱪaniyət bilən mustəⱨkəm bolar uning təhti.
6 Padixaⱨning aldida ɵzüngni qong tutma,
yaki ərbablarning ornida turuwalma.
7 Qünki ornungni janabⱪa berixkə qaⱪirilip, pəgaⱨⱪa qüxüp ⱪalƣandin,
baxⱪilarning təklip ⱪilixi bilən pəgaⱨtin tɵrgə ɵtkining əwzəl.
8 Aldirangƣuluⱪ bilən sotⱪa ərz ⱪilma,
ⱪandaⱪ ⱪilisən mubada yeⱪining seni xərməndə ⱪilsa?
9 Munaziriləx yeⱪining bilən sening ⱨəⱪ bolsa,
lekin baxⱪilarning sirini aqma.
10 Bolmisa, buni angliƣuqi ⱪaldurar seni uyatⱪa,
ⱪutulalmaysən sesiⱪ namdin xu qaƣda.
11 Jayida ⱪilinƣan sɵzlər,
kümüx tawaⱪⱪa tizilƣan altun almilardəktur.
12 Ⱪulaⱪ salƣuqi üqün danalarning tənbiⱨi,
goya altun ⱨalⱪa yaki sap altun bezək kəbi.
13 Əwətküqi üqün sadaⱪətmən əlqi,
huddi orma waⱪtida ⱪar soƣuⱪi kəbi,
qünki urƣutar u hojayinining roⱨini.
14 Sowƣat berimən dəp mahtanƣan lekin bərmigən kixi,
huddi yamƣuri yoⱪ ⱪara bulut wə boran kəbi.
15 Səwr-taⱪət bilən sɵzligəndə ⱨɵkümdar kɵnər.
Yumxaⱪ sɵz sɵngəktin ɵtər.
16 Ⱨəsəlgə erixkəndə pəⱪət toyƣuqila yə,
kɵp yəp yanduruwətmə.
17 Az dəssigin ⱪoxnangning bosuƣisiƣa,
toyup səndin ɵq bolup ⱪalar bolmisa.
18 Yeⱪiniƣa ⱪarxi yalƣan guwaⱨliⱪ bərgüqi,
goya toⱪmaⱪ, ⱪiliq wə ɵtkür oⱪta zərbə bərgən kəbi.
19 Eƣir künlərdə tayinix wapasizƣa,
ohxar qirigən qix, sunƣan putⱪa.
20 Nahxa eytip berix ƣəmkin kixigə,
ohxar soƣuⱪ kündə kiyimini salduruwalƣanƣa,
yaki tuz ⱪuyƣandək yarisiƣa.
21 Düxmining aq bolsa, nan bər,
ussiƣan bolsa, su bər.
22 Hijaləttə ⱪaldurisən uni xunda,
yandurar Pərwərdigar sanga.
23 Ximal tərəptin qiⱪⱪan xamal ⱪattiⱪ yamƣur yaƣdurar,
qeⱪimqiliⱪ bolsa ƣəzəpni qirayiƣa qiⱪarar.
24 Soⱪuxⱪaⱪ hotun bilən bir ɵydə yaxaxtin,
əwzəldur ɵgzining bir bulungida yaxax.
25 Yiraⱪ yurttin kəlgən hox həwər huddi,
qangⱪaxni ⱪandurƣan muzdək su kəbi.
26 Rəzilgə yol ⱪoyƣan ⱨəⱪⱪaniy kixi,
huddi leyip kətkən bulaⱪ, bulƣanƣan ⱪuduⱪ kəbi.
27 Yahxi əməstur ⱨəsəlni ⱨəddidin ziyadə yeyx,
xərəplik əməstur xɵⱨrətpərəslik ⱪoƣlixix.
28 Ɵzini tutuwalalmaydiƣan kixi,
huddi sepili buzuwetilgən xəⱨər kəbi.
*1 26
1 Yazda ⱪar, orma waⱪtida yamƣur ⱪamlaxmiƣandək,
əhməⱪⱪimu izzət-ⱨɵrmət ⱪamlaxmas.
2 Ⱪuxⱪaq uqup, ⱪarliƣaq ⱪanat ⱪaⱪⱪandək,
səwəbsiz ⱪarƣaxmu kixigə təgməs.
3 Yaraxⱪandək ⱪamqa atⱪa, nohta exəkkə,
yarixar dərrə əhməⱪning dümbisigə.
4 Jawab ⱪayturma əⱪilsizning əhməⱪliⱪigə yarixa,
uningƣa ohxap ⱪalisən bolmisa.
5 Jawab ⱪaytur əⱪilsizning əhməⱪliⱪigə yarixa,
u ɵzini əⱪilliⱪ qaƣlap ⱪalar bolmisa.
6 Əhməⱪtin həwər yolliƣan kixi,
goya ɵz putini ɵzi qapⱪan, zəⱨər yutⱪan kəbi.
7 Karƣa kəlmigəndək putliri tokurning,
karƣa kəlməs aƣzidiki pənd-nəsiⱨət əhməⱪning.
8 Izzət-ⱨɵrmət bildürüx əhməⱪⱪə,
ohxar salƣiƣa taxni baƣlap ⱪoyƣanƣa.
9 Pənd-nəsiⱨət əhməⱪning aƣzidiki,
goya məst xiltiwatⱪan tikənlik xah kəbi.
10 Yallisa əhməⱪni yaki udul kəlgən adəmni kimki,
bolar ⱪariƣularqə oⱪ atⱪan mərgən kəbi.
11 It aylinip kelip yaliƣandək ɵz ⱪusuⱪini,
ⱪaytar əhməⱪ ɵz əhməⱪliⱪini.
12 Kɵrdüngmu ɵzini aⱪil qaƣliƣan kixini?
Uningdin ümid kütkəndin əhməⱪtin ümid kütkən yahxi.
13 Ⱨurun dərki: “Xir bardur koqa wə məydanda”.
14 Eqilip-yepilar ixik mujuⱪida,
eƣinap yatar ⱨurun kariwitida.
15 Ⱨurun sunar ⱪolini ⱪaqiƣa,
ƣizani aƣziƣa selixⱪimu erinər ⱨətta.
16 Ⱨurun ɵzini xundaⱪ qaƣlar,
ⱨətta aⱪilanə jawab beridiƣan yəttə kixidinmu aⱪil sanar.
17 Arilixix ɵzigə munasiwətsiz jangjalƣa,
ohxar ɵtüp ketiwatⱪan itning ⱪuliⱪini tartⱪanƣa.
18-19 Ɵz yeⱪinini aldap, “Qaⱪqaⱪ ⱪilip ⱪoydum” degüqi,
huddi otluⱪ, əjəllik oⱪlarni atⱪan təlwə kəbi.
20 Ot ɵqər otun bolmisa,
jedəl tügər qeⱪimqi bolmisa.
21 Huddi qoƣ üstigə salƣan kɵmür kəbi,
ot üstigə taxliƣan otun kəbi,
ulƣaytar jedəlhor jedəl-majirani.
22 Ohxar ƣəywətqining sɵzliri məzzilik tamaⱪⱪa,
təngə singip ketər tezla.
23 Tili ⱨəsəl, dili zəⱨər kixi,
kümüx ⱨəl berilgən sapal ⱪaqining ɵzi.
24 Ɵqmənlik ⱪilƣuqi qirayliⱪ sɵz bilən niⱪablinar,
biraⱪ kɵnglidə ⱨiylə-mikir saⱪlar.
25 Xunga ixinip kətmə u mulayim sɵzligəndə,
qünki yəttə ⱪat iplasliⱪ bardur uning ⱪəlbidə.
26 Ɵqmənlikini u ⱨiyligərlik bilən yapar,
lekin uning rəzilliki jama’ət aldida axkara bolar.
27 Kixigə ora koliƣan ɵzi qüxər,
ɵzgigə domilatⱪan tax ɵzigə ⱪaytar.
28 Yalƣanqi ɵzi ziyan kəltürgənlərni ɵq kɵrər,
huxamətqi ⱨalakət elip kelər.
27
1 Mahtanma ətiki kününg bilən,
qünki ətining nemə elip kelixini bilməysən.
2 Mahtanma ɵz ɵzüngdin, seni baxⱪilar mahtisun,
mahtanma ɵz aƣzing bilən, seni yatlar mahtisun.
3 Taxmu ⱨəm ⱪummu eƣir,
biraⱪ əhməⱪ kəltürgən azab ikkisidinmu eƣir.
4 Ƣəzəp rəⱨimsizdur, ⱪəⱨr ohxar kəlküngə,
biraⱪ taⱪabil turalar kimmu kündixining kündəxlikigə?
5 Axkara tənbiⱨ yoxurun muⱨəbbəttin əladur.
6 Dostungning salƣan jaraⱨiti uning wapadarliⱪidindur,
düxminingning sɵyüxliri bolsa ⱨiyligərlikidindur.
7 Bizardur toⱪ kixi ⱨəsəldinmu,
tatliⱪtur aqliⱪta ⱨərⱪandaⱪ aqqiⱪ nərsimu.
8 Ɵyidin ayrilƣan kixi,
uwisidin ayrilƣan ⱪux kəbi.
9 Aqar huxbuy may wə ətir kixining kɵnglini,
səmimiy məsliⱨitidin bilinər dostning ƣəmhorluⱪi.
10 Ɵz dostung ⱨəm atangning dostini taxlima,
bexingƣa kün qüxkəndə tuƣⱪiningning ɵyigə barma.
Əladur yiraⱪtiki tuƣⱪandin yeⱪindiki ⱪoxna.
11 Əy oƣlum, danaliⱪ tap, kɵnglümni qɵmdür huxalliⱪⱪa,
xunda jawab ⱪayturalaymən meni tənⱪid ⱪilƣanlarƣa.
12 Zerək kixi həwp-hətərni kɵrüp ⱪaqar,
nadan ⱪariƣularqə alƣa besip azab tartar.
13 Yatⱪa kapalət bərgüqidin kepilgə tonini eliwal,
natonuxⱪa kepil bolƣuqidin kepillik al.
14 Kimki tang səⱨərdə warⱪirap ⱪoxnisidin amanliⱪ sorisa,
bu ⱪarƣiƣandək anglinar ⱪoxnisiƣa.
15 Soⱪuxⱪaⱪ hotun ohxar,
yamƣurluⱪ kündə torustin tohtimay tamqiliƣan tamqiƣa.
16 Ohxar uni tosuxning ɵzi boranni tosuxⱪa,
yaki ong ⱪoli bilən may qanggalliƣanƣa.
17 Tɵmür tɵmürni biləydu,
adəm adəmni ɵtkürləxtüridu.
18 Mewisini yər ənjür kɵqitini pərwix ⱪilƣuqi,
izzətkə erixər hojayinini yahxi kütküqi.
19 Su adəmning yüzini əks əttürgən kəbi,
adəmning ɵzini əks əttürər yüriki.
20 Ⱨeq toymas gɵr wə ɵlüklər makani,
ⱪana’ət tapmas adəmning nəpsi.
21 Tawlinar altun-kümüx otta,
sinilar adəm mahtalƣanda.
22 Soⱪsangmu buƣday soⱪⱪandək əhməⱪni,
ayrilmas yənila uningdin əhməⱪliⱪi.
23 Padiliringning əⱨwalini obdan igilə,
mal-waranliringƣa yahxi ⱪara.
24 Qünki bayliⱪ mənggülük bolmas,
ⱪalmas tajmu əwladtin-əwladⱪa miras.
25 Qɵplər ⱪurup, yengi qɵplər ɵsüp qiⱪⱪanda,
taƣ baƣridiki otlar orulƣanda,
26 ⱪoylarning yungliri sanga kiyimlik bolar,
ɵqkilərni satⱪan pul bir etizƣa yarar.
27 Yetərlik bolar süti ɵqkilərning,
ozuⱪiƣa sening wə a’iləngning,
turmuxini ⱪamdixiƣa ⱨəm dedəkliringning.
28
1 Ⱪaqar ⱨeqkim ⱪoƣlimisimu yamanlar,
xirdək baturdur ⱨəⱪⱪaniylar.
2 Kɵpiyər ⱨɵkümdarlar gunaⱨ kɵpəysə yurtta,
muⱪimliⱪ dawamlixar dana wə bilimlik ⱨɵkümdar bolƣanda.
3 Kəmbəƣəl kəmbəƣəlni bozək ⱪilsa,
ohxar zira’ətlərni nabut ⱪilidiƣan ⱪara yamƣurƣa.
4 Pərwərdigarning təlimidin waz keqix yamanlarni mahtiƣanliⱪtur,
uning təlimigə əməl ⱪilix yamanlar bilən ⱪarxilaxⱪanliⱪtur.
5 Qüxənməs rəzillər adalətni,
toluⱪ qüxinər Pərwərdigarƣa təlpüngüqilər uni.
6 Diyanət yolida mangƣan kəmbəƣəl kixi,
əgri yolda yürgən baydin yahxi.
7 Aⱪil oƣuldur Pərwərdigarning təlimigə əməl ⱪilƣan,
atisini nomusⱪa ⱪaldurar nan ⱪepilarƣa ⱨəmraⱨ bolƣan.
8 Jazanihorluⱪ bilən bayliⱪini kɵpəytkən kixining bayliⱪi,
kəmbəƣəllərgə sahawət ⱪilƣuqi üqün ⱪalar ahiri.
9 Pərwərdigarning təlimigə kimki ⱪulaⱪ salmisa,
uning du’alirimu yirginqliktur ⱨətta.
10 Duruslarni yaman yolƣa azdurƣuqi qüxər ɵzi koliƣan oriƣa.
Pak-diyanətlik mirashor bolar yahxiliⱪⱪa.
11 Danadur bay ɵz nəziridə,
ayandur uning ⱪandaⱪliⱪi zerək kəmbəƣəlgə.
12 Jaⱨanni ⱪaplar təntənə ⱨəⱪⱪaniylar ⱨoⱪuⱪ tutsa,
adəmlər ɵzini ⱪaqurar yamanlar ⱨakimiyət yürgüzsə.
13 Ronaⱪ tapalmas ɵz gunaⱨlirini yoxurƣan,
rəⱨim-xəpⱪətkə erixər gunaⱨlirini iⱪrar ⱪilip ⱪol üzgən.
14 Bəhtliktur Pərwərdigardin əyməngən ⱨəmixə,
uqrar boyni ⱪattiⱪ balayi’apətkə.
15 Yoⱪsullarning üstidiki rəzil ⱨɵkümdar,
ⱨɵrkirəp turƣan xir, ow izdəp yürgən eyiⱪⱪa ohxar.
16 Əⱪilsiz ⱨɵkümdar ⱪattiⱪ zalimliⱪ salar,
ⱨaram bayliⱪtin nəprətləngənning ɵmüri uzirar.
17 Ⱪan tɵküp wijdan azabi tartⱪuqi ⱪeqip yürər ɵlgüqə,
ⱪilmisun uni ⱨeqkim ⱨimayə.
18 Ⱪutⱪuzular diyanət yolida mangƣan,
toyuⱪsiz yiⱪilar əgri yolda mangƣan.
19 Yerigə ixligənning ⱪorsiⱪi toⱪ bolar.
Ⱪuruⱪ hiyal sürgən tolimu yoⱪsulluⱪⱪa ⱪalar.
20 Erixər mol bərikətkə sadiⱪ kixi,
jazasiz ⱪalmas bayliⱪⱪa erixixkə aldiriƣuqi.
21 Birigə yan besix yamandur,
biraⱪ adəm bir burda nan üqünmu bundaⱪ gunaⱨni ɵtküzür.
22 Aqkɵz aldirar bay boluxⱪa,
bilməy ⱪalar u yoⱪsulluⱪ qüxüxini ɵz bexiƣa.
23 Baxⱪilarning hataliⱪiƣa tənbiⱨ bərgüqi huxamətqigə ⱪariƣanda,
kɵp ⱨimmət tapar ahirida.
24 Ata-anisini bulap, yənə “Bu gunaⱨ əməs” degən,
bir ⱪatarda sanilar janƣa zamin bolƣuqi bilən.
25 Jedəl-majira terar aqkɵzlük ⱪilƣan,
rawaj tapar Pərwərdigarƣa ixənq baƣliƣan.
26 Əhməⱪtur ɵz əⱪligə ixəngən,
aman ⱪalar danaliⱪ bilən ix tutⱪan.
27 Moⱨtajliⱪta ⱪalmas namratlarƣa həyrhaⱨliⱪ ⱪilƣan,
nurƣun lənətkə ⱪalar ularni kɵrməskə salƣan.
28 Yamanlar ⱨoⱪuⱪ tutsa, adəmlər ɵzini ⱪaqurar,
ular zawal tapsa, ⱨəⱪⱪaniylar ⱨoⱪuⱪ tutar.
29
1 Kimki ⱪayta-ⱪayta əyibləngəndimu boyni ⱪattiⱪliⱪ ⱪilsa,
tuyuⱪsiz bitqit bolup, ⱪalar ⱪutⱪuzulƣusiz ⱨalƣa.
2 Puⱪra xadlinar ⱨəⱪⱪaniylar ⱨoⱪuⱪ tutsa,
nalə-pəryad kɵtürər rəzillər ⱨɵküm sürsə.
3 Atisini xadlandurar danaliⱪni sɵygən oƣul,
mal-mülkini buzup-qaqar paⱨixilərgə ⱨəmraⱨ bolƣan oƣul.
4 Padixaⱨ mustəⱨkəm ⱪilar adalət bilən yurtni,
parihor bolsa zawal tapⱪuzar uni.
5 Ɵz yeⱪiniƣa huxamət ⱪilƣan kixi,
goya putiƣa ⱪapⱪan ⱪurƣan kəbi.
6 Ɵzigə tuzaⱪ ⱪurar yamanning gunaⱨi,
nahxa eytip xadlinar ⱨəⱪⱪaniy.
7 Ⱨəⱪⱪaniy kɵngül bɵlər kəmbəƣəllərning ⱨoⱪuⱪiƣa,
rəzillərning kari bolmas buningƣa.
8 Mazaⱪqilar ⱪutritip ⱪalaymiⱪanlaxturar pütün xəⱨərni,
biraⱪ aⱪillar yandurar ⱪəⱨr-ƣəzəpni.
9 Aⱪil əhməⱪ bilən dəwaƣa qüxkinidə,
tinqliⱪ bolmas, əhməⱪ ⱨürpiyip ⱪilar məshirə.
10 Diyanətliktin nəprətlinər ⱪanhorlar,
almaⱪqi bolar durusning jenini ular.
11 Əhməⱪ biraⱪla axkarilar ƣəzipini,
aⱪil besiwalar ɵzini.
12 Ⱨɵkümdar yalƣan sɵzlərgə ⱪulaⱪ salsa,
barliⱪ əməldarliri mangar yaman yolƣa.
13 Gaday wə uni əzgüqining ortaⱪliⱪi xuki,
Pərwərdigardur ⱨər ikkilisining kɵzigə nur bərgüqi.
14 Padixaⱨ adalət bilən ⱨɵküm ⱪilsa ajizlarƣa,
məⱨkəm turar uning təhti mənggügə.
15 Tayaⱪ wə tənbiⱨ əⱪil tapⱪuzar baliƣa,
ɵz məyligə ⱪoyup berilgən bala uyat kəltürər anisiƣa.
16 Naⱨəⱪliⱪ kɵpiyər ⱨoⱪuⱪ tutsa yamanlar,
ularning yiⱪilƣinini kɵrər ⱨəⱪⱪaniylar.
17 Oƣlungni tərbiyilisəng, aram tapⱪuzar u seni,
sɵyündürər ⱨəm kɵnglüngni.
18 Həlⱪ tizginsiz ⱪalar, bolmisa Pərwərdigarning wəⱨiysi,
bəhtlik bolar uning təlimigə əməl ⱪilidiƣan kixi.
19 Sɵz bilənla tüzətkili bolmas ⱪulning hataliⱪini,
etibar ⱪilmas u qüxənsimu sɵzüngni.
20 Kɵrgənmu oylimay sɵzləydiƣan kixini?
Uningdin ümid kütkəndin əhməⱪtin ümid kütkən yahxi.
21 Kimki ⱪulini kiqikidin ɵz məyligə ⱪoyiwətsə,
ahiri u ⱪul awariqiliⱪ elip kelər ɵzigə.
22 Terikkək jedəl-majira ⱪozƣap turar,
mijəzi ittik kixining gunaⱨliri kɵp bolar.
23 Kixini pəs ⱪilar məƣrurluⱪ,
ⱨɵrmətkə erxtürər kəmtərlik.
24 Ɵz jeniƣa düxmən bolar oƣri bilən xerik bolƣuqi,
sotta yalƣan eytsa, lənətkə ⱪelixini anglap turupmu u eytmas rasttini.
25 Bəndidin ⱪorⱪux ɵzi üqün tuzaⱪ ⱪurƣanliⱪtur,
lekin Pərwərdigarƣa ixəngən adəm aman ⱪalur.
26 Iltipat istər kɵp kixilər ⱨɵkümdardin,
adalət kelər adəmgə Pərwərdigardin.
27 Yirginər ⱨəⱪⱪaniylar naⱨəⱪqiliⱪ ⱪilƣanlardin,
yamanlar bolsa adil yolda mangƣanlardin.
30 Agurning pənd-nəsiⱨətliri
1 Massaliⱪ Yaⱪəⱨning oƣli Agurning sɵzliri,
uning Iti’el bilən Ukalƣa eytⱪanliri:
2 Insanlar arisidiki əng nadini mən ikənmən,
adəmdə boluxⱪa tegixlik əⱪil məndə yoⱪ ikən,
3 danaliⱪni ɵginəlmidim,
birdinbir Muⱪəddəs Bolƣuqi ⱨəⱪⱪidə yoⱪ ikən sawatim.
4 Kim ərxkə qiⱪⱪan ⱨəm ərxtin qüxkən?
Kim xamalni ⱪollirida tutⱪan?
Kim sularni toniƣa yɵgigən?
Kim yər-zeminning qegrisini bəlgiligən?
Uning ismi nemə? Uning oƣlining ismiqu? Bilməmsən?
5 Hudaning ⱨərbir sɵzi ⱨəⱪiⱪəttur,
ɵzini panaⱨliƣanlarƣa u ⱪalⱪandur.
6 Ⱪoxma Hudaning sɵzlirigə ⱨeqnemini,
bolmisa u əyiblər seni, axkarilar yalƣanqiliⱪingni.
7 I Pərwərdigar, tiləymən ikki nərsini səndin,
ayimiƣaysən mən ɵlgüqə bularni məndin.
8 Məndin yiraⱪ ⱪilƣaysən sahtiliⱪ wə yalƣanqiliⱪni,
ⱪilmiƣaysən gaday yaki baymu meni,
eⱨtiyajimƣa layiⱪ bərgəysən rizⱪimni.
9 Qünki bayaxatliⱪ iqidə səndin tenip,
“Pərwərdigar kimmu?” dəp ⱪalmay,
yaki yoⱪsuzqiliⱪta oƣriliⱪ ⱪilip,
i Huda, sening namingƣa daƣ kəltürüp ⱪoymay.
10 Ⱪulni yamanlima hojayiniƣa,
ⱪarƣiwetər ⱪul seni, əyibkar bolarsən bolmisa.
11 Xundaⱪlarmu barki, ɵz atisini ⱪarƣaydiƣan,
ɵz anisiƣa bəht tiliməydiƣan.
12 Xundaⱪlarmu barki, ɵzlirini pak qaƣlaydiƣan,
əməliyəttə ularning məynətqiliki tazilanmiƣan.
13 Xundaⱪlarmu barki, qiⱪip turar təkəbburluⱪi kɵzliridin,
bexi taⱪixar asmanƣa ⱨakawurluⱪidin.
14 Xundaⱪlarmu barki,
yoⱪitix üqün bu dunyadin namratlarni,
yalmax üqün insanlar ariisidiki moⱨtajlarni,
bardur ularning ⱪiliqtək qixliri, piqaⱪtək eziⱪ qixliri,
15 Zülükning* Zülük – boƣum tənlik ⱨaywan. Teni uzunqaⱪ wə səl yapilaⱪ, adəm wə ⱨaywanlarning ⱪenini xoraydu. ikki ⱪizi bar,
ular “bərgin, bərgin” dəp towlixar.
Üq nərsə barki, ⱨeq toymaydiƣan,
yaⱪ, tɵt nərsə bar, əsla yetərlik deməydiƣan,
ularki:
16 gɵr, tuƣmas hotun, ⱪaƣjiriƣan yər wə yalmawatⱪan ot.
17 Qoⱪular jilƣidiki ⱪaƣilar yaki yəwetər bürkütning baliliri,
atisini məshirə ⱪilip, anisini kəmsitküqining kɵzini.
18 Üq ix barki, mən üqün intayin sirliⱪ bolƣan,
yaⱪ, tɵt ix bar, əⱪlim yətməydiƣan,
ularki:
19 bürkütning asmanda uquxi,
yilanning taxta beƣirlixi,
kemining dengizda mengixi.
Yigitning ⱪizƣa axiⱪ boluxi.
20 Mundaⱪki zinahor hotunning tutⱪan yoli:
oƣriliⱪqə yəp bolup sürtər u aƣzini,
dər: “Ⱪilmidim mən ⱨeqⱪandaⱪ yamanliⱪni”.
21 Üq ix barki, yər-zeminni silkindüridiƣan,
yaⱪ, tɵt ix bar yər kɵtürəlməydiƣan.
Ularki:
22 ⱪulning padixaⱨ boluxi,
əhməⱪning rawaj tepixi,
23 nəprətkə uqriƣan ayalning ərgə tegixi,
dedəkning ɵz hanimining ornini tartiwelixi.
24 Dunyada kiqik tənlik,
tɵt hil janiwar bar, bəkmu əⱪilliⱪ,
ularki:
25 qümülə; gərqə ajiz bolsimu,
biraⱪ yazda ozuⱪ təyyarliwelixni bilər.
26 Suƣur; gərqə küqsiz bolsimu,
hada taxlarning arisiƣa uwa salar.
27 Qekətkə; gərqə padixaⱨi bolmisimu,
lekin ⱪatar səp tüzüp mangar.
28 Kəslənqük; gərqə uni ⱪol bilən tutuwalƣili bolsimu,
lekin u han ordiliriƣimu kiriwalar.
29 Üq ⱨaywan barki, ⱪədəmliri ⱨəywətlik,
yaⱪ, tɵt janiwar bar, mengixi ⱨəywətlik.
Ularki:
30 xir; ⱨaywanatlar iqidə əng küqlüki,
ⱨeq nemidin ⱪorⱪmay arⱪiƣa yanmaydiƣan.
31 Horaz wə sərkə; gəwdisini kɵtürüp ƣadiyip mangidiƣan,
padixaⱨ; ⱪoxunini baxlap mangidiƣan.
32 Gər əhməⱪ bolup, qong tutsang ɵzɵngni,
yaman ƣərəzdə bolƣan bolsang wə yaki,
tut ⱪolung bilən aƣzingni!
33 Qiⱪar seriⱪ may ⱪaymaⱪ ⱪoqulsa,
qiⱪar ⱪan birining burni mijilsa,
xuningdək qiⱪar ƣəzəptin jedəl-majira.
31 Padixaⱨning anisining nəsiⱨiti
1 Massa padixaⱨi Limu’elning eytⱪanliri,
anisining uningƣa ɵgətkənliri:
2 əy oƣlum, baƣrimni yerip qiⱪⱪan oƣlum,
Hudadin tiləp alƣan oƣlum,
nemə desəm bolar mən sanga?
3 Küq-ⱪuwitingni sərp ⱪilma, ɵmrüngni bikar ⱪilma,
padixaⱨlarni wəyran ⱪilƣuqi hotunlarƣa.
4 Əy Limu’el, layiⱪ əməs xarab padixaⱨlarƣa,
yaraxmas məygə berilix ⱨɵkümdarƣa.
5 Qünki ular xarab iqip, untup ⱪalar ⱪanunni,
burmiliwetər ezilgənlərning ⱨoⱪuⱪini.
6 Bərgin xarabni ɵlüm girdabida turƣanlarƣa,
bərgin məyni ⱪayƣu-ⱨəsrət qəkkənlərgə!
7 Ular xarab iqip, untusun ɵzlirining namratliⱪini,
əsləp ⱪalmisun tartⱪan dərdlirini.
8 Ɵzini aⱪliyalmaydiƣanlar üqün sɵzligin,
ajizlarning ⱨoⱪuⱪ üqün aƣzingni aqⱪin.
9 Süküt ⱪilma, adil ⱨɵküm ⱪilƣin,
yoⱪsul wə moⱨtajlarning ⱨoⱪuⱪini ⱪoƣdiƣin.
Pəzilətlik ayal
10 Kim alalaydu pəzilətlik ayalni?
Artuⱪtur gɵⱨərdinmu uning ⱪədir-ⱪimmiti.
11 Bundaⱪ ayalƣa dilidin ixənq ⱪilar eri,
kəm bolmas erining ⱨeq nərsisi.
12 Eriƣa yahxiliⱪ ⱪilar u ɵmür boyi,
uqratmas ziyanƣa uni.
13 U tallap ⱪoy yungi wə kəndir rəhtni,
ɵz ⱪolida ⱨəwəs bilən pütküzər kiyim-keqəkni.
14 U soda kemiliri kəbi,
toxar yiraⱪtin ozuⱪ-tülüklərni.
15 Ornidin turup u tang süzülməstə,
yeməklik təyyarlar a’ilisidikilərgə,
ix təⱪsim ⱪilar dedəklirigə.
16 U etizni kɵrüp oylanƣandin keyin setiwalar,
ɵz əjri bilən tapⱪanliriƣa üzümzarliⱪ bərpa ⱪilar.
17 Ixⱪa məⱨkəm baƣlap u belini,
küqləndürüp biləklirini.
18 Kɵrər ixliginining paydisini,
keqiqə ɵqürməs qiriƣini.
19 Aylandurar u ⱪoli bilən urquⱪni,
egirər barmaⱪliri bilən yipni.
20 Ayimas u yoⱪsullardin yardimini,
uzitar ⱨajətmənlərgə yardəm ⱪolini.
21 Ⱪar yaƣsimu a’ilisidikilər üqün yoⱪtur əndixisi,
qünki ⱪelin kiyindürülgən ularning ⱨəmmisi.
22 Ɵzi tikər u kariwat yapⱪuqlirini,
nepiz kəndir, esil rəhtlərdindur uning libasliri.
23 Eri xəⱨər dərwazisi* Xəⱨər dərwazisi – xəⱨərgə kiriix eƣizi bolup, bu yərdə yurt aⱪsaⱪalliri dəwalarni bir tərəp ⱪilidu ⱨəm soda-setiⱪ, jama’ət yiƣilixi, uqur almaxturux ⱪatarliⱪlar elip berilidu. aldida aⱪsaⱪallar bilən olturur,
u yərdə uning abruyi bardur.
24 U kəndir rəhttin tikip satar kiyimlərni,
sodigərlərgə ɵtküzər bəlbaƣlarni.
25 Küq-ⱪudrət wə izzət-ⱨɵrmət uning libasi,
huxalliⱪ bilən kütüwalar u keləqəkni.
26 U danaliⱪ bilən sɵzlər,
meⱨribanlarqə nəsiⱨət berər.
27 U a’ilisidiki ixlarni yahxi baxⱪurar,
yetip yeməs bikar.
28 Pərzəntliri ⱨɵrməttə uni təriplər,
erimu uni mahtap mundaⱪ dər:
29 “Pəzilətlik ayallar kɵp ikən,
lekin ⱨəmmisidin artuⱪ turarsən, exip qüxisən”.
30 Aldamqidur jəlpkarliⱪ, bir kɵpüktur ⱨɵsn-jamal,
mahtaxⱪa erixər Pərwərdigardin əyminidiƣan ayal.
31 Uning meⱨnitining mewilirigə layiⱪ təriplənglar uni,
xəⱨər dərwazilirida mahtaxⱪa erixtürsun uni uning əjirliri!
*23 |
||
